‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬

‫د افغانستان اساسي قانون‬

‫قانون اساسی افغانستان‬
‫ترتیب کننده‪ :‬پوهنیار څارمن سید حامد‬
‫حکیمی‬
 ‫تاریخچه تصویب قانون اساسی در افغانستان‬

‫• برای اولین بار در تاریخ افغانستان در سال ‪ ۱۳۰۳‬در دوران‬

‫سلطنت شاه امان‌الله قانونی به نام «نظامنامه» به نشر رسید‪،‬‬
‫• قانون اساسی ‪ :۱۳۴۳‬این قانون در ‪ ۲۹‬سنبله سال ‪ ۱۳۴۳‬در‬
‫یازده فصل ‪ ۱۲۸‬ماده در زمان محمد ظاهر شاه به تصویب لویه‬
‫جرگه رسید‪.‬‬
‫• قانون اساسی ‪ :۱۳۵۵‬این قانون در زمان زمامداری محمد‬
‫داود خان در ‪ ۱۳‬فصل ‪ ۱۳۶‬ماده در ‪ ۲۵‬دلو ‪ ۱۳۵۵‬از طرف‬
‫لویه جرگه به تصویب رسید‪.‬‬
‫• قانون اساسی ‪ :۱۳۶۶‬این قانون در ‪ ۸‬قوس سال ‪ ۱۳۶۶‬در‬
‫‪ ۱۳‬فصل ‪ ۱۳۹‬ماده در زمان زمامداری دوکتور محمد نجیب‌هللا‬
‫از طرف لویه جرگه به تصویب رسید‪.‬‬
‫• قانون اساسی ‪ :۱۳۸۲‬این قانون در ‪ ۱۲‬فصل ‪ ۱۶۲‬ماده در‬
‫تاریخ ‪ ۲۲‬قوس تا ‪ ۱۴‬جدی سال ‪ ۱۳۸۲‬از طرف لویه جرگه به‬
‫تصویب رسید‪ .‬این قانون در زمان حامد کرزی رئیس جمهوری‬
‫انتقالی دولت جمهوری اسالمی افغانستان تصویب گردید‪.‬‬
 ‫تـــــــــــعريف قانون اساسي‬
‫• قانون اساسی عالی ترین سند حقوقی یک کشور و راهنمائی برای‬
‫تنظیم قوانین دیگر است‪.‬‬
‫• قانون اساسی تعریف کنندۀ اصول سیاسی‪ ،‬ساختار‪ ،‬سلسله مراتب‪،‬‬
‫جایگاه و حدود قدرت سیاسی دولت یک کشور‪ ،‬تعیین و تضمین‬
‫کنندۀ حقوق شهروندان کشور است‪.‬‬
‫• به عبارت دیگر‪ ،‬قانون اساسی تعیین کنندۀ نظام حاکم است‪ ،‬قانونی‬
‫که مشخص میکند قدرت در کجا متمرکز است‪ ،‬و رابط این قدرت‬
‫حاکم با آزادی ها و حقوق افراد ملت چگونه است و این قوای‬
‫حاکمه اعم از قوه مجریه‪ ،‬مقننه‪ ،‬و قضائیه چه اقتدار و مسئولیت‬
‫های در برابر ملت دارند‪.‬‬
 ‫ادامـــــــــــــــــــــــــه‬
‫• عالوه بر این‪ ،‬قانون اساسی مضامینی مانند پرچم کشور‪،‬‬
‫سرود ملی‪ ،‬نشان ملی‪ ،‬پایتخت کشور و اصول حاکم بر‬
‫سیاست های اقتصادی‪ ،‬برنامه های فرهنگی و ورابط خارجی‬
‫کشور را مورد توجه قرار میدهد‪.‬‬
‫• بنًا قانون اساسی عبارت از یک سلسله قواعد و مقرراتی است‬
‫که بشکل حکومت و سازمان قوای سه گانه کشور و حقوق و‬
‫امتیازات و تکالیف افراد را نسبت به دولت بیان میکند‪.‬‬
‫• همچنان میتوان گفت که قانون اساسی قرارداد و میثاق میان‬
‫مردم و حکومت است‬
 ‫انواع قوانین اساسی‬
‫قانون اساسی مدون (نوشتاری)‬ ‫•‬
‫قانون اساسی غیر مدون یا عرفی(غیر نوشتاری)‬ ‫•‬
‫قانون اساسی انعطاف ناپذیر‪( :‬قانون اساسی افغانستان از‬ ‫•‬
‫جمله قوانین انعطاف ناپذیر است زیرا تعدیل مواد این قانون‬
‫ضرورت به تشریفات خاص مانند تدویر لویه جرگه دارد)‪.‬‬
‫قانون اساسی انعطاف پذیر‪(:‬این نوع قانون اساسی را مجلس‬ ‫•‬
‫نمایندگان‪ /‬پارلمان میتواند تعدیل نماید‪).‬‬
 ‫مرور اجمالی بر مفهوم و محتویات قانون اساسی‬

‫‪ -‬قانون اساسی مادر همه قوانین موضوعه است‪.‬‬

‫‪ -‬قانون اساسی تعیین کننده نظام یک کشور است‪.‬‬
‫‪ -‬قانون اساسی قوا و ارکان یک دولت را معین میسازد‪.‬‬
‫‪ -‬قانون اساسی حدود صالحیت های دولت را تعیین میکند‪.‬‬
‫‪ -‬قانون اساسی تنظیم کننده روابط میان دولت و ملت است‪.‬‬
‫‪ -‬قانون اساسی تضمین کننده حقوق ذاتی و اساسی اتباع یک‬
‫کشور است‪.‬‬
‫‪ -‬قانون اساسی وجایب اتباع را تعیین میکند‪.‬‬
 ‫مراحل وضع قانون اساسی‬
‫‪ -۱‬تسـوید‪ ،‬تهی‪k‬ه و ط‪k‬رح ق‪k‬انون اس‪k‬ت ک‪k‬ه مس‪k‬وده توس‪k‬ط لوی‪k‬ه جرک‪k‬ه ت‪k‬رتیب‬
‫میګردد‪.‬‬
‫‪ -۲‬تدقیق‪ ،‬توسط خود لویه جرګه صورت میگیرد‬
‫‪ -۳‬تصـویب‪ ،‬توس‪k‬ط لوی‪k‬ه جرګ‪k‬ه بع‪k‬د از غ‪k‬ور و بررس‪k‬ی ص‪k‬ورت‬
