TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG

KHOA KHOA HỌC ỨNG DỤNG

BÁO CÁO SEMINAR

MÔN CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT NƯỚC GIẢI KHÁT

QUY TRÌNH SẢN XUẤT NƯỚC TINH KHIẾT VÀ

NƯỚC KHOÁNG

GVHD: TS. NGUYỄN THỊ CẨM VI

Người thực hiện: TRẦN THỊ MỸ NGÂN_61800972

TRẦN THỊ GIA HÂN_61800933

PHẠM NGUYỄN THÚY HUỲNH_61800952

NGUYỄN HOÀI ANH_61703004

TP.Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2021

 MỤC LỤC

MỤC LỤC ........................................................................................................................... i

DANH MỤC HÌNH .......................................................................................................... iv
DANH MỤC BẢNG .......................................................................................................... v
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................................ v
Chương 1. TỔNG QUAN .................................................................................................. 1
1.1. Giới thiệu chung về nước ......................................................................................... 1
1.1.1. Cấu trúc của nước [1] ........................................................................................ 1
1.1.2. Thành phần của nước......................................................................................... 2
1.1.3. Vai trò của nước trong đời sống và trong lĩnh vực giải khát............................. 3
1.2. Tổng quan về nước tinh khiết ................................................................................... 4
1.2.1. Nước tinh khiết là gì ? [5] ................................................................................. 4
1.2.2. Nguồn nước sử dụng để sản xuất nước tinh khiết [6] ....................................... 4
1.2.3. Vai trò của nước tinh khiết [7] .......................................................................... 5
1.3. Tổng quan về nước khoáng ...................................................................................... 6
1.3.1. Nước khoáng là gì ? [9] ..................................................................................... 6
1.3.2. Thành phần và tính chất của nước khoáng ........................................................ 7
1.3.3. Phân loại nguồn khoáng [10] ............................................................................. 7
1.3.4. Nguồn nước ..................................................................................................... 12
1.3.5. Xử lý [11] ........................................................................................................ 13
1.3.6. Vai trò nước khoáng ........................................................................................ 13
Chương 2. QUY TRÌNH CÔNG NGHỆ ....................................................................... 14
2.1. Các phương pháp xử lí nước [6] ............................................................................. 14
2.1.1. Phương pháp vật lý .......................................................................................... 15
2.1.2. Phương pháp hóa học ...................................................................................... 21
2.1.3. Phương pháp hóa lý ......................................................................................... 22
2.1.4. Phương pháp sinh học ..................................................................................... 24
2.2. Sơ đồ quy trình sản xuất nước tinh khiết ................................................................ 24
2.3. Thiết minh quy trình công nghệ: ............................................................................ 26

i
 2.3.1. Bồn chứa nước nguồn ...................................................................................... 26
2.3.2. Lọc đa tầng MMF (Multi -media filter) .......................................................... 26
2.3.3. Lọc than hoạt tính bằng thiết bị ACF .............................................................. 28
2.3.4. Làm mềm nước CWS (lọc trao đổi ion) .......................................................... 30
2.3.5. Lọc RO (Reverse Osmosis): ............................................................................ 32
2.3.6. Tiệt trùng bằng UV .......................................................................................... 35
2.3.7. Lọc 0,2 miron ( lọc xác khuẩn): ...................................................................... 36
2.3.8. Xử lý bằng ozone ............................................................................................. 36
2.3.9. Chiết rót [4] ..................................................................................................... 36
2.3.10. Đóng nắp [4] .................................................................................................. 37
2.3.11. Sản phẩm nước tinh khiết .............................................................................. 37
2.4. Sơ đồ quy trình sản xuất nước khoáng ................................................................... 37
2.5. Thuyết minh quy trình công nghệ .......................................................................... 39
2.5.1. Nguồn nước ..................................................................................................... 39
2.5.2. Bồn chứa nguồn nước ...................................................................................... 39
2.5.3. Thiết bị khử sắt, mangan (Siata Filox Filter) .................................................. 39
2.5.4. Thiết bị lọc cát thạch anh PSF (Pressure Sand Filter) ..................................... 41
2.5.5. Thiết bị lọc than hoạt tính ACF [6] ................................................................. 42
2.5.6. Thiết bị siêu lọc UF [13] ................................................................................. 44
2.5.7. Thiết bị tiệt trùng UV [6]................................................................................. 47
2.5.8. Lọc 0,2 miron ( lọc xác khuẩn): ...................................................................... 49
2.5.9. Chiết rót ........................................................................................................... 49
2.5.10. Bảo quản, vận chuyển.................................................................................... 50
Chương 3. SẢN PHẨM ................................................................................................... 50
3.1. Nước tinh khiết ....................................................................................................... 50
3.1.1. Tiêu chuẩn của sản phẩm. ............................................................................... 50
3.1.2. Ưu điểm và nhược điểm của nước tinh khiết .................................................. 50
3.1.3. Các sản phẩm nước tinh khiết ......................................................................... 51
3.2. Nước khoáng .......................................................................................................... 53
3.2.1. Phân loại sản phẩm [15] .................................................................................. 53

ii
 3.2.2. Tiêu chuẩn sản phẩm [15] ............................................................................... 53
3.2.3. Các sản phẩm nước khoáng trong nước [16]................................................... 56
3.2.4. Các sản phẩm nước khoáng ở nước ngoài [16] ............................................... 59
Chương 4. TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................ 61

iii
 DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1 Cấu tạo của nước và tĩnh lưỡng cực của nước ..................................................... 1

Hình 2.1 Cơ chế hoặt động của thiết bị lắng gián đoạn .................................................... 17

Hình 2.2 Cơ chế hoạt động thiết bị lắng liên tục ............................................................... 18

Hình 2.3 So sánh hai phương pháp lọc .............................................................................. 19

Hình 2.4 Thiết bị lọc đa tầng ............................................................................................. 26

Hình 2.5 Cơ chế hoạt động của thiết bị lọc MMF ............................................................. 28

Hình 2.6 Thiết bị lọc than hoạt tính ACF .......................................................................... 29

Hình 2.7 Thiết bị lọc trao đổi ion ...................................................................................... 31

Hình 2.8 Cơ chế hoạt động của thiết bị trao đổi ................................................................ 32

Hình 2.9 Thiết bị lọc RO ................................................................................................... 33

Hình 2.10 Cơ chế hoạt động của thiết bị RO bổ sung lõi số 5 .......................................... 34

Hình 2.11 Cơ chế hoạt động của thiết bị RO..................................................................... 34

Hình 2.12 Cơ chế hoạt động của thiết bị UV .................................................................... 36

Hình 2.13 Thiết bị khử sắt, mangan (Siata Filox Filter) ................................................... 40

Hình 2.14 Thiết bị bộ lọc cát PSF liên tục ........................................................................ 42

Hình 2.15 Bộ lọc than hoạt tính ACF ................................................................................ 43

Hình 2.16 Hệ thống siêu lọc UF ........................................................................................ 46

Hình 2.17 Cơ chế hoạt động của thiết bị UF ..................................................................... 46

Hình 2.18 Cấu tạo màng lọc UF ........................................................................................ 47

Hình 2.19 Sơ đồ hoạt động của thiết bị xử lý nước bằng tia UV ...................................... 48

Hình 2.20 Hệ thống máy chiết rót tự động ........................................................................ 49

Hình 3.1 Nước tinh khiết Sapuwa ..................................................................................... 51

iv
Hình 3.2 Nước tinh khiết Satori ........................................................................................ 52

Hình 3.3 Nước tinh khiết Petal .......................................................................................... 52

