Pangalan:

Baitang: Pangkat: Petsa:

3P’s: Iba’t Ibang Teknik sa Pagpapalawak ng Paksa

Nagagamit ang iba’t ibang teknik sa pagpapalawak ng paksa: paghahawig o pagtutulad, pagbibigay depinisyon, at pagsusuri (F8PS-Ig-h-22)

Alamin Natin!
Magandang Umaga sa iyo! Panibagong aralin na naman ang ating aalamin. Alam mo
ba na ang bawat tekstong ating binabasa ay may kanya-kanyang teknik sa pagsusulat
nito? Kaya, simulan na natin itong tutuklasin at ating gagamitin.
Layunin:
a. nasusuri ang tekstong binasa;
b. nakapagbibigay ng mga salita sa tekstong binasa, nabibigyan ito ng kahulugan, at
nagagawan ng makabuluhang pangungusap;
c. natutukoy ang pangungusap ayon sa teknik na ginamit;
d. nakabubuo ng dayagram ng pagkokompara ng mga akdang pampanitikan.

Subukin Natin!
Nakapanood ka ba ng Pelikula o teledrama? Sa lahat nang nakita mo, ano
ang tumatak sa iyo? Punan ang tsart sa baba ng iyong sagot batay sa iyong
napili na pelikula.

Pelikula o Teledramang napili: _________________

Rason bakit ito ang napili:

_______________________________________

________________________________________________________

Kung ikokumpara mo ang iyong sarili sa mga karakter, sino ka

sa kanila at bakit?

______________________________________________________________

Tumatak na linya at ano ang kahulugan nito para sa iyo:

______________________________________________________________

Aralin Natin!
Mahusay at nabuo mo ang unang gawain! Ngayon, basahin at unawain mo ang
teksto at pagkatapos ay sagutin ang mga sumusunod na tanong.

