Professional Documents
Culture Documents
Kallacha Oromiyaa Bara 24 Lakk. 10
Kallacha Oromiyaa Bara 24 Lakk. 10
buuura
haaromsa
keenyaati!
Oromiyaa
Bara
Bara 24
23
Lakk. 10
19
Bitootessa
bara2009
2008
Lakk.
Amajjii84 bara
Pirojektii bishaanii
dabaluu qulqullina damee oomishtootaa
haalaan jajjabeessuufi oomishtummaafi
guddina fiduurratti kallattii qabatee kan
kaedha.
Biirichatti
Daariktarri
Daarektoreetii
Karooraafi Hodoffii Gamaaggamaa Obbo
Ascannaaqii Disaasaa akka dubbatanitti,
bara bajataa 2009tti
Gara fuula 14tti
Godina
Shawaa
Kaabaa
magaalaa
Fiicheetti Yuunivarsiitiin Salaalee bajata
mootummaan Federaalaa ramade qarshii
Mil.298n ijaaramaa akka jiru Ministeerri
Barnootaa beeksise.
Dr. Darajjee Waltajjii laaboraatoorii keessatti
W.Dh.K.M.M.Fiicheetiin
Masfin Tasfaayeetiin
Bakkeewwan hanqinni
roobaa mudatetti harcaatiin
barattootaa akka hin
uumamneef hojjetamaa jira
Galaanaa Kumarraatiin
GatiinGatiin
qar. 1 qar. 1
Qorannoo
Qonnaa
Oromiyaa/IQQO/
tekinooloojiiwwan
ammayyaaoo
maddisiisuun oomishaafi oomishtummaa
guddisuuf dameewwan qorannoo gurguddoo
shaniin hojii geggeessaa jirurratti dabaluun
adeemsa qorannoo saayinsii nyaataa
haarawaa hundeessuun gaaffiifi fedhii
maammilootaafi
qooda
fudhattootaa
deebisuuf hojjetaa jira.
Inistituutichi
Fuulawwan keessaatti
Hojiilee qorannoofi maxxansaa. . .
Afoolli gosa ogbarruu Oromoo
keessaa isa balaafi gabbataadha.
Sababnisaa Oromoon uummata
afoolawaadha.
Fuula 5
Fuula 8
Daranyoo (TB)fi. . .
Dhukkubni kun caalmaatti kan
daddarbu qufaadhaan yookaan
hafuuraanidha.
Fuula 13
Biyya heeraafi seeraan bultuu keessatti olaantummaa seeraa kabajichiisuun dirqama mootummaafi ummataati!
Kallacha Oromiyaa
Guddataa Dhaabasaa
Ni sahiree fide
Jechumaa keetiyyuu
Silaa hiyyummaan
Nurratti kakatee
Hinfudhadhu dide
Maaf na sodaachiftaa
Hinargita silaa
Maal hiriyyoota kee
Silaa Abbaashaadaa
hara eessaa dhufte?
Abbaa Shaadaa
Bakkuman deemuyyuu
Duguugee xaragee
Waanuu feete jedhii
Situu na gaafata
Intaloo gataimaaf
Akkana taataa?
Hara waa sitti jijjiiramnaan
kana baataa?
