მოგესალმებით მევარ გეოლოგი შოთა დარბაიძე

წარმოგიდგენთ პრეზენტაციას დედამიწის

აგებულებასა და რიფტული რღვევის შეახებ
 ოდესღაც დიდი კონტინენტი იყო ცნობილი როგორც პანგეა. ამ ხმელეთზე ცხოვრობდა
ყველანაირი არსება, მაღალი დინოზავრებიდან დაწყებული პაწაწინა მიკრობებით
დამთავრებული. მაგრამ როგორც გავიდა საუკუნეები, პანგეამ დაიწყო დაშლა . გაჩნდა
დიდი ნაპრალები, რომლებიც ხმელეთს უფრო და უფრო პატარა ნაჭრებად ყოფდნენ .

როდესაც კონტინენტები ერთმანეთს შორდებოდა, არსებებმა, რომლებიც ოდესღაც

მიწაზე ტრიალებდნენ, დაიწყეს ცვლილება და განვითარება . გაჩნდა ახალი სახეობები ,
რომლებიც მოერგნენ ახალ გარემოს,.

მილიონობით წლის განმავლობაში კონტინენტები აგრძელებდნენ მოძრაობას და ცვლას .

ოკეანეები იქმნებოდა იქ, სადაც ოდესღაც მხოლოდ ხმელეთი იყო და მთები აღმართული
იქ, სადაც ოდესღაც არაფერი იყო, გარდა ბრტყელი დაბლობებისა. მაგრამ მიუხედავად
იმისა, რომ კონტინენტები შეიცვალა, ცხოვრება განაგრძობდა განვითარებას და
.ადაპტირებას მის გარშემო არსებულ მუდმივად ცვალებად სამყაროსთან.
 პანგეა იყო სუპერკონტინენტი, რომელიც არსებობდა დაახლოებით 335 მილიონი წლის წინ . იგი შედგებოდა დედამიწის ყველა ხმელეთის
მასისაგან, მათ შორის ახლანდელი ჩრდილოეთ ამერიკა , სამხრეთ ამერიკა , აფრიკა , ავსტრალია , ანტარქტიდა და ევრაზია . დაახლოებით 200
მილიონი წლის წინ პანგეამ დაიწყო დაშლა ორ ცალკეულ ხმელეთად : ლაურაზია (ჩრდილოეთის მიწის მასა ) და გონდვანა (სამხრეთის მიწის მასა ).

გონდვანა იყო ორიდან უფრო დიდი და მოიცავდა ახლანდელ სამხრეთ ამერიკას , აფრიკას , ანტარქტიდას , ავსტრალიას და ინდოეთის
ქვეკონტინენტს . ეს იყო დიდი მრავალფეროვნების ქვეყანა , უზარმაზარი უდაბნოებით , ამაღლებული მთებითა და ხშირი წვიმიანი ტყეებით ..

დროთა განმავლობაში, კონტინენტები, რომლებიც ოდესღაც გონდვანას შეადგენდნენ , განაგრძობდნენ ერთმანეთისგან დაშორებას , ქმნიდნენ
ნაცნობ ფორმებს, რომლებსაც დღეს რუკებზე ვხედავთ . მაგრამ მიუხედავად იმისა , რომ მიწის მასები გამოყოფილია , გონდვანას მემკვიდრეობა
მაინც შეიძლება ნახოთ უნიკალურ ფლორასა და ფაუნაში, რომელიც ბინადრობს თითოეულ კონტინენტზე .

.
 დედამიწის შიდა სტრუქტურა შედგება რამდენიმე ფენისგან. ცენტრში არის შიდა ბირთვი , შემდეგი ფენა არის
მანტია, რომელიც ყველაზე სქელი ფენაა და უმეტესად მყარი ქანისგან შედგება . და ბოლოს , დედამიწის გარე
ფენას ქერქი ეწოდება, რომელიც არის თხელი, მყარი ფენა, რომელზეც ჩვენ ვცხოვრობთ .

ლითოსფერული ფირფიტების მოძრაობა მიუთითებს იმაზე , თუ როგორ იშლება დედამიწის ქერქი რამდენიმე
დიდ ფირფიტად, რომლებიც მოძრაობენ ერთმანეთთან შედარებით . ეს ფირფიტები შედგება დედამიწის
ლითოსფერისგან, რომელიც მოიცავს ქერქს და მანტიის ზედა ნაწილს. ამ ფირფიტების მოძრაობა
განპირობებულია მოსასხამში არსებული კონვექციური დენებით , რაც იწვევს ფირფიტების დაშორებას , შეჯახებას
ან ცურვას. ამ მოძრაობამ შეიძლება გამოიწვიოს სხვადასხვა გეოლოგიური პროცესები , როგორიცაა
მიწისძვრები, ვულკანური ამოფრქვევები, მთის აგება და ოკეანის აუზების წარმოქმნა .