Hình 3.4 Nước điện giải và bù nước Oresol Br Pharna vị cam ......................................... 57

Hình 3.5 Nước khoáng Lavie ............................................................................................ 58

Hình 3.6 Nước khoáng Vivant........................................................................................... 58

Hình 3.7 Nước khoáng Vĩnh Hảo ...................................................................................... 59

Hình 3.8 Nước khoáng thiên nhiên Vikoda ....................................................................... 60

Hình 3.9 Nước khoáng Perrier........................................................................................... 60

Hình 3.10 Nước khoáng Volvic......................................................................................... 61

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1 Các phương pháp xử lý nước ............................................................................. 14

Bảng 2.2 Thành phần cơ bản của cát thạch anh ................................................................ 41

Bảng 3.1 Yêu cầu cảm quan đối với nước khoáng thiên nhiên đống chai ........................ 53

Bảng 3.2 Các chỉ tiêu liên quan đến an toàn sức khỏe đối với nước khoáng thiên nhiên . 54

Bảng 3.3 Các chỉ tiêu vi sinh vật của nước khoáng kiểm tra lần đầu ............................... 55

Bảng 3.4 Các chỉ tiêu vi sinh vật của nước khoáng kiểm tra lần thứ hai .......................... 55

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

MMF : Multi-media filter

ACF: Activated Car bon Filter

RO: Reverse Osmosis

UV: Ultraviolet

PSF : Pressure Sand Filte

v
Chương 1. TỔNG QUAN
1.1. Giới thiệu chung về nước
1.1.1. Cấu trúc của nước [1]
Cấu tạo của các phân tử nước là một tam giác cân, chính giữa là hạt nhân nguyên
tử O2 ở 2 góc của đáy là proton, góc giữa có chứa liên kết O-H=104.50 . Độ dài giữa hạt
nhân của nguyên tử O2 và H2 trong liên kết O-H=0.96 A0. Đám mây tích điện của các
nguyên tử O2 và H2 các cặp điện tử đó được phân bố như sau:

• Một cặp bên trong bao quanh hạt nhân O2

• Hai cặp ngoài phân bố đồng đều giữa các nhân, nguyên tử O2 và H2 lệch nhiều về
phía nhân O2.

Hai cặp còn lại của O2 không góp chung với H2 như vậy phân tử nước có 4 cực
điện tích. Hai cực âm dương tương ứng với hai nhân nguyên tử H2 có mật độ điện tử
giảm có thể hình dung các điện tích đó phân bố ở 4 đỉnh của một hình tư diện không đều.
Do sự phân bố điện tích đối xứng nhau như vậy phân tử H2O biệu hiện tính phân cực rõ
ràng.

Hình 1.1 Cấu tạo của nước và tĩnh lưỡng cực của nước

1
1.1.2. Thành phần của nước.
Các ion kim loại: Nước tự nhiên là dung môi tốt để hòa tan hầu hết các acid base và
muối vô cơ.

̶ Trong nước biển: (Cl-) là 19,43g/l, (NA+) là 10,770 g/l

̶ Trong nước sông hồ: (HCO3-) cao nhất 58mg/l, ( Ca+) 15mg/l

Các loại khí hòa tan

Các khi hào tan trong nước gồm O2, CO2,… do hòa tan trưc tiếp từ không khí vào nước
hoặc do quá trình sinh hóa xảy ra bên trong các nguồn nước.

Các chất rắn: Bao gồm các thành phần vô cơ và vi sinh vật được phân làm 2 loại dựa
theo kích thước:

̶ Chất rắn đi qua giấy lọc: Là những chất rắn có đường kính >10-6µm. Trong đó có 2
loại chất rắn dạnh keo có kích thước 10-9µm – 10-6µm và chất rắn hòa tan ( các ion
và phân tử hòa tan) có kích thước < 10-9µm
̶ Chất rắn không đi qua giấy lọc: Là chất rắn có đường kính >10-6µm, gồm táo, bùn là
các loại chất rắn lơ lửng có kích thước từ 10-5µm – 10-6µm. Các chất rắn cũng có
thể được phân loại theo sự bay hơi và nhiệt độ sấy.

Các chất hữu cơ

Trong nguồn nước không bị ô nhiễm hàm lượng chất hữu cơ có rất thấp

Dựa vào khả năng bị phân hủy do vi sinh vật trong nước ta có thể phân các chất hữu cơ
thành 2 nhóm

̶ Các chất hữu cơ dễ bị phân hủy sinh học: đường, chất béo, oritein, dầu mỡ thực vật,
các chất này dễ bị phân hủy thành CO2 và H2O.
̶ Các chất khó bị phân hủy sinh học: PDT, Lindas, Aldrine, PCB, các hợp chất đa
vòng ngưng tụ ( pysen, naphatalen...)

Các thành phần sinh học

2
 Các thành phần sinh học trong nước báo gồm: vi khuẩn, nấm, siêu vi trùng, động
vật nguyên sinh, động vật đa bào,…

1.1.3. Vai trò của nước trong đời sống và trong lĩnh vực giải khát.

Vai trò của nước trong đời sống và sản xuất [2] [3]

Đối với con người: Nước là một phần thiết yếu của cuộc sống vì 60 - 70% cơ thể
là nước, nước dẫn truyền chất dinh dưỡng đi khắp cơ thể, tạo sự mềm mại cho da, điều
hòa nhiệt độ, bôi trơn các khớp xương và quan trọng nhất là nuôi sống bộ não…

Trong sinh hoạt cuộc sống hàng ngày: Chúng ta đều phải sử dụng nguồn nước
sạch từ ăn uống, vệ sinh, tắm rửa, giặt giũ,… cũng như sử dụng trong sản xuất nông
nghiệp, công nghiệp… Nguồn nước sạch mà chúng ta đang sử dụng phổ biến hiện nay
gồm: nước máy, nước giếng đào, khoan, nước máng lần, nước uống đóng chai, nước đã
qua xử lý bằng hệ thống lọc đã được công bố về chất lượng.

Vai trò của nước trong các hoạt động sản xuất: Trong sản xuất nông nghiệp cũng
như công nghiệp thì nước đóng vai trò yếu tố sống còn. Nếu thiếu nước thì các ngành
công nghiệp chế biến, lương thực thực phẩm, các ngành sản xuất đều không thể hoạt
động, nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp chỉ có cải cách hoặc là đóng cửa. Có nước
mới có thể xây dựng công trình cơ sở hạ tầng phục vụ đời sống, có nước mới có thể sản
xuất ra các sản phẩm phục vụ nhu cầu cuộc sống con người.

Vai trò của nước trong lĩnh vực giải khát

Nước được xem là nguyên liệu đặc biệt và không thể thiếu trong ngành công
nghiệp sản xuất nước giải khát. Nước chiếm khoảng 80% trong sản xuất nước giải khát,
và là nguyên liệu chính trong sản xuất nước giải khát. Ngoài ra, thành phần hóa học của
nước nguyên liệu sẽ ảnh hưởng đến những tính chất cảm quan và độ bền hóa lý của các
sản phẩm thức uống. [4]

Nước được dùng trong sản xuất nước giải khát là nước mềm và nước phi công nghệ:

3
̶ Nước mềm: Là thành phần được dùng để sản xuất nước giải khát, vì trong tự nhiên
nước cứng có lẫn rất nhiều tạp chất. Độ cứng của nước ở mỗi nguồn là khác nhau do
phụ thuộc vào các yếu tố như: địa ký, thời gian trong năm, độ sâu của nguồn
nước,…. Vì thế cần phải xử lý nước trước khi đưa vào pha chế nước giải khát.
̶ Nước phi công nghệ: Nước này không trực tiếp có trong thành phần của sản phẩm
nhưng rất cần thiết trong qui trình sản xuất vã cũng ảnh hưởng đén chất lượng của
sản phẩm cuối cùng. Nước phi công nghệ được dùng vào các mục đích như: nước vệ
sinh thiết bị, nước vệ sinh nhà xưởng, nước thanh trùng. Mỗi một mục đích cần đòi
hỏi chất lượng riêng, nước được xử lý theo yêu cầu sử dụng.