Haadha Shaadaa
Manaayin baha
Jabaa kiyyaa
Gadi baatee hinqottuu
Silaa akka biyyaa
Qoonqoon narraa fixee
daaimman kiyyaa
Adabbii hojjedhu
Sibsaabuma taaii
Sagal hamuummadhu
Biyyi ni hojjetaa
Oliifi gadi kaatee
Abbaa Shaadaa
Ijooleen gubadhu
Hindhiisuu haraqee
Haadha Shaadaa
Hammaa yoomiitti
Qoonqoodhaan rakkadhee
Rakkoo mana keessaaf
Cittoodhaan gubadhee
Amma kaa akka koo
Jaarsotaan gahadhee
Anaafi alkoolii
tokkicha filadhu
Maal kan umirii guutuu
Si wajjiin rakkadhu
Sittan gatee deemaa
Abbaa shaadaa
An maal hamuummadhaa
Isin
haabaraaru
Kufaatii gabaa keessaa
Gufuu karaa keessaa
Kaballaa dargaggeessaa
Maaltuu na dararee
Ijoollee jirtuulleen
Ariisaa waraabessaa
Inniyyuu na taree
Lilmoodhaan erbadhee
Jibba obboleessaa
Carqii tatarsaee
Maal na balleessitee
Hinqotu ardiinii
Guddatanii xiqqaachuu
Maraatanii kaachuu
Hojii malee nyaachuu
Dureessa cimaasaa
Soqadhuu heerumi
Haadha Shaadaa
Argatanii dhabuu
An simuun badadaa
kan biraa hin heerumu
Alkoolii dhiisii
Kennanii gaabbuu
Lammii ofiitti inaafuu
Hindhugiin lamuu
Hiriyoonni kee
Mangashaa DaargeeWaajjira
W.Dh.K.M.Aanaaleetiin
Kallacha Oromiyaa
Faaksii 011-554-18-14
Leyiaawutiifi Dizaayinii
Yewubnesh Kabbadaa
Taaddalach Zarihun
Lakk. Saan. Pos. 8741 E-mail kellechaoromiya@gmail.com Website : http://www.oromiacom.gov.et Face Book:kellecha Oromiya Finfinnee Oromiyaa
Dubbii Ijoo
Hirmaannaafi fayyadamummaa
dargaggootaa daran cimsuuf
Mootummaan boqonnaawwan qabsoo keessa qaxxaamure hunda keessatti
injifannoolee boonsaa galmeessaa dhufeera. Adeemsawwan
qabsoofi
injifannoosaa keessattis hudhaalee isa qunnamaniifi danqan qoratee adda baasuun
of sirreessaafi haaromsaa tarkaanfachaa dhufeera. Haalli kunis mootummaan
misoomawaafi dimookiraatawaan A.D.W.U.In ijaarameefi gaggeeffamaa jiru kun
rakkoolee keessoofi alaa isa mudatan maqsuun daran cimee akka deemu gahee
guddaa gumaacheera. Buuuruma kanaan tibba kana haaromsa gadifageenya
qabu gaggeessuun rakkoolee keessoo isaa mudatan furuun jijjiirama hunde
qabeessa fiduuf
haaromsi sadarkaa sadarkaan ittifufee jira. Adeemsawwan
kunneen keessattis hanqina gama fayyadamummaa dargaggootaatiin jiran furuuf
xiyyeeffannaan addaa keennameeraaf.
Dargaggoonni qaama hawaasaa humna hoaa misoomaafi jijjiirama biyya
tokkoof gahee murteessaa qabu. Kanaaf hirmaannaa murteessaa qaama hawaasaa
kanaan alatti sochiileen misoomaa, nageenyaafi dimookiraasii kallattii kamiinuu
raawwataman galmaan gahuun gonkumaa hin dandaaamu.
Haaluma kanaan dargaggoonni biyya kanaa mootummaa abbaa irree Dargii
kuffisuuf, kufaatii sirna sanaa boodas nagaafi tasgabbii biyyaa mirkaneessuuf
darbees weerara Shaabiyaa qolachuufi misooma siataafi ittifufiinsa qabu
mirkaneessuu keessatti qoodni isaan fudhatan qaama hawasaa kamiinuu bakka
buuu kan hindandeenyeefi murteessaa akka ture qaamni kamuu kan ragaa bahuu
dandaudha. Injifannoolee kallattii maraan biyyi kun galmeessite hunda keessatti
dargaggoonni qooda leencaa qabu.
Waan kana taeef dargaggoonni haraa dhaloota darbeerraa hojiilee gaggaarii
dhaalan eegaafi kunuunsaa dhaloota dhufuuf dhaalchisuun dhimma sekoondiifillee
dagatamuu hinqabnedha. Dhaloonni darban dhimmoolee gaggaarii eegalanii
kan otoo hin xumuriin hafan xumuruufi dogoggooroota raawwataman ammoo
sirreessuun seenaa gaggaarii haaraa galmeessuufi dhaloota boruuf dabarsuuf
carraalee jiran fayyadamuun hojjachuun egeree biyyaaf murteessaadha.
