TRAJTIMI I DISLIPIDEMIVE NË SITUATA TË VEÇANTA, ME THEKS TË POSAQËM

NË TRAJTIMIN E FËMIJVE
Petrit Ademaj MD

Termi dislipidemi tregon nivele të ngritura të Kol dhe / ose TG në palzmë, përktësjisht ulje të niveleve të
HDL, të cilat kontribuojnë në zhvillimin e aterosklerozës. Diagnoza bëhet duke matur përqendrimin e Kol, TG dhe
lipoproteinat individuale. Terapia përbëhet nga modifikime dietike, ushtrime dhe ilaçe hipolipidemike.

Dislipidemitë janë ndarë me vite të tëra për nga ndryshimet në përqendrimin e lipideve individuale dhe
lipoproteinave individuale (fenotipizimi i Fredrickson) TBL.

Një sistem më praktik i ndan dyslipidemitë në parësore ose dytësore. Format parësore janë shkaktuar nga
mutacione të veçanta ose të shumëfishta të gjeneve që çojnë në mbiprodhim ose çregullim të eliminimit të TG dhe
LDL, ose në uljen e formimit të HDL ose heqjes së përshpejtuar.

(FENOTIPET E FREDRICKSONIT)
FENOTIPI LIPOPROTEINI E RRITURA LIPIDET E RRITUTA
I Hilomikronet TG
IIa LDL Kol
IIb LDL dhe VLDL TG dhe Kol
III VLDL mbetjet e hilomikroneve TG dhe Kol
IV VLDL TG
V Hilomikronet dh VLDL TG dhe Kol

Hiperkolesterolemia familjare
Hiperkolesterolemia familjare heterozigoze

HF është një dislipidemi monogjene që shkakton një ngjarje të hershme të KV për shkak të një rritje të
vazhdueshme të niveleve LDL-C të plazmës. Nëse lihen të patrajtuar, burra dhe gra me HF heterozigoze (HeFH)
zakonisht zhvillojnë sëmundje të arterieve koronare para moshës 55 ose 60 vjeç.

Hiperkolesterolemia familjare homozigote

Hiperkolesterolemia familjare homozigote (HoFH) është një sëmundje e rrallë dhe kërcënuese për jetën.
Paqyra klinike karakterizohet nga xanthoma të gjera, shenja të SKV të parakohshme dhe progresive dhe
kolesterolit total> 13 mmol / l (500mg / dL). Shumica e pacientëve do të zhvillojnë SKV dhe stenozë aortale para
moshës 20 vjeç dhe vdesin para moshës 30 vjeç. Incidenca e HF-Ho vlerësohet të jetë 1/160 000-1 / 300 000 1.
Pacientët duhet të trajtohen me terapi intensive të uljes së LDL me ilaçe dhe, kur të jetë e mundur, me
aferezën lipoproteine. Ky trajtim (çdo 1- 2 javë) mund të ul nivelin plazmatik të LDL-C me 55 70%.

Dislipidemeitë te fëmijët dhe Hiperkolesterololemia familjare në fëmijë

Diagnoza e HF tek fëmijët bazohet në praninë e kritereve fenotipike, duke përfshirë LDL-C të ngritur dhe
një histori familjare të LDL-C të ngritur, SKV të parakohshme dhe / ose testimit gjenetik pozitiv 2.
Në fëmijët që kanë një histori pozitive familjare të kolesterolit të lartë ose SKV të parakohshme, kufiri i
sipërm i LDL-C është mm 4 mmol / l (160mg / dL). Nëse zbulohet një defekt gjenetik te prindërit, kriteri diagnostik
për fëmijën është 3,5 mmol / l (130mg / dl).
Trajtimi i fëmijëve me HF përfshin zakone të shëndetshme të jetesës dhe terapi me statine. Terapinë me
statinë duhet filluar në moshën 6 deri në 10 vjeç. Terapia me statin duhet të fillohet në doza të ulta me një rritje
graduale të vlerave terapeutike. Qëllimi terapeutik për fëmijët 10 vjet dhe më të vjetër është LDL-C më pak se 3.5
mmol / l (135mg / dL)3; në moshë më të re, rekomandohet ulja e LDL-C të paktën 50%.
Aktualisht ekzistojnë pesë statina (simvastatin, lovastatin, atorvastatin, rosuvastatin dhe pravastatin) të
aprovuar nga Administrata e Ushqimit dhe Barnave (FDA) për përdorim klinik te fëmijët. në SH.B.A., por vetëm
ata me HF 4. Përdorimi i statinës në fëmijët pa HF të vërtetuar nuk është i rregulluar qartë.

