‫همسایه های مرزی‬

‫افغانستان‬
‫اسالم وعلیکم ورحمت هللا وبرکاتو‬
 ‫‪:‬موضوع درس •‬
‫همسایه های مرزی افغانستان •‬

‫ساعات درسی‪ :‬شش ساعت •‬

‫مواد وممد درسی‪ :‬کمپیوترُ بیمر مارکر وتخته •‬
‫‪:‬اهداف درس •‬
‫• آگاهی محصلین درمورد وظایفِ مسولیت ها وصالحیت‬
‫های پولیس سرحدی‬
‫موضوع اول‬
‫اصطالحات‬
 ‫بنام خداوند بخشاینده ومهربان‬
‫فصل اول‬
‫موضوع اول‬
‫اصطالحات‬
‫سرحد‪ :‬سرحد عبارت ازحد فاصل است که حدود سیاسی‬
‫دوکشور را از همدیگر جدا ساخته وتوسط یک قرارداد‬
‫دوجانبه مطابق قوانین معتبر بین المللی تثبیت شده باشد‪.‬‬
‫خط سرحدی‪ :‬خط مداوم فرضی است که انجام‬
‫آن با آغازاش وصل یک طرف آن خط قلمرو‬
‫یک کشور وطرف دیگر آن آغاز قلمرو کشور‬
‫است‪.‬‬ ‫دیگر‬
 ‫سرحدار‪:‬افسریکه برای نگهبانیُ نظارت‬
‫ومراقبت در سرحدات کشور گماشته میشود‬
‫‪.‬میباشد‬
 ‫سرحد نشین‪ :‬کلیه اشخاصی که در عمق خط سرحدی‬
‫(بعد از ختم ساحه سرحدی) سکونت دارند محسوب‬
‫میشوند‪.‬‬
‫تردد های سرحدی‪ :‬هر گونه عبور از سرحد به قصد‬
‫ورود ویا خروج ازکشور را تردد های سرحدی گویند‪.‬‬
‫محالت عبور وکنترول‪ :‬به نقطه از سرحد اطالق میشود‬
‫که نظر به قرارداد ها و پروتوکول های سرحدی برای‬
‫عبور ومرور مجاز تعین ومورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬
‫خارجی‪:‬مطابق به قانون خارجی کسی است به‬
‫کشوریکه داخل شده تابعیت آنرا نداشته باشد‪.‬‬
‫مهاجر‪ :‬شخص بیگانه است که بر طبق‬
‫مقررات مهاجرت از کشور مطبوع خود‬
‫مهاجرت نموده ودر کشوردیگر با پذیرش ان‬
‫کشوراقامت اختیار نماید‪.‬‬
 ‫‪:‬موضوع دوم‬
‫‪.‬سرحدات افغانستان با کشورهای همسایه‬
‫‪.‬افغانستان با کشورهای همسایه ذیل هم سرحد میباشد‬
‫‪ ‬پاکستان‬
‫‪ ‬تاجکستان‬
‫‪‬ایران‬
‫‪‬ترکمنستان‬
‫‪ ‬ازبکستان‬
‫‪ ‬چین‪.‬‬
‫فاصله سرحدی افغانستان توسط اولین فضانورد‬
‫افغانی عبداالحد مومند در سال ‪ ۱۹۸۴‬میالدی‪:‬‬
‫‪ .1‬جمهوری تاجکستان ‪۱۳۶۰/۷‬کیلومتر‬
‫‪ .2‬جمهوری ازبکستان ‪// ۱۴۵/۳‬‬
‫‪ .3‬جمهوری ترکمنستان ‪// ۸۷۴‬‬
‫‪ .4‬جمهوری اسالمی ایران ‪// ۹۲۵‬‬
‫‪ .5‬جمهوری اسالمی پاکستان ‪// ۲۴۱۲‬‬
‫‪ .6‬جمهوری چین ‪ ۹۶‬کیلومتر‬
‫والیات افغانستان که با کشورهای همسایه هم سرحد‬
‫میباشد‪.‬‬
‫‪ )1‬نورستان – پاکستان‬
‫‪ )2‬ننگرهار – پاکستان‬
‫‪ )3‬پکتیا ‪ -‬پاکستان‬
‫‪ )4‬خوست – پاکستان‬
‫‪ )5‬پکتیکا – پاکستان‬
‫‪ )6‬ذابل – پاکستان‬
‫‪ )7‬کندهار – پاکستان‬
‫‪ )8‬هلمند – پاکستان‬
‫‪ )9‬نیمروز – پاکستان وایران‬
 ‫‪ -۱۰‬فراه – ایران‬