Kallattii kanaan dargaggoonni gahee isaanii qulqullinaafi gahumsaan bahuuf daran
of qopheessuu qabu.Qaamoleen mootummaas hirmaannaafi fayyadamummaasaanii
daran cimsuuf carraa hojii balinaan uumuuf sochii mootummaan eegalee jiru
milkeessuuf aantummaafi kakaumsaan hojjachuu qabu .
Humni misoomaafi jijjiiramaa kunneenis olola humnoota faallaa misoomaa,
nageenyaafi dimookiraasiitiin otoo hin burjaajaiin gurmaainsoota garagaraatti
ijaaramuun carraa hojiilee uumamanitti seenanii of fayyadanii misooma biyyaaf
qooda isaanii bahuu qabu.
Gama biroon malaammaltummaaniifi hojimaatni badaan milkaaina hojichaa
danqan qunnamaa turaniiru. Guddinaafi qaroomina biyyaarratti dhiibbaa guddaa
kan uuman, nagaafi tasgabbii biyyaa booreessuun kaumsa diigumsaa akka taaan
rakkoolee tibba darbe qunnameerraa hubachuun ni dandaaama. Iftoominaafi
ittigaafatamummaa mirkaneessuun seera ,dambiifi qajeelfamootni hojiilee
kunneen milkeessuuf bahaan akka hojiitti hiikaman gochuun mirgi dargaggoo
akka hin mulqamneef rakkoolee bulchiinsa gaariifi kiraasassaabdummaa maqisuun
xiyyeeffannaan kan keennamuufi malu tauusaa eeruun guddaa barbaachisa.
Mootummaan hirmaannaafi fayyadamummaa dargaggootaa daran mirkaneessuuf
xiyyeeffannaa addaaan bajataafi caaseeffama hojiilee kana milkeessuuf gargaaran
ramadeefi diriirsee hojjataa jiraachuun isaa ifadha. Seektaroonni misooma
dargaggootaafi carraa hojiilee
mijeessuuf hojjatan qindoomina olaanaan
hojjachuun karoora mootummaa kana milkeessuuf kakaumsa olaanaan kan
hojjatan tauu qabu.
Kanaafu milkaaina karoora hojiilee fayyadamummaa dargaggootaa mirkaneessuuf
bahaniif seektaroonni abbummaan hojiilee kunneen raawwachiisan, caasaalee
mootummaafi dargaggootaa waliin qindaayuun hojimaata badaa dhabamsiisuufi
ulaawwan kiraasassaabdummaa cufuun miira yeroo hinqabnuun hojjachuu qabu.
Ajandaa
Fuulli kun dhimmoota siyaas dinagdee fi hawaasummaarratti
dubbistoonni yaada bilisaa isaanii kan ittikeenanidha. Fuula
kanarratti dhimmoonnibahaan ejjannoo qophii gaazeexaa keenyaa miti
Biyyi keenya waggoota 50 ykn 60n haraa dura lafti ishiin qabdu harki 40 bosonaan qabamee
kan tureefi magariisa, jiituu, gabbattuu biyya bareedduu nama hawwattu, biyya quufaa,
tan dammaafi aannaniin beekkamtu akka turte, akkasumas kuusaa bishaanii Afrikaa bahaa
ykn the water tower of east Africa jedhamtee beekkamaa akka turte seenaan ragaa baha.
Haa tauu malee dhawwata dhawaataan sababii ummanni baayyachuufi aadaa ummataa
keessumaa aadaan sirna Gadaa Oromoo dadhabaa dhufuutiin bosonni safuu malee ciramee
bade. Lafti qullaatti haftee roobni dhabame. Dabalataan ammoo jijjiiramni qilleensaa guutuu
addunyaatti, ragaadhaan deeggaramuu baatus, dhiibbaa mataasaa qabaachuu akka hin oolle
tilmaamuun nidandaama. Rakkoo kana salphisuudhaaf faalli jiru bosona kunuunsudhaan
dhiqama biyyee ittisuu, jinni bishaan roobaa akka lafa keessatti hafu gochuun dhiqama
biyyee ittisuudha. Hojii eegumsa nannoo kana jalqabatti cimsanii hojjechuu jechuun haala
qabatamaa Itoophiyaatti diinagdee magariisa ijaaruu jechuudha.