1
 Duhet gjithashtu të theksohet , se të gjitha hulumtimet janë kryer ekskluzivisht tek fëmijët me HF.
Kështu, pothuajse nuk ka të dhëna në dispozicion për fëmijët me dislipidemi që nuk kanë HF.

Gratë
Më parë ka pasur polemikë nëse statinët janë efektivë për parandalimin parësor te gratë. Përdorimi i të
dhënave të publikuara, Cochrane analysis2013 - tregoi se terapia me statinë zvogëlonte vdekshmërinë e të gjitha
shkaqeve, ngjarjet vaskulare dhe revaskularizimet në parandalimin parësor, dhe efektet proporcionale në gratë
ishin të ngjashme me ato në burra5.

Terapia e dislipidemisë tek gratë

Terapia me statine rekomandohet në parandalimin parësor të SKV te gratë me rrezik të lartë6
Statinat rekomandohen për prevencë sekondare te gratë me të njëjtat indikacione dhe qëllime terapeutike si për
burra7
Nuk duhet të përshkruhen apo merren ilaçe për uljen e lipideve në rastin e planifikimit të shtatëzanisë, gjatë kursit
shtatzënisë ose në periudhë të laktacionit.

Dislipidemitë te të Moshuarit

Siguria dhe efektet e anësore të statinave janë çështje e shqetësimit të veçantë tek të rriturit
e moshuar, sepse ata shpesh kanë komorbiditete, marrin ilaçe të shumëfishta dhe kanë ndryshuar
farmakokinetikën dhe farmakodinamikën.

Rekomandime për trajtimin e dislipidemis tek njerëzit e moshuar (të moshës> 65 vjeç)
Rekomandimet Class Niveli
Trajtimi me statinë rekomandohet për njerëzit e moshuar me Semundje I A
atherosklerotike KV në të njëjtën mënyrë si për pacientët më të rinj
Trajtimi me statinë rekomandohet për parandalimin parësor, sipas nivelit të rrezikut, I A
te njerëzit e moshuar të moshës ≤75 vjeç.
Fillimi i trajtimit të statinës për parandalimin parësor te njerëzit e moshuar mbi 75 IIb B
vjeç mund të konsiderohet, nëse janë me rrezik të lartë
Rekomandohet që statina të fillohet me një dozë të ulët nëse ka dëmtim të I C
konsiderueshëm të veshkave dhe / ose potencial për ndërveprime me ilaçet, dhe
pastaj të titrohet lart për të arritur qëllime të trajtimit LDL-C.

Rekomandime për trajtimin e dislipidemive tek diabeti mellitus

Rekomandimet Class Niveli

Në pacientët me DM T2 me rrezik shumë të lartë, rekomandohet një ulje LDL-C> _50% I A
nga vlerat bazike dhe një qëllim që LDL-C <1.4 mmol / L (<55 mg / dL)89
Në pacientët me DMT2me rrezik të lartë, rekomandohet një ulje LDL-C> _50% nga niveli I A
fillestar dhe një qëllim LDLC prej <1,8 mmol / L (<70 mg / dL)
Statinat rekomandohen te pacientët me DMT1 të cilët janë në rrezik të lartë ose shumë I A
të lartë10
Intensifikimi i terapisë me statine duhet të merret në konsideratë para prezantimit të IIa C
terapisë së kombinuar.
Nëse qëllimi nuk është arritur, kombinimi i statinës me ezetimibe duhet konsideruar 11 IIa B
Terapia me statinë nuk rekomandohet në pacientët para-menopauzës me diabet të cilët III C
po mendojnë për shtatzëni ose nuk janë duke përdorur kontracepsion adekuat.
Terapia me statin mund të konsiderohet si në pacientët DMT1 ashtu dhe në DMT2 të IIb C
moshës ≤ 30 vjeç me dëshmi të dëmtimit të organeve fundore dhe / ose një niveli LDL-
C> 2.5 mmol / L, për sa kohë që shtatzënia nuk planifikohet.