‫میگیرد‬
‫‪ -۴‬توشـیح‪ ،‬مرحل‪k‬ه بع‪k‬د از تص‪k‬ویب اس‪k‬ت ک‪k‬ه مص‪k‬وبه توس‪k‬ط رئیس‬
‫جمهور به امضا‌ء میرسد‪.‬‬
‫‪ -۵‬نشـر‪ :‬معم‪k‬وال ق‪k‬انون بع‪k‬د از توش‪k‬یح آن در ارگ‪k‬ان رس‪k‬می ک‪k‬ه‬
‫درافغانس‪k‬تان بن‪k‬ام جری‪k‬ده رس‪k‬مي ی‪k‬اد میش‪k‬ود چ‪k‬اپ و نش‪k‬ر میگ‪k‬ردد ک‪k‬ه ب‪k‬دین‬
‫صورت قانون توشیح شده وارد مرحله انفاذ میگردد‪.‬‬
 ‫اهمیت مختصر قانون اساسی‬

‫ق‪k‬انون اساس‪k‬ی در ت‪k‬اریخ کش‪k‬ورها و ملت ه‪k‬ا اهمیت خاص‪k‬ی‬

‫دارد زی‪k‬را ق‪k‬انون اساس‪k‬ی مجموع‪k‬ه اص‪k‬ول و قواع‪k‬دی اس‪k‬ت ک‪k‬ه‬
‫ش‪k‬کل حک‪k‬ومت‪ ،‬س‪k‬ازمان ه‪k‬ا و نه‪k‬اد ه‪k‬ای سیاس‪k‬ی دولت‪ ،‬رواب‪k‬ط‬
‫و وظ‪k‬ایف و ص‪k‬الحیت ه‪k‬ای آنه‪k‬ا و همچ‪k‬نین حق‪k‬وق اساس‪k‬ی و‬
‫آزادی ه‪k‬ای عم‪k‬ومی اف‪k‬راد را ک‪k‬ه دولت مکل‪k‬ف ب‪k‬ه اح‪k‬ترام و‬
‫رع‪k‬ایت آنه‪k‬ا اس‪k‬ت مش‪k‬خص می س‪k‬ازد و ب‪k‬ه همین جهت اس‪k‬ت ک‪k‬ه‬
‫در زب‪k‬ان م‪k‬ا این ق‪k‬انون ب‪k‬ه ص‪k‬فت (اساس‪k‬ی) متص‪k‬ف ش‪k‬ده اس‪k‬ت‪.‬‬
‫چ‪k‬ون اساس‪k‬ی ت‪k‬رین مس‪k‬آله جامع‪k‬ه یع‪k‬نی (حق‪k‬وق بش‪k‬ر و آزادی‬
‫ه‪k‬ای ف‪k‬ردی) و رابط‪k‬ه آن ب‪k‬ا حک‪k‬ومت را تعری‪k‬ف و تب‪k‬یین می‬
‫کند‪.‬‬
 ‫قانون اساسی افغانستان دارای دوازده فصل و‬
‫‪۱۶۲.‬ماده میباشد‬

‫– فصل اول دولت را تعریف و مشخص مینماید‪.‬‬

‫– فصل دوم حقوق اساسی و وجایب اتباع افغانستان را‬
‫مشخص میسازد‪.‬‬
‫– فصل سوم در مورد صالحیت ها و مکلفیت های رئیس‬
‫جمهور میباشد‪.‬‬
‫– فصل چهارم حکومت را تشریح مینماید‪.‬‬
‫– فصل پنجم شورای ملی را به بحث میگیرد‪.‬‬
‫– فصل ششم لویه جرگه و وظایف آن را مشخص مینماید‪.‬‬
 ‫ادامــــــــــــــــــــــــــه‬
‫– فصل هفتم قضاء و محاکم را معرفی میکند‪.‬‬
‫– فصل هشتم در مورد ادارات در افغانستان و والیات آن‬
‫معلومات ارائه میدارد‪.‬‬
‫– فصل نهم در مورد حالت اضطرار است‪.‬‬
‫– فصل دهم در مورد تعدیل قانون اساسی افغانستان است‪.‬‬
‫– فصل یازدهم درمورد احکام متفرقه است‪.‬‬
‫– فصل دوازدهم در مورد احکام انتقالی میباشد‪.‬‬
‫منابــــــــــــــع قانون اساسی‬
‫‪ -۱‬دین‬
‫‪ -۲‬عرف و عنعنات پسندیده یک کشور‬
‫‪ -۳‬عرف و تعامالت بین المللی‬
‫‪ -۴‬دکتورین‬
 ‫دولـــــــــــــــــــــــــــــــــــــت‬
‫مادۀ اول‪:‬‬ ‫•‬
‫افغانستان‪ ،‬دولت جمهوری اسالمی‪ ،‬مستقل‪ ،‬واحد و غیر قابل‬ ‫•‬
‫تجزیه می باشد‪.‬‬
‫مادۀ دوم‪:‬‬ ‫•‬
‫دین دولت جمهوری اسالمی افغانستان‪ ،‬دین مقدس اسالم‬ ‫•‬
‫است‪ .‬پیروان سایر ادی ان در پی روی از دین و اجرای‬
‫مراسم دینی شان در حدود احكام قانون آزاد می باشند‪.‬‬
 ‫مادۀ سوم‪:‬‬ ‫•‬
‫در افغانستان هیچ قانون نمی تواند مخالف معتقدات و احكام دین‬ ‫•‬
‫مقدس اسالم باشد‪.‬‬
‫مادۀ چهارم‪:‬‬ ‫•‬
‫حاكمیت ملی در افغانستان به ملت تعلق دارد كه به طور مستقیم یا‬ ‫•‬
‫توسط نمایندگان خود آن را اعمال می كند‪ .‬ملت افغانستان عبارت‬
‫است از تمام افرادی كه تابعیت افغانستان را دارا باشند‪ .‬ملت‬
‫افغانستان متشكل از اقوام پشتون‪ ،‬تاجك ‪ ،‬هزاره‪ ،‬ازبك‪ ،‬تركمن‪،‬‬
‫بلوچ‪ ،‬پشه یی‪ ،‬نورستانی‪ ،‬ایماق‪ ،‬عرب‪ ،‬قرغیز‪ ،‬قزلباش‪ ،‬گوجر‪،‬‬
‫براهوی وسایر اقوام می باشد‪.‬‬
‫• برهر فرد از افراد ملت افغانستان كلمۀ افغان اطالق می شود‪.‬‬
‫هیچ فرد از افراد ملت از تابعیت افغانستان محروم نمی‬
‫گردد‪ .‬امور مربوط به تابعیت و پناهندگی توسط قانون تنظیم‬
‫می گردد‪.‬‬
 ‫• مادۀ پنجم‪:‬‬
‫• تطبیق احكام این قانون اساسی و سایر قوانین‪ ،‬دفاع از‬
‫استقالل‪ ،‬حاكمیت ملی و تمامیت ارضی و تأمین امنیت و‬
‫قابلیت دفاعی كشور از وظایف اساسی دولت می باشد‪.‬‬
 ‫• مادۀ ششم‪:‬‬
