SOLUNUM SİSTEMİ

ENFEKSİYONLARI

Yrd. Doç. Dr. Hadiye Demirbakan

Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı
Solunum Yolu Enfeksiyonları
• İnsanlarda tanı konulan enfeksiyonların %75’i
solunum sistemine aittir
• Yetişkinler yılda 2-4 kere soğuk algınlığına yakalanır
• Çocuklar ise her yıl 4-8 arası bu hastalığı geçirir
• Burun ve üst solunum yolları enfeksiyonları %95
• özellikle çocuklarda ve halk arasında
• Alt solunum yolları enfeksiyonları (pnömoniler) %5
• özellikle yaşlılar, immün yetmezliği olanlar, alkolikler,
hastanede yatanlar
 ETKENLER
1.Viral Etkenler
• İnfluenza, Parainfluenza, Respiratuvar sinsityal virus
(RSV), Rhinovirus sonbahar ve kış aylarında daha sık
• İnfluenza tüm yaş gruplarında sık
• Parainfluenza ve RSV çocuklarda daha sık
• Epstein-Barr virus (EBV) ve Herpes simpleks virus (HSV)
genç erişkinlerde farenjite neden olur
• Adenovirus’lar toplu yaşam yerlerinde enfeksiyon etkenidir
ve mevsimsel özellik göstermez
2.Bakteriyel Etkenler
• A Grubu Beta-hemolitik Streptokok (AGBHS)
• Akut tonsillofarenjit ve soğuk algınlığı etkenidir

• Streptococcus pneumoniae
• Haemophilus influenzae
• Moraxella catarrhalis
• Akut otitis media, akut sinüzit etkenleridir

• Etkeni izole edilemeyenler: %25-30

Bulaşma

• Direkt temas
• Elden ele
• Kontamine eşyalar
• Hasta çıkartıları
• Kalabalık yaşam
Solunum Yolu Enfeksiyonları
• Nezle • Farenjit

• Grip • Larenjit

• Sinüzit • Pnömoni

• Otitis media • MERS

1.Soğuk Algınlığı
• Halk arasında “üşütme” olarak da bilinir
• Çeşitli virüsler tarafından oluşturulur
• Hafif seyirli
• Üst solunum yolları enfeksiyonları (ÜSYE) ile
seyreden hastalık tablosu
• Nezle, bu tablonun bir parçasıdır
• 200’den fazla virüs etken olabilir
2.Grip

• Fransızca “grippe” kelimesinden gelmiş

• Soğuk algınlığı semptomlarına
• Yüksek ateş ee (> 38°C)
• Sekonder bakteriyel enfeksiyona bağlı ölümlere yol açabilir
• Epidemik ve pandemik yayılım gösterir
• Toplumsal önemi olan ciddi bir hastalıktır
• Kuş gribi (H5N1) salgını: 2006-2008
• Domuz gribi (H1N1) salgını: 2009
Viral ÜSYE Etkenleri
Virus Klinik Tablo Sıklık %
Rhinovirus Soğuk algınlığı 20
Coronavirus Soğuk algınlığı 5
Adenovirus Farengokonjuktival ateş 5
Herpes simplex virus Gingivit, farenjit, 4
Parainfluenza virus Soğuk algınlığı 2
Influenza virus İnfluenza (Grip) 2
Resp. syncytial virus Soğuk algınlığı <1
Coxsackievirus A Herpangina <1
Epstein-Barr virus İnfeksiyöz mononükleoz (IM) <1
Cytomegalovirus IM benzeri tablo <1
Viral Enfeksiyon Etkenleri
RHİNOVİRUSLAR
• Zarfsız RNA virusları
• Çocuklarda ve erişkinlerde en sık soğuk algınlığı etkeni
• Yüksek ısı ve asit pH’da inaktive olurlar
• Çevrede ve nesneler üzerinde günlerce canlı kalabilirler
• Bulaştırıcılık yüksektir
CORONAVİRUSLAR
• Zarflı RNA viruslarıdır
• Önemli soğuk algınlığı etkenleridir
• 2002’de Güney Çin’de ortaya çıkan ağır akut solunum
yetmezliği sendromunun (SARS) sorumlusu
• 2012’de Arap Yarımadası’nda ortaya çıkan MERS hastalığı

*Lipid zarfları nedeni ile çevrede uzun süre canlı kalamazlar

 MERS
(Middle East Respiratory Syndrome)