1.2. Tổng quan về nước tinh khiết

1.2.1. Nước tinh khiết là gì ? [5]

Nước tinh khiết là nước được xử lý đến độ tinh khiết cực cao bằng cách loại bỏ
không chỉ các chất rắn và muối mà còn loại bỏ cả các khi hòa tan trong nước. Nước tinh
khiết chỉ gồm 2 thành phần là H2O và O2. Trên thực tế không có định nghĩa chính xác
cho nước tinh khiết.

1.2.2. Nguồn nước sử dụng để sản xuất nước tinh khiết [6]

Nước dùng để sản xuất nước tinh khiết có thể lấy từ các nguồn như: nước ngầm,
nguồn nước bề mặt, nước máy ( nước do thành phố cung cấp),…

̶ Nước ngầm: Do một phần nước từ nước mưa hoặc tuyết ngấm vào lòng đất tạo nên.
Thông thường, nước ngầm có chất lượng tốt và ổn định hơn nước bề mặt. Tuy nhiên,
việc sử dụng thuốc trừ sâu trong sản xuất nông nghiệp đã làm tăng mức độ ô nhiễm
nguồn nước ngầm ở một số nơi tên thế giới.
̶ Nước máy ( nước do thành phố cung cấp): Ở nước ta, chất lượng nước do thành phố
cung cấp đạt tiêu chuẩn nước dùng trong sả xuất hàng ngày. Do đó người dân thành
phố có thê rửa dụng trực tiếp nguồn nước này để uống mà không cần phải qua bất kì
một công đoạn xử lý nào.

4
̶ Nguồn nước bề mặt: Được lấy từ sông suối, hồ,… Tuy nhiên ở tại Việt Nam và các
nước đang phát triểnm, thì nguồn nước bề mặt hiện nay bị ô nhiễm khá nặng, chủ
yếu do sản xuất công nghiệp và các hoạt động sinh hoạt hàng ngày của con người.

Hiện nay các công ty sản xuất nước uống quy mô lớn thường xử dụng nguồn nước
ngầm để làm nguyên liệu sản xuất. Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn có một số công ty nhỏ do
điều kiện không cho phép, chi phí đầu tư thấp, diện tích nhà xưởng nhỏ nên phải sử dụng
nguồn nước máy ( nguồn nước do thành phố cung cấp) để làm nguyên liệu pha chế sản
phẩm.

1.2.3. Vai trò của nước tinh khiết [7]

Đối với con người:

̶ Đáp ứng được đủ lượng nước cần thiết cho cơ thể,

̶ Giúp tăng cường sức khỏe, hỗ trợ tiêu hóa: Nước tinh khiết đã được trung hòa độ
pH, điều này tốt cho hệ tiêu hóa, đặc biệt là đối với những người bị trào ngược acid.

̶ Tránh cho co thể hấp thụ những chất như: thạch tín, đồng, coliform, thuốc trừ sâu,
diệt cỏ,…

Trong lĩnh vực y tế: [8]

̶ Là nguyên liệu phục vụ cho ngành sản xuất dược phẩm, chế phẩm y tế.

̶ Là nguyên liệu cho hệ thống thiết bị chạy thận nhân tạo.

̶ Là dung môi pha chế hóa chất cũng như để thực hiện một phản ứng hóa học.

̶ Dùng để rửa dụng cụ thí nghiệm.

̶ Nước tinh khiết và siêu tinh khiết được sử dụng rất nhiều trong công đoạn nghiên
cứu, bào chế và sản xuất vac-xin chống Covid – 19. Đóng vai trò quan trọng trong suốt
quy trình sản xuất vac-xin từ tinh sạch tế bào, vệ sinh thiết bị/dụng cụ phòng thí nghiệm
đến thanh trùng lọ thủy tinh, nắp cao su.

̶ Nước siêu tinh khiết là cụm từ dùng để chỉ về loại nước có độ tinh khiết cao gần
như không lẫn bất cứ một hợp chất vô cơ như cation, anion, chất rắn, chất hữu cơ nào.

5
Theo như định nghĩa thì nước siêu tinh khiết chỉ có H2O và Ion hydrogen H+ và
hydroxide OH- trong trạng thái cân bằng. Nước siêu tinh khiết được ứng dụng rộng rãi
trong lĩnh vực y tế như rửa dụng cụ, sử dụng trong phòng thí nghiệm, pha hóa chất hoặc
trong thí nghiệm.

Trong các ngành công nghiệp:

̶ Là dung môi dùng để vệ sinh các sản phẩm thiết bị điện từ trường, các linh kiện
thiết bị điện tử.

̶ Là chất làm mát trong các lò phản ứng sinh nhiệt.

̶ Là dung môi pha chế hóa chất cũng như thực hiện một số phản ứng hóa học.

1.3. Tổng quan về nước khoáng

1.3.1. Nước khoáng là gì ? [9]
Hiện có nhiều cách định nghĩa về nước khoáng nêu trong các từ điển , sách giáo
khoa, văn liệu khoa học, trong đó có 2 văn bản pháp quy đang áp dụng tại Việt Nam.

Theo Luật Khoáng sản : “ Nước khoáng ” được giải thích như sau : “ Nước
khoáng là nước thiên nhiên dưới đất, có nơi lộ ra trên mặt đất, có chứa một số hợp chất
có hoạt tính sinh học với nồng độ cao theo quy định của tiêu chuẩn Việt Nam hoặc theo
tiêu chuẩn nước ngoài Nhà nước Việt Nam cho phép áp dụng.

Theo Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 6213 : 2004 ( áp dụng cho nước khoáng thiên
nhiên đóng chai dùng vào mục đích giải khát ) : Nước khoáng thiên nhiên đóng chai hay
đóng hộp ( bottled / packaged natural mineral water ) là loại nước có thể phân biệt rõ với
nước uống thông thường do:

̶ Đặc trưng bởi hàm lượng một số muối khoáng nhất định và tỷ lệ tương đối của
chúng, và có chứa các nguyên tố vi lượng hoặc các thành phần khác.

̶ Được lấy trực tiếp từ các nguồn thiên nhiên hoặc giếng khoan từ các mạch nước
ngầm. Các nguồn này được bảo vệ thích hợp để không bị ô nhiễm hoặc gây ảnh hưởng
đến chất lượng của nước khoáng thiên nhiên.

6
 ̶ Ổn định về thành phần, lưu lượng và nhiệt độ (cho dù có biến động của thiên
nhiên).

̶ Điều kiện khai thác phải đảm bảo các yêu cầu về vệ sinh, và không làm thay đổi
các thành phần hóa học cơ bản.

̶ Được đóng chai gần nguồn với các hệ thống đường dẫn khép kín đảm bảo các yêu
cầu vệ sinh nghiêm ngặt.

1.3.2. Thành phần và tính chất của nước khoáng

Vi sinh vật có lợi: Những vi sinh vật có lợi thường bị mất đi trong quá trình đun
sôi nước. Tuy nhiên với nước khoáng, những vi sinh vật này sẽ không biến mất mà được
giữ nguyên và từ đó mang đến nhiều lợi ích cho hệ tiêu hóa.

