Kabanata 9

Ang Paglalakbay ni Rizal sa

Europa kasama si Viola
• Pagkatapos mailathala ang Noli, nagbalak si Rizal na
Bisitahin ang mahahalagang lugar sa Europa.
• Dr. Maximo Viola- kasama niya sa paglalakbay
• Natanggap ni Rizal ang padalang P1,000 ni Paciano sa
kagandahang loob ni Juan Luna na nasa Paris at siyang
nakatanggap ng pera.
• Binayaran ni Rizal si Viola ng utang iyang P300 na ginamit
sa pagpapalimbag ng Noli.
• Postdam (lungsod malapit sa Berlin,Pinasikat ni Frederick
ang Dakila– unang lugar na binista nila ni Viola
Nagsimula ang Paglalakbay

• Madaling araw ng Mayo 11,1887,

lumisan sina Rizal at Viola lulan ng
tren.
• Malapit na ang tagsibol at
nagsimula na ang pamulaklak sa
buong Europa.
• Kasama sa bagahe ni Rizal ang
lahat ng liham mula sa kaniyang
pamilya at kaibigan.
Dresden
• Isa sa pinakamagandang lungsod ng alemanya
• Ang pagbisita nila ay nataon sa Rehiyonal na
eksposisyon ng mga bulaklak.
• Dinalaw nila si Dr. Adolph B.Meyer
• Binisita nila ang Museo ng Sining, humanga ng
husto si Rizal sa larawang Prometheus Bond.
• Habang nagpapasyal sila ay nakita nila si Dr.
Jagor. Nang malaman nito na kikitain nila si
Bluementrit, pinayuhan niya ang dalawa na
magtelegram
• Teschen sunod nilang pupuntahan.
Unang pagkikita ni Rizal at
Blumentritt.
• Mayo 13, 1887 ala una y media ng hapon, narating ng tren ang
estayon ng Leitmeritz Bohemia.
• Sinalubong ni Blumentritt sina Rizal at Viola sa Estasyon dahil
natanggap niya ang telegram ni Rizal.
• Dala ng Profesor ang larawang guhit ni Rizal sa sarili nang gayo’y
makilala ang kaniyang Pilipinong Kaibigan.
• Unang pagkakataong pagkikita ng dalawang iskolar (Rizal at
Blumentritt) na nagkakilala sa pamamagitan ng sulat.
• Nagbatian at nagkamustahan ang magkaibigan sa wikang Aleman.
• Blumentritt isang mabuting Austriyanong propesor at itinuring si
Rizal na Tunay na anak sa una pa lamang nilang pagkikita.
• Tinulungan ni Blumentritt sina Rizal at Viola na makakuha ng
kuwarto sa Hotel Krebs na kinalauna’y dinala din niya sina Rizal at
Viola sa kaniyang bahay upang makilala ang kaniyang pamilya.
• Tumigil sina Rizal at Viola sa Leitmeritz mula Mayo 13 1887
hanggang Mayo 16, 1887.
Magagandang Alaala ng Leitmeritz
• Rosa asawa ni Blumentritt at ang mga anak nila na sina Dolores( tinatawag
na ‘Dora’ o Dorita ni Rizal), Condrad at Fritz.
• Pag-anyaya ni Blumentritt kila Rizal sa Beer Garden at pakikipagkilala sa
Burgomaster (Alkalde ng Bayan)
• Napahanga ni Rizal ang ang Burgomaster at mga kaibigan nito.
• Pag-anyaya ng Samahang Turista ng Leitmeritz kila Rizal at Pagbigkas ng
talumpati ni Rizal sa wikang Aleman
• Pagguhit at pagbigay ni Rizal ng larawan ni Propesor Blumentritt bilang
regalo
• Pagkakakilala ni Rizal sa bantog na Siyentipikong Polano na si Dr.Carlos
Czepelak at bantog na naturalistang si Propesor Robert Klutschak
• Paghahandog ng hapunan ni Rizal at Viola kay Blumentritt bilang
pagkilala,pasasalamat, at pamamaalam na din sa kanilang otel
• Mayo 16, 9:45 ng umaga ng Lisanin ni Rizal at Viola ang Leitmeritz lulan ng
tren.