Rekomandime për terapi për uljen e lipideve në pacientët me rrezik shumë të lartë me sindroma
koronare akute

2
Rekomandimet Class Niveli
Në të gjithë pacientët SAK pa ndonjë kundërindikacion ose histori të caktuar të intolerancës, I A
rekomandohet që terapia me statinë me dozë të lartë të fillohet ose të vazhdojë sa më shpejt
që të jetë e mundur, pavarësisht nga vlerat fillestare të LDL-C 12
Nivelet e lipideve duhet të rivlerësohen 4 6 javë pas SAK për të përcaktuar nëse është arritur IIa C
një zvogëlim i ≥50% nga niveli fillestar dhe qëllimi i LDLC <1.4 mmol / L (<55 mg / dL).
Qështjet e sigurisë duhet të vlerësohen në këtë kohë dhe dozat e trajtimit të statinës
përshtaten në përputhje me rrethanat.
Nëse qëllimi i LDL-C nuk arrihet pas 4- 6 javësh me dozën e statinës së toleruar I B
maksimalisht, rekomandohet kombinimi me ezetimibe 13
Nëse qëllimi LDL-C nuk arrihet pas 4-6 javë, megjithë terapinë maksimale të toleruar të I B
statinës dhe ezetimibe, rekomandohet shtimi i një frenuesi PCSK9 14.
Në pacientët me intolerancë të konfirmuar ndaj statinës ose në pacientët në të cilët një IIa C
statinë është i kundërindikuar, duhet të merret parasysh ezetimibe.
Për pacientët të cilët prezentojnë me SAK dhe nivelet e LDL-C nuk janë në vlerat e synuara, IIa C
pavarësisht se tashmë kanë marrë një dozë maksimale të toleruar të statinës dhe ezetimibe,
shtimi i një frenuesi PCSK9 herët pas SAK (gjatë shtrimit në spital nëse është e mundur) të
konsiderohet.
Rekomandime për terapi për uljen e lipideve në pacientët me rrezik shumë të lartë që i nënshtrohen
ndërhyrjes koronare perkutane

Rekomandimet Class Niveli

Para-trajtimi rutinor ose ngarkimi (në një sfond të terapisë kronike) me një statinë me IIa B
dozë të lartë duhet të konsiderohet në pacientët që i nënshtrohen PCI për SAK apo një
PCI elektive15

Rekomandime për terapi për uljen e lipideve për parandalimin e ngjarjeve të sëmundjeve
kardiovaskulare aterosklerotike në pacientët me ICV

Rekomandimet Class Niveli

Pacientët me një histori të ICV ose TIA janë në rrezik shumë të lartë të I A
semundjes atherosklerotike KV, veçanërisht për goditje iskemike të përsëritur,
kështu që rekomandohet treapi për ulje e LDL-C16

Rekomandime për trajtimin e dislipidaemive në insuficiencë kronike të zemrës ose sëmundjeve valvulare
të zemrës

Rekomandimet Class Niveli

Fillimi i terapisë për uljen e lipideve nuk rekomandohet në pacientët me HF në III A
mungesë të indikacioneve të tjera për përdorimin e tyre 17.
Fillimi i terapisë për uljen e lipideve në pacientët me stenozë valvulare aortale pa III A
SAK për të ngadalësuar përparimin e stenozës së valvulës aortale në mungesë të
indikacioneve të tjera për përdorimin e tyre nuk rekomandohet 18.