Khoáng chất: Trong nước khoáng thiên nhiên có chứa rất nhiều khoáng chất như
Natri, Canxi, Magie, Kali, Hidrocacbonic với hàm lượng khác nhau.

Chất rắn: Ngoài những khoáng chất có lợi, nước khoáng thiên nhiên có thể chứa
những kim loại nặng, chất rắn không mong muốn với hàm lượng khác nhau.

Các chất hữu cơ: Không chỉ chứa vi sinh vật, khoáng chất có lợi và chất rắn,
nước khoảng trong tự nhiên còn chứa một số các chất hữu cơ. Với thành phần như vậy,
nước khoáng mang đến nhiều lợi ích cho cơ thể

Tuy nhiên để có thể loại bỏ triệt để những thành phần không mong muốn, đảm bảo
an toàn cho người sử dụng, nhà sản xuất đã khai thác và dẫn nước qua một dây chuyền
sản xuất tiêu chuẩn với các loại máy móc hiện đại. Lúc này, thành phần của nước khoáng
đóng chai, đóng bình thành phẩm chỉ có chứa các khoáng chất có lợi với hàm lượng cho
phép, đảm bảo an toàn và mang đến nhiều công dụng tốt cho sức khỏe.

1.3.3. Phân loại nguồn khoáng [10]

Nước khoáng carbonic

Theo số liệu thống kê đến thời điểm hiện tại, thuộc loại này có 15 nguồn, bao gồm
8 mạch lộ (hoặc cụm mạch lộ) và 7 lỗ khoan (hoặc cụm lỗ khoan), phân bố chủ yếu trên

7
một vùng rộng lớn từ Bình Thuận đến Đồng Nai, Bà Rịa -Vũng Tàu, Lâm Đồng, Đắc
Lắc. Hàm lượng CO2 trong nước thường gặp 800-1000 mg/l, không ít nguồn đạt tới
2000-2020 mg/l, và có thể còn cao hơn nữa nếu phương pháp lấy mẫu và phân tích chuẩn
xác.

Các nguồn nước khoáng carbonic thường xuất lộ theo những đứt gãy trong các
thành tạo magma ở những vùng hoạt động núi lửa trẻ. Tại đó khí CO2 hình thành do
quá trình biến chất nhiệt được đưa vào nước, tạo nên loại nước khoáng giàu CO2. Đó
chính là nguyên nhân của sự phân bố rộng rãi loại nước khoáng này ở vùng Nam
Trung Bộ, Đông Nam Bộ, Tây Nguyên là phần lãnh thổ đã trải qua các hoạt động
magma mãnh liệt trong Mesozoi và cả Kainozoi, được các nhà địa chất thủy văn
khoanh thành "tỉnh nước khoáng carbonic" rất đặc trưng với những nguồn tiêu biểu
như (con số là hàm lượng CO2 trong nước, mg/l): Vĩnh Hảo (Bình Thuận)  800;
Châu Cát (Bình Thuận) 1100; Suối Nghệ (Bà Rịa - Vũng Tàu) 1000; Suối Nho
(Đồng Nai) 500; Phú Hội (Lâm Đồng) 500; Đắc Mol (Đắc Lắc) 1200. Ngoài ra có
một số nguồn phân bố rải rác trong những vùng tương tự ở miền Bắc như: Bản Khạng
(Nghệ An) 1156; Bình Ca (Tuyên Quang) 2280; Mường Luân (Lai Châu) 1500...

Nước khoáng silic

Thuộc loại này đã đăng ký được 95 nguồn, phần lớn phân bố ở các tỉnh từ
Quảng Bình đến Bình Thuận (58 nguồn). Số còn lại được phát hiện rải rác ở những
nơi khác. Hàm lượng silic (tính theo H2SiO3) trong nước thường gặp từ 70-
80 đến 100-110 mg/l, cá biệt có nguồn lên đến 120 -140 mg/l và hơn nữa, đến mức
chiếm vị trí nhất - nhì trong các anion theo công thức Kurlov. Có thể kể một số nguồn
tiêu biểu như (con số là hàm lượng H2SiO3, mg/l): Làng Rượu (Quảng Trị) 117; Quế
Phong (Quảng Nam) 126; Tú Sơn (Quảng Ngãi) 142; Rang Rịa (Kon
Tum) 124; Đa Kai (Bình Thuận) 138; Bình Châu (Bà Rịa-Vũng Tàu) 146...

8
 Tương tự nước khoáng carbonic, các nguồn nước khoáng silic phân bố chủ yếu
ở những miền uốn nếp với sự phân bố rộng rãi đá magma và biến chất. Trong điều
kiện nhiệt độ cao, quá trình phân hủy các alumosilicat từ các đá vây quanh diễn ra
mạnh mẽ. Kết quả là nước đựơc làm giàu bởi các hợp chất silic. Chính vì vậy mà các
nguồn nước khoáng silic thường có nhiệt độ cao và hàm lượng silic trong nước có xu
hướng tăng theo nhiệt độ. Tuy nhiên cũng có một số nguồn nước khoáng silic nhiệt độ
thấp, điều kiện thành tạo của chúng cần được tiếp tục nghiên cứu.

Nước khoáng Hydro sulfide

Các nguồn nước khoáng hydro sulfide phân bố chủ yếu ở miền Tây Bắc Bộ và
miền Trung Trung Bộ từ Thừa Thiên-Huế đến Quảng Ngãi, Kon Tum. Theo các dấu
hiệu trực quan nhận biết được một cách định tính trong khi khảo sát (nước có mùi
"trứng thối", có kết tủa màu vàng...) chắc là có nhiều nguồn thuộc nhóm này nhưng số
liệu phân tích định lượng hãy còn nghèo nàn nên mới xếp loại được 6 nguồn sau đây
(con số là tổng hàm lượng H2S + HS-, mg/l): Bản Trang (Lai Châu) 12; Mỹ Lâm
(Tuyên Quang) 5,6; Bang (Quảng Bình) 10; Tân Lâm (Quảng Trị) 3,46; Mỹ An
(Huế) 64,5; Lũng Viềng (Quảng Nam) 15

Nước khoáng hydro sulfide có thể hình thành bằng những con đường khác
nhau, chủ yếu là do quá trình biến chất và oxy hóa các khoáng vật sulfur trong những
thành tạo magma hoặc biến chất ở những miền uốn nếp (kiểu Nà ún, Kon Đu) cũng
như quá trình phân huỷ vật chất hữu cơ và khử sulfate ở những miền võng tích tụ các
trầm tích lục nguyên hoặc carbonat. Nước khoáng sulfur-hyđro cũng thường có nhiệt
độ cao.

Nước khoáng fluor

Loại nước khoáng fluor phổ biến rộng rãi ở miền Trung và Nam Trung Bộ.
Fluor được phát hiện trong nước với hàm lượng từ 2 đến 7 mg/l, không ít
nguồn đạt tới 10 -12 mg/l và hơn nữa. Có 49 nguồn được xếp vào loại này. Chúng

9
phân bố chủ yếu ở các tỉnh Nam Trung Bộ (39 nguồn). Số còn lại nằm rải rác ở các
tỉnh khác. ở nhiều nguồn fluor thường có mặt đồng thời với silic nên nước khoáng
thường được định danh là nước khoáng silic-fluor. Một số nguồn tiêu biểu là (con số
chỉ hàm lượng F- trong nước, mg/l): Đồng Nghệ 11,4; Phúc Thọ 14,4; Nghĩa
Thuận 8,5; Hội Vân 14,8; Phước Long 16,3; Kon Braih 14,4 v.v...Nhiều nguồn ở
Tây Bắc Bộ cũng chứa F nhưng với hàm lượng thấp hơn (1-2 mg/l), chưa đạt tiêu
chuẩn xếp vào nước khoáng fluor nhưng cũng cần chú ý nghiên cứu, vì đó là hàm
lượng thích hợp với tiêu chuẩn nước khoáng đóng chai làm nước giải khát, có tác
dụng phòng ngừa bệnh sún răng, xốp xương.