‫• دولت به ایجاد یك جامعه مرفه و مترقی بر اساس عدالت‬
‫اجتماعی‪ ،‬حفظ كرامت انسانی‪ ،‬حمایت حقوق بشر‪ ،‬تحقق‬
‫دموكراسی‪ ،‬تأمین وحدت ملی‪ ،‬برابری بین همه اقوام و قبایل‬
‫و انكشاف متوازن در همه مناطق كشور مكلف می باشد‪.‬‬
 ‫• مادۀ هفتم‪:‬‬
‫• دولت منشور ملل متحد‪ ،‬معاهدات بین الدول‪ ،‬میثاق های بین‬
‫المللی كه افغانستان به آن ملحق شده است و اعالمیۀ جهانی‬
‫حقوق بشر را رعایت می كند‪ .‬دولت از هر نوع اعمال‬
‫تروریستی‪ ،‬زرع و قاچاق مواد مخدر و تولید و استعمال‬
‫مسكرات جلوگیری می كند‪.‬‬
 ‫• مادۀ هشتم‪:‬‬
‫• دولت سیاست خارجی كشور را بر مبنای حفظ استقالل‪،‬‬
‫منافع ملی و تمامیت ارضی و عدم مداخله‪ ،‬حسن همجواری‪،‬‬
‫احترام متقابل و تساوی حقوق تنظیم می نماید‪.‬‬
 ‫• مادۀ نهم‪:‬‬
‫• معادن و سایر منابع زیر زمینی و آثار باستانی ملكیت دولت‬
‫می باشند‪ .‬حفاظت و اداره امالك دولت و طرز استفاده‬
‫درست از منابع طبیعی و سایر امالك عامه توسط قانون‬
‫تنظیم می گردد‪.‬‬
 ‫مادۀ دهم‪:‬‬ ‫•‬
‫دولت‪ ،‬سرمایه گزاریها و تشبثات خصوصی را مبتنی بر‬ ‫•‬
‫نظام اقتصاد بازار‪ ،‬مطابق به احكام قانون‪ ،‬تشویق‪ ،‬حمایت و‬
‫مصؤنیت آنها را تضمین می نماید‪.‬‬
‫مادۀ شانزدهم‪:‬‬ ‫•‬
‫از جمله زبانهای پشتو‪ ،‬دری‪ ،‬ازبكی‪ ،‬تركمنی‪ ،‬بلوچی‪ ،‬پشه‬ ‫•‬
‫یی‪ ،‬نورستانی‪ ،‬پامیری و سایر زبانهای رایج در كشور‪,‬‬
‫پشتو و دری زبانهای رسمی دولت می باشند‪.‬‬
‫• در مناطقیكه اكثریت مردم به یكی از زبانهای ازبكی‪،‬‬
‫تركمنی‪ ،‬پشه یی‪ ،‬نورستانی‪ ،‬بلوچی و یا پامیری تكلم می‬
‫نمایند آن زبان عالوه بر پشتو و دری به حیث زبان سوم‬
‫رسمی می باشد و نحوۀ تطبیق آن توسط قانون تنظیم می‬
‫گردد‪.‬‬
‫• دولت برای تقویت و انكشاف همه زبانهای افغانستان‬
‫پروگرامهای مؤثر طرح و تطبیق می نماید‪.‬‬
 ‫• مادۀ هجدهم‪:‬‬
‫• مبدأ تقویم كشور بر هجرت پیغمبر اكرم استوار است‪.‬‬
‫• مبنای كار ادارات دولتی تقویم هجری شمسی می باشد‪.‬‬
‫روزهای جمعه‪ ٢٨ ،‬اسد و ‪ ٨‬ثور تعطیل عمومی است‪ ،‬سایر‬
‫رخصتی ها توسط قانون تنظیم می گردد‪.‬‬
 ‫• مادۀ نزدهم‪:‬‬
‫• بیرق افغانستان مركب است از ‪:‬‬
‫سه قطعه با رنگهای سیاه‪ ،‬سرخ و سبز كه به صورت عمودی‪،‬‬
‫به اندازه های مساوی‪ ،‬از چپ به راست‪ ،‬در كنار هم واقع شده‪،‬‬
‫عرض هر رنگ برابر نصف طول آن است و در وسط آن‬
‫نشان ملی افغانستان قرار دارد‪.‬‬
 ‫• نشان ملی افغانستان عبارت از‪:‬‬
‫• محراب و منبر به رنگ سفید می باشد كه در دو گوشه آن دو‬
‫بیرق و در وسط آن در قسمت فوقانی‪ ،‬كلمه مبارك ال اله اال‬
‫هللا محمد رسول هللا و هللا اكبر و اشعۀ خورشید در حال طلوع‬
‫و در قسمت تحتانی آن تاریخ ‪ ١٢٩٨‬هجری شمسی و كلمه‬
‫افغانستان‪ ،‬جا داشته و از دو طرف با خوشه های گندم احاطه‬
‫شده است‪.‬‬
 ‫مادۀ بیستم‪:‬‬ ‫•‬
‫سرود ملی افغانستان به زبان پشتو و با ذكر هللا اكبر و نام‬ ‫•‬
‫اقوام افغانستان می باشد‪.‬‬
‫مادۀ بیست و یكم‪:‬‬ ‫•‬
‫پایتخت افغانستان شهر كابل می باشد‪.‬‬ ‫•‬
 ‫حقوق اساسی و وجایب اتباع‬
‫مادۀ بیست و دوم‪:‬‬ ‫•‬
‫هر نوع تبعیض و امتیاز بین اتباع‬ ‫•‬
‫افغانستان ممنوع است‪.‬‬ ‫•‬
‫اتباع افغانستان اعم از زن و مرد در برابر قانون دارای‬ ‫•‬
‫حقوق و وجایب مساوی می باشند‪.‬‬
‫مادۀ بیست و سوم‪:‬‬ ‫•‬
‫زندگی موهبت الهی و حق طبیعی انسان است ‪ ،‬هیچ شخص‬ ‫•‬
‫بدون مجوز قانونی از این حق محروم نمی گردد‪.‬‬
 ‫مادۀ بیست و ششم‪:‬‬ ‫•‬
‫جرم یك عمل شخصی است‪.‬‬ ‫•‬
‫تعقیب‪ ،‬گرفتاری یا توقیف متهم و تطبیق جزا براو به شخص‬ ‫•‬
‫دیگری سرایت نمی كند‪.‬‬
‫مادۀ بیست و هفتم‪:‬‬ ‫•‬
‫هیچ عملی جرم شمرده نمی شود مگر به حكم قانونی كه قبل‬ ‫•‬