‫‪ -۱۱‬هرات – ایران وترکمنستان‬
‫‪ -۱۲‬بادغیس – ترکمنستان‬
‫‪ -۱۳‬فاریاب – ترکمستان‬
‫‪ -۱۴‬جوزجان – ترکمنستان‬
‫‪ -۱۵‬بلخ – ترکمنستان – ازبکستان وتاجکستان‬
‫‪ -۱۶‬کندوز – تاجکستان‬
‫‪ -۱۷‬تخار – تاجکستان‬
‫‪ -۱۸‬بدخشان – تاجکستان – جمهوری چین – پاکستان وجمو‬
‫وکشمیر‬
‫‪ -۱۹‬لوگر ‪ -‬پاکستان‬
 ‫سرحدات شمالی کشور‪:‬‬
‫سرحدات شمالی افغانستان در سه مرحله‬
‫تثبیت گردیده است‪.‬‬
‫الف – خط گورچاکوف وگران ویل‪ :‬این‬
‫خط در زمان زمام داری امیرشیر علی‬
‫خان در سال ‪ ۱۸۶۸‬الی ‪ ۱۸۷۳‬تثبیت‬
‫گردیده است‪.‬‬
‫ب ‪-‬خط ریجوی‪ :‬این خط در زمان امیرعبدالرحمن‬
‫خان در سالهای ‪ ۱۸۸۷‬میالدی و‪‍ ۱۲۶۵‬ه ش‬
‫توسط پوتوکول شش فقره ای به امضا رسید و‬
‫سرحدات شمال غربی که به اسم خط سرحدی‬
‫ریجوی یاد میشود روی نقشه تثبیت گردید که بعدا‬
‫این خط توسط چارلیس یت نماینده انگلیس وکپیتان‬
‫کامروف نماینده روسیه تزاری در مدت چهار سال‬
‫از دره ذوالفقار تا خم آب به طول ‪ ۱۰۲۹‬کیلومتر به‬
‫یک خط قوسی توسط پیلرها عالمه گذاری وتثبیت‬
‫گردیده است‪.‬‬
‫ج – خط پامیر‪:‬درسال ‪ ۱۸۹۵‬خط سرحدی پامیر که از‬
‫جهیل ویکتوریا آغاز وبه دره یولی ختم گردیده در وقت‬
‫حکومت امیر عبدالرحمن خان با روس که فاصله آن ‪۹۱‬‬
‫‪.‬کیلومتر میباشد تعین وتثبیت شده است‬
 ‫سرحدات غربی افغانستان‪:‬‬
‫ناحیه سیستان که در جنوب غرب‬
‫افغانستان واقع است در دوره های مختلف‬
‫تاریخ گاهی به تصرف ایرانی ها وزمانی‬
‫تحت اداره افغانستان قرارداشت اززمان‬
‫احمد شاه درانی در سال ‪ ۱۷۴۷‬میالدی‬
‫ناحیه سیستان جز سرزمین افغانستان بود‪.‬‬
‫درسال ‪۱۸۷۳‬میالدی هیت افغانی وایرانی با معیت‬
‫سیدنور محمد خان ومعصوم خان مدت دوسال در‬
‫سرحدات سیستان به تحقیق پرداختن که در سال‬
‫‪ ۱۸۷۳‬میالدی چنین فیصله صادر کردند(حوزه‬
‫سفلی) رود هلمند را به دوحصه تقسیم نموده‬
‫سرزمین های که به طرف غرب رود نادعلی‬
‫قرارداشت سیستان خاص نامیده و به مملکت ایران‬
‫متعلق گردید وقسمت شرق رود ناد علی به نام‬
‫ماورای سیستان نامیده شده وبه افغانستان تعلق‬
‫گرفتند‪.‬‬
 ‫خاک ماحول‬
‫درسال ‪۱۸۹۶‬میالدی دریایی هلمند از مجرای اصلی‬
‫خود رود نادعلی که سرحدبین افغانستان وایران بود‬
‫منحرف شده ودر نتیجه قسمت عظم آب آن از‬
‫مجرای دیگری که بنام رود پریان موسوم است ودر‬
‫غرب رود نادعلی موقعیت دارد وارد هامون هلمند‬
‫شد چون در زمان گلد سمنت خط سرحدی در روی‬
‫اراضی عالمه گذاری نشده بود لذا تغیر مجرای‬
‫هلمند دوباره باعث ایجاد کدورت بین مردم‬