Nước khoáng arsen

Về arsen trong nước còn ít được nghiên cứu. Đến nay mới có 1 nguồn là nguồn
Nghĩa Thuận (Quảng Ngãi) có hàm lượng As = 0,8 mg/l (theo kết quả phân tích của
Viện Pasteur Sài Gòn nêu trong công trình của H.Fontaine năm 1957 đạt tiêu chuẩn
xếp vào loại nước khoáng arsen, song xét tính chất đặc biệt của loại nước khoáng này
chúng tôi cũng xếp thành một loại để chú ý nghiên cứu thêm.

Nước khoáng sắt

Loại nước chứa nhiều sắt gặp phổ biến trong các tầng chứa nước trầm
tích Đệ tứ và Neogen ở các đồng bằng Bắc Bộ, Nam Bộ và rải rác ở nhiều nơi khác
với hàm lượng (Fe2+ + Fe3+) từ một vài chục đến hàng trăm mg/l. Tuy nhiên để xếp
một nguồn vào loại nước khoáng sắt theo quan điểm của chúng tôi thì không
chỉ căn cứ đơn thuần vào hàm lượng sắt (Fe2+ + Fe3+  10 mg/l) mà còn phải
xét đến nguồn gốc hình thành của sắt. ở đây chúng tôi chỉ xếp vào loại nước khoáng
sắt những nguồn được hình thành liên quan với các mỏ hoặc điểm khoáng hóa quặng
sắt hay sulfur đa kim chứa sắt. Như vậy những loại nước chứa sắt tồn tại trong các
trầm tích Đệ tứ ở nhũng vùng đồng bằng không xem là nước khoáng sắt, trừ những
trường hợp sắt đi đôi với những yếu tố đặc hiệu khác. Đáp ứng điều kiện đó chỉ có 2

10
nguồn sau đây (con số là  Fe2+ + Fe3+, mg/l) : Kép Hạ 371; Bình Lợi 272
(sắt đi kèm Br, I).

Nước khoáng brom

Nước khoáng brom được phát hiện chủ yếu nhờ các lỗ khoan sâu trong trầm tích
Neogen ở đồng bằng Bắc Bộ (10 nguồn) trong quá trình tìm kiếm dầu khí. Ngoài ra cũng
gặp rải rác ở những vùng khác: Lai Châu (2 nguồn); Yên Bái (2 nguồn), Quảng Ninh (2
nguồn), Bắc Giang (1 nguồn), Hải Phòng (1 nguồn), Ninh Bình (1 nguồn), Tây Nam Bộ
(2 nguồn), TP Hồ Chí Minh (1 nguồn). Tổng số 32 nguồn. Chắc chắn đồng bằng Bắc Bộ
là một bồn artesi lớn chứa nước khoáng brom (và cả iod, bor...) liên quan với dầu khí, do
vậy phần lớn các lỗ khoan sâu sẽ gặp nước khoáng brom với hàm lượng lớn.

Nước khoáng iod

Đến nay mới phát hiện được nước chứa hàm lượng iođ lớn đạt tiêu chuẩn xếp vào
nước khoáng iod trong 8 lỗ khoan tìm kiếm dầu khí ở Thái Bình, 3 nguồn lộ tại Yên Bái
và 1 lỗ khoan ở thành phố Hồ Chí Minh. Nước khoáng iod thường đi đối với nước
khoáng brom.

Nước khoáng bor

Nước khoáng bor cũng thường được phát hiện đồng thời với nước khoáng brom và
iod trong 8 lỗ khoan tìm kiếm dầu khí ở Thái Bình, Nam Định và 2 nguồn lộ ở Lai Châu.
Hàm lượng HBO2 đạt từ 4,5 đến 237 mg/l.

Nước khoáng radi

Việc nghiên cứu các nguyên tố phóng xạ trong nước từ trước ít được chú ý nên số
liệu còn nghèo nàn. Tuy nhiên căn cứ vào kết quả phân tích ở một số nguồn hiện có, kết
hợp với sự phân tích địa chất kiến tạo, sinh khoáng khu vực có thể dự đoán sự tồn tại loại
nước khoáng này là một thực tế ở Việt Nam.

Theo số liệu phân tích độ phóng xạ rađi của Sở Địa chất Tiệp Khắc cũ và Viện Hạt
nhân thì 7 nguồn sau đây có thể xếp vào loại nước khoáng radi (con số là cường độ phóng
xạ Ra226, pCi/l): Phù Lao-14; Tiên Lãng-63,45; Mỹ Khê-14,69; Thạch Trụ-72,9; Châu

11
Cát-12,1; Suối Nghệ-17,9; Bình Châu-12,4. Tuy nhiên những số liệu này cần được kiểm
tra kỹ.

Nước khoáng hóa

Nước khoáng hóa là loại nước có độ khoáng hoá cao, từ 1.000 mg/l trở lên (không
liên quan với sự nhiễm mặn từ biển hoặc sự muối hóa thổ nhưỡng), ngoài ra không chứa
một yếu tố đặc hiệu nào khác nên không thể xếp vào các loại nước khoáng kể trên (vì vậy
có người gọi là "nước khoáng không có thành phần đặc hiệu"). Loại nước này thường có
nguồn gốc sâu, được dẫn lên mặt đất theo những đứt gãy kiến tạo và nổi lên như một dị
thường trên phông khoáng hoá địa phương của nước dưới đất. Sở dĩ loại nước này được
xem là nước khoáng vì nó có tác dụng sinh học, quyết định bởi tổng hàm lượng của các
ion. Có 62 nguồn thuộc loại này.

1.3.4. Nguồn nước

Nước khoáng là nguồn nước tích tụ sâu trong lòng đất, lắng đọng cùng thời gian
qua nhiều địa tầng và giàu khoáng chất. Quá trình hình thành của nước khoáng là quá
trình chắt lọc kỳ công của thiên nhiên, khởi đầu từ những cơn mưa ở những vùng cao
nguyên và đỉnh núi. Nước thấm vào những khe núi sẽ lắng sâu vào trong lòng đất, trải
qua tầng tầng lớp lớp những bộ lọc tự nhiên từ đất và đá ngầm, hấp thu muối, các yếu tố
vi lượng cần thiết và tốt cho sức khỏe như natri, kali, magie,…. Thông thường, quá trình
chắt lọc này kéo dài đến hàng trăm năm.

Hơn thế nữa, quy trình sản xuất của nước khoáng thiên nhiên cũng phức tạp hơn.
Nguồn nước khoáng được lấy phải đảm bảo độ sạch ban đầu về vi sinh vật, giữ được hàm
lượng khoáng cần thiết và tốt cho sức khỏe như natri, kali, magie, canxi… không bị ô
nhiễm hóa chất và vi sinh vật, không qua các công đoạn xử lý hóa học. Nước được đóng
chai gần nguồn với các hệ thống đường dẫn khép kín đảm bảo các yêu cầu vệ sinh
nghiêm ngặt.