Bantugan
Epiko ng Mindanao

May isang hari sa isang malayong kaharian sa Mindanao ang may dalawang anak na
lalaki. Ang nakatanda ay si Prinsipe Madali at ang nakababata ay si Prinsipe Bantugan. Sa
murang edad ay nagpakita si Prinsipe Bantugan ng magagandang katangian na higit sa kanyang
nakatatandang kapatid. Laging sinsabi ng kanilang guro sa kanilang ama na si Prinsipe
Bantugan ay napakatalino. Mabilis siyang matuto kahit sa paggamit ng espada at palaso. Taglay
niya ang lakas na kayang makipaglaban sa tatlo o limang tao sa mano-manong labanan.
Ang unang tanda na siya ay magiging isang magaling na sundalo ay nang mapatay niyang
mag-isa ang isang malaking buwayang pumatay sa ilang taumbayan. Hindi makapaniwala ang
mga tao sa kanilang nakita pagkatapos ang pagtutuos.
“Napakalakas niya!” ang sabi ng isang matandang lalaki nang Makita ang patay na
buwaya.
Panno nakaya ng isang taong ganito kabata na patayin ang buwaya? “Sinasapian siguro
siya ng mga diyos!” sabin naman ng isa.
“Halika, pasalamatan natin ang prinsipe sa pagpatay sa halimaw!” sabi ng pinuno ng
bayan.
Nang umabot na si Prinsipe Bantugan sa kanyang kabinataan, siya ay naging
pinakamagaling na sundalo sa kaharian. Lagi niyang pinamumunuan ang mga sundalo sa
labanan. At lagi silang nagwawagi laban sa mga kalabang kaharian hanggang wala ng kahariang
nangahas na kumalaban sa kanila.
Nang mamatay ang kanilang ama, ang kanyang kapatid na si Prinsipe Madali ang
hinirang na bagong hari. Nagkaroon ng protesta sa mga nasa ranggo. Nais nilang si Prinsipe
Bantugan ang maging bagong hari.
“Si Prinsipe Bantugan ay matapang at malakas. Kaya niya tayong protektahan laban sa
mga kaaway!” sabi ng isang matanda sa pamilihan.
“Sang-ayon ako iyo,” sagot naman ng isa. Hindi ito pinansin ni Prinsipe Bantugan. Alam
niya na ang kanyang kapatid ay karapat-dapat sa trono dahil ito ang panganay.
“Nararapat lamang na ang kapatid ko ang maging bagong hari dahil napag-aralan na niya
kung paano magpatakbo ng gobyerno. Alam niya kung paano ang pamamalakad sa ugnayang
panlabas. At marami siyang magandang ideya upang mapaganda ang buhay ng bawat
mamamayan!”.
Tumango na lamang ang mga ministro at mga kawal. Ngunit nagkaroon ng isang bitak sa
pagitan ng magkapatid sapagakat si Prinsipe Bantugan ay hindi lamang matapang at malakas,
siya rin at napakakisig. Maraming mga magagandang babae sa kaharian ang nahuhumaling sa
kanya kahit ang mga babaeng gusto ng kanyang kapatid ay sumuko sa kanyang gayuma. Dahil
sa inggit at galit, nagpahayag ang hari ng kautusan.
“Hindi ko gusto na nakikipag-usap ang kahit sino sa aking kapatid. Sino man ang
makitang nakikipag-usap sa kanya o kaya ay parurusahan nang malubha.”
Nalungkot si Prinsipe Bantugan sa iniutos ng kanyang kapatid. Nakita niya ang sariling
parang may nakahahawang sakit. Lahat ay lumalayo sa kanya, kahit ang kababaihan at kahit
ang taong kanyang minamahal. Walang gusting kumausap sa kanya sa takot nab aka makulong
at maparusahan ng hari. Dahil hindi na niya matagalan ang mga ito, nagpasiya ang prinsipe na
lisanin ang kaharian.
Sa kanyang paglalakbay ay nagkaroon siya ng matinding sakit at inabot siya ng
kamatayan sa pintuan ng kaharian ng Lupaing nasa pagitan ng Dalawang dagat. Ang hari rito
at ang kanyang kapatid na si Prinsesa Datimbang ay naguluhan. Hindi nila kilala si Bantugan.
Tumawag sila ng pulong ng mga tagapayo.
Habang pinagpupulungan ng konseho ng hari kung ano ang kanilang gagawin, isang loro
ang biglang pumasok sa bulwagan at nagsabing ang nakaburol ay si Prinsipe Bantugan, ang
mabunyi at balitang Prinsipe ng Bumbaran. Pagkatapos ibalita ng loro tungkol kay Prinsipe
Bantugan, bumalik naman siya sa Bumbaran upang ibalita kay Haring Madali. Nang malaman
ito ng Hari ang nangyari sa kanyang kapatid ay nanaig ang pagmamahal niya rito at naalis ang
kinikimkim na inggit sa kapatid. Agad na lumipad sa langitang hari kasama ang isang
kasangguni upang bawiin ang kaluluwa ni Prinsipe Bantugan. Samantala ang bangkay naman
ng Prinsipe ay dinala ni Prinsesa Datimbang sa Bumbaran. Pagbalik ni Haring Madali ay pilit na
isinauli ang kaluluwa ni Bantugan sa kanyang katawan at muli itong nabuhay. Nagdiwang ang
lahat at bumalik ang dating mabuting pagtitinginan ng magkapatid.
Nang mabalitaan ni Haring Miskoyaw, dating kaayaw ni Haring Madali, na si Bantugan ay
namatay ay dagli silang nagdala ng maraming kawal na sandatahan upang salakayin ang
Bumbaran. Nang sumalakay sina Haring Miskoyaw ay kasalukuyang nagdiriwang ang lahat
dahil sa pagkabuhay ni Prinsipe Bantugan.
Hindi alam ni Miskoyaw na nabuhay muli si Bantugan kaya nagkaroon ng pagdiriwang.
Natigil ang pagdiriwang at ang dalwang kaharian ay naglaban. Pumailanlang sa himpapawid si
Bantugan at sa pamamagitan ng kanyang kampilan ay pumatay ng maraming kaaway. Buong
tapang na lumaban si Prinsipe Bantugan ngunit nanghihina pa siya dahil kagagaling lang niya
sa kamatayan, kaya siya ay nabihag. Iginapos siya ngunit nang manumbalik ang kanyang lakas,
nilagot niya ang gapos at siya’y nakawala. Buong bangis siyang nakipaglaban hanggang sa
mapuksa ang mga kaaway.
Pagkatapos niyang magtagumpay sa labanang ito ay dinalaw lahat ni Prinsipe Bantugan
ang mga kahariang karatig ng Bumbaran at pinakasalan ang lahat ng Prinsesang kanyang
katipan at umuwi sila sa Bumbaran. Buong galak siyang sinalubong ni Haring Madali at nag-
utos ng panibagong pagdiriwang. Ang buhay ni Prinsipe Bantugan ay naging maligaya hanggang
sa kanyang huling sandali.