‫از ار تكاب آن نافذ گردیده باشد‪.‬‬
‫• هیچ شخص را نمی توان تعقیب‪ ،‬گرفتار و یا توقیف نمود‬
‫مگر بر طبق احكام قانون‪.‬‬
‫• هیچ شخص را نمی توان مجازات نمود مگر به حكم محكمۀ‬
‫با صالحیت و مطابق به احكام قانونی كه قبل از ارتكاب فعل‬
‫مورد اتهام نافذ گردیده باشد‪.‬‬
 ‫• مادۀ بیست و هشتم‪:‬‬
‫• هیچ یك از اتباع افغانستان به علت اتهام به جرم‪ ،‬به دولت‬
‫خارجی سپرده نمی شود مگر بر اساس معامله بالمثل و پیمان‬
‫های بین الدول كه افغانستان به آن پیوسته باشد‪.‬‬
‫• هیچ افغان به سلب تابعیت و یا تبعید در داخل یا خارج‬
‫افغانستان محكوم نمی شود‪.‬‬
 ‫• مادۀ بیست و نهم‪:‬‬
‫• تعذیب انسان ممنوع است‪ .‬هیچ شخص نمی تواند حتی به‬
‫مقصد كشف حقایق از شخص دیگر‪ ،‬اگر چه تحت تعقیب‪،‬‬
‫گرفتاری یا توقیف و یا محكوم به جزا باشد‪ ،‬به تعذیب او‬
‫اقدام كند یا امر بدهد‪.‬‬
‫• تعیین جزایی كه مخالف كرامت انسانی باشد‪ ،‬ممنوع است‪.‬‬
 ‫• مادۀ سی ام‪:‬‬
‫• اظهار‪ ،‬اقرار و شهادتی كه از متهم یا شخص دیگری به‬
‫وسیله اكراه به دست آورده شود‪ ،‬اعتبار ندارد‪ .‬اقرار به جرم‬
‫عبارت است از اعتراف متهم با رضایت كامل و در حالت‬
‫صحت عقل‪ ،‬در حضور محكمۀ با صالحیت‪.‬‬
 ‫مادۀ سی و یكم‪:‬‬ ‫•‬
‫هر شخص می تواند برای دفع اتهام به مجرد گرفتاری و یا‬ ‫•‬
‫برای اثبات حق خود‪ ،‬وكیل مدافع تعیین كند‪ .‬متهم حق دارد‬ ‫•‬
‫به مجرد گرفتاری‪ ،‬از اتهام منسوب اطالع یابد و در داخل‬
‫میعادی كه قانون تعیین می كند در محكمه حاضر گردد‪.‬‬
‫دولت در قضایای جنایی برای متهم بی بضاعت وكیل مدافع‬ ‫•‬
‫تعیین می نماید‪.‬‬
 ‫• محرمیت مکالمات‪ ،‬مراسالت و مخابرات بین متهم و وكیل‬
‫آن‪ ،‬از هر نوع تعرض مصؤن می باشد‪.‬‬
‫• وظایف و صالحیت های وكالى مدافع توسط قانون تنظیم می‬
‫گردد‪.‬‬
 ‫• مادۀ سی و چهارم‪:‬‬
‫• آزادی بیان از تعرض مصؤن است‪.‬‬
‫• هر افغان حق دارد فكر خود را به وسیله گفتار‪ ،‬نوشته‪،‬‬
‫تصویر و یا وسایل دیگر‪ ،‬با رعایت احكام مندرج این قانون‬
‫اساسی اظهار نماید‪.‬‬
 ‫• مادۀ سی و ششم‪:‬‬
‫• اتباع افغانستان حق دارند برای تأمین مقاصد جایز و صلح‬
‫آمیز‪ ،‬بدون حمل سالح‪ ،‬طبق قانون اجتماع و تظاهرات‬
‫نمایند‪.‬‬
 ‫• مادۀ سی و هفتم‪:‬‬
‫• آزادی و محرمیت مراسالت و مخابرات اشخاص چه به‬
‫صورت مكتوب باشد و چه به وسیلۀ تیلفون‪ ،‬تلگراف و‬
‫وسایل دیگر‪ ،‬از تعرض مصؤن است‪ .‬دولت حق تفتیش‬
‫مراسالت و مخابرات اشخاص را ندارد‪ ،‬مگر مطابق به‬
‫احكام قانون‪.‬‬
 ‫• مادۀ سی و هشتم‪:‬‬
‫• مسكن شخص از تعرض مصؤن است ‪ .‬هیچ شخص‪ ،‬به‬
‫شمول دولت‪ ،‬نمی تواند بدون اجازۀ ساكن یا قرارمحكمۀ با‬
‫صالحیت و به غیر ازحاالت و طرزی كه در قانون تصریح‬
‫شده است‪ ،‬به مسكن شخص داخل شود یا آنرا تفتیش نماید‪.‬‬
 ‫• مادۀ چهل وسوم‪:‬‬
‫• تعلیم حق تمام اتباع افغانستان است كه تا درجه لیسانس در‬
‫مؤسسات تعلیمی دولتی به صورت رایگان از طرف دولت‬
‫تأمین می گردد‪.‬‬
 ‫• مادۀ چهل و چهارم‪:‬‬
‫• دولت مكلف است به منظور ایجاد توازن و انكشاف تعلیم‬
‫برای زنان‪ ،‬بهبود تعلیم كوچیان و امحای بی سوادی در‬
‫كشور‪ ،‬پروگرامهای مؤثر طرح و تطبیق نماید‪.‬‬
 ‫• مادۀ پنجاه و چهارم‪:‬‬
‫• خانواده ركن اساسی جامعه را تشكیل میده و در مورد حمایت‬
‫دولت قرار دارد‪.‬‬
‫• دولت به منظور تأمین سالمت جسمی و روحی خانواده‪،‬‬
‫باالخص طفل و مادر‪ ،‬تربیت اطفال و برای از بین بردن‬
‫رسوم مغایر با احكام دین مقدس اسالم تدابیر ازم اتخاذ می‬
‫كند‪.‬‬
 ‫• مادۀ پنجاه و پنجم‪:‬‬
‫• دفاع از وطن وجیبۀ تمام اتباع افغانستان است‪ .‬شرایط اجرای‬
‫دورۀ مكلفیت عسكری توسط قانون تنظیم میگردد‪.‬‬