Đến nay, cả nước đã phát hiện được gần 300 nguồn nước khoáng, trong đó tập
trung chủ yếu ở vùng Tây Bắc, đồng bằng Bắc Bộ, duyên hải Nam Trung Bộ và đồng

12
bằng sông Cửu Long. Nhiệt độ của nước khoáng ở Việt Nam dao động trong khoảng 35 -
59℃, trung bình là 45℃

1.3.5. Xử lý [11]

Các biện pháp xử lý cho phép bao gồm: tách các thành phần không ổn định như
các hợp chất chứa sắt, magan, lưu huỳnh hoặc asen; bằng phương pháp lắng và/hoặc lọc
và nếu cần sẽ được tăng cường bằng quá trình sục khí carbonic trước.

Các biện pháp xử lý chỉ được thực hiện trong điều kiện không làm thay đổi hàm
lượng khoáng đặc trưng của nước.

Nghiêm cấm vận chuyển nước khoáng thiên nhiên trong các vật chứa rời để đóng
chai hoặc tiến hành bất cứ một quá trình nào khác trước khi đóng chai.

Ngoài các biện pháp xử lý trên, nước khoáng thiên nhiên đóng chai có thể được xử
lý theo các quy trình công nghệ đã được quy định bởi cơ quan có thẩm quyền.

1.3.6. Vai trò nước khoáng

Cung cấp Magie cho cơ thể

Không chỉ nước khoáng, nước máy cũng có chứa magie. Magie là chất đóng vai
trò thiết yếu trong việc điều chỉnh huyết áp, lượng đường trong máu và chức năng thần
kinh. Lượng magie trong nước thường trong khoảng 1 miligam mỗi lít hoặc 120 mg/l.
Điều này sẽ tùy thuộc vào nguồn khai thác.

Hạ huyết áp
Thiếu hụt magie và các khoáng chất khác góp phần gây ra huyết áp cao, suy tim
sung huyết và tình trạng nhịp tim không đều. Do vậy, nước khoáng giàu magie có thể
giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Điều hòa lưu thông máu

Hàm lượng khoáng chất ( canxi, maie, kali,…) cơ thể được cung cấp sẽ thúc đẩy
quá trình lưu thông máu. Canxi là cần thiết để xây dựng và duy trì xương chắc khỏe. Nó
cũng điều chỉnh tốc độ và nhịp điệu của tim.

13
 Tăng cường xương
Canxi trong nước giúp đẩy sự phát triển của xương. Lượng canxi cơ thể nhận được
từ nước sẽ giúp xương chắc khỏe hơn. Đặc biệt là từ sau 20 tuổi trở đi, mức độ cần canxi
cao hơn, khả năng tái tạo lại kém hơn, nguy có giòn xương, yếu xương là hoàn toàn có
thể xảy ra. Tập thể dục thường xuyên và chế độ ăn giàu canxi có thể giúp xưng chắc khỏe
ngăn ngừa nguy cơ thoái hóa. Đây cũng chính là lý do nước chứa khoáng chất lại được
tin dùng.

Tăng cường sức khỏe tiêu hóa

Nhận đủ magie trong chế độ ăn uống có thể giúp ngăn ngừa táo bón và cải thiện
sức khỏe của hệ tiêu hóa. Magie có tác dụng giữ nước, cải thiện dòng luân chuyển của
chất thải. Đồng thời giúp thư giãn các cơ ruột, hỗ trợ nhu động ruột thường xuyên.

Theo kết quả nghiên cứu, uống nước có chứa magiê sunfat và natri sunfat. Giúp
việc đi tiêu thường xuyên hơn, điều này cực tốt cho những người bị táo bón.

Chương 2. QUY TRÌNH CÔNG NGHỆ

2.1. Các phương pháp xử lí nước [6]
Bảng 2.1 Các phương pháp xử lý nước
STT Tên phương pháp Mục đích xử lý nước
Phương pháp vật lý
Tách một số tạp chất không tan có khích
1 Lắng
thước khá lớn
Tách các tạp chất có kích thước khác nhua
2 Lọc
tùy theo đường kính mao quản của màng lọc
Phân riêng bằng membrane:
Tách tế bào vi sinh vât
❖ Vi lọc
Tách các hợp chất keo, đại phân tử, vius
3 ❖ Siêu lọc
Làm mềm nước, tách một số muối hòa tan
❖ Lọc nano
Tách các ion.
❖ Thẩm thấu ngược

14
4 Điện thẩm tích Tách các tạp chất tích điện
Giảm độ cứng tam thời, bài khí, ức chế hoặc
5 Nhiệt
tiêu diệt một số loài vi sinh vật
6 Xử lý chân không Bài khí, khử mùi
7 Xử lý bằng tia UV ức chế hoặc tiêu diệt vi sinh vật
Phương pháp hóa học
8 Phản ứng trao đổi Làm mềm nước
9 Phản ứng oxy hóa Tách sắt
Xử lý bằng acid, kiềm hoặc các
10 Chỉnh pH
hợp chất hóa học khác
Xử lý bằng các chất ức chế vi sinh
11 Ức chế hoặc tiêu diệt vi sinh vật
vật
Phương pháp hóa lý
12 Kết lắng Tách một số tạp chất lơ lửng dạng keo
13 Trao đổi ion Làm mềm nước, tách các ion
14 Hấp phụ Tách một số tạp chất màu, mùi,…
Phương pháp sinh học

2.1.1. Phương pháp vật lý

Phương pháp lắng:

Lắng là một phương pháp dựa vào sự khác nhau về khối lượng riêng của các cấu
tử trong hệ huyền phù. Động lực của quá trình phân riêng có thể coi là trọng lực, lực ly
tâm hay lực tĩnh điện. Tuy nhiên, trong công nghiệp sản xuất thức uống, người ta thường
sử dụng trọng lực làm động lực cho quá trình lắng.

Thiết bị lắng được sử dụng trong xử lý nước hiện nay :

❖ Thiết bị lắng gián đoạn:

Hoạt động theo chu kì: Đầu tiên người ta bơm nước cần xử ký vào thiết bị → Đợi một
khoảng thời gian để các cấu tử không tan có khối lượng riêng lớn hơn nước sẽ lắng xuống

15
dáy thiết bị → Tiếng hành tháo nước sạch ở phân trên của thiết bị → Sau đó mở cửa đáy
để bỏ phần cặn lắn.

Định luật Stock: Tốc độ chuyển động của các cấu tử rắn dưới tác dụng của trọng lực sẽ
tuân thủ theo định luật Stock.
𝑑2 (𝜌𝑝 −𝜌𝑤 )
V= .𝑔
18

Trong đó:

V: Tốc độ lắng của hạt rắn trong nước dưới tác dụng của trọng lực (m/s)

d: đường kính hạt rắn (m)

ρp: khối lượng riêng của hạt rắn (kg/m3)

ρw: khối lượng riêng của nước (kg/m.s)

µ: độ nhớt của nước (kg/m.s)

g: gia tốc trọng trường (g = 9.81 m/s2)

Hạt rắn có đương kính càng lớn hoặc khối lượng riêng càng lớn, thì tốc độ lắng
của hạt trong trường trọng lực sẽ càng lớn, thời gian lắng càng ngắn.

16
 Hình 2.1 Cơ chế hoặt động của thiết bị lắng gián đoạn
Hiện nay thiết bị lắng gián đoạn được sử dụng một cách rộng rãi. Lưu ý nếu chiều
cao của bể lắng quá lớn thì thời gian lắng sẽ kéo dài. Còn nếu ta giảm chiều cao của thiết
bị khi thiết kế thì phải tăng diện tích đáy để đảm bảo năng suất làm việc của thiết bị, khi
đó thiết bị sẽ chiếm nhiều diện tích nhà xưởng, đây cũng là nhược điểm của thiết bị.