‫افغانستان وایران شد‪.‬‬
‫زیرا حکومت افغانستان رودنادعلی را مجرای اصلی‬
‫رود هلمند میدانست اما ایرانی ها آنرا نمی پذیرفتند‬
‫بدین لحاظ هیچ یک از ممالک همسایه به موافقه‬
‫نرسیده دوباره طالب حکمیت از حکومت انگلستان‬
‫گردیدند‪ .‬حکومت انگلستان مکهمین ومامورین هندی‬
‫با ‪ ۱۵۰۰‬نفر از افسران انگلیس کار نمودند ریس‬
‫نماینده افغانستان فقیر محمد خان وریس نماینده ایران‬
‫یمین النظام نام داشت که تمام این سه هیت ها با تمام‬
‫وسایل تحقیق ومطالعات اراضی مجهز بودند‪.‬‬
‫ومدت دوسال وسه ماه یعنی از‪ ۱۹۰۲‬تا‪۱۹۰۵‬‬
‫میالدی به تحقیق ومطالعه پرداختند در نتیجه خط‬
‫سرحدی را بین کوه ملک سیاه که در زاویه جنوب‬
‫غرب افغانستان واقع است وکوه سیاه که در کوشه‬
‫شمال غربی هامون هلمند موقیعت دارد تعین‬
‫وتثبیت نمودند‪.‬از انجایکه رود نادعلی مجرای‬
‫بزرگ دریای هلمند است که با هامون هلمند میریزد‬
‫یعنی دریا هلمند در حصه دلتای خود به شقوق‬
‫مختلف تقسیم میگردد‪ .‬منحیث دریایی اصلی شمرده‬
‫میشود‪.‬‬
 ‫خط فخری‪:‬‬
‫از کوه سیاه تا دهنه ذوالفقار که در ناحیه شمال غربی‬
‫افغانستان واقع است چندین بار سرحد بین افغانستان وایران‬
‫تعین گردیده بود اما کدام فیصله قاطع در زمینه حاصل‬
‫نگردید تا اینکه دولتین در سال ‪ ۱۹۳۵‬میالدی از دولت‬
‫ترکیه طالب وساتت گردیدند دولت ترکیه جنرال فخرالدین‬
‫التایی را برای حل اختالفات سرحدی بین دوکشور تعین‬
‫نمود جنرال فخرالدین التایی بعد از تحقیق ومطالعات زیاد‬
‫فیصله خود را برای هر دو مملکت چنین ابالغ نمود‪.‬‬
‫سرحد غربی افغانستان را ازکوه سیاه تا دره‬
‫ذوالفقار تعین وتثبیت کرد که این گونه مشکالت‬
‫سرحدی بین ایران وافغانستان در قسمت جنوب‬
‫غربی مجددا بار دیگر موقع که حکومت‬
‫افغانستان پروژه انکشافی وادی هلمند وارغنداب‬
‫را روی دست گرفت دولت ایران این موضوع را‬
‫بهانه گرفته به شورای امنیت ملل متحد نسبت‬
‫کمی آب شکایت نمود که در نتیجه ازایاالت‬
‫متحده امریکا در زمینه خواهش وساتت نمود‬
‫باآخره مزاکرات بین نماینده گان افغای ایرانی‬
‫وایاالت متحده در ماشنگتن شروع شد‪.‬‬
‫متخصصین فنی از جمله استادان پوهنتون های‬
‫قاره امریکا‪-‬کانادا وچیلی از پروژه انکشافی‬
‫وادی هلمند بازدیدنمودند ‪.‬‬
‫اسناد تاریخی گلدسمنت ومکمهین را دوباره‬
‫تحت مطالعه قراردادند در نتیجه چنین ابراز‬
‫نظر نمودند که اعماربند وانهار پوژه های‬
‫وادی هلمند به غرض کنترول سیالبها در موقع‬
‫آب خیزی وتنظیم جرایان دریای هلمند آب دریا‬
‫را کم نساخته برعکس جریان آب را به یک‬