• Mayo 24, sa sulat ni Rizal kay
Blumentrit ay nagpahayag ito
ng pag-alala nila ni Viola sa
karamdaman ni Dora na anak
na baba ng Propesor
“Nalulungkot kami ni Viola dahil ang
aming munting kaibigang si Dora ay
may sakit.Naalala pa naming ang
kaniyang maliliit na asul na mata;
parang naririnig pa namin ang
masaya niyang halakhak at nakikita
naminang maliliit niyang
ngipin.kawawang Dorita! Nakita ko
pa siyang humabol sa tren ng kami’y
papaalis! Taos puso kong
idinadalangin ang kaniyang
paggaling.”
• Mayo 19, sumulat si Rizal kay
Blumentritt mula Brunn, Austria
“Kayong mga kaibigan sa Leitmeritz ay
lagging nasa isip ko at sasabihin ko sa
sarili: hindi ka nag-iisa,Rizal; sa isang
sulok sa Bohemia ay mabubuti,
mararangal, at palakaibangang
kaluluwang kaibigan mo,na kapag
nakikita ka nila’y natutuwa sila,at
kasama mo ring sila luluha sa iyong mga
pagdurusa… ihalik mo ako sa mga bata,
batiin mo ang iyong asawa para sa akin
at sa iyong butihing ama at mga
kaibigan sa Leitmeritz. Sa aking
pusoako’y naninirahan sa Leitmeritz na
tulad mo’y parang ring isang Pilipino sa
mga sentemiyento. Naniniwala akong
maninitili sa aking puso ang Austria”
 Prague
• Sunod na binisita nina Rizal at Viola
pagkaraan sa Leitmeritz; dala ang
Rekomendasyon mula kay Blumentritt
para kay Dr. Willkolmm na nagpasyal
sakanila sa mga kasaysayang lugar sa
siyudad

• Pagbisita nina Rizal at Viola sa libingan ni

Copernicus, Museo ng likas na
kasaysayan, mga laboratoryong
bakteriolohikal, bantog sa kuwebang
pinagkulungan kay San Juan Napomuceno
at tulay kung saan tinapon ang santo
• Nagpunta ang dalawa sa Brunn
 Vienna
• Mayo 20, Narating ng mga manlalakbay ang magandang
Lungsod ng Vienna, kabisera ng Austria-Hungary.
• Nabighani si Rizal sa Lungsod, tunay na “Reyna ng Danube”
• Pakikipagkita nila Rizal kay Norfenfals dala ang liham
rekomendasyon mula kay Blumentritt.
• Paghanga ni Norfenfals kay Rizal at paglipas ng ilang taon ay
nakapagsabi ditong “isang henyong hinahangaan nya”
• . Natanggap ni Rizal ang nawawala niyang Diyamanteng Alpiler
• Pagtuloy sa Otel Metropole at pagbisita nila Rizal sa mga
interesanteng lugar ng siyudad gaya ng mga simbahan, museo,
at galerya ng sining, teatro at liwasang pampubliko.
• Pagkakakilala sa dalawang mabuting kaibigan ni Blumentritt na
sina Masner at Nordmann (Austriyanong Iskolar)
 Paglalakbay sa Danube papuntang
Lintz
• Mayo 24, ng nilisan nina Rizal at Viola ang Vienna lulan ng
Bangka
• Papel na napkin na napuna ni Rizal sa mga pasaherong
kumakain.
 Mula Lintz Patungong Rheinfall
• Nagbyahe ang dalawang turista patungong Salzburg
patungong Munich at sandaling tumigil upang tikman
ang pinagmamalaking pinakamasarap na alak sa
buong Alemanya, ang Munich beer.
• Mula Munich ay nagtungo sila sa Nuremberg na isa sa
pinakamatandang lungsod ng Alemanya.
• Pagkatapos sa Munich ay Nagtungo sila sa Ulm na
isang katedral ng lungsod na itinuturing “pinakamalaki
at pinakamataas sa buong Alemanya
• Mula Ulm nagtungo sila sa Stuttgart, Baden, at
pagkaraan ay sa Rheinfall (Talon ng Rhine)
pinakamagandang talon sa Europa.
Pagtawid sa hangganan
Patungong Switzerland
• Galing Rheinfall ay tinawid nina Rizal at
Viola ang hangganan patungong
Schaffhausen, Switzerland mula Hunyo 2-3,
1887 at patuloy na naglakbay at nagtungo
sa Basel (Bale), Bern at Lausanne
Geneva
• Sakay ng bangka ay tinawid nina Rizal at Viola ang
maulap na Lawa ng Leman sa Geneva—Swisang
Lungsod na isa sa pinakamagandang lungsod sa
Europa.
• Ang mga taga Geneva ay Lingguwista, nagsasalita ng
Franses,Aleman, at Itayano.