❖ Thiết bị lắng liên tục:

Trong thiết bị lắng liên tục huyền phù (nước và các tạp chất không tan) sẽ được
bơm liên tục vào thiết bị, đồng thời phần nước trong (nước sau khi lắng cặn) sẽ được liên
tục tháo ra khỏi thiết bị. Việc tháo bỏ các cấu tử rắn được thực hiện định kì hoặc liên tục.

17
 Hình 2.2 Cơ chế hoạt động thiết bị lắng liên tục
Tùy thuộc vào cấu hình của thiết bị lắng mà người ta có thể bơm huyền phù vào
thiết bị theo phương nằm ngang hay phương thẳng đứng hoặc theo các phương khác.

Tùy theo tốc độ dòng chảy của huyền phù, người ta phân loại quá trình lắng theo
ba chế độ khác nhau:

✓ Chế độ lắng dòng: Re <2,0.

✓ Chế độ lắng quá độ: 2,0 ≤ Re ≥ 500.
✓ Chế độ lắng chả rối: Re > 500.
Phương pháp lọc:

Để tách các cấu tử không tan khỏi nước, ngoài phương pháp lắng, chúng ta có thể
sử dụng phương pháp lọc. Khi cho một huyền phù đi qua màng lọc các cấu tử rắn không
tan sẽ được giữ lại.

Có hai phương pháp lọc, đó là lọc bề mặt và lọc bề sâu:

❖ Phương pháp lọc bề mặt: Các cấu tử rắn có kích thước lớn hơn đường kính mao dẫn
của màng lọc sẽ bị giữ lại trên màng và tạo nên lớp bã lọc. Chiều cao của lớp bã lọc
sẽ tắng dần theo thời gian và làm cho trở lực của lớp bã lọc tăng theo.
❖ Phương pháp lọc bề sâu: các cấu tử không tan của huyền phù có kích thước nhỏ hơn
đường kính mao dẫn của màng lọc. Chúng sẽ khuếch tán vào bên trong các mao dẫn

18
 của màng lọc, bị giữ lại bên trong màng và “bã lọc” đươc hình thành trong các mao
dẫn.

Hình 2.3 So sánh hai phương pháp lọc

Trong thực tế, hai giải pháp đầu được sử dụng phổ biến để xử lý nguồn nước ngầm
trong ngành công nghiệp thức uống.

❖ Một số thiết bị lọc thông dụng:

̶ Thiết bị lọc sử dụng cát và sỏi

̶ Thiết bị lọc sử dụng ceramic

̶ Thiết bị lọc sử dụng cột lọc bằng polymer

̶ Phương pháp phân riêng bằng membrane (Vi lọc)

Phân riêng bằng membrane

Là một phương pháp rất triển vọng trong công nghiệp sản xuất nước uống. Ngày
nay, nhiều nhà máy thực phẩm đã sử dụng membrane để xử lý nước công nghệ trước khi
đưa vào sản xuất.

❖ Bốn loại chủ yếu gồm:

̶ Vi lọc (Microfiltration): Tách tế bào vi sinh vật, đường kính membrane từ 0,1µm –
5,0µm

19
 ̶ Siêu lọc (Ultrafiltration): Tách tế bào vi sinh vật và virus, đường kính membrane
xấp xỉ 0,01µm.

̶ Lọc nano (Nanofiltration): Loại bỏ các muối hòa tan, giảm độ cứng của nước.

̶ Thẩm thấu ngược (Reverse osmosis) dựa theo kích thước các mao quản.: Sản
phẩm thu được chỉ là nước, ứng dụng để sản xuất nước tinh khiết

Phương pháp điện thẩm tích:

Được dùng để tách hợp chất tích điện ra khỏi nước, trong phương pháp này, người
ta sử dụng một cặp membrane – thường là membrane siêu lọc. Phương pháp thẩm tích
cho phép loại bớt một phần các hợp chất tích điện ra khỏi nước. Hiệu suất tách không đtạ
giá trị tuyệt đối 100%. Hiện nay phương pháp này ít được sử dụng trong công nghệ sản
xuất nước uống.

Phương pháp nhiệt:

Trong nước có chứa các muối calcium và magnesium làm cho nước bị cứng tạm
thời. Dưới tác dụng của nhiệt chúng sẽ bị phân hủy, chuyển sang dạng kết tủa và có thể
được tách bỏ nhờ quá trình lắng hoặc lọc.

Phương pháp nhiệt có khả năng làm giảm độ cứng tạm thời, cải thiện các chỉ tiêu
vi sinh của nước.

Sau quá trình xử lý nhiệt nước phải được làm nguội về nhiệt độ thích hợp để
chuẩn bị cho quá trình xử lý tiếp theo

Phương pháp chân không:

Có nhiều phương pháp bài khí, tuy nhiên phổ biến nhất là phương pháp chân không. Mục
đích để loại bỏ các khí như H2S, CO2,…Hiện nay nhiều nhà máy sản xuất thức uống và
thực phẩm nói chung có nguồn nước ngầm chất lượng tốt và ít bị lẫn cac khí, nên quá
trình xử lý nước không có quá trình bài khí.

Phương pháp xử lý bằng tia UV

20
Sử dụng tia UV để ức chế và tiêu diệt vi sinh vật. Hiện nay, một số nhà sản xuất sử dụng
tia UV để khử trùng nước. Thông thường tia UV được sử dụng để khử trùng các bề mặt
làm việc hoặc các khoảng không gian trong ủ cấy hoặc phòng vô trùng, hiện nay một số
nhà sản xuất sử dụng tia UV để khử trùng nước.

2.1.2. Phương pháp hóa học

Phương pháp xử lý hóa chất làm giảm độ cứng của nước:

Để chuyển các muối cảu Ca2+ và Mg+ từ dạng hòa tan trong nước sang dạng kết
tủa, người ta sử dụng calcium hydroxyde và sodium carbonate. Ca(OH)2 tác dựng với
muối HCO3- và Mg2+, làm giảm độ cứng tạm thời của nước

Tách sắt bằng phương pháp hóa học:

Trong nguồn ước thiên nhiên, sắt thường tồn tại dưới dạng muối hóa trị II, phổ
biến nhất là muối bicarbonate, vói hàm lượng sắt 0,5mg/l trở nên nước sẽ có mùi tanh.
Việc tách sắt trong qua trình xử lý nước rất quan trọng

Để tách sắt, người ta sử dụng phương pháp chuyển hóa Fe2+ thành Fe3+ trong
điều kiện oxy, phản ứng sẽ tạo thành Fe(OH)3 là kết tủa có màu nâu dạng cặn bông. Sau
đó sử dụng quá trình lắng hoặc lọc để tácah nó ra khỏi nước. Tương tự như muối sắt,
muối mangan cũng có thể phản ứng với oxy và hìn thành kết tủa

Xử lý bằng nước bằng acid hoặc kiềm

Xử lý nước bằng acid hoặc kiềm: hơn 10mg đương lượng và tổng lượng khoáng
xấp xỉ 1g/l. Thì các nhà sản xuất có thể sử dụng acid để làm giảm độ cứng. Thông dụng
nhất là acid sulfiric (H2SO4), ngoài ra có thể sử dụng acid chlohydric (HCl) hoặc acid
lactic. Có thể sử dụng muối bicarbonate để tạo thành muối trung tính. Còn acid lactic
được sử dụng để phản ứng với các muối bicarbonate tạo thành các muối không tan lactate
calcium và magnesium. Sau đó các kết tủa sẽ được tách ra khỏi nước bằng phương pháp
lắng và lọc.