 ‫• مادۀ پنجاه و ششم‪:‬‬
‫• پیروی از احكام قانون اساسی‪ ،‬اطاعت از قوانین و رعایت‬
‫نظم و امن عامه وجیبه تمام مردم افغانستان است‪ .‬بی خبری‬
‫از احكام قانون عذر دانسته نمی شود‪.‬‬
 ‫رئیس جمـــــــــــــــــــــــــــــهور‬
‫• مادۀ شصتم‪:‬‬
‫• رئیس جمهور در رأس دولت جمهوری اسالمی افغانستان‬
‫قرار داشته‪ ،‬صالحیت های خود را در عرصه های اجرائیه‪،‬‬
‫تقنینیه و قضائیه‪ ،‬مطابق به احكام این قانون اساسی‪ ،‬اعمال‬
‫می كند‪.‬‬
‫• رئیس جمهور دارای دو معاون اول و دوم‪ ،‬میباشد‪.‬‬
‫• معاون اول رئیس جمهور در حالت غیاب‪ ،‬استعفأ و یا وفات‬
‫رئیس جمهور‪ ،‬مطابق به احكام مندرج این قانون اساسی‪،‬‬
‫عمل می كند‪ .‬در غیاب معاون اول رئیس جمهور‪ ،‬معاون‬
‫دوم مطابق به احكام مندرج این قانون اساسی عمل می كند‪.‬‬
 ‫• مادۀ شصت و یكم‪:‬‬
‫• رئیس جمهور با كسب اكثریت بیش از پنجاه فی صد آرای‬
‫رای دهندگان از طریق رأی گیری آزاد‪ ،‬عمومی‪ ،‬سری و‬
‫مستقیم انتخاب می گردد‪ .‬وظیفۀ رئیس جمهور در اول‬
‫جوزای سال پنجم بعد از ا نتخابات پایان می یابد‪.‬‬
‫• انتخابات به منظور تعیین رئیس جمهور جدید در خالل مدت‬
‫سی الی شصت روز قبل از پایان كار رئیس جمهور برگزار‬
‫میگردد‪.‬‬
‫• هرگاه در دور اول هیچ یك از كاندیدان نتواند اكثریت بیش از‬
‫پنجاه فیصد آرا را به دست آورد‪ ،‬انتخابات برای دور دوم در‬
‫ظرف دو هفته از تاریخ اعالم نتایج انتخابات برگزار می‬
‫گردد و در این دور تنها دو نفر ازكاندیدانی كه بیشترین آرا‬
‫را در دور اول به دست آورده اند‪ ،‬شركت می نمایند‪.‬‬
‫• در دور دوم انتخابات‪ ،‬كاندیدی كه اكثریت آرا را كسب كند‪،‬‬
‫رئیس جمهور شناخته می شود‪.‬‬
‫• هرگاه یكی از كاندیدان ریاست جمهوری در جریان دور اول‬
‫یا دوم رأی گیری و یا بعد از انتخابات و قبل از اعالم نتایج‬
‫انتخابات وفات نماید‪ ،‬انتخابات مجدد مطابق به احكام قانون‬
‫برگزار میگردد‪.‬‬
 ‫• مادۀ شصت و دوم‪:‬‬
‫شخصی كه به ریاست جمهوری كاندید می شود‪ ،‬واجد‬ ‫•‬
‫شرایط ذیل می باشد‪:‬‬
‫تبعۀ افغانستان‪ ،‬مسلمان و متولد از والدین افغان بوده و‬ ‫•‬
‫تابعیت كشور دیگری را نداشته باشد؛‬
‫در روز كاندید شدن سن وی از چهل سال كمتر نباشد؛‬ ‫•‬
‫از طرف محكمه به ارتكاب جرایم ضد بشری‪ ،‬جنایت و یا‬ ‫•‬
‫حرمان از حقوق مدنی محكوم نشده باشد؛‬
‫• هیچ شخص نمی تواند بیش از دو دوره به حیث رئیس‬
‫جمهور انتخاب گردد‪.‬‬
‫• حكم مندرج این ماده در مورد معاونین رئیس جمهور نیز‬
‫تطبیق می گردد‪.‬‬
 ‫• مادۀ شصت و چهارم‪:‬‬
‫رئیس جمهور دارای صالحیتها و وظایف ذیل می باشد‪:‬‬ ‫•‬
‫مراقبت از اجرای قانون اساسی؛‬ ‫•‬
‫تعیین خطوط اساسی سیاست كشور به تصویب شورای ملی؛‬ ‫•‬
‫قیادت اعالی قوای مسلح افغانستان؛‬ ‫•‬
‫‪ -٤‬اعالن حرب و متاركه به تائید شورای ملی؛‬ ‫•‬
‫‪ -٦‬فرستادن قطعات قوای مسلح به خارج افغانستان به تائید‬ ‫•‬
‫شورای ملی؛‬
‫اعالن حالت اضطرار به تا ئید شورای ملی و خاتمه دادن به‬ ‫•‬
‫آن؛‬
‫تعیین وزرا‪ ،‬لوی څارنوال‪ ،‬رئیس بانك مركزی‪ ،‬رئیس‬ ‫•‬
‫امنیت ملی و رئیس سره میاشت به تائید ولسی جرگه و عزل‬
‫و قبول استعفای آنها؛‬
‫تخفیف و عفو مجازات مطابق به احكام قانون؛‬ ‫•‬
‫تأسیس كمیسیون ها به منظور بهبود ادارۀ كشور مطابق به‬ ‫•‬
‫احكام قانون؛ وغیره‪...‬‬
 ‫• مادۀ شصت و هفتم‪:‬‬
‫• در صورت استعفا‪ ،‬عزل یا وفات رئیس جمهور و یا‬
‫مریضی صعب العالج كه مانع اجراء وظیفه شود‪ ،‬معاون‬
‫اول رئیس جمهور صالحیتها و وظایف رئیس جمهور را به‬
‫عهده می گیرد‪.‬‬
‫• رئیس جمهور استعفای خود را شخصا به شورای ملی اعالم‬
‫می نماید‪.‬‬
 ‫حـــــكومــــــــــــــــــــــــــــــــت‬
‫• مادۀ هفتاد و یكم‪:‬‬