Rekomandime për administriminmenagjimin e lipideve në pacientët me Semundje Kronike Renale

(SKR) të moderua-në të rëndë

Pacientëtme SKR konsiderohet të jenë në nivele të larta (faza 3 SKR) ose rreziku shumë i lartë
(faza 4-5 SKR ose në dializë) të SKV
Class Niveli
Rekomandimet
Rekomandohet që pacientët me Kidney Disease Outcomes Quality Initiative I A
shkalla 3-5 SKR të konsiderohet të jenë me rrezik të lartë ose shumë të lartëtë
Sëmundje Aterosklerotike KV (SAKV)

3
Përdorimi i statinave ose kombinimi i statinit / ezetimibe rekomandohet në I A
pacientët jo të varur nga dializat në fazat 3 -5 të SKR
Në pacientët tashmë në statin, ezetimibe, ose një kombinim statin / ezetimibe IIa C
në kohën e fillimit të dializës, vazhdimi i këtyre ilaçeve duhet të konsiderohet,
veçanërisht në pacientët me SAKV
Në pacientët me CKD të varur nga dializat të cilët janë të lirë nga SAKV nuk III A
rekomandohet fillimi i terapisë me statinë.

Rekomandime për uljen e LDL-C në pacientët me transplantim të organeve solide

Rekomandimet Class Niveli

Statinat duhet të konsiderohen si agjentë të linjës së parë në pacientët me IIa B
transplant. Fillimi duhet të jetë në doza të ulta me titrim të kujdesshëm dhe me
kujdes në lidhje me ndërveprimet e mundshme të barnave, veçanërisht për pacientët
me ciklosporin
Në pacientët që janë intolerant ndaj statinave ose atyre me dislipidaemi të IIb C
konsiderueshme megjithë trajtimin me statine maksimalisht të toleruar, mund të
konsiderohet terapia alternative ose shtesë me ezetimibe.

4
1
Akioyamen LE, Genest J, Shan SD, Reel RL, Albaum JM, Chu A, Tu JV. Estimating the prevalence of heterozygous familial hypercholesterolaemia: a
systematic review and meta-analysis. BMJ Open 2017;7:e016461.
2
Wiegman A, Gidding SS, Watts GF, Chapman MJ, Ginsberg HN, Cuchel M, Ose L, Averna M, Boileau C, Boren J, Bruckert E, Catapano AL, Defesche JC,
Descamps OS, Hegele RA, Hovingh GK, Humphries SE, Kovanen PT, Kuivenhoven JA, Masana L, Nordestgaard BG, Pajukanta P, Parhofer KG, Raal FJ, Ray KK,
Santos RD, Stalenhoef AF, Steinhagen-Thiessen E, Stroes ES, Taskinen MR, Tybjaerg-Hansen A, Wiklund O; European Atherosclerosis Society Consensus
Panel. Familial hypercholesterolaemia in children and adolescents: gaining decades of life by optimizing detection and treatment. Eur Heart J
2015;36:2425_2437.
3
Reiner Z. Treatment of children with homozygous familial hypercholesterolaemia. Eur J Prev Cardiol 2018;25:1095_1097.

