Трансплантација

Изработиле:
Александра Ангелкоска
Мартина Глигороска
Професор: Физиологија I година
Марина Бојческа-Рембоска
 Трансплантација

 Трансплантација претставува процес на пресадување на

органи и ткива од едно место на друго во ист организам или
од една единка во друго. Зборот трансплатација потекнува
од латинскиот збор transplantare што значи пресадува.
Донаторот и примателот може да бидат на истата локација
или органите може да се пренесат од донаторско место на
друга локација. Органите или ткивата кои се
трансплантираат во телото на истата личност се нарекуваат
автографти. Трансплантациите што неодамна се вршат
помеѓу двајца субјекти од ист вид се нарекуваат алографти.
Алографтите можат да бидат од жив или кадаверичен извор.
 Видови трансплантација

 Во зависност каде се врши трансплантацијата и за чиј донор (давател) станува збор има 4 видови
трансплантации:
1.Автотрансплантација-е пресадување на орган или ткиво од еден на друг дел од телото кај едн иста единка
2. Изогенична (сингенична)-е пресадување на орган или ткиво од еден на друг организам со иста генетска
структура. Ваков случај има кај еднојајни близнаци.
3.Алогенеична(алотрансплантација)-е пресадување на орган или ткиво од еден на друг организам од ист вид. На
пример од човек на човек, но донорот и реципиентот не се со иста генетска структура.
4.Ксеногенична-е пресадување на орган или ткиво од една единка на друга при што донорот и реципиентот не
припаѓаат на ист вид.
 Трансплантациона реакција

 Пресадувањето на автотрансплантантите и изогените трансплантати даваат потполн успех поради еднаквата

генетска структура на донорот и реципиентот. Големи проблеми создаваат алогеничните и ксеногеничните
трансплантати поради разликите во генетсктата структура. Организмот на примателот не ги распознава
клетките на донорот како свои, па формира антитела спрема нив. За оваа реакција домаќинот спрема
трансплантатот е одговорен клеточниот имунитет и Т-лимфоцитите. Тие навлегуваат во калемот, ги напаѓаат
неговите клетки при што и самите се распаѓаат, а со тоа се ослододуваат голем број ензими кои го лизираат
(разградуваат) ткивото на донорот. Одбрамбените клетки на организмот во допир со клетките од калемот ја
менуваат сопствената RNK со што формираат комплекс со неа. Овој комплекс потоа ги сензибилизира
лимфоцитите во организмот кои продуцираат тн. “killer cells“ (клетки убијци). Овие клетки навлегуваат во
трансплантираното ткиво и ги разоруваат неговите клетки. “Клетките убијци“ делуваат и врз плазма
клетките од примателот со што се стимулира и хуморалниот имунитет, а тоа доведува до забрување на
реакцијата на отфрлање на трансплантатот.
Повеќе за трансплантацијата

 Донаторите на органи можат да бидат живи, мозочни умрени или

мртви преку циркулаторна смрт. Ткивото може да се обнови од
донатори кои умираат од циркулаторна смрт, како и од мозочна
смрт - до 24 часа по прекинот на отчукувањата на срцето. За
разлика од органите, повеќето ткива (со исклучок на рожницата)
може да се зачуваат и чуваат до пет години, што значи дека можат
да бидат „заковани“. Трансплантацијата покренува голем број
биоетички проблеми, вклучувајќи ја и дефиницијата за смртта,
кога и како треба да се даде согласност за пресадување на орган и
плаќање за органи за трансплантација. Други етички прашања
вклучуваат трансплантациски туризам (медицински туризам) и
пошироко социо-економски контекст во кој може да се случи
набавка на органи или трансплантација. Посебен проблем е
трговијата со органи. Исто така, постои етичко прашање да не им
се дава лажна надеж на пациентите.
 Факти за трансплантација
1. Секој може да стане потенцијален донатор на органи без оглед на возраста, етничката припадност или
историјата на болеста.
2. Сите главни религии поддржуваат или дозволуваат дарување на органи, очи и ткива.
3. Повеќе од една третина од сите починати донатори се на возраст од 50 години или постари, а скоро
10% се на возраст од 65 години или постари.
4. Едно лице може да спаси осум животи и да зајакне 75 други преку дарување на органи, очи и ткива.
5. Во просек, 150 луѓе се додаваат на списокот на чекање за трансплантација на органи на нацијата
секој ден - по еден на секои 10 минути.
6. За жал, просечно 22 пациенти умираат секој ден додека чекаат, едноставно затоа што органот што им
беше потребен не беше дониран на време.
7. Околу 98 трансплантации на органи се случуваат секој ден во САД, тоа е повеќе од 36.000 луѓе кои
започнуваат нови животи годишно!
-8. Жив донатор може да обезбеди бубрег или дел од нивниот црн дроб, бели дробови, панкреас или црево
на некој што има потреба.
9. Повеќе од 1 милион трансплантации на ткиво се вршат секоја година и хируршката потреба за ткиво
постојано се зголемува. Трансплантациите на рожница, во меѓувреме, го враќаат видот на 50 000 луѓе
годишно.