‫• حكومت متشكل است از وزرا كه تحت ریاست رئیس جمهور‬
‫اجرای وظیفه می نمایند‪ .‬تعداد وزرا و وظایف شان توسط‬
‫قانون تنظیم می گردد‪.‬‬
‫• تنها حامل تابعیت افغانستان باشد‪ .‬هرگاه كاندید وزرات‬
‫تابعیت كشور دیگری را نیز داشته باشد‪ ،‬ولسی جرگه‬
‫صالحیت تائید و یا رد آنرا دارد؛‬
‫• دارای تحصیالت عالی‪ ،‬تجربۀ كاری و شهرت نیك باشد؛‬
‫سن وی از سی و پنج سال كمتر نباشد؛‬
‫• از طرف محكمه به ارتكاب جرایم ضد بشری‪ ،‬جنایت و یا‬
‫حرمان از حقوق مدنی محكوم نشده باشد‪.‬‬
 ‫• مادۀ هفتاد و پنجم‪:‬‬
‫حكومت دارای وظایف ذیل می باشد‪:‬‬ ‫•‬
‫تعمیل احكام این قانون اساسی و سایر قوانین و فیصله های‬ ‫•‬
‫قطعی محاكم؛‬
‫حفظ استقالل‪ ،‬دفاع از تمامیت ارضی و صیانت منافع و‬ ‫•‬
‫حیثیت افغانستان در جامعه بین المللی؛‬
‫تأمین نظم و امن عامه و از بین بردن هر نوع فساد اداری؛‬ ‫•‬
‫ترتیب بودجه‪ ،‬تنظیم وضع مالی دولت و حفاظت دارایی‬ ‫•‬
‫عامه؛‬
‫طرح و تطبیق پروگرام های انكشافی اجتماعی‪ ،‬فرهنگی‪،‬‬ ‫•‬
‫اقتصادی و تكنالوژیكی؛‬
‫ارائه گزارش به شورای ملی در ختم سال مالی درباره امور‬ ‫•‬
‫انجام شده و پروگرام های عمدۀ سال مالی جدید؛‬
‫انجام سایر وظایفی كه به موجب این قانون اساسی و قوانین‬ ‫•‬
‫دیگر از وظایف حكومت دانسته شده است‪.‬‬
 ‫• مادۀ هفتاد و نهم‪:‬‬
‫• حكومت می تواند در حالت تعطیل ولسی جرگه در صورت‬
‫ضرورت عاجل‪ ،‬به استثنای امور مربوط به بودجه و امور‬
‫مالی‪ ،‬فرامین تقنینی را ترتیب كند‪.‬‬
 ‫• مادۀ هشتادم‪:‬‬
‫• وزرا نمی توانند در زما ن تصدی وظیفه از مقام خود به‬
‫ملحوظات لسانی‪ ،‬سمتی‪ ،‬قومی‪ ،‬مذهبی و حزبی استفاده‬
‫نمایند‪.‬‬
 ‫شورای مــــــــــــــــــــــــلی‬
‫• مادۀ هشتاد ویكم‪:‬‬
‫• شورای ملی دولت جمهوری اسالمی افغانستان به حیث عالی‬
‫ترین ارگان تقنینی مظهر اراد ۀ مردم آن است و از قاطبۀ‬
‫ملت نمایندگی می كند‪.‬‬
 ‫• مادۀ هشتاد و دوم ‪:‬‬
‫• شورای ملی متشكل از دو مجلس‪:‬‬
‫ولسی جرگه و مشرانو جرگه باشد‪.‬‬
‫• هیچ شخص نمی تواند در یك وقت عضو هر دو مجلس باشد‪.‬‬
 ‫• مادۀ هشتاد سوم‪:‬‬
‫• اعضای ولسی جرگه توسط مردم از طریق انتخابات آزاد‪،‬‬
‫عمومی‪ ،‬سری و مستقیم انتخاب می گردند‪.‬‬
‫• دوره كار ولسی جرگه به تاریخ اول سرطان سال پنجم‪ ،‬بعد‬
‫از اعالن نتایج انتخابات به پایان می رسد و شورای جدید به‬
‫كار آغاز می نماید‪.‬‬
‫• انتخابات اعضای ولسی جرگه در خالل مدت سی الی شصت‬
‫روز قبل از پایان دوره ولسی جرگه برگزار می گردد‪ .‬تعداد‬
‫اعضای ولسی جرگه به تناسب نفوس هر حوزه حداكثر دو‬
‫صدو پنجاه نفر می باشد‪.‬‬
‫• به تناسب نفوس از هر والیت طور اوسط حداقل دو وكیل زن‬
‫در ولسی جرگه عضویت یابد‪.‬‬
 ‫• مادۀ هشتاد و چهارم‪:‬‬
‫• اعضای مشرانو جرگه به ترتیب ذیل انتخاب و تعیین می‬
‫شوند‪:‬‬
‫• از جمله اعضای شورای هر والیت‪ ،‬یك نفر به انتخاب‬
‫شورای مربوط برای مدت چهار سال؛‬
‫• از جملۀ اعضای شورا های ولسوالیهای هر والیت‪ ،‬یك نفر‬
‫به انتخاب شوراهای مربوط برای مدت سه سال؛‬
‫• یك ثلث باقی مانده از جملۀ شخصیت های خبیر و با تجربه به‬
‫شمول دو نفر از نمایندگان معلولین و معیوبین و دو نفر‬
‫نمایندگان كوچی ها به تعیین رئیس جمهور برای مدت پنج‬
‫سال‪.‬‬
‫• رئیس جمهور تعداد پنجاه فیصد از این اشخاص را از بین‬
‫زنان تعیین می نماید‪.‬‬
 ‫• مادۀ هشتاد و پنجم‪:‬‬
‫• شخصی كه به عضویت شورای ملی كاندید یا تعیین می‬
‫شود‪ ،‬عالوه بر تكمیل شرایط انتخاب كنندگان واجد اوصاف‬
‫ذیل می باشد‪:‬‬
‫• تبعۀ افغانستان بوده یا حداقل ده سال قبل از تاریخ كاندید یا‬
‫تعیین شدن تابعیت دولت افغانستان را كسب كرده باشد؛‬