4
http://www.fda.gov
5
Taylor F, Huffman MD, Macedo AF, Moore TH, Burke M, Davey Smith G, Ward K, Ebrahim S. Statins for the primary prevention of cardiovascular disease.
Cochrane Database Syst Rev 2013;1:CD004816.
6
Cholesterol Treatment Trialists’ (CTT) Collaboration, Baigent C, Blackwell L, Emberson J,, et al. Efficacy and safety of more intensive lowering of LDL
cholesterol: a meta-analysis of data from 170,000 participants in 26 randomised trials. Lancet 2010; 376:1670–1681.
7
Cholesterol Treatment Trialists’ (CTT) Collaboration, Fulcher J, O’Connell R, Voysey M, et al. Efficacy and safety of LDL-lowering therapy among men and
women: meta-analysis of individual data from 174,000 participants in 27 randomised trials. Lancet 2015; 385:1397–1405.
8
Cholesterol Treatment Trialists Collaboration, Kearney PM, Blackwell L, Collins R, Keech A, Simes J, Peto R, Armitage J, Baigent C. Efficacy of
cholesterollowering therapy in 18,686 people with diabetes in 14 randomised trials of statins: a meta-analysis. Lancet 2008;371:117_125.
9
Nicholls SJ, Tuzcu EM, Kalidindi S, Wolski K, Moon KW, Sipahi I, Schoenhagen P, Nissen SE. Effect of diabetes on progression of coronary atherosclerosis
and arterial remodeling: a pooled analysis of 5 intravascular ultrasound trials. J Am Coll Cardiol 2008;52:255_262.
10
Laing SP, Swerdlow AJ, Slater SD, Burden AC, Morris A, Waugh NR, Gatling W, Bingley PJ, Patterson CC. Mortality from heart disease in a cohort of
23,000 patients with insulin-treated diabetes. Diabetologia 2003;46:760_765.
11
Giugliano RP, Cannon CP, Blazing MA, Nicolau JC, Corbalan R, Spinar J, Park JG, White JA, Bohula EA, Braunwald E; IMPROVE-IT (Improved Reduction of
Outcomes: Vytorin Efficacy International Trial) Investigators. Benefit of adding ezetimibe to statin therapy on cardiovascular outcomes and safety in
patients with versus without diabetes mellitus: results from IMPROVE-IT
12
Ray KK, Cannon CP, McCabe CH, Cairns R, Tonkin AM, Sacks FM, Jackson G, Braunwald E; PROVE IT-TIMI 22 Investigators. Early and late benefits of
highdose atorvastatin in patients with acute coronary syndromes: results from the PROVE IT-TIMI 22 trial. J Am Coll Cardiol 2005;46:1405_1410.
13
Cannon CP, Blazing MA, Giugliano RP, McCagg A, White JA, Theroux P, Darius H, Lewis BS, Ophuis TO, Jukema JW, De Ferrari GM, Ruzyllo W, De Lucca P,
Im K, Bohula EA, Reist C, Wiviott SD, Tershakovec AM, Musliner TA, Braunwald E, Califf RM; IMPROVE-IT Investigators. Ezetimibe added to statin therapy
after acute coronary syndromes. N Engl J Med 2015;372:2387_2397.
14
Schwartz GG, Steg PG, Szarek M, Bhatt DL, Bittner VA, Diaz R, Edelberg JM, Goodman SG, Hanotin C, Harrington RA, Jukema JW, Lecorps G, Mahaffey
KW, Moryusef A, Pordy R, Quintero K, Roe MT, Sasiela WJ, Tamby JF, Tricoci P, White HD, Zeiher AM; ODYSSEY OUTCOMES Committees and Investigators.
Alirocumab and cardiovascular outcomes after acute coronary syndrome. N Engl J Med 2018;379:2097_2107.
15
Patti G, Cannon CP, Murphy SA, Mega S, Pasceri V, Briguori C, Colombo A, Yun KH, Jeong MH, Kim JS, Choi D, Bozbas H, Kinoshita M, Fukuda K, Jia XW,
Hara H, Cay S, Di Sciascio G. Clinical benefit of statin pretreatment in patients undergoing percutaneous coronary intervention: a collaborative patient-
level meta-analysis of 13 randomized studies. Circulation 2011;123:1622_1632.
16
Amarenco P, Bogousslavsky J, Callahan A III, Goldstein LB, Hennerici M, Rudolph AE, Sillesen H, Simunovic L, Szarek M, Welch KM, Zivin JA; Stroke
Prevention by Aggressive Reduction in Cholesterol Levels (SPARCL) Investigators. High-dose atorvastatin after stroke or transient ischemic attack. N Engl J
Med 2006;355:549_559.
17
Tavazzi L, Maggioni AP, Marchioli R, Barlera S, Franzosi MG, Latini R, Lucci D, Nicolosi GL, Porcu M, Tognoni G; GISSI-HF Investigators. Effect of
rosuvastatin in patients with chronic heart failure (the GISSI-HF trial): a randomised, doubleblind, placebo-controlled trial. Lancet 2008;372:1231_1239.
18
Chan KL, Teo K, Dumesnil JG, Ni A, Tam J; ASTRONOMER Investigators. Effect of Lipid lowering with rosuvastatin on progression of aortic stenosis:
results of the aortic stenosis progression observation: measuring effects of rosuvastatin (ASTRONOMER) trial. Circulation 2010;121:306_314.