Kana hubachuudhaan waggoota muraasaa asitti hojiin eegumsa naannoo, jechuun daagaa
bishaan roobaa qabachuu dandau tolchuufi lafa bosonaan qaabamuu qabu daangessanii
tuttuqaarraa ittisuun bifa duulaatiin waggaa waggaadhaan hojjetamaa tureera. Kanarraahis
buaan qabatamaatti jireenya lammiilee jijjiiruu daandau mulateera. Fakkeenyaaf yeroo
hedduu kan eeramu godina Harargee dhihaatti gaarri jalloo muktaar duraan qullaatti hafee
ture tuttuqaarraa eeggamuu isaatiin bishaan qulqulluun madda sorooroo burquu isaa
akka fakkeenya tokkoo ykn akka ragaa tokkootti fudhachuun nidandaama. Imalttonni
gara Hararfi Dirreedhawaa deeman konkolaataa dhaabanii buanii madda xaliila bishaan
sorooroo daandiirratti bonaa-ganna gadi dhangalau dinqisiifachaa, ajaainsiifachaatis,
waraabbatanii dhugan fakkeenya kaasne kanaaf wabii tau.
Duulli daagaa hidhuu guutuu biyyaatti buaa qabatamaa kan fideefi rakkoo tattaaffii waabii
nyaataa mirkaneeffachuu kan deggare yoo tau, keessumaa Oromiyaa keessatti buaa
qabatamaa hawaasni irraa fayyadamu hedduu mulliseera.
Gaarren hedduun daoo bineensotaa taaniiru. Qonnaan bultoonnifi horsiifatanii bultoonni
horiisaaniitiif marga haammachuu dandaaniiru. Namoonni hojii hinqabne gurmaaanii
bosona gaarrenii kunuunsudhaan buaa achi keessaa argamutti fayyadamuu jalqaabaniiru.
Oomishini aannaniifi dammaa dabaleera. Ummanni buaa eegumsa naannoorraa argamu
qabatamaatti ilaallee yeroo argu, duula hojii eegumsa naannoo aadaa godhateera. Waggaawaggaadhaan hojiin kun hirmaannaa miliyoonotaa fedhiirratti hundaaeen waggaa keessatti
torban tokkoof gaggeeffamaa kan ture yoo tau, bara 2009 kana hoii kana hojjechuuf
aanotaafi gandeen Oromiyaa hunda keessatti qophiin barbaachisu godhamaa akka jiru
ragaaleen ni mullisu.
Milkaaina hojii eegumsa naannoo Oromiyaatiif buurri ummanni fedhii isaatiin ofiin
wal gurmeessee hojjechuusaa yoo tau, akkaataan qindoominan hojjechuu karooraan
hogganamuu isaatis gumaacha guddaa godheera. Muuxannoon garee missoomaafi
raayyaadhaan hojjechuutis balinaan irraa argameera. Gurmaaanii hojjechuun hangam
barbaachisaa akka taes irraa baratamaa dhufeera.
Buaan gaariin akka argamuuf ykn karoorri daagaa hidhuu qabame akka fiixa bahuuf lafti
daagaan irratti hojjetamu safaramee gareewwan misoomaa miira dorgommiitiin hojjetan
jidduutti qoodama. Meeshaaleen ittiin qotamus mooummaafi dhunfaanis eega dhihaate
boodaan yoo tasa hojiirratti cabe ykn doomee hojjechuu dide ogeeyyiin mukaafi sibiilaa
garee tokkoon gurmaaanii meeshicha dafanii sirreessanii hojiitti deebisu. Tuutni eegumsa
fayyaa yoo namni osoo hojjetuu tasa miidhame gargaarsa jalqabaa kennuun dafanii tajaajila
yaalaa kennu.Muuxannoon qindoominaan hojjechuu kun guutuu Oromiyaatti kan jiru taus
fakkeenya isaatiif godinuma Harargee dhihaatti hojii anaa Gooroo Guutuutti hojjetamaa
ture eeruun nidandaama.
