KASAYSAYAN NG RETORIKA Pangalawa: historikal na kasaysayan na
kung saan ilalahad dito ang pinagmulan
Kalikasan at mga Simulain ng
Retorika
• Ang retorika ay galing sa salitang
“rhetor” na mula sa wikang
“Griyego” na ang ibig sabihin ay
“guro” o isang taong mahusay
magtalumpati o isang mahusay na
orador.
• Sa malalim na pagtalakay, ito ay
tumutukoy sa sining at agham
ng pagpapahayag na pasalita o
pasulat; tinatawag din itong
sayusay.
Nagsimula ang retorika bilang isang
sistema o paraan ng pagtatalo sa
“Syracuse”, matandang lungsod na
matatagpuan sa isla ng Sicily noong
ikalimang siglo bago pa dumating si
Kristo(ika-5BC.)
Matapos ang pamahalaang diktatoryal,
ang mga mamamayan ay binigyan ng
pagkakataong ipaglaban sa korte ang
karapatan sa kanilang mga lupaing
kinuha ng mga nagdaang rehimen.
Si “Corax”, isang “Sicilian”, ang
nagpanukala kung paano ilahad ang
argumento upang makuha ang simpatiya
ng mga tagapakinig kaya kailangan may
maayos at sistematikong paglalahad ng
mga pangangatuwiran.
(5) Elemento o sangkap ng
pagpapahayag
Una introduksyon o panimula;
ng argumento o ng pagtatalo;
Pangatlo: medyor na argumento: Sa
bahaging ito ilalahad ang mga
pangunahing dahilan ng pakikipagtalo
Pang apat: karagdagang argumento na
makatutulong sa paglalahad ng mga
argumento upang lalong maging malinaw
pa ang pinagtatalunan.
Pang lima; kongklusyon na kung saan ang
pagattalo ay tatapusin at dedesisyunan sa
pamamagitan ng pagbibigay ng mahusay
na solusyon sa pinagatatalunan.
Isa pa sa kinilalang retorisyan, si “Isocrates”,
pilosopong Griyego na naging estudyante
ni Socrates ay nagtatag ngbsariling
paaralang nagtuturo ng estilo ng
pagatatalimpati .
Ayon sa kanya, ang talumpati ay
kailangan magtaglay ng maiindayog at
magagandang pagkakatugma ng mga
salita sa isang paraang pangungusap na
nagtataglay ng kasaysayan at pilosopiya
Isang batikang orador ng Roma, si
“Cicero”, ay hayagang nagsabi na ang
pagtatalakay sa ano mang mithiin ay
nakabatay sa mabuting panlasa at
pagpasya ng mananalumpati.
Ayon sa kanya, kailangang ang
mananalumpati ay maging mabuting tao
muna bago maging mabuting
mananalumpati. Mayaman ang prosa ni
Cicero sa mga nakabiting hugnayang
pangungusap.
Sa retorika ni “Aristotle”, pilosopong
Griyego, sinuri niyang mabuti ang sining ng
panghihikayat.
Lumikha siya ng ideya ng probabilidad o
maaring mangyari sa pamamagitan ng
panumbas na retorika sa lohikang
kaispian o ideya; ang “enthymeme” na
kung saan ang pansamantalang
kongklusyon ay kinuha sa medyor na
batayan na sa halip na silohismo ay
magmumula sa unibersal na katotohanan,
isa sa magandang halimbawa nito ay ang
pangangatwirang pabuod o induktibo
Klasiko
Ayon kay socrates, isang idealista, pilosopo
at guro sa Athens, isang lungsod sa at
kapital ng Gresya, ang retorika ay isang
siyensya o agham ng panghihimok o
panghihikayat.
Ayon naman kay aristotle, pilosopng
Griyego at estudyante ni Plato, ang
retorika ay ang kakayahang maanino,
mawari o makilala sa bawat kaso ang
makukuha o magagamit na mga paraaan
ng paghimok.
Kontemporaryo
Ayon kay Panganiban (1947) ang retorika
ay sining ng maayos na pagpili ng wastong
salita sa loob ng isang pahayag upang
maunawaan, makahikayat at kalugdan
ng mga salitang nakikinig o bumabasa.
Ayon naman kay Sebastian (1967), ang
retorika ay isang mahalagang
karunungan sa pagpapahayag na
tumutukoy sa sining ng maganda at
kaakit-akit na pagsasalita at pagsulat.
Kung ang balarila (grammar) ay nauukol
sa kawastuhan at sa kaibahan ng tama o
maling pangungusap; ang retorika naman
ay tumutukoy sa mga batas nang
malinaw, mabisa, maganda, at kaakit-
akit na pagpapahayag.
Sa aklat nina Bisa at Sayas (1995), ang
retorika ay sining ng mabisa at
magandang pagpapahayag na
sumasaklaw sa maraming sangkap na
may kaugnayan sa pagsulat gaya ng
pananalita, himig, estruktura at
kalinawan ng pagpapahayag.
Dagdag pa nina Bisa at Sayas (1995), ang
retorika ay isang sining o agham sa
pagsulat ng kathang pampanitikan.
Para kay Mendiola (n.d.), ang kaayusan
ng salita ay idinidikta ng gramatika at ang
pagpili ng salita ay retorika. Iniutos ng
gramatika ang tamang paggamit ng mga
salita upang mabuo ang pangungusap na
gramatikal; iminumungkahi naman ng
retorika ang pinakamabisang mensahe.
Ang kabisaan ng bawat pahayag ay
sinusukat sa lakas sa lakas o dating ng
mensahe sa tagapakinig o mambabasa.
Daghang Salamat.
Jerome A.Obrence
BSE-2B
Filipino-1
Mrs.Gemma Marcaida