• Namangka sila Rizal at naipakita niya ang husay sa
paggaod ng bangka natutunan niya noon sa
Calamban
• Nagdiwang dito ang ika dalawamput anim (26) na
taong kaarawan si Rizal noong Hunyo 19, 1887.
• Nagtigil sila ng labinlimang(15) masasayang araw.
• Hunyo 23, ay naghiwalay na sila, nagbalik na sa
Barcelona si Viola, habang si Rizal ay nagpatuloy sa
kanyang paglalakbay sa Italya.
Ikinagalit ni Rizal ang Eksibisyon ng mga
Igorot sa eksposisyonsa Madrid noong 1887
• Nagkaroon ng Eksposisyon ng
Pilipinas sa Madrid Espanya “Ang aking mga kawawang kababayan
(ang mga Igorot-Z) ay naka-eksibit ngayon
sa madrid at nilalalit-lait ng mga
• Kalunus-lunos na kalagayan ng pahayagang Espanyol, maliban sa El
mga Igorot na ginawang bahagi Liberal na nagsasabing hindi makatao at
pagyurak sa dignidad ng tao ang itanghal
ng Eksibisyon ng parang mga hayop at halaman. Ginawa
ko ang lahat ng maaaring gawin upang
• Liham ni Rizal noong Hunyo 6, mapigil ang ganitong paghamak sa
kalagayan ng aking mga kalahi, ngunit
1887 sa Kaibigang si Blumentritt hindi ako nagtagumpay. Ngayo’y isang
babae ang namatay sa pulmonya. Ang
dahil sa pagkakagalit nito sa mga Igorot ay ibinahay sa isang Baracca
natuklasan ( bahay na yari sa kawayan,damo at mga
snga ng puno-Z) at napagtatawanan pa
ito ng El Resumen.”
Si Rizal sa Italya
• Mula sa Geneva ay nagtungo si Rizal sa Italya ay duo’y binista niya ang Turin, Milan,
Venice, at Florence
• Hunyo 27,1887 ay narating niya ang Roma– “walang hanggang lungsod” at tinatawag
ding “Lungsod ng mga Cesar”
• Inilarawan nya kay Blumentritt ang karangyaan na siyang Roma na isinulat nya noong
Hunyo 27, 1887.
• Pagbisita nya sa pista ni San Pedro at San Pablo noong Hunyo 29,sa kauna-unahang
pagkakataon sa Vatican(Lungsod ng mga Papa)-- Kabisera ng Kakristiyanuhan.
• Hinangan niya ng labis ang: mga edipisyong maringal,lalo na sa simbahan ng San
Pedro; kakaibang gawang pansining; ang malawak na St. Peter’s Square; makukulay
na guwardiyang Vatican;ang atmospera ng relihiyosong debosyon nangingibabaw ang
Vatican.
• “pagod na pagod ako na tulad ng isang tao,” sulat ni Rizal kay Blumentritt “ ngunit
matutulog ako na isang diyos”
• Handa ng umuwi si Rizal sa Pilipinas pagkaraan ng isang linggong bakasyon sa Roma
at sumulat sa kaniyang ama na siya’y paparating na.
 Kabanata 10
Unang Pag-uwi ni Rizal sa
Pilipinas (1887-1888)
Desisyong Umuwi sa Sariling Bayan
• Mga Tumangging magbalik si Rizal sa Pilipinas.
1. Paciano ( kapatid ni Rizal)
2. Silvestre Ubaldo (Bayaw)
3. Chengoy ( Jose Cecilio)
• Mga Dahilan ng Pagbabalik
1. Tistisin ang mata ng kaniyang ina
2. Paglingkuran ang kaniyang kababayan
3. Makita ang epekto ng kaniyang Nobela
4. Itanong kung bakit hindi na nasulat si Leonor Rivera
Hunyo 29,1887-tumelegrama si Rizal sa kaniyang ama ukol sa
kaniyang pagbabalik sa Pilipinas
Magandang Paglalakbay
Patungong Maynila
• Hulyo 3,1887-lumulan si Rizal sa Barkong Djemnah ang
barkong kaniyang sinakyan noong siya ay magtungo ng Europa
limang taon na ang nakalipas.
• Mga limampu ang Pasahero.
• Ang Barko ay pabiyaheng Silangan at daraan sa Suez Canal.