‫• از طرف محكمه به ارتكاب جرایم ضد بشری‪ ،‬جنایت و یا‬
‫حرمان از حقوق مدنی محكوم نشده باشد؛‬
‫• اعضای ولسی جرگه سن بیست و پنج سالگی را در روز‬
‫كاندید شدن و اعضای مشرانو جرگه سن سی و پنج سالگی‬
‫را در روز كاندید یا تعیین شدن تكمیل كرده باشند‪.‬‬
 ‫• مادۀ نودم‪:‬‬
‫شورای ملی دارای صالحیتهای ذیل میباشد‪:‬‬ ‫•‬
‫تصویب‪ ،‬تعدیل یا لغو قوانین و یا فرامین تقنینی؛‬ ‫•‬
‫تصویب پروگرامهای انكشافی اجتماعی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اقتصادی‬ ‫•‬
‫وتكنالوژیكی؛‬
‫تصویب بودجۀ دولتی و اجازه اخذ یا اعطای قرضه؛‬ ‫•‬
‫ایجاد واحدهای اداری‪ ،‬تعدیل و یا الغای آن؛‬ ‫•‬
‫• تصدیق معاهدات و میثاقهای بین المللی یا فسخ الحاق‬
‫افغانستان به آن؛‬
‫• سایر صالحیتهای مندرج این قانون اساسی‬
 ‫• مادۀ نود و یكم‪:‬‬
‫ولسی جرگه دارای صالحیتهای اختصاصی ذیل می باشد‪:‬‬ ‫•‬
‫اتخاذ تصمیم در مورد استیضاح از هر یك از وزرا مطابق‬ ‫•‬
‫به حكم مادۀ نود و دوم این قانون اساسی؛‬
‫اتخاذ تصمیم راجع به پروگرامهای انكشافی و بودجۀ دولتی؛‬ ‫•‬
‫تائید یا رد مقرریها مطابق به احكام این قانون اساسی؛‬ ‫•‬
 ‫• مادۀ نود و چهارم ‪:‬‬
‫• قانون عبارت است از مصوبه هر دو مجلس شورای ملی كه‬
‫به توشیح رئیس جمهور رسیده باشد‪ ،‬مگر اینكه در این قانون‬
‫اساسی طور دیگری تصریح گردیده باشد‪.‬‬
‫• در صورتیكه رئیس جمهور با مصوبۀ شورای ملی موافقه‬
‫نداشته باشد می تواند آنرا در ظرف پانزده روز از تاریخ‬
‫تقدیم با ذكر دالیل به ولس ی جرگه مسترد نماید ‪.‬‬
 ‫• مادۀ نود و هشتم‪:‬‬
‫• بودجۀ دولت و پروگرام انكشافی حكومت از طریق مشرانو‬
‫جرگه توأم با نظریۀ مشورتی آن به ولسی جرگه تقدیم می شود‪.‬‬
‫• تصمیم ولسی جرگه بدون ارائه به مشرانو جرگه بعد از توشیح‬
‫رئیس جمهور نافذ شمرده می شود‪.‬‬
‫• هرگاه نظر به عواملی تصویب بودجه قبل از آغاز سال مالی‬
‫صورت نگیرد‪ ،‬تا تصویب بودجه جدید‪ ،‬بودجۀ سال گذشته‬
‫تطبیق میگردد‪.‬‬
 ‫لویه جرگــــــــــــــــــــــــــــــــــه‬
‫• مادۀ یكصد و دهم‪:‬‬
‫لویه جرگه عالی ترین مظهر اراده مردم افغانستان میباشد‪.‬‬ ‫•‬
‫لویه جرگه متشكل است از‪:‬‬ ‫•‬
‫اعضای شورای ملی؛‬ ‫•‬
‫رؤسای شوراهای والیات و ولسوالیها؛‬ ‫•‬
‫وزرا‪ ،‬رئیس و اعضای ستره محكمه و لوی حارنوال می‬ ‫•‬
‫توانند در جلسات لویه جرگه بدون حق رای اشتراك ورزند‪.‬‬
 ‫مادۀ یكصد و یازدهم‪:‬‬
‫لویه جرگه در حاالت ذیل دایر میگردد‪:‬‬ ‫•‬
‫تعدیل احكام این قانون اساسی؛‬ ‫•‬
‫محاكمۀ رئیس جمهور مطابق به حكم مندرج مادۀ شصت و‬ ‫•‬
‫نهم این قانون اساسی؛‬
‫اتخاذ تصمیم در مورد مسایل مربوط به استقالل‪ ،‬حاكمیت‬ ‫•‬
‫ملی‪ ،‬تمامیت ارضی و مصالح علیای كشور؛‬
 ‫قضـــــــــــــــــــــــــــــاء‬
‫• مادۀ یكصد و شانزدهم‪:‬‬
‫• قوۀ قضائیه ركن مستقل دولت جمهوری اسالمی افغانستان‬
‫می باشد‪.‬‬
‫• قوۀ قضائیه مركب است از یك ستره محكمه‪ ،‬محاكم استیناف‬
‫و محاكم ابتدائیه كه تشكیالت و صالحیت آنها توسط قانون‬
‫تنظیم میگردد‪.‬‬
‫• ستره محكمه به حیث عالیترین ارگان قضایی در راس قوۀ‬
‫قضائیه جمهوری اسالمی فغانستان قرار دارد‪.‬‬
 ‫• مادۀ یكصد و هفدهم‪:‬‬
‫• ستره محكمه مركب است از نه عضو كه از طرف رئیس‬
‫جمهور با تائید ولسی جرگه و با رعایت احكام مندرج فقرۀ‬
‫آخر مادۀ پنجاهم و مادۀ یكصد و هجدهم این قانون اساسی در‬
‫آغاز به ترتیب ذیل تعیین میگردند‪:‬‬
‫• سه نفر برای مدت چهار سال‪ ،‬سه نفر برای مدت هفت سال‬
‫و سه نفر برای مدت ده سال‪.‬‬
 ‫• مادۀ یكصد و هجدهم‪:‬‬
‫عضو ستره محكمه واجد شرایط ذیل می باشد‪:‬‬ ‫•‬
‫سن رئیس و اعضا در حین تعیین از چهل سال كمتر نباشد؛‬ ‫•‬
‫تبعۀ افغانستان باشد؛‬ ‫•‬
