HÌNH

THÁI
VÀ
MÔ
HÌNH
VĂN
HÓA
I. KHÁI NIỆM VĂN HÓA:
 HÓA L À
?
? ?
VĂ N
GÌ
Văn hóa là hệ thống hữu cơ các giá trị vật
chất và tinh thần do con người sáng tạo và
tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn,
trong sự tương tác giữa con người với môi
trường tự nhiên và xã hội của mình.
II. MÔ HÌNH CẤU TRÚC CỦA
HỆ THỐNG VĂN HÓA:
Theo cách nhìn nhận truyền thống

VĂN HÓA

VĂN HÓA VĂN HÓA

VẬT CHẤT TINH THẦN
 Theo quan điểm của GS. Đào Duy
Anh

Sinh hoạt kinh tế

Sinh hoạt xã hội VĂN

HÓA

Sinh hoạt tri thức

Theo
quan
VH VH XÃ
điểm HỘI
CÔNG
của NGHỆ
L.Whit
e VH TƯ
TƯỞNG

VĂN HÓA
Theo quan điểm của GS. Văn Tân

VH VẬT
CHẤT

VĂN HÓA

VH VH XÃ
TINH HỘI
THẦN
Theo quan điểm của M.S.Kagan

VĂN HÓA
TINH
THẦN
VĂN HÓA VĂN HÓA
VẬT NGHỆ
CHẤT THUẬT

VĂN
HÓA
Theo quan điểm của GS. Ngô Đức Thịnh

 VH SẢN XUẤT
 VH XÃ HỘI

VH TƯ
TƯỞNG VH
NGHỆ
THUẬT
VĂN HÓA
Theo quan điểm của Nguyễn Tấn Đắc

HĐ
SINH
TỒN

HĐ VĂN HĐ XÃ
NGHỆ
THUẬT HÓA HỘI

HĐ TINH
THẦN
 VĂN HÓA
Theo quan điểm của GS.TSKH Trần Ngọc Thêm
VĂN HÓA TỔ CHỨC VĂN HÓA ỨNG XỬ VĂN HÓA ỨNG XỬ
BẢN THÂN CỘNG VỚI MÔI TRƯỜNG TỰ VỚI MÔI TRƯỜNG XÃ
ĐỒNG NHIÊN HỘI

* Văn hóa nhận thức: * Văn hóa tận dụng môi * Văn hóa tận dụng
nhận thức về vũ trụ, trường tự nhiên: ăn môi trường xã hội: tiếp
con người và xã hội. uống, giữ gìn sức khỏe, nhận ảnh hưởng văn
* Văn hóa tổ chức đời mặc và làm đẹp con hóa Ấn Độ (Phật giáo,
sống tập thể: nông người, tạo các vật dụng nghệ thuật Chăm), văn
thôn, đô thị, quốc gia. hàng ngày. hóa Trung Hoa (Nho
* Văn hóa đối phó với giáo, Đạo giáo), văn hóa
* Văn hóa tổ chức đời phương Tây.
sống cá nhân: tín môi trường tự nhiên:
đối phó với thiên tai, khí * Văn hóa đối phó
ngưỡng, phong tục tập
quán, giao tiếp nghệ hậu và thời tiết. với môi trường xã hội:
thuật. quân sự và ngoại giao.
Ý kiến của TS.Huỳnh Công Bá
Các chủ thuyết giải thích sự tương đồng giữa các
nền văn hóa trên thế giới

THUYẾT THU
YẾT
KHUYẾCH VÙN
G VĂ
TÁN VĂN HÓA N
HÓA

THUYẾT
LOẠI HÌNH
KINH TẾ -
VĂN HÓA
III. HÌNH THÁI VĂN HÓA
Sự khác biệt về điều Sự khác biệt về xã hội
kiện tự nhiên (lịch sử - kinh tế)

VĂN HÓA GỐC VĂN HÓA GỐC

NÔNG NGHIỆP DU MỤC
(Gắn liền Mọi
với văn hóa biệt về văn
sự khác (Gắn liền với văn
hóa
phương Đông) hóa phương Tây)
1. Trong ứng xử với môi trường tự nhiên

VĂN HÓA NÔNG NGHIỆP VĂN HÓA DU MỤC

Cuộc sống ổn định, mang tính trọng Chỉ sinh sống ở những nơi thuận
tĩnh tiện, mang tính trọng động
Nghề trồng trọt Chủ yếu sống bằng nghề chăn nuôi.