• Orta Doğu Solunum Sendromu=MERS

• Dünya Sağlık Örgütü tarafından biyoterörizm ajanı olarak
kabul edildi
• Coronavirus (MERS-CoV) etkendir
• 2012-13 yılları arasında Arap yarımadasında ortaya çıktı
• 2014 Nisan’da Cidde salgını: 402 yeni olgu
• Toplam 909 olguda 301 ölüm (%30 mortalite)
• Kuluçka süresi 2-14 gün
• Virüsün yarasa kaynaklı olduğu
• Deve eti ve sütü ile bulaş tespit edildi
• Gerçek rezervuar belli değil ?
• Arap yarımadasında seyahat etmiş olanlar ve hacılar
• Sağlık çalışanları
• Ailesinde MERS hastası olanlar riskli
Tanısı
• Kan, idrar, dışkıda virüs saptanır
• Şüpheli hastadan nazofarengeal sürüntü
• Spesifik olarak alt solunum yolu örnekleri:
• Balgam
• BAL
• Endotrakeal aspirat
• RT-PCR ve sekans analizi ile en az 2 genomik hedef
gösterilmeli
ADENOVİRUSLAR
• Zarflı DNA viruslarıdır
• Soğuk algınlığı dışında;
• Bebek ve çocuklarda üst solunum yolu hastalıklarına
• Askeri birliklerde akut solunum yolu enfeksiyonlarına
• Faringokonjonktival ateşe yol açar
RSV VE PARAİNFLUENZA VİRUSLARI
• Zarflı RNA viruslarıdır
• Bebek ve küçük çocuklarda pnömoni etkeni
• Parainfluenza III ve RSV………..sıklıkla 3 yaş altında
• Parainfluenza I ve II……..daha büyük çocuklarda
• Tekrarlayan enfeksiyonları sıktır
İNFLUENZA VİRUSLARI
• Zarflı RNA viruslarıdır
• A, B, C olmak üzere 3 tipi vardır
• İnfluenza A ve B tipleri sistemik enfeksiyonların
eşlik ettiği üst ve alt solunum yolları enfeksiyonları
• A tipi ağır klinik tablo ve epidemi/pandemi yapar
• B tipi hafif seyirlidir
• İnfluenza C tipi erişkinlerde nadiren soğuk
algınlığına sebep olur
3.Akut Sinüzit

• Genellikle viral ÜSYE’yi takiben gelişir

• Çocukların %5-10’unda ÜSYE ile akut sinüzit beraberdir
Semptomları:
• Ateş
• Baş ağrısı
• Postnazal akıntı
• Burun tıkanıklığı/burun akıntısı
 I.Bakteriyal Sinüzit Etkenleri

• Aerob Bakteriler • Anaerob Bakteriler

Alfa ve beta-hemolitik Veillonella
streptokoklar Peptokok
Haemophilus influenzae Peptostreptokoklar
Streptococcus pneumoniae Bacteroides spp.
Staphylococcus aureus Propionibacterium spp.
Moraxella catarrhalis Fuzobacterium spp.
Bakteriyal Sinüzit Etkenleri

• S. pneumonia %20-40
• H. influenzae %6-50
• M. catarrhalis %2-4
• Anaerob bakteriler %0-10
• S. pyogenes (AGBHS) %1-8
II.Viral Sinüzit Etkenleri
• Rhinovirus
• İnfluenza A virus
• Parainfluenza virus
4.Otitis Media
• Orta kulak boşluğu ve timpan zarının enfeksiyonudur
• En sık 3 yaş altında görülür
• Çocukların 2/3’ü birden fazla atak geçirir
Otitis Media Etkenleri
• Etken soğuk algınlığına yol açan tüm viruslardır
• İnfluenza, Parainfluenza, RSV, Rhinovirus
• Ancak sıklıkla üzerine
• S. pneumonia
• H. influenza
• M. catarrhalis
vb. bakteriyel etkenler yerleşerek komplikasyon oluştururlar
5.Tonsillofarenjit
• Farenks’in (arka ağız kavitesi) ve bademciklerin birlikte
enfeksiyonudur
• Sıklıkla hava yolu ve yakın temasla bulaşır
• Aile içi, kışla, kreş gibi toplu yaşam yerlerinde bulaş yüksektir
Tonsillofarenjit Etkenleri

• En sık etken virüslerdir

• 3 yaş altında yaklaşık %90'ı viral, %10 bakteriyel
• Nadir olarak kandidalar sebep olur
• Daha büyük çocuklar ve erişkinde :
• %70 viral
• % 10-30 bakteriyel
• Streptokokkal farenjit en sık 5-15 yaş arasında görülür
 Tonsillofarenjit Etkenleri
I.Bakteriler
• S. pyogenes (AGBHS)
• Grup C, G streptokoklar
• C. diphtheriae
• N. gonorrhoeae
• N. meningitidis
• H. influenzae
• S. aureus
II.Viruslar
• Adenovirus
• Rhinovirus
• Coronavirus
• Parainfluenzavirus
• Herpesvirüsler
• İnfluenza A ve B virus
• Coxackie A virus
• Echovirus
Viral Tonsillofarenjit

• Akut enfeksiyonda en sık etken viruslardır

• 3 yaş altında; Parainfluenza, İnfluenza, RSV, Rhinovirus
(sonbahar-kış aylarında)
• İnfluenza tüm yaş gruplarında görülür
• boğaz-baş-kas ağrısı ve ateş
• EBV, HSV genç erişkinlerde
• Adenovirus toplu yaşam yerlerinde görülür
• konjunktivit tablosu vardır
Bakteriyel Tonsillofarenjit