Sagutin ang gabay na tanong.

1. Sino ang dalawang Prinsipe sa Epiko? Ano ang kanilang pagkakatulad at pagkakaiba?
2. Kung ikaw ang nasa kalagayan ni Bantugan, magpaparaya ka rin ba sa iyong
kapatid?
3. Isalaysay ang mga pangyayari sa buhay ni Prinsipe Bantugan mula nang lisanin niya
ang kaharian?
4. Paano makikita sa akda na ang inggit ay nakasisira ng isang relasyon?
5. Ano kaya ang mangyayari sa kaharian kung tuluyan nang namatay si Prinsipe
Banyugan?
6. Kung ikaw si Haring Madali, gagawin mo rin ba ang ginagawa niyang pagliligtas sa
kanyang kapatid? Ipaliwanag ang iyong sagot.

Gawin Natin!
Magaling at iyong naunawaan ang tekstong iyong binasa! Sa puntong ito,
isulat mo sa unang hanay ang mga salitang bago para sa iyo. Ibigay ang
kasingkahulugan nito gamit ang diksyunaryo o ang konteksto ng pangungusap kung
saan ito ginamit. Pagkatapos, gamitin ang salita sa makabuluhang pangungusap.

Salita na Bago Sa Akin Kahulugan ng salita na Bago sa akin mula

sa Diksyunaryo o akda

Gamitin ang salita sa pangungusap:

Sanayin Natin!
Ang galing mo! Ngayon naman ating babasahin at unawain nang mabuti ang mga
pangungusap. Tukuyin ang tamang pagpapalawak ng paksa ayon sa pangungusap.
Isulat sa patlang ang sagot.
a. Pagbibigay ng depinisyon b. Paghahawig o pagtutulad c. Pagsusuri

______ 1. Ang kampilan ay isang patalim pandigmang mahaba at malapad ang dulo.
 ______ 2. Ang karakter ni Tuwaang sa Epiko ng Bagobo ay nagpapakita na kahit lapitin
siya sa gulo ay handa pa rin siyang tumulong sa mga taong nangangailangan.
______ 3. Layunin ni Jose Rizal sa kanyang akdang Noli Me Tangere na ipamulat sa mga
Pilipino ang mga di kanais-nais na ginagawa ng mga Kastila.
______ 4. Ang salawikain ay nakaugalian nang sabihin at nagsisilbing batas at tuntunin
ng ating ninuno samantala ang sawikain naman ay nagtataglay ng talinghaga sapagkat
ito ay nakatagong kahulugan.
______ 5. Ang pangatnig ay bahagi ng pananalitang nag-uugnahy ng salita sa kapwa
salita, ng isang parirala sa kapwa parirala o ng sugnay sa kapwa sugnay upang mabuo
ang diwa o kaisipan ng isang pahayag.

