NHỮNG QUY LUẬT CƠ BẢN CỦA TƯ DUY

1. Quy luật đồng nhất.

1.2. Khái niệm:
- Một tư tưởng khi đã định hình thì phải luôn là chính nó, không được thay đổi.
Tức: A phải đồng nhất với A về giá trị logic của nó. Kí hiệu A A
=> tư duy phải nhất quán.
1.3. Các yêu cầu cơ bản:
Yêu cầu 1: Phải có khái niệm thống nhất về các đối tượng mà ta đang tư duy về
chúng.
=> Phải nắm vững bản chất hoặc có cách hiểu thống nhất về đối tượng để tránh nhầm
lẫn các đối tượng với nhau.
Ví dụ: Hiểu thế nào đúng về Ma, các yếu tố tâm linh, tôn giáo?
Yêu cầu 2: Không đồng nhất giữa hiện tượng và bản chất.
“Nếu hiện tượng và bản chất của sự vật là nhất trí với nhau thì tất thấy khoa học sẽ trở
nên thừa - C.Mác”
Nguyên tắc:
- Hiện tượng giống, bản chất khác: PHÂN TÁCH.
- Hiện tượng khác, bản chất giống: ĐỒNG NHẤT.
=> Cở sở đồng nhất hay phân tách: Bản chất của sự vật, hiện tượng.
Yêu cầu 3: Không được đánh tráo tư tưởng, khái niệm, đối tượng.
Trong một quá trình tư duy: phải tư duy về đối tượng theo một ý nghĩa thống nhất và
giữ nguyên ý nghĩa đấy trong toàn bộ quá trình tư duy. Không cố tình sử dụng nhập
nhằng các nghĩa với nhau.
- Cơ sở của thao tác đánh tráo: hai khái niệm có vỏ hình thức đồng nhất hoặc gần như
đồng nhất với nhau.
- Hệ quả: cố tình làm người khác nhận thức sai tư tưởng ban đầu.
Yêu cầu 4: Ý nghĩa, tư tưởng tái tạo phải đồng nhất (về mặt bản chất) với ý nghĩa,
tư tưởng ban đầu.
=> Không: thêm, bớt, cắt xén, thay đổi vị trí câu chữ.
=> Nếu thay đổi nhưng vẫn giữ ý nghĩa, tư tưởng ban đầu thì không vi phạm quy luật
đồng nhất.
Phân tích tình huống
Khoản 3, điều 664, chương 7 của Đạo luật sửa đổi Maine quy định người lao động sẽ
không được hưởng lương tăng ca khi thực hiện các công việc sau: “Việc đóng hộp, xử
lý, bảo quản, làm đông, làm khô, tiếp thị, lưu trữ, đóng gói để vận chuyển hoặc phân
phối các sản phẩm: a) Nông sản tươi sống; b) Thịt và cá tươi sống; c) Thực phẩm dễ
hư hỏng”.
Kevin O’Connor, tài xế phân phối mặt hàng sữa cho công ty sữa Oakhurst ở bang
Maine nhận thấy mình không được công ty trả lương gấp 1.5 lần cho những ngày làm
thêm giờ, trong khi nhiều ca làm lên tới 10-12 hoặc thậm chí, 14 tiếng một ngày.
đóng gói để vận chuyển hoặc phân phối các sản phẩm => có thể hiểu theo 2 nghĩa: 1
là phân phối; 2 là đóng gói để phân phối.
Hiểu theo cách thứ nhất

Thấy: hạn hẹp, áp dụng theo từ biết được, nhận thấy. => biết được.

2. Quy luật mâu thuẫn: Mâu thuẫn = mâu + thuẫn.

2.1. Khái niệm.
- Là sự tồn tại của các mặt đối lập trong bản thân sự vật hoặc các sự vật với nhau.
+ mâu thuẫn biện chứng.
+ mâu thuẫn logic.
- Logic hình thức
Ví dụ: Đêm qua trong lúc ngủ say tôi tháy tên trộm rón rén đi vào nhà.

- Hai phán đoán mâu thuẫn nhau phản ánh cùng một đối tượng trong cùng một thời
gian và cùng một mối quan hệ thì không thể đồng thời đúng.
=> không thể có chuyện tư tưởng A và tư tưởng không A đồng thời đúng.

2.2. Yêu cầu cơ bản.

Yêu cầu 1: Không được có mâu thuẫn logic trực tiếp trong tư duy.
=> không được đồng thời khẳng định và phủ định một tư tưởng nào đó.
Phân tích tình huống:
(1) A: Trên đời này làm gì có tồn tại thứ gọi là niềm tin.
B: Anh có tin chắc vậy không?
(2) : Trong một kỳ họp quốc hội, một vị đại biểu nọ, sau khi bị chỉ trích đã thất hứa
quá nhiều, đã phát biểu một câu như sau: “Tôi xin hứa với quốc hội từ nay trở về sau
tôi sẽ không hứa nữa. Tôi hứa đấy”.

Yêu cầu 2: Không được đồng thời khẳng định tư tưởng và phủ định hệ quả tất
yếu của điều vừa khẳng định đó.

(1) Lời nói của Đức Phật với quỷ Mala “(…) Ta không cần danh vọng, Mala, mi hãy
thuyết những điều đó với những kẻ hám danh vọng. (…) Thành đạt, danh tiếng, danh
dự và vinh quang chỉ là sự hư ảo, sự thắng lợi của kẻ này là thất bại của người kia.
(…) Ta trải cơ mạn xa để chiến đấu với người đây. Thà chết vinh trong trận chiến, còn
hơn sống nhục trong đầu hàng.”

* Lưu ý: Nhận biết được trạng thái mâu thuẫn logic hay không đổi phải kết nối với
các tri thức có liên quan.
(2) Một tờ báo mạng đã viết: “Fox News đưa tin, Haiden Morgan chào đời trong hoàn
cảnh ít ai ngờ đến. Trong chuyến du hành 7 ngày trên biển bằng con tàu Royal
Caribbean, mẹ em bé là Emily Morgan được các bác sĩ thông báo bị sảy thai. 45 phút
sau, bác sĩ đính chính rằng thai nhi vẫn còn sống. Bé Haiden sinh sớm hợn dự định 15
tuần và nặng 2kg.”

3. Quy luật triệt tam. (Tên khác: Quy luật Bài trung).
Một sự vật, trong cùng một lúc, hoặc tồn tại (nó là A) hoặc không tồn tại (nó không là
A) chứ không còn khả năng nào khác.
- Nếu hai ý kiến mâu thuẫn về cùng một sự vật hiện tượng xét trong cùng thời điểm thì
cả 2 ý kiến đó không thể cùng sai, nghĩa là một trong hai ý kiến đó đúng và ý kiến kia
sai, không thể có ý kiến trung gian.
Tuy nhiên, quy luật bài trung chỉ có ý nghĩa tương đối bởi vì ta chỉ xét tư duy của
chúng ta, phản đối đối tượng trong một giới hạn nhất định. Đó là trạng thái ổn định
tương đối của sự vật mà không tính đến sự biến đổi và phát triển của nó như trong
logic biện chứng.

4. Quy luật lý do đầy đủ.

Mọi tư tưởng đáng tin cậy đều phải có tư tưởng khác đã chứng minh hoặc là đúng hoặc
quá rõ ràng làm căn cứ.