ფირფიტების ტექტონიკის თეორია განმარტავს, თუ როგორ მოძრაობენ და ურთიერთქმედებენ ლითოსფერული

ფირფიტები ერთმანეთთან. ეს თეორია ვარაუდობს, რომ დედამიწის ლითოსფერო დაყოფილია რამდენიმე
ფირფიტად, რომლებიც მოძრაობენ ქვედა ასთენოსფეროზე . ორ ფირფიტას შორის საზღვარს ეწოდება
ფირფიტის საზღვარი და არსებობს სამი ძირითადი ტიპი : განსხვავებული საზღვრები , სადაც ფირფიტები
შორდებიან; კონვერგენტული საზღვრები, სადაც ფირფიტები ეჯახება ; და გარდაქმნის საზღვრებს , სადაც
ფირფიტები ერთმანეთს სრიალებს. ამ ფირფიტების ურთიერთქმედებამ შეიძლება გამოიწვიოს სხვადასხვა
გეოლოგიური მახასიათებლების ფორმირება, როგორიცაა მთები , ვულკანები და ოკეანის აუზები .

. •
 აფრიკის აღმოსავლეთი ნაწილი მდებარეობს იმ მხარეში, სადაც ხვდება სამი ტექტონიკური ფირფიტა (აფრიკული ფილა , სომალის ფილა და არაბული ფილა ). ეს ტერიტორია ცნობილია
როგორც აღმოსავლეთ აფრიკის განხეთქილების სისტემა და მას ახასიათებს განხეთქილებისა და ხარვეზების სერია , რომლებიც განვითარდა მილიონობით წლის განმავლობაში .

ამ რეგიონში სეისმური აქტივობა გამოწვეულია ამ ტექტონიკური ფილების მოძრაობით, რომლებიც მუდმივად მოძრაობენ და ცვივა ერთმანეთის წინააღმდეგ . როდესაც ფირფიტები მოძრაობენ ,
ისინი ქმნიან სტრესს და წნევას რღვევის ხაზების გასწვრივ, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს მიწისძვრები და ვულკანური აქტივობა .

დროთა განმავლობაში ამ სეისმოლოგიურმა პროცესებმა მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა აფრიკის კონტინენტზე . აღმოსავლეთ აფრიკის განხეთქილების სისტემამ გამოიწვია კონტინენტის
ნელ-ნელა დაშლა, რასაც მოჰყვა ახალი ოკეანის აუზების წარმოქმნა და აფრიკის ფილის გამოყოფა არაბული ფილისგან .

ამ პროცესებით გამოწვეული ფიზიკური ცვლილებების გარდა, სეისმურ აქტივობას რეგიონში ასევე შეუძლია მნიშვნელოვანი სოციალური და ეკონომიკური ზემოქმედება . მიწისძვრებმა და
ვულკანურმა ამოფრქვევებმა შეიძლება გამოიწვიოს ფართომასშტაბიანი ზიანი ინფრასტრუქტურის , სახლებისა და თემებისთვის , ასევე შეიძლება დაარღვიოს ადგილობრივი ეკონომიკა
კულტურებისა და ბუნებრივი რესურსების დაზიანებით.

.
 .
• ნაპრალის რღვევის ხაზი არის გეოლოგიური რღვევის ხაზის ტიპი , რომელიც წარმოიქმნება მაშინ ,
როდესაც დედამიწის ქერქი იჭიმება ან იშლება. ეს არის მოტეხილობა ან ბზარი დედამიწის
ლითოსფეროში, სადაც ორი ტექტონიკური ფირფიტა შორდება ერთმანეთს . ეს ქმნის უფსკრული ან
განხეთქილება ფირფიტებს შორის, რამაც საბოლოოდ შეიძლება გამოიწვიოს ახალი ოკეანის აუზის ან
ხეობის წარმოქმნა.

• განხეთქილების წარმოქმნის პროცესი, როგორც წესი, იწყება დედამიწის ლითოსფეროს გათხელებითა და

გაჭიმვით. ეს გათხელება და გაჭიმვა შეიძლება გამოწვეული იყოს ტექტონიკური ფირფიტების მოძრაობით
ან მანტიიდან ცხელი მასალის ამაღლებით. როდესაც ლითოსფერო იჭიმება , ქერქი იწყებს ბზარს და
იშლება ხაზოვანი ზონის გასწვრივ, რაც ქმნის განხეთქილების ველს.

• როდესაც ფირფიტები განაგრძობენ ერთმანეთისგან გადაადგილებას , რიფტის ველი შეიძლება

გაფართოვდეს და გაღრმავდეს, რაც საბოლოოდ გამოიწვევს ახალი ოკეანის აუზის ფორმირებას .
ალტერნატიულად, თუ განხეთქილების პროცესი არასრულია, ამან შეიძლება გამოიწვიოს კონტინენტის
ფორმირება.
• გმადლობთ ყურადღებიათვის