Tandaan Natin!
Sa pagsulat ng talata, mahalaga ring bigyang-pansin ang pagpapalawak ng paksa
upang higit na maging mabisa at maliwanag ang pagsusulat o paglalahad. May iba’t
ibang paraan o teknik ang ginagamit sa pagpapalawak ng paksa, ilan sa mga ito ang
sumusunod:
1. Pagbibigay-katuturan o depinisyon – may salitang hindi agad-agad maintindihan kaya’t
kailangang bigyan ng depinisyon. Ito’y mga bagay o kaisipang nangangailangan ng higit
na masaklaw na pagpapaliwanag. Ang kaurian, kaantasan, at kaibahan ng mga salitang
ito ay binibigyang-diin sa pagbibigay ng depinisyon.
2. Paghahawig o Pagtutulad – may mga bagay na halos magkapareho o nasa kategoryang
iisa. May mga bagay rin namang magkakaiba. Samakatuwid, ang mga bagay na
magkatulad ay pinaghahambing upang mapalitaw ang kanilang mga tiyak na katangian.
3. Pagsusuri – ang pagsusuri ay nagpapaliwanag hindi lamang ng mga bahagi ng kabuoan
ng isang bagay kundi pati na rin ang kaugnayan ng mga bahaging ito sa isa’t isa.
Samakatuwid, dahil masaklaw ito, higit na madaling maintindihan ang kalikasan ng
isang bagay sa pamamagitan ng pagsusuri.Magandang halimbawa nito ang konsepto ng
isang akdang pampanitikan. Dito dapat tatalakayin ang kaugnayan ng mga bahagi ng
akdang pampanitikan tulad ng tauhan, tagpuan, banghay, at layunin ng pagkakasulat.

Suriin Natin!
Mahusay at iyong naintindihan kung ano ang iba’t ibang teknik sa pagpapalawak
ng paksa. Dahil diyan, sumangguni muli sa tekstong nasa itaas at punan ang mga
tsart ayon sa elemento nito.

BANTUGAN

TAGPUAN
TAUHAN

BANGHAY
Simula:
Gitna:
Wakas:
Mahusay! Ngayon naman punan mo ang kahon batay sa tanong na nakalagay.

Kung pipili ka ng isang karakter sa epiko, sino ka at bakit?

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__

Payabungin Natin!
Ang dami mong nagawa at ito’y naging matagumpay! Mahusay! Dito naman
ay aalamin natin ang iyong kaalaman tungkol sa mga iba’t ibang akdang
pampanitikan gaya ng mga naunang natalakay tulad ng karunungan-bayan,
epiko, alamat at iba pa. Ngayon, mag-isip ka at pumili ng isang akdang
pampanitikan at kumpletuhin ang dayagram ayon sa pagpapalawak ng paksa.

Akdang Pampanitikan na Pinili: ________________________

Kahulugan nito para sa iyo: __________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Pagtutulad o paghahawig nito sa Kaibahan nito sa iba pang akdang

ibang akdang pampanitikan pampanitikan

Magbigay ng iba pang katangian ng akdang napili:

Pagnilayan Natin!
Dahil nagawa mo lahat ng gawain, binabati kita! Mahusay! Ngunit, huwag nating
kalimutan ang mga aral na iyong natutunan sa lahat ng gawain. Laging pakatandaan
na sa pagsusulat ng talata, mahalaga ring bigyang-pansin ang pagpapalawak ng paksa
upang higit na magiging mabisa at maliwanag ang pagsusulat o paglalahad. Kaya nararapat na
alam ang iba’t ibang teknik sa pagpapalawak ng paksa.

Writer: Jay Mark I. Sausa

Illustrator:
Template developer: Neil Edward D. Diaz, PDO II – LRMS, Davao del Norte
Answer key to Activities (Separate Sheet)