Eegaa dinagdee magariisa jechuun akka qabatama sadarkaa guddinaa Itoophiyaatti eegumsa
naannoo cimsuurratti kan hundaaudha. Buaan argamaa jirus biyyattiin biyyoota birootiif
fakkeenya gaarii akka taatu kan gochaa jiruudha. Kanaaf duulli hojii eegumsa naannoo
bara baraan akka gaggeefamu kan taasifamaa jiruuf. Eegumsi naannoo milkaana karoora
dinagdeetiif buura qofa osoo hintaane gaachana hoongeen ittiin faccifamuudha. Karoorri
hojii duula eegumsa naannoo Mootummaa naannoo Oromiyaa kan bara 2009tis akkuma
kanaan duraa akka fiixan bahu lammiin hundi gahee ofii haagumaachinu.
DhRTVO irraa.
Kallacha Oromiyaa
Beeksisa
Arsii
Caalbaasii
Caalbaasii
Baalee
Gujii
Aadde
Adaanechi
Kabbadaa,Aadde
Ayyalechi
KabbadaafiObbo Fitsum Kabbadaa qabeenyaa isaanii kan
tae mana jireenyaa lakk. kaartaa 1027/BMN/01/01tae lafaa
kaaree meetira 420 iraatti ganda 01 keessatti argamu lakk.
manaa --- kan tae Obbo Kinduu Admaasitti gugureera
jedhaniiru. kan mormuu yoo jiraate, beeksifni kun bahee
hanga guyyaa 20keessatti akka dhiyaatu, yoo hin dhiyaanne
gurgurtaan kan mirkanaauuf tauu ni beeksifna. WMM/Lafaa
Magaalaa Nageelle.
Obbo Balaachoo Asaffaa mana jireenyaa Lakk. B71-1086
tae rammaddii tajaajila iddoo (zoning) mana jireenyaa
irratti Bulchiinsa Magaala Adoolaa woyyuu ganda 01
keessatti argamu lafa ballina kaareemeetira 260M2 irratti
argamu Obbo Malaakuu Asaffaatti kan gurguraniif waan
taeef waliigalteen akka raggauuf iyyannoo dhiyeefataniiru.
Kanaafuu jijjirraa maqaa waan raawwanuuf qaamni mormu
yoo jiraate, guyyaa beeksifni kun bahee jalqabee guyyaa
20keessatti yoo hin dhiyaatiin waliigaltee dhiyaate fudhannee
kan mirkanneesinuuf tauu ni beeksifna. EMM/Lafaa/Bul/
Magaalaa Adoolaa Woyyuu.
Obbo Kitoo Birboo Iluu mana jireenyaa Lakk. B117-1616
tae rammaddii tajaajila iddoo (zoning) mana daldalaa
irratti Bulchiinsa Magaala Adoolaa woyyuu ganda --keessatti argamu lafa ballina kaareemeetira 400M2 irratti
argamu Obbo Sanbatoo Areeriitti kan gurguraniif waan
taeef waliigalteen akka raggauuf iyyannoo dhiyeefataniiru.
Kanaafuu jijjirraa maqaa waan raawwanuuf qaamni mormu
yoo jiraate, guyyaa beeksifni kun bahee jalqabee guyyaa
20keessatti yoo hin dhiyaatiin waliigaltee dhiyaate fudhannee
kan mirkanneesinuuf tauu ni beeksifna. EMM/Lafaa/Bul/
Magaalaa Adoolaa Woyyuu.
Obbo Ashaagiree Zallaqaa mana jireenyaa Lakk. B71-06(FW)
tae rammaddii tajaajila iddoo (zoning) mana jireenyaa irratti
Bulchiinsa Magaala Adoolaa woyyuu ganda 02 keessatti
argamu lafa ballina kaareemeetira 200M2 irratti argamu
Obbo Taganuu Tafarraa Xaggaatti kan gurguraniif waan
taeef waliigalteen akka raggauuf iyyannoo dhiyeefataniiru.