• Hulyo 30, 1887- nakarating si Rizal sa Saigon at sumakay sa
barkong Haipong
• Agosto 5- nakarating ang Haipong sa Maynila
• Napansin ni Rizal na halos walang pagbabago sa kaayusan at
kaanyuan ng Maynila sa limang taon niyang pagkakahiwalay
sa Bansa.
Maligayang Pag-uwi
• Agosto 8,1887- petsa ng makarating si Rizal sa Calamba
• Hindi hiniwalayan ni Paciano ang kanyang kapatid sa mga unang araw nito sa
Calamba dahil sa kaniyang pag-aalala sa kaligtasan ng kaniyang nakababatang
kapatid.
• Nagtayo si Rizal ng isang Klinika sa Calamba upang makapaglingkod siya bilang
manggagamot.
• Ang una niyang naging pasyente ay ang kaniyang ina, ngunit hindin niya ito
inoperahan sa kadahilanang hindi pa ito hinog.
• Tinawag si Rizal na Doktor Uliman ng mga taga Calamba at nagging bantaog sa
Calamba at karatig bayan at dinayo ng mga tao ang kaniyang klinika
• Kumita si Rizal ng P900 sa unang buwan ng kaniyang panggagamot at sa buwan
ng Pebrero 1888 ang halaga ay umabot ng P5,000
• Nagtayo ng isang Gymnasium sa Calamba.
• Hindi nadalaw ni Rizal si Leonor Rivera dahilan sa pagtutol ng kaniyang mga
magulang na dalawin ang dalaga. Ang mga magulang ni Leonor Rivera ay ayaw
makatuluyan ng kanilang anak na si Rizal.
Kaguluhang Gawa ng
Noli
• Nilapitan ng mga Prayle ang gobernador heneral at naghahatid
ng mga sumbong na laban sa nobelang Noli Me Tangere.
• Ipinatawag ni Emilio Terrero ang gobernador heneral si Rizal
ukol sa usapin ng kaniyang Nobela at kaniyang hiningian si Rizal
ng kopya ng Nobela. Walang kopya na maibigay si Rizal dahil
naubos na ang kaniyang dala
• Binisita ni Rizal ang kaniyang mga guro sa Ateneo na sina Padre
Frederico Faura, Francisco Paula Sanchez at Jose Bech upang
hingin niya ang kopya ng Noli Me Tangere na kaniyang ibinigay
sa Ateneo, ayaw ibigay ng mga paring heswita ang kanilang mga
kopya
• Pedro Payo –ang arsobispo ng Maynila na kalaban ng mga
Pilipino at nagpadala ng kopya ng Noli Me Tangere sa rector ng
UST upang pag-aralan ang nobela.
• Gregorio Echavarria –ang rector ng Ust at katulong ng Lupon ng
mga gurong Unibersidad na gumawa ng pag-aaral sa nobelang
Noli Me Tangere
• Ayon sa pag-aaral ng mga Lupon ng mga guro ng UST ng
rekomendasyon na ang Noli ay heretikal, subersibo at laban sa
kaayusang pampubliko.
• Hindi nagustuhan ni Terrero ang ulat ng lupon ng UST dahil sa
alam niyang kalaban ni Rizal ang mga Dominikano at ipinadala
ang kopya ng Noli sa Permanenteng Lupon ng Sensura na
binubuo ng mga pari at mga taong hindi alagad ng simbahan.
• Si Padre Salvador Font ang pinuno ng Lupon ng Sensura na nag-
ulat na ang Noli Me Tangere ay supersibo at kontra sa simbahan
at pamahalaan.Kanyang iminungkahi ang pagbabawal ng pag-
aangkat,pagggawa at pagbibili ng mapanirang nobela.
Ang mga Umatake sa Noli Me
Tangere
• Si Padre Jose Rodriguez prayle ng Guadalupe na naglabas ng
walong Polyeto na bumabatikos sa Noli Me Tangere. Ang mga
polyetong Isinulat niya ay ipinagbibili sa mga nagsisimba
• Mga Senador ng Espanya na bumabatikos sa Noli Me
Tangere
1. Jose Salamanca
2. Luis M. de Pando
3. Fernando Vida
• Vicente Barrantes kaniyang binatikos ang Noli Me Tangere sa
kanyang inilathalang artikulo sa pahayagang La Espana
Moderna.
Tagapatanggol ng Noli Me Tangere
• Marcelo H. del Pilar
• Antonio Ma. Regidor
• Graciano Lopez Jaena
• Mariano Ponce
• Segismundo Moret- Espanyol na dating ministro ng hari ng Espanya.