Phương pháp xử lý bằng các chất ức chế vi sinh vật

21
 Nhiều chất hóa học có khả năng ức chế vi sinh vật. Trong xử nước, sử dụng phổ
biến nhất là sodium hypochloride, calicium hypochloride và ozone.

❖ Các chất được sử dụng để ức chế vi sinh vật là:

̶ Sodium hypochloride (NaClO): Phản ứng với một số nhóm chức của protein làm
rối loạn quá trình trao đổi chaasrtsc → Giết chết vi khuẩn

̶ Calcium hypochloride Ca(ClO)2: Ca(ClO) 2 tác dụng với nước tạo ra acid
hypochoride → ức chế vi sinh vật

̶ Chlorine dioxide: Ức chế vi sinh vật tương tự như NaClO, Ca(ClO) 2

̶ Ozone (O3): Tiêu diệt vi sinh vật

2.1.3. Phương pháp hóa lý

Kết lắng:

Trong nước có chứa một số hợp chất hóa học ở dạng keo như gum, acid silicic và
các muối của nó. Quá trình lắng thông thường (lắng dưới tác dụng của trường trọng lực)
không thể tách được chúng ra khỏi nước. Khi đó, ta cần sử dụng các chất trợ lắng, phổ
biến nhất là phèn nhôm và phèn sắt.

Phèn nhôm có công thức hóa học là Al2(SO4)3.18H2O. Khi cho vào nước sẽ xảy ra các
phản ứng sau:

Al2(SO4)3.18H2O → 2A13+ + 3 SO4 2-

2A13+ + 3 H2O → Al(OH)3 + 3H+

Hydroxyde nhôm tạo thành có độ hòa tan kém và có dạng bông. Nhờ đó, những hợp
chất dạng keo sẽ hấp phụ lên bề mặt các bông hydroxyde nhôm, để tạo thành các khối
(floc), chúng sẽ tiếp tục liên kết với nhau để tạo nên những tập hợp (aggregate) với kích
thước lớn hơn và nặng hơn. Chúng ta có thể tách những tập hợp nói trên ra khỏi nước dễ
dàng bằng phương pháp lắng hoặc lọc.

Phương pháp trao đổi ion

22
Phương pháp trao đổi ion được sử dụng để tách các hợp chất tích điện ra khỏi nước, sau
khi qua xử lý trao đổi ion, độ cứng và nồng độ các cation và anion có trong nước sẽ giảm
xuống. Bản chất của phương pháp trao đổi ion là sự tương tác giữa nước với pha rắn có
chứa sẵn các ion có thể đổi chỗ với các ion có trong nguồn nước cần xử lý.

Các chất tạo nên pha rắn được gọi là ionit (nhựa trao đổi ion). Ionit có khả năng tham gia
trao đổi với các ion dương được gọi là cationit và ionit tham gia trao đổi với các ion âm
được gọi là anionit. Nước được lội qua cationit H[R] thì các ion Na+, K+, Mg2+,... chứa
trong nước sẽ được giữ lại. Hầu hết ion kim loại được loại trừ hầu như hoàn toàn kể cả
NO3-, NO2-, và nhờ đó nước sẽ có độ cứng rất nhỏ, ít tạp chất ảnh hưởng đến chất lượng
nước.

2H[R] + CaCl2 → Ca[R]2 + H2O

2H[R] + Na2SO4 → SO4[R]2 + H2O

Tuỳ theo ứng dụng hoặc yêu cầu xử lý cụ thể, có thể sử dụng loại vật liệu trao đổi ion
khác nhau. Tuy nhiên, có thể dùng các vật liệu điển hình như sau:

+ Làm mềm nước: Sử dụng hạt nhựa chuyên làm mềm nước hoặc hạt nhựa trao đổi
cation mạnh.

+ Khử khoáng: Sử dụng hạt nhựa trao đổi cation và anion trong nhiều thiết bị khác nhau.

+ Khử ion hỗn hợp: Sử dụng hạt nhựa hỗn hợp trong cùng một thiết bị.

+ Khử ion toàn bộ: Sử dụng hạt nhựa trao đổi cation mạnh, yếu và anion mạnh, yếu trong
các thiết bị khác nhau.

Hấp phụ:

Để tách một số tạp chất ra khỏi nước, người ta sử dụng phương pháp hấp phụ bằng
than hoạt tính. Than hoạt tính là từ để chỉ vật liệu carbon ở trạng thái vô định hình và có
độ xốp cao. Than họa tính có thể hấp phụ nhiều loại tạp chất, đặc biệt là chất màu và mùi
có trong nước.

23
 Khi sử dụng sodium hypochoride hoặc calcium hypochloride để ức chế hệ vi sinh
vật trong nước, sau khi xử lý nước thường có mùi chlore. Cần cho nguồn nước này qua
cột chưa than hoạt tính, khả năng chất mùi được hấp thụ trên bề mặt hạt than. Như vậy,
việc khử mùi nước sẽ đạt được hiệu quả cao

2.1.4. Phương pháp sinh học

Phương pháp sinh học được áp dụng khi nguồn nước bị ô nhiễm nặng, đặc biệt là
nhiễm các hợp chất hữu cơ và khi nguồn nước có các chỉ số BOD và COD cao. Thực tế
hiện nay cho thấy nguồn nước được dùng để sản xuất nước uống đóng chai ở các nhà
máy khá tốt. Do đó phương pháp sinh học ít khi sử dụng trong ngành công nghiệp thức
uống để xử lý nguyên liệu.

2.2. Sơ đồ quy trình sản xuất nước tinh khiết

24
 Nước nguồn

Nước
Bồn từ nước
chứa nguồnnguồn

Lọc đa tầng MMF

Lọc than hoạt tính ACF

Thùng
chưa xử lý Làm mềm nước CWS (lọc trao
đổi ion)

Ngâm nước muối Lọc RO

Diệt khuẩn bằng đèn UV

Rửa nước

Lọc 0,2 miron ( lọc xác khuẩn)

Rửa cloramin B

Xử lý bằng ozone Nắp chưa

xử lý
Rửa nước
Bồn chứa thành phẩm

Ngâm cồn
Kiểm tra Chiết rót

Rửa sạch bằng

Đóng nắp, nhãn, đóng thùng
nước

25
Nước tinh
khiết
2.3. Thiết minh quy trình công nghệ:

2.3.1. Bồn chứa nước nguồn

Sau khi chọn được nguồn nước dùng trong sản xuất. Người ta tiến hành đưa nước
về dự trữ trong các thiết bị chứa cỡ lớn để tiến hành các công đoạn xử lý.

2.3.2. Lọc đa tầng MMF (Multi -media filter)

Nước sau khi được đưa vào bồn dự trữ sẽ tiến hành lọc đa tầng MF. Bên trong vật
liệu MF có chứa các vật liệu lọc như: cát, antracite, sỏi,…

➢ Mục đích của quá trình:

Lọc đa tầng dùng để khử phèn, mangan, sắt, kim loại nặng trong nước, tách các
hợp chất hòa tan có kích thước lớn hơn 20µm ra khỏi nước. Bên cạnh đó quá trình lọc
MMF còn giúp bảo vệ các thiết bị ACF và CSW.

➢ Thiết bị lọc đa tầng MMF:

Hình 2.4 Thiết bị lọc đa tầng

❖ Mô tả thiết bị:

26
 ̶ Thiết bị MMF có dạng hình trụ với nắp đậy phía trên, đáy có dạng hình cầu được
chế tạo bằng thép không ghỉ.

̶ Bên trong thiết bị có tấm đỡ có