‫در علوم حقوقی و یا فقهی تحصیالت عالی و در نظام قضایی‬ ‫•‬
‫افغانستان تخصص و تجربۀ كافی داشته باشد؛‬
 ‫• دارای حسن سیرت و شهرت نیك باشد؛‬
‫• از طرف محكمه به ارتكاب جرایم ض د بشری‪ ،‬ج نایت و یا‬
‫حرمان از حقوق مدنی محكوم نشده باشد؛‬
‫• در حال تصدی وظیفه در هیچ حزب سیاسی عضویت نداشته‬
‫باشد‪.‬‬
 ‫• مادۀ یكصد و بیستم‪:‬‬
‫• صالحیت قوه قضائیه شامل رسیدگی به تمام دعاویی است كه‬
‫از طرف اشخاص حقیقی یا حكمی‪ ،‬به شمول دولت‪ ،‬به حیث‬
‫مدعی یا مدعی علیه در پیشگاه محكمه مطابق به احكام قانون‬
‫اقامه شود‪.‬‬
 ‫• مادۀ یكصد و بیست و هشتم‪:‬‬
‫• در محاكم افغانستان‪ ،‬محاكمه به صورت علنی دایر می گردد‬
‫و هر شخص حق دارد با رعایت احكام قانون در آن حضور‬
‫یابد‪.‬‬
‫• محكمه می تواند در حاالتی كه در قانون تصریح گردیده‪ ،‬یا‬
‫سری بودن محاكمه ضروری تشخیص گردد‪ ،‬جلسات سری‬
‫دایر كند ولی اعالم حكم باید به هر حا ل علنی باشد‪.‬‬
 ‫• مادۀ یكصد و سی و دوم‪:‬‬
‫• قضات به پیشنهاد ستره محكمه و منظوری رئیس جمهور‬
‫تعیین می گردند‪ .‬تقرر‪ ،‬تبدل‪ ،‬ترفیع‪ ،‬مؤاخذه و پیشنهاد تقاعد‬
‫قضات مطابق به احكام قانون از صالحیت ستره محكمه می‬
‫باشد‪.‬‬
 ‫• مادۀ یكصد و سی چهارم‪:‬‬
‫• كشف جرایم‪ ،‬توسط پولیس و تحقیق جرایم و اقامۀ دعوا علیه‬
‫متهم در محكمه‪ ،‬از طرف څارنوالی مطابق به احكام قانون‬
‫صورت میگیرد‪.‬‬
‫• څارنوالی جزء قوۀ اجرائیه و در اجراآت خود مستقل می‬
‫باشد‪ .‬تشكیل‪ ،‬صالحیت و طرز فعالیت څارنوالی توسط‬
‫قانون تنظیم میگردد‪.‬‬
‫• كشف و تحقیق جرایم وظیفوی منسوبین قوای مسلح‪ ،‬پولیس‬
‫و موظفین امنیت ملی‪ ،‬توسط قانون خاص تنظیم می گردد‪.‬‬
 ‫اداره‬
‫• مادۀ یكصدوسی وششم ‪:‬‬
‫• ادارۀ جمهوری اسالمی افغانستان براساس واحدهای ادارۀ‬
‫مركزی و ادارات محلی‪ ،‬طبق قانون‪ ،‬تنظیم میگردد‪ .‬ادارۀ‬
‫مركزی به یك عده واحدهای اداری منقسم میگردد كه در‬
‫رأس هر كدام یك نفر وزیر قرار دارد‪.‬‬
‫• واحد ادارۀ محلی‪ ،‬والیت است‪ .‬تعداد‪ ،‬ساحه‪ ،‬اجزا و‬
‫تشكیالت والیات و ادارات مربوط‪ ،‬بر اساس تعداد نفوس‪،‬‬
‫وضع اجتماعی و اقتصادی و موقعیت جغرافیایی توسط‬
‫قانون تنظیم میگردد‪.‬‬
 ‫• مادۀ یكصد و سی وهشتم‪:‬‬
‫• در هر والیت یك شورای والیتی تشكیل می شود‪ .‬اعضای‬
‫شورای والیتی‪ ،‬طبق قانون‪ ،‬به تناسب نفوس‪ ،‬از طریق‬
‫انتخابات آزاد‪ ،‬عمومی‪ ،‬سری ومستقیم از طرف ساكنین‬
‫والیت برای مدت چهارسال انتخاب میگردند‪ .‬شورای والیتی‬
‫یك نفر از اعضای خود را به حیث رئیس انتخاب می نماید‪.‬‬
 ‫• مادۀ یكصد و سی ونهم‪:‬‬
‫• شورای والیتی در تأمین اهداف انكشافی دولت و بهبود امور‬
‫والیت به نحوی كه در قوانین تصریح می گردد سهم گرفته و‬
‫در مسایل مربوط به والیت مشوره می دهد‪.‬‬
‫• شورای والیتی وظایف خود را با همكاری ادارۀ محلی اجرا‬
‫می نماید‪.‬‬
 ‫• مادۀ یكصد و چهل و یكم‪:‬‬
‫• برای ادارۀ امور شهری‪ ،‬شاروالی تشكیل می شود‪.‬‬
‫• شاروال و اعضای مجالس شاروالی‪ ،‬از طریق انتخابات‬
‫آزاد‪ ،‬عمومی‪ ،‬سری و مستقیم انتخاب می شوند‪ .‬امور‬
‫مربوط به شاروالی ها توسط قانون تنظیم میگردند‪.‬‬
 ‫حالــــــــــــــــت اضطرار‬
‫• مادۀ یكصد و چهل و سوم‪:‬‬
‫• هرگاه به علت جنگ‪ ،‬خطر جنگ‪ ،‬اغتشاش وخیم‪ ،‬آفات‬
‫طبیعی و یا حالت مماثل‪ ،‬حفظ استقالل و حیات ملی از‬
‫مجرایی كه در قان ون اساسی تعیین شده‪ ،‬ناممكن گردد‪،‬‬
‫حالت اضطرار از طرف رئیس جمهور با تائید شورای ملی‬
‫در تمام یا بعضی از ساحات كشور اعالن می شود‪.‬‬
‫• هرگاه حالت اضطرار بیش از دو ماه دوام نماید‪ ،‬برای تمدید‬
‫آن‪ ،‬موافقت شورای ملی شرط است‪.‬‬
‫ومن هللا التوفیق‬