• İnkübasyon süresi 1-4 gündür

• Hastalık ani başlar
• Semptomlar ağırdır
• Farenks ve tonsillerde eritem gri-
beyaz renkte eksudasyon
• Boğaz ağrısı, servikal
lenfadenopati (LAP)
• 38.5C ve üzerinde ateş
• Lökosit artışı belirgindir
6.Larenjit
• Larenjit, ses tellerinin ya da
larinksin enfeksiyonudur
• Soğuk algınlığı ve grip en sık
sebeplerdir
• Hastaların çoğu 6 ay-3 yaş arası
çocuklardır
 Larenjit

Etken sıklıkla viruslardır; Bakteriyel etkenler:

• Parainfluenza (%75) • Corynebacterium diphteriae
• Adenovirus • H. influenzae Tip b
• RSV • S. pyogenes
• İnfluenza • S. pneumoniae
• Kızamık virüsü • Staph.aureus

• Laringoskopik muayenede eksuda veya membran görülmesi

difteri veya enfeksiyöz mononükleozu düşündürür
 7.Pnömoni
• Üst solunum yolu florasında bulunan bakteriler
• Enterik flora bakterileri
• Dışardan gelen patojenler
• Inhalasyonla
• Üst solunum yollarından aspirasyon ile
• GI sistemden yiyecek/içecekle
• Kan yoluyla (sepsis) akciğerlere gelir
 I.Toplum Kökenli Pnömoni
• Kişinin günlük yaşamı sırasında ortaya çıkar
• En sık görülen etken:
• S. pneumoniae (pnömokok)
• olguların % 50-75’den sorumludur
• Diğer etkenler:
• K. pneumoniae ve diğer Gr (-) basiller
• H. influenzae
• S. aureus
• M. pneumoniae, C. pneumoniae, Legionella
II.Hastane Kökenli Pnömoni
• Hastaneye yatıştan 48 saat sonra veya hastaneden çıktıktan
sonraki ilk 10 gün içinde gelişir
• Hastane enfeksiyonları arasında 2-3. sırada gelir
• Mortalitesi % 33-50
• Etkenler:
• Pseudomonas aeruginosa
• Acinetobacter spp.
• Enterobacter spp.
• Klebsiella pneumoniae
• MRSA
 SOLUNUM YOLU
ENFEKSİYONLARININ TANISI
• Üst ve alt solunum yolu örneklerinin alınması
• Kesin tanı etkenin izolasyonu (kültür….viral/bakteriyel)
• Gram boyama
• Mikrobiyolojik kan testleri
• ASO , CRP pozitifliği: Streptokok enf.
• Atipik lenfositoz : EBV enf.
• Tam kan sayımı
• Lökositoz: bakteriyel enfeksiyon
• Serolojik tanı yöntemleri
• Moleküler tanı yöntemleri
ÖRNEK ALIMI
Üst solunum yolu örnekleri:

• Nazal /nazofarengeal sürüntü

• Boğaz sürüntüsü
• Nazofarengeal aspirat (yatan hastalarda)
• Burun veya boğaz çalkantı suyu
• Sinüzit tanısı için sinüs lavajı
ÖRNEK ALIMI
Alt solunum yolu örnekleri:
• Balgam
• Bronkoalveolar lavaj (BAL)
• Endotrakeal aspirat
• Örnekler Viral Taşıma Vasatı içerisinde
• +4°C’de soğuk zincirde
• 24-48 saatte laboratuvara ulaştırılmalı
GRAM BOYAMA
• Her türlü örneğe uygulanır
• Bakteriyal etkenlerin tanısı için
• Balgam örneği için;
• nötrofil sayısının 25’in üzerinde
• epitel hücresinin ≤10 olması gerekli 
VİRUS KÜLTÜRÜ
• Viral etkenlerin tanısı için virüs kültürü uzun zaman alır
ve sadece referans laboratuarda yapılır
• Rhinoviruslar, Influenza, Parainfluenza viruslar ve
RSV hücre kültürlerinde üretilebilir
• Hücre kültürü sonrası
• nötralizasyon testi
• hemaglütinasyon
• hemadsorbsiyon testi
BAKTERİ KÜLTÜRÜ
• Eküvyon ile alınan boğaz sürüntü örneği;
• %5 koyun kanlı agara ekilir
• %5-10 karbondioksitli ortamda inkübe edilir
• Hemen ekim yapılamayacaksa örnek transport
(taşıma) besiyerine alınır
• Pnömoni şüpheli olguda balgam ve kan kültürü yapılır
SEROLOJİK TANI
• İnfluenza, RSV, Parainfluenza ve Adenoviruslar için antijen
aramaya yönelik serolojik testler
• Pneumoslide test
• M. pneumoniae ve Chlamydia  Floresan antikor testleri
• ELISA ile etkene spesifik antikorlar
• IgM (genelde 3. haftada)
• IgG antikorları (6-8. haftada)