‫اندازه معین نگهمیدارد‪.‬‬
 ‫خط سرحدی شرقی وجنوب شرقی‪:‬‬
‫موقع که احمدشاه بابا بحیث زمام دار انتخاب‬
‫گردید با درایت ولیاقتی که داشت توانست‬
‫وسعت خاک اصلی اریانا رادوباره احیا کند ودر‬
‫مدت ‪۲۵‬سال سلطنت خود افغانستان را به‬
‫سرحدات اصلی دوره آرایانا رسانید وپسر آن‬
‫تیمورشاه ونواسه آن زمان شاه ازتمامیت قلمرو‬
‫این مملکت که در زمان احمد شاه تثبیت گردیده‬
‫بود نیز محافظت کردند‪.‬‬
‫دراثررقابت های اقوام بارکزایی وسدوزایی زمینه برای‬
‫سیاست های ومداخالت خارجی مساعد گردید که درسال‬
‫‪ ۱۸۹۳‬میالدی در زمان سلطنت امیرعبدالرحمن خان‬
‫نماینده انگلیس مارتیمردیورند موافقه به امضا رسید که‬
‫از کوتل کلیک تا کوه ملک سیاه به فاصله ‪۲۴۱۲‬‬
‫کلیومترسرحد تثبیت شد‪.‬‬
 ‫معاهده گندمک‪:‬‬
‫درابتدا چون دولت سکهای پنجاب اوضاع‬
‫افغانستان را درهم وبرحم دید وبه پیشروی‬
‫وحمالت منظم شروع کردند اتک –‬
‫پشاور‪ -‬کشمیر وملتان را از افغانستان‬
‫مجزا ساخت این ماهده در سال‬
‫‪۱۸۷۹‬توسط امیرمحمد یعقوب خان‬
‫وانگلیس ها به امضا رسید‪.‬‬
‫دراثر این معاهده افغانستان کوه های صعب‬
‫العبور باساکنین آن با عالقه کرم تا ابتدا جاجی‪-‬‬
‫دره خیبر تاکنار شرقی هفت چاه – دندی کوتل‬
‫وپیشین را تا کوه کوژک از دست داد‪.‬‬
‫این معاهده را امیرمحمد یعقوب خان‬
‫ومیجرکیوناری افسر سیاسی در امورمخصوص‬
‫وهمچنان کیتن(گورنرجنرال)هند امضا ودر‬
‫شمله ازطرف وایسرا وگورنرجنرال هندوستان‬
‫تصدیق شد‪.‬‬
 ‫معاهده دیورند‪:‬‬
‫باوجودی که امیرعبدالرحمن خان از عمق سیاست‬
‫انگلیس آگاه بود ولی انگلیس ها از حیله های‬
‫مکارانه در پیش میگرفتند و درسال ‪۱۸۸۰‬میالدی‬
‫امیر عبدالرحمن خان بازهم فریب خورد زیرا‬
‫انگلیسها به سرحدات افغانستان به مانورها‬
‫وسوقیات عسکری پرداخت وامیرعبدالرحمن خان‬
‫تهدید به تجاوز کردند گرچه مردم افغانستان به هر‬
‫نوع جان سپاری وایثار دربرابر انگلیسها آماده گی‬
‫گرفتند ولی امیرعبدالرحمن خان ازمحافظه کاری‬
‫کارگرفت‪.‬‬
‫اوازدست نرفتن تاج وتخت را غنیمت شمرده که‬
‫محض به هیت ارسالی انگلیس جواب مثبت بدهد‬
‫همان بود که مارتیمر دیورند با شش نفر افسربلند‬
‫رتبه از راه خیبر داخل افغانستان شد ودر قصر‬
‫چهلستون اقامت گزیدند مدت اقامت اوشان مدت چهل‬
‫روز طول کشید پیشنهاد هیت انگلیس این بود که یا‬
‫به عهد نامه مراتبه انگلیس امضا گذاشته شود ویا‬
‫مناسبات دولتین قطع وبه عبارت اصلی جنگ طرفین‬
‫مشتعل خواهد شد راه سومی وجود نداشت‪.‬‬
‫تشکر از توجه تان‬
‫تشکرازتوجه تان‬