• Dr. Miguel Morayta- propesor ng kasaysayan sa Unibersidad Central de Madrid.
• Ferdinanad Blumentritt- propesor at edukator
• Padre Vicente Garcia-isang iskolar at paring Pilipino, isang teolohiyano ng
Katedral ng Maynila, at tagapagsalin sa Tagalog ng bantog na Imitation of
Christ ni Thomas a Kempis
• Hulyo 18,1888 isinulat ni Padre Garcia ang kaniyang pagtatanggol sa Noli Me
Tangere na nailathala sa Singapore bilang apedise sa isang polyeto
• Pebrero 1888 sumulat si Rizal ng liham sa Bressels, Belgium upang ipagtanggol
ang kaniyang nobela.
 Sina Rizal at Traviel de Andrade
• Jose Traviel de Andrade isang tenyente ng
hukbong Espanyol na inatasan ni
Gobernador Heneral Terrero upang
magsilbing tagapagbantay ni Rizal laban sa
mga lihim niyang kaaway.
• Dahilan sa mga kapwa kabataan,edukado at
may kultura na naging ganap na
magkaibigan si Rizal at Andrade.
• Nakasama ni Rizal si Andrade sa
pamamasyal,iskrimahan at pagbabaril
 Problemang Agraryo ng Calamba
• Naimpluwensiyahan si Gobernador Heneral Terrero ng kaniyang Nabasa sa
Noli Me Tangere at nagpasimula ng imbestigasyon sa mga hacienda na pag-
aari ng mga prayle upang maituwid ang mga pagmamalabis na nagaganap
dito.
• Tumulong si Rizal sa kaniyang mga Kababayan sa Calamba sa Pagkuha ng
mahalagang datos ukol sa suliraning agraryo sa kanilang bayan
• Lumabas sa pag-aaral ni Rizal ang mga sumusunod:
a. Ang hacienda ng mga paring Dominikano ay sumasakop sa buong Bayan ng Calamba
b. Ang mga tubo ng mga paring Dominikano ay patuloy na tumataas dahilan sa walang taros
na pagpapalaki ng binabayarang lupa.
c. Ang Hacienda ay hindi man lamang nagkakaloob ng anumang tulong pinansiyal para sa
pagdiriwang ng mga kapistahan, sa edukasyon ng mga kabataan, at pagpapabuti ng
agrikultura.
d. Ang mga kasama na silang nahirapan ng labis sa paggawa sa hacienda ay pinapaalis na
lamang mula sa lupa sa dahil lamang sa mga mababaw na kadahilanan
e. Sinisingil ng mataas na tubo ang mga kasama sa hacienda at kung hindi nakapababayad ay
kinukumpiska ng mga taga pangasiwa ng hacienda ang mga hayop, kagamitan o maging ang
bahay ng mga ito
Pamamaalam sa Calamba
• Dahil sa Noli Me Tangere at pakikialam sa suliraning agraryo ng sa Hacienda
sa calamaba ni Rizal ay labis na kinamuhian ng mga Prayleng Dominikano.
• Pinilit ng mga Prayle ang Gobernador Heneral Terroro na iligpit si Rizal sa
pamamagitan ng pagpapatapon sa kanya, ngunit hindi ito sinunod ang
Gobernador Heneral.
• Nakatanggap ng pagbabanta sa buhay ni Rizal ang kaniyang mga magulang at
Pinaki-usapan siya ng kanyang mag-anak at ni tinyente Andrade na umalis
muna sa Bansa
• Pinatawag din siya ng Gobernador Heneral at pinayuhan ring umalis muna ng
bansa.
• Napilitang umalis sa Bansa si Rizal
• Napapanganib narin ang buhay ng kaniyang magulang, kapatid at mga
kaibigan.
• Mas higit siyang makalalaban para sa kapakanan ng bayan kung siya’y
magsusulat na Malaya sa ibang bansa
Isang Tula para sa Lipa
• Sa taong 1888 nagging lungsod ang bayan ng lipa sa bisa ng
Batas Becerra.
• Himno Al Trabajo (himno sa paggawa)tulang isinulat ni Rizal
sa kahilingan ng kaniyang kaibigang taga lipa bilang
parangal sa masisipag na mamamayan ng Lipa
Maraming Salamat sa
Pakikinig!
Ikalawang Pangkat
Antonio, Jhazmine
Arce, Mark Loey
Galano, Sofia
Riberal, Alnea Nicole
Sevilla, April Joy
Viloria, Jannellie Mauniz