Kanaafuu jijjirraa maqaa waan raawwanuuf qaamni mormu
yoo jiraate, guyyaa beeksifni kun bahee jalqabee guyyaa
20keessatti yoo hin dhiyaatiin waliigaltee dhiyaate fudhannee
kan mirkanneesinuuf tauu ni beeksifna. EMM/Lafaa/Bul/
Magaalaa Adoolaa Woyyuu.
Obbo Geetaachewu Abarraa Urgee fi Aadde Shittaayee
Kaasaayee qabeenyummaa isaanii kan tae mana jireenyaa
lakk. kaartaa 1314/BMN/01/01/02 tae lafaa kaaree meetira
432 qabanirraa addaan qoonnee lafa kaaree meetira 230 tau
waliin ganda 01 keessatti kan argamu lakk. manaa 912 tae
Obbo Yemaanee Fisahaa Dastaatti gugureera jedhaniiru.
kan mormuu yoo jiraate, beeksifni kun bahee hanga guyyaa
20keessatti akka dhiyaatu, yoo hin dhiyaanne gurgurtaan kan
mirkanaauuf tauu ni beeksifna. WMM/Lafaa Magaalaa
Nageelle.
Kallacha Oromiyaa
Abbabaa Ejjetaa
Caalbaasii
Kallacha Oromiyaa
Harargee
Jimmaa
Shawaa
Kallacha Oromiyaa
sababa adda addaan harkatti qabadheera jedhu yoo jiraate, beeksifni
kun bahee guyyaa 20 keessatti qabatee yoo hin dhiyaanne tae, kan
biroo bakka buufamee kan kennamuuf tauu ni beeksifna. EMM/
Lafaa Magaalaa Mojoo.
Obbo Abdii Mahaammad waraqaa abbaa qabeenyummaa lakk.
kaartaa 4295/2001 tae maqaa isaaniitiin galmaaee jiru magaalaa
Mojoo ganda 02 keessatti argamu waan na jalaa badeef kan biraa akka
naaf kennamu jedhanii gaafataniiru. Kanaafuu waraqaa ragaa abbaa
qabeenyummaa kana namni sababa adda addaan harkatti qabadheera
jedhu yoo jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa 20 keessatti qabatee
yoo hin dhiyaanne tae, kan biroo bakka buufamee kan kennamuuf
tauu ni beeksifna. EMM/Lafaa Magaalaa Mojoo.
Dhaaltota Aadde Malkaayyoo Tsaggaayee kan taan Kaartaa Lakk.
isaa 444/350 tae maqaa isaaniitiin galmaaee jiru waan na jalaa
badeef kan biraa bakka buee naaf haa kennamu jedhanii iyyataniiru.
kanaafuu namni ragaa kana arge ykn sababa adda addaatiin kan
qabate yoo jiraate, beeksifni kun bahee guyaa 20 keessatti tooftaa
kamiinuu yoo beeksifachuu baate ragaa abbaa qabiyyee (Kaarataa)
kan biraa hojjatamee kan kennamuuf tauu ni beeksifna.EMM/Lafaa/
Bul/Magaalaa Fiichee.
Caalbaasii
Kallacha Oromiyaa
Damee Mulaatuu
Chiiliin Ardii Ameerikaa Kibba bahaa
qarqara galaana Paasifikii keessatti biyya
argamtudha. Chiiliin naannoo Kaabaatti
gammoojjiishee
keessatti
qabeenya
albuuda adda addaan kan badhaate
yoo taatu, naannoo giddu galeessaatti
ammoo bakka baayyinni ummata biyyattii
itti
heddummatee
jiruufi
naannoo
Kibba biyyattii qonnaafi bosonaan kan
haguugamedha.
Nageenya amansiisaa keenya itti fufsiisuu keessatti lammiin hundi nageenyaaf waardiyyaa haadhaabbatu!
Kallacha Oromiyaa
Masfin Tasfaayee
Kallacha Oromiyaa
10
Caalbaasii
Wallagga
Caalbaasii
Kallacha Oromiyaa
beeksifni kun bahee guyyaa 20gidduutti haa dhiyaatu.EMM/Lafaa
Bulchiinsa Magaalaa Najjoo.