=> Phụ thuộc vào thiên nhiên => Tham vọng chinh phục và chế
ngự thiên nhiên.
2. Về mặt nhận thức:
 TƯ DUY TỔNG
HỢP
Kéo
Tổng hợp theo
Biện chứng

Bao quát mọi Chú trọng đến

yếu tố mối quan hệ
giữa chúng

=> Đó chính là đặc trưng tư duy của văn

hóa gốc nông nghiệp trọng tĩnh: tổng hợp
và biện chứng (trọng quan hệ), hay quan sát
và rút kinh nghiệm.
Đối tượng quan tâm

Phân
Các yếu tố cấu thành Cái chỉnh thể
tích

Kéo
Phân
Phân tích
tích Siêu hình
theo

Đặc trưng tư duy của văn hóa du mục – văn

hóa trọng động.
Tư duy phân tích và siêu Khoa học
hình

Thực nghiệm Khách quan Lý tính

Được biện giải, lập luận chặt chẽ, lý tính

Tư tưởng -> Khoa
học Được kiểm tra bằng thực nghiệm

Khoa học có nhược điểm là Khoa học phát

bao giờ cũng có phần sai lầm triển rất nhanh
Tư duy tổng hợp và biện Đạo học
chứng
i ểm
đ

Ư
ợ c

u
ư

đi
Nh Kinh nghiệm Chủ quan Cảm tính

ểm
Sức thuyết o Diễn đạt
phục thấp ngắn gọn,
súc tích.
o Tính đúng
đắn khá cao.
 Nguyên tắc tổ chức cộng đồng
3. Về mặt tổ chức cộng đồng
Văn hóa gốc nông nghiệp Cách thức tổ chức cộng đồng
Nguyên tắc trọng tình,
“Trọng đức, trọng
cuộc sống hòa thuận, lấy
tình nghĩa làm đầu.
văn, trọng phụ nữ”

Phụ nữ Việt Nam là người:

- Quản lý kinh tế, tài chính trong
gia đình.

- Có vai trò quyết định trong

việc dạy con.
Văn hóa gốc du mục ( điển hình ở phương
Tây)
“Trọng sức mạnh, trọng tài,
trọng võ, trọng nam giới”
Cách thức tổ chức cộng đồng

Văn hóa gốc nông nghiệp

LốiLối
tư duy Tâm lýlinh
coi trọng
sốngtổng hợptình
trọng và biện chứng
và cách Lối sống hoạt
tập thể, cộng đồng
cư xử dân chủ
Văn hóa gốc du
mục Lối sống theo
Tư duy phân tích và siêu hình nguyên tắc
(trọng lý, duy
lý)
=> Đặc điểm quan trọng của văn hóa phương Tây,
đó là tâm lý trọng cá nhân.
4. Ứng xử với môi trường xã hội
Văn hóa gốc nông nghiệp
Tư duy tổng hợp và Thái độ dung hợp
phong cách linh trong tiếp nhận
hoạt

Trận chiến trên sông Như Nguyệt

Văn hóa gốc du mục
- Độc đoán, cứng rắn, hiếu chiến, ganh đua, cạnh
tranh khốc liệt.

- Trong chiến tranh luôn chú trọng đến chiến thắng,

dã tâm chinh phục rất lớn.
 Văn hóa trọng tĩnh Văn hóa trọng
Tiêu chí (gốc nông nghiệp) động (gốc du
mục)
Địa hình Đồng bằng (ẩm thấp) Đồng cỏ (khô cao)
Đặc trưng gốc Nghề nghiệp Trồng trọt Chăn nuôi
Cách sống Định cư Du cư
  Tôn trọng, sống hòa Coi thường, tham
Ứng xử với môi hợp với tự nhiên vọng, ché ngự tự
trường tự nhiên nhiên
  Thiên về tổng hợp và Thiên về phân tích
biện chứng(trọng và siêu hình
Lối nhận thức, tư quan hệ) chủ quan, ( trọng yếu tố)
duy cảm tính và kinh khách quan, lí tính
nghiệm và thực nghiệm

Nguyên tắc tổ chức Trọng tình, trọng Trọng sức mạnh,

cộng đồng đức, trọng văn, trọng trọng tài, trọng võ
nữ
Tổ chức cộng đồng
Cách thức tổ chức Linh hoạt và dân Nguyên tắc và dân
cộng đồng chủ, trọng cộng chủ, trọng cá nhân
đồng
  Dung hợp trong tiếp Độc tôn trong tiếp
nhận, mềm dẻo, hay nhận cứng rắn
Ứng xử với môi
hiếu hòa trong đối hiếu thắng trong
trường xã hội
phó đối phó