HIPERLIPIDEMITE

• Hiperlipidemia (kolesteroli i lartë) është një tepricë e

lipideve ose yndyrave në gjakun tuaj. Kjo mund të rrisë
rrezikun e sulmit në zemër dhe goditjes në tru, sepse
gjaku nuk mund të rrjedhë nëpër arteriet e gjakut.
• Hiperlipidemia është shumë e zakonshme.
Nëntëdhjetë e tre milionë të rritur amerikanë (20 vjeç
e lart) kanë një numër total të kolesterolit mbi kufirin
e rekomanduar prej 200 mg/dL ose 5.2 mmol/L
• Mëlçia krijon kolesterol për t'ju ndihmuar të tretni ushqimin
dhe të krijoni gjëra të tilla si hormonet. Por ju gjithashtu
merrni kolesterol nga ushqimet e mishit dhe të qumështit.
Meqenëse mëlçia juaj mund të prodhojë aq kolesterol sa ju
nevojitet, kolesteroli në ushqimet që hani është shtesë
• Kolesteroli i tepërt (200 mg/dL deri në 239 mg/dL ose 5.2 –
6.2 mmol/L është i lartë kufitar dhe mbi 240 mg/dL ose 6.2
mmol/L është i lartë) nuk është i shëndetshëm sepse mund
të krijojë pengesa në lumenin e arterieve tuaja ku gjaku
qarkullon në trupin tuaj
• Lipoproteina me densitet të ulët (LDL) njihet si kolesteroli i keq,
sepse mund të bllokojë arteriet tuaja (Normal nen 130 mg/dL
ose 3.4 mmol/L, level i lartë kufitar: 130 mg/dL deri në 159
mg/dL ose 3.4 – 4.1 mmol/L. Lartë: mbi 160 mg/Dl ose 4.1
mmol/L)
• Lipoproteina me densitet shumë të ulët (VLDL) quhet gjithashtu e
keqe sepse mbart trigliceride që rrisin pllakën e arterieve
• Lipoproteina me densitet të lartë (HDL) njihet si kolesterol i mirë
sepse sjell kolesterolin në mëlçi, e cila e pastron ate nga
qarkullimi. Për HDL-në tuaj, ju nuk dëshironi të keni një nivel më
të ulët se 40 mg/dL ose 1 mmol/L
• Hiperlipidemia (kolesteroli i lartë) që nuk trajtohet mund të lejojë
që pllakat të grumbullohen brenda enëve të gjakut të trupit tuaj
(ateroskleroza). Kjo mund të sjellë komplikime të hiperlipidemisë
që përfshijnë:
• Atak ne zemer
• Goditja në tru
• Sëmundje koronare të zemrës
• Sëmundja e arteries karotide
• Arrest kardiak i papritur
 KLASIFIKIMI

• Hiperlipidemitë në thelb mund të klasifikohen si familjare (të

quajtura gjithashtu primare kur shkaktohen nga anomalitë
gjenetike specifike ose të fituara (të quajtura gjithashtu
sekondare), kur rezultojnë nga një çrregullim tjetër themelor
që çon në ndryshime në metabolizmin e lipideve dhe
lipoproteinave plazmatike
• Gjithashtu, hiperlipidemia mund të jetë idiopatike, pra pa një
shkak të njohur
 DISA SHKAKTARE GJENETIK TE DISLIPIDEMIVE

SEMUNDJA DEFEKTI GJENETIK FREDRICKSON RREZIKU

Hiperkolesterolemia Numri i zvogeluar i receptorëve lla ose llb CHD

funksionale LDL
familjare
Hipertrigliceridemia Ndoshta defekti I vetem nje IV ose V
gjeni
familjare
Hiperlipidemia e Ndoshta defekti I vetem nje IIa, IIb, IV ose V CHD
gjeni
kombinuar familjare
Mungesa e lipazës Nivelet e ulēta të LPL funksional I Pankreatitis
lipoproteinike
Mungesa apo C-II Paaftësia per sintezën e apo C – I Pankreatitis
II (kofaktor i LPL)

Abetalipoproteinemia Paaftësia pêr sintezën e apo B Normal Deficit i vitaminave lipofile,

Deficiti neurologjik

Analphalipoproteinaemi Paaftësia pêr sintezën e apo A Normal Deficit neurologic

Depozitimi I esterit te
a(Semundja e Tangier-it) kolesterolit ne pjeset
abdominale
• Hiperlipidemite paresore – Karakterizohen nga faktori gjenetik dhe
klasifikimi me adekuat I hiperlipidemise primare eshte ai I Fredickson
ose I OBSH – se
TIPI NORMAL TIPI I TIPI IIA TIPI IIB TIPI III TIPI IV TIPI V

LIPOPROTEINA N ↑HOLOMIKRONET ↑ LDL ↑ LDL ↑ IDL ↑ VLDL ↑ VLDL

↑ VLDL HOLOMIKRONET

KOLESTEROLI N N OSE ↑ ↑ ↑ ↑ N OSE ↑ N OSE ↑

TOTAL

TRIGLICERIDET N ↑↑ N ↑ ↑ ↑ ↑↑

LDL - CHOL N N OSE ↓ ↑ ↑ N OSE ↓ N N

HDL - CHOL N N OSE ↑ N OSE ↑ N OSE ↑ N OSE ↓ N OSE ↓ N OSE ↓

• Hiperlipidemia sekondare shkaktohet nga semundje te organeve te
ndryshme, perdorimi I barnave apo edhe stili I keq I jeteses
• Pirja e duhanit
• Pirja e shumë alkoolit
• Ngrënia e ushqimeve që kanë shumë yndyrna të ngopura
• Pasiviteti fizik
• Stresi
• Obeziteti
• Poashtu e shkaktojne edhe disa barna si:
• Beta-bllokues
• Kontrolli hormonal i lindjes
• Steroidet
• Problemet mjekësore mund të ndikojnë gjithashtu në sasinë e
kolesterolit që keni. Kjo perfshin:
• Sëmundje të mëlçisë
• Sëmundja e pankreasit
• Hipotiroidizmi
• Sëmundja kronike e veshkave
• Etj.
 SIMPTOMAT

• Që herët, ju ndiheni normal kur keni kolesterol të lartë, nuk ju

jep simptoma. Megjithatë, pas një kohe, grumbullimi i pllakave
(të përbërë nga kolesteroli dhe yndyrat) mund të ngadalësojë
ose ndalojë rrjedhjen e gjakut në zemrën ose trurin tuaj
• Simptomat e sëmundjes së arterieve koronare mund të
përfshijnë dhimbje gjoksi me sforcim, dhimbje të nofullës dhe
gulçim.Kur një pllakë kolesteroli çahet dhe një mpiksje e mbulon
atë, ajo mbyll një arterie të tërë. Ky është një atak në zemër dhe
simptomat përfshijnë dhimbje të forta gjoksi, skuqje, nauze dhe
vështirësi në frymëmarrje. Kjo është një urgjencë mjekësore
 SHENJAT PARALAJMRUESE TE HIPERLIPIDEMISE

• Shumica e njerëzve nuk kanë simptoma kur kolesteroli i tyre është i

lartë. Njerëzit që kanë një problem gjenetik me pastrimin e
kolesterolit që shkakton nivele shumë të larta të kolesterolit mund të
marrin
• Ksantoma (pllaka dylli, yndyrore në lëkurën e tyre) ose
• Hark korneal (unaza kolesteroli rreth irisit të syrit).
• Kushtet të tilla si obeziteti kanë një lidhje me kolesterolin e lartë dhe
kjo mund të shtyjë mjekun të vlerësojë nivelin tuaj të kolesterolit
 DIAGNOZA

• Diagnoza behet me ane te:

• Një testi fizik
• Historia juaj mjekësore
• Testet laboratorike të niveleve të kolesterolit në gjakun tuaj
• Historia mjekësore e familjes suaj (TRASHEGIMIA)
• Ne testet laboratorike vlersohen nivelet e yndyres ne gjak si me
poshte
 LLOJI I KOLESTEROLIT VLERAT NORMALE

Kolesteroli total Më pak se 200 mg/dL

Kolesteroli i keq (LDL) Më pak se 130 mg/dL

Kolesteroli i mirë (HDL) Të paktën 40 mg/dL

Trigliceridet Më pak se 150 mg/dL

• Çdo gjë më e lartë se 200 mg/dL është kolesterol i lartë

KOLESTEROLI TOTAL RENDITJA

Më pak se 200 mg/dL Vlera normale

200 mg/dL deri në 239 mg/dL E lartë kufitare

240 mg/dL dhe më e lartë E lartë

 TRAJTIMI
• Per mjekimin e yndyres ne gjak duhet te modifikojme menyren e
jeteses.
• Gjërat që mund të bëni përfshijnë:
• Aktiviteti fizik
• Lënia e duhanit
• Flini të paktën shtatë orë çdo natë
• Menagjimi I stresit
• Ngrënia e ushqimeve më të shëndetshme
• Kufizimi i sasisë së alkoolit që pini
• Njerëzit që kanë nevojë për ilaçe për të trajtuar kolesterolin e tyre të
lartë zakonisht marrin statina. Statinat janë një lloj ilaçi që zvogëlon
sasinë e kolesterolit të keq që qarkullon në gjakun tuaj