11
Caalbaasii
Kallacha Oromiyaa
12
Addunyaa Hayiluu
Heera
Mootummaafi
sadarkaalee
seerotaa
Walumaagalatti
sadarkaa
seerota
mootummaa federaalaattis tae,sadarkaa
seerota naannootti Heera Mootummaa
seerota kamiifiyyuu olaanaa ykn angafa taee
seeronni biroon sadarkaa federaalaatti buuura
Heera Mootummaa Federaalaa keewwata
55(1)tiin qaama seera baaftuu,(Mana Maree
Bakka Buoota Ummataatiin) gama seerota
naannootiin buuura Heera Mootummaa
Naannoo Oromiyaa keewwata 49(1) qaama
seera baaftuu (Caffee Oromiyaa)tiin seeronni
baan seerota gadaanaa Heera Mootummaa
sadarkaa sadarkaan jirutti aananii jiranidha.
Qaamni seera baaftuu sadarkaa mootummaa
federaalaafi
sadarkaa
mootummaa
naannootti argaman aangoo seera baasuu
Mootummaan gadi fageenyaan of haaromsuudhaaniifi hirmaannaafi fayyadamummaa ummataa guddisuudhaan deemsa haaromsichaa ni ariifachiisa !
Kallacha Oromiyaa
13
Galaanaa Kumarraa
Namoota
humni
dhukkubicha
ofirraa ittisuuf gadi aanaa tauusaatiin
namoota kunneenirratti dhukkubni TB
kallattiidhaan itti dhufuu dandaa.
Kunis, namni tokko kana dura vaayirasii HIVtiin qabamee yoo jiraate,
vaayirasichi annisaa qaamni namaa uumamaan dhukkuboota ofirraa
ittisuuf qabu waan dadhabsiisuuf salphaatti dhukkuba TBtiin akka qabamu
taasisa jechuudha. Akkasumaas, namni dhukkuba TB dhukkubsatu
vaayirasii HIV/AIDS dhaan yoo qabame yookaan vaayirasicha waliin
namni jiraatu TB dhaan yoo qabame sadarkaa dhukkubichaa ariitiin akka
hammaatu taasisa. Kanumaafi dhukkubsatoonni TB hundi HIV/AIDStiif
akkasumaas vaayirasiin HIV qaamasaanii keessa kan jiru hundi TB akka
qorataman kan taasifamuufi.
Kallacha Oromiyaa
14
Bakkeewwan hanqinni . . .
Xiyyeeffannoon barnootaafi
Maatiin barattootaa ijoolleesaaniif haala
mijeessuufi hordofuun qormaata bara
kanaatiin firii gaarii akka galmeessaniif
ammumarraa
deggersa
barbaachisu
taasisuufii akka qaban Obbo Fiixeen
dhaamanii, ooggansi sadarkaan jiru hawaasa
waliin hojjechaa jirus cimsee itti fufuu qaba
jechuun dhaamaniiru.
Naannoo
Oromiyaatti
barattoonni
miiliyoona 8fi kuma 600 caalan yeroo
ammaa barnootasaanii hordofaa jiru.
Kanneen keessaas miiliyoonni 3fi kumni
982fi 750ni dubartoota tauu ragaan Biiroo
Barnootaa naannichaarraa argame ni
mulisa.
Hojii
baruufi
barsiisuu
baranaa
milkoomsuufis yeroo barnoota idileetiin
alatti barsiisonni dabalataan sanbata akka
barsiisan taasifamaa jiras jedhaniiru.
Yuunivarsiitiin Salaalee . . .
Barsiisaa Yuunivarsiitii
Waaqumaa
Dhufeeraa gamasaaniitiin akka dubbatanitti
hojiin baruufi barsiisuu Yunivarsiitii salaalee
keessatti geggeeffamaa jiru sadarkaasaa
kan eeggateefi hojii baruufi barsisuuf haala
mijaaaa qaba jedhaniiru.
(W/Dh/K/M/Aanaalee kanneeniin)
dubbataniiru.
Piroojektoonni
misoomaa . . .
piroojektoonni kaappitaalaa
garaagaraa
hiyyummaa hirisuurratti gaee guddaa qabu
jedhamanirraatti xiyyeeffatmee hojjetamaa
jira. Akka waliigalaatti piroojektoonni
kaappitaala bara darbe hojjetamaa turanii
bara kanatti ceaniifi bara kana haaraa
jalqabaman 813: gama sektaroota qonnaatiin
piroojektoonni kaappitaalaa 65, sektara
bishaaniitiin 454, sektara Daandiiwwaniin
56, gama misooma jallisiitiin 82, sektara
barnootaatiin
115 akkasummas gama
fayyaatiin 23 hojjetamaa jiru.
Kana
malees,
deggersa
Dhaabbata
Yuuniiseef taasise qar. Miliyoona 2 oliin
rootoowwan bishaan itti kuufamu 100
bitamanii
akka dhiyaatan taasifamuus
Obbo Fiixaan himaniiru.
Sektaroonni
mootummaa
sadarkaa
naannoorraa kaasee hanga aanaatti jiran
piroojektoota hojjetamaa jiran
kana
galmaan gauuf
deggersaafi hordoffii
cimaa
gochuudhaan
xiyyeeffannoon
hojjechuu akka qaban Obbo Ascannaaqiin
dhaamaniiru.
Inistiituutichi qabeentaa, . . .
dandeettii kalaquufi beekumsa guddisuun
tekinoloojiwwan oomishaafi oomishtummaa
qonnaafi galteewwan Induustirii guddisan
dhiheessuun jiruufi jireenya ummata
naannichaa haala itti fufinsa qabuun
akka fooyyau gaheesaa gumaachuun
ergamasaatis jedhaniiru.
Haaluma kanaan,hojiiwwan
qorannoo
geggeessaa turaniin tekinooloojiiwwan
maddisiifaman oomishitummaa qonnaan
bultootaa
dabaluun
wabii
nyaataa
mirkanaaaa dhufe cinaatti oomishini
oomishame
yommuu
qopheeffamee
nyaatamu qaamaafi fayyaa namaarratti
faayidaafi dhiibbaa qabu adda baasuun
furmaatasaa kaauuf dameen qorannoo
Saayinsii Nyaataa bara darbe hundeeffame
jedhan Dr. Darajjeen. Kana milkeessuufis
bajata mootummaan naannichaa ramadeen
Laaboraatooriin Jiddu galeessa qorannoo
Saayinsii Nyaataa tokko magaalaa Finfinnee
keessatti ijaaruun meeshaan ammayyaa
qorannoo kanaaf oolu guutameefii hojii
eegaleera jedhan.
Adeemsi hojii qorannoo saayinsii nyaataa
gama qorannoo midhaanii, beeladaafi
buaasaaniirratti gaaffii maammiloonniifi
qooda fudhattoonni gaafatan deebisuuf
oomishini nyaataa tokko ooyiruurraa eegalee
hanga nyaataaf dhihaatutti sadarkaasaa kan
eeggate tauu mirkaneessuu,akkasumas
oomisha qonnaa al-ergiifi galtee Industirii
adda
addaatiif
oolan
qulqullinaafi
gahumsasaanii
sakattauun
gabaa
addunyaarratti dorgomaa taan oomishuuf
jiddu galeessa qorannoo 17 kanneen
godinaalee Oromiyaa keessatti argaman
qorannoo saayinsaawaa 16 gareewwan
gurguddoo sadiitti qoodee geggeessaa akka
jiru Dr. Darajjeen ibsaniiru.
Inistiitiyuutiin Qorannoo Qonnaa Oromiyaa
waggoottan 15 dura kan hundaae yoo tau,
qorannoowwan gurguddoo tekinooloojii
maddisiisuu, tekinooloojii jiran fooyyessuufi
tekinooloojii haaraa baasuun buaa olaanaa
galmeessisaa jira.
Kallacha Oromiyaa
15
Gaaddisee Ittaanaa
kanaarratti
dursi
kan
Madda: www.huffingtonpost.co.uk
Kallacha Oromiyaa
16
Ibsaa Xurunaa
Hirmaattonni
waancaa addunyaa
48tti akka ol
guddatan murtaae