Nam Cao (1917-1951) là một trong những cây bút viết truyện ngắn thành công của dòng

văn học
hiện thực .”Chí Phèo” là một kiệt tác trong số những tác phẩm của Nam Cao viết về người nông dân
nghèo. Truyện kể về Chí Phèo cùng với hai bi kịch lớn nhất trong cuộc đời Chí là bi kịch bị lưu mạnh
hóa và bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người…..(đề)

Chí Phèo là một đứa con hoang bị bỏ rơi trong cái lò gach cũ, được người dân làng Vũ Đại nhặt về và
truyền tay nhau nuôi, đến năm 20 tuổi thì làm tay sai cho nhà Bá Kiến . Vì ghen tuông , BK đã đẩy Cp
vào tù, sau khi ra tù CP bị biến đổi về cả nhân hình lẫn nhân tính. CP đến nhà BK để đòi nợ nhưng bị
lợi dụng trở thành tay sai, gây ra biết bao tội ác, nên bị dân làng xa lánh . Sau khi gặp TN thì bản tính
lương thiện của CP nổi dậy, nhưng bị cự tuyệt nên uất ức. Hắn đi tới nhà BK đâm chết BK rồi tự
sát…..

Xuyên suốt câu truyện là hình ảnh Chí Phào hiện lên với nhiều hoàn cảnh khác nhau, CP- người nông
dân lương thiện, chất phác, CP-“ con quỷ làng Vũ Đại”, CP- bị cự tuyệt quyền làm người. Khi sống
lương thiện bi kịch ập đến, khi sống lưu manh bi kịch lại càng ập đến dữ dội, có thể nói cuộc đời CP
là một chuỗi bi kịch.Tưởng chừng CP sẽ chìm trong những cơn say, chìm trong tội ác và sẽ chết ở
một xó xỉn nào đấy trong sự ghẻ lạnh của mọi người . Nhưng Nam Cao lại không muốn nhân vật của
mình có cái kết như vậy, ông muốn khám phá chất người bên trong con người, nên đã đưa Thị Nở
đến bên cạnh Chí Phèo, Thị tuy chỉ là một nhân vật phụ nhưng Thị là yếu tố then chốt trong câu
truyện. Thị Nở là người phụ nữ xấu xí, dở hơi, ế chồng. CP và TN gặp nhau khi Thị đi gánh nước và
ngủ quên gần nhà CP , họ đã ăn nằm với nhau ( Trong đêm đó CP bị ốm, nôn mửa, Thị dìu hắn vào
lều)

“Khi Cp mở mắt thì trời đã sáng từ lâu” đây là lần đầu tiên hắn thực sự tỉnh sau hàng chục năm say,
hắn nghe thấy âm thanh của đời sống lương thiện “ Tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá! Có tiếng
cười nói của những người đi chợ. Anh tuyền chài gõ mái chèo đuổi cá. Những tiếng quen thuộc này
hôm nào chả có. Nhưng hôm nay hắn mới nghe thấy…Chao ôi là buồn!” Hắn buồn buồn vì những âm
thanh này đã đánh thức quá khứ lương thiện sống lại, gợi cho hắn nhớ về một ước mơ đơn giản nhỏ
nhoi từ lâu “ Có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ, chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt
vải. Chúng lại bỏ một con lợn nuôi làm vốn liếng”, rồi hắn nhìn rõ thực tại “ Hắn đã già mà vẫn cô
độc, hắn đã ở cái dốc bên kia của cuộc đời” , và hắn nhìn trước tương lai của hắn “ Đói rét và ốm
đau, và cô độc, cái này còn đáng sợ hơn cả đói rét và ốm đau”.

Rồi Thị đi vào. “Thị vào cắp một cái rổ, trong có cái nồi gì đậy vung. Đó là một nồi cháo hành còn
nóng nguyên”, đây không chỉ là sự thương hại mà là sự quan tâm chăm sóc thật sự. “Thằng này rất
ngạc nhiên. Hết ngạc nhiên thì hắn lại cảm thấy mắt hình như ươn ướt . Bởi vì lần này là lần thứ nhất
hắn được một người đàn bà cho. Xưa nay, nào hắn có thấy ai tự nhiên cho hắn cái gì. Hắn vẫn phải
dọa nạt và cướp giật. Hắn phải làm cho người ta sợ” . Bởi vì khi làm con rối trong tay BK hắn đã đập
nát bao nhiêu cơ nghiệp, phá nát bao nhiêu cảnh yên vui, làm chảy máu và nước mắt của biết bao
nhiên con người lương thiện. Cả làng sợ hắn, họ sợ những vết rach mặt người ta sợ những vết sẹo
trên mặt, sợ con quỷ trong người hắn. Lần đầu tiên hắn cảm nhận được sự chăm sóc của một người
đàn bà, hắn cảm nhận được hương vị tình yêu trong tô cháo hành, hắn thấy Thị có duyên bởi vì
“Tình nhân nhãn lý xuất Tây thi” , trong con mắt của kẻ si tình thì một người xấu ma chê quỷ hờn
cũng trở nên đẹp đẽ, “ Thị trông thế mà có duyên. Tình yêu làm cho có duyên” , và hắn cũng cảm
nhận được hương vị cháo hành “ Trời ơi cháo mới thơm làm sao” , chỉ với một tô cháo trắng với một
ít hành mà hắn lại khen ngon , đây chính là vị của sự chăm sóc ,rồi “ Hắn nhớ đến ‘bà ba’ cái con quỷ
cái hay bắt hắn bóp chân mà lại cứ bắt bóp lên trên, trên nữa”, Tuy CP lớn lên như cây cỏ, không có
tình thương, không có sự chăm sóc, không có giáo dục, nhưng CP vẫn phân biệt được đâu là trái, đâu
là phải , đâu là trắng, đâu là đen, đâu là tình yêu đích thực, đâu là ham muốn xác thịt dâm đãng nên
“ Hắn thấy nhục hơn là thích, huống hồ lại sợ” , “ Hắn chưa được một người đàn bà nào yêu cả,
chính vì vậy bát cháo hành của thị Nở làm hắn suy nghĩ nhiều” . Hắn nhận ra rằng hắn không thể tiếp
tục sống như vậy , hắn không muốn tiếp tục làm tay sai cho Bá Kiesn , hắn muốn được trở nên lương
thiện. “Hắn thèm lương thiện. Hắn muốn được làm hòa với mọi người biết bao! Thị Nở sẽ mở đường
cho hắn”. cp bị bạo lực đen tối hủy hoại con người nhưng ẩn sâu bên trong là một ánh lửa thiện
thiên lương và khát khao được làm người lương thiện. Bát cháo không chỉ mà chất xúc tác làm khơi
dậy mong muốn được trở về cuộc sống lương thiện của CP , mà nó còn thể hiện tình người .Bát cháo
hành giải cảm, giải say, giải cả tâm hồn CP. Hy vọng đã được thắp lên trong tâm hồn Chí. Chí rủ Thị
sang ở một nhà “Hay sang ở một nhà với tớ cho vui” câu nói của Chí Phèo như một lời cầu hôn với
Thị Nở, không hoa, không nhẫn, một lời cầu hôn vội vàng nhưng chân thành, ấm, áp .

Sau 5 ngày ở với nhau , Thị chợt nhớ mình còn một bà cô, nên đã quay về hỏi ý kiến bà cô. Ngay lúc
đó “cây cầu “ của Chí Phèo đã thực sự sụp đổ, bà cô thẳng thừng từ chối CP “ Ai lại đi lấy thằng Chí
Phèo”, “Đâm đầu đi lấy một thằng không cha”, bà cô là đại diện cho tất cả người dân làng Vũ Đại đã
dứt khoát không chấp nhận CP. “ Thị tức lắm!Thị tức lắm! Thị cần đổ cái tức ấy lên một người” , nên
Thị đã đến nhà Chí và xả hết cơn tức. Còn Chí Phèo “ Hắn nghĩ ngợi một tí rồi hình như hắn hiểu, hắn
ngẩn người ra”, thị nói xong thì bỏ đi,”Hắn sửng sốt, đứng lên gọi lại”, “ Hắn chạy theo thị, nắm cái
tay” , nhưng thị vẫn quyết tâm bỏ đi. Hắn tức lắm nên đã uống rượu “Và hắn uống. Nhưng tức quá
càng uống lại càng tỉnh ra. Tỉnh ra , chao ôi, buồn!Hơi rượu không sặc sụa,hắn cứ thoang thoảng thấy
hơi cháo hành” . Rồi hắn trở nên thất vọng “ Hắn ôm mặt khóc rưng rức” . Thể hiện sự đau đớn tột
cùng trong tiếng khóc của CP.Từ hy vọng CP đã rớt xuống vực thẳm của tuyệt vọng. Nên Chí nung
nấu ý định trả thù.

Nét độc đáo của Nam Cao là đặt nhân vật của mình chênh vênh giữa thiện và ác, trong nhiều hoàn
cảnh , khía cạnh khác nhau để làm bật lên vẻ đẹp của nhân vật. Đằng sau của 1 kẻ dở người dở thú là
nổi đau vật vã của một người sinh ra là người nhưng bị cực tuyệt quyền làm người. quá uất ức và
căm phẫn hắn cất tiếng lên chửi trời chửi đất, chỉ mong có một tiếng đáp lại để khẳng định hắn vẫn
còn tồn tại, vẫn là " người dân" của làng Vũ Đại. Trong cơn say rượu, hắn vẫn nhận ra chính BK đã
làm cho hắn ra như thể này, hắn đi đến nhà BK để trả thù. Lời nói của CP dõng dạc , to , rõ ràng xoáy
vào khát vọng mong muốn được làm người lương thiện “ Tao không đến đây để đòi tiền”, “Tao
muốn được làm người lương thiện”. Trong sự căm hờn và phẫn uất từ lâu , CP đã bắt BK phải đền tội
cho những tội ác của mình . Câu hỏi đặt ra ở đây là “Tại sao CP lại muốn tự sát?” , đây là điều tất yếu
vì CP đã thức tỉnh, không muốn sống bất lương, muốn sống lương thiện nhưng không được nữa “Ai
cho tao lương thiện? Làm thế nào để cho mất những vết chai trên mặt này? Tao không thể là người
lương thiện nữa . Biết không!”, muốn chấm dứt khiếp sống quái vật , khi xưa vì muốn sống CP đã bán
linh hồn cho quỷ dữ. Bây giờ khao khát trở về nên đã rời bỏ thân xác quỷ giữ để giữ cái tâm trong
sạch. Câu hỏi cuối cùng của Chí Phèo trước khi chết” Ai cho tao lương thiện?” cũng chính là câu hỏi
suốt cả đời làm văn của Nam Cao, làm thế nào để nhân dân có thể sống lương thiện trong một xã hội
đầy rẫy sự bất công, tàn bại, và vô nhân tính.

"Chí Phèo" là một bản án cáo trạng đanh thép đối với một xã hội phong kiến đầy bất công đã đẩy
người nông dân vào con đường bần cùng hóa trước Cách mạng. Đồng thời, tác phẩm cũng là một
câu chuyện chứa đựng nhiều ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Ngôi làng Vũ Đại là ngôi làng tượng trưng
cho biết bao ngôi làng ở nông thôn Việt Nam lúc bấy giờ. Và Chí Phèo là nhân vật điển hình cho biết
bao con người sống ở trong cái xã hội thực dân vô nhân tính bị đùn đẩy vào những bi kịch vô cùng éo
le. Tưởng chừng như Nam Cao bên ngoài rất lạnh lùng như vậy thôi nhưng sâu trong mình lại mang
một trái tim ấm áp, đó là lí do tại sao Nam Cao lại cố tình đặt những giọt hạnh phúc nhỏ nhoi vào
cuộc đời của một con người là bi kịch nối tiếp những bi kịch như Chí Phèo. Và chính những điều tốt
đẹp mà Nam Cao đã để lại sau này cũng là những điều làm cho chúng ta cảm thấy Chí Phèo vẫn còn
giá trị thực sự cho đến tận bây giờ. Đó là bài học về sự lương thiện và bài học về khao khát 1 tình yêu
chân thành. Tình yêu thương sẽ làm thay đổi cả thế giới, sẽ làm thay đổi cả một con người như cách
Thị Nở đã dùng nó thức tỉnh sự lương thiện, phần NGƯỜI ở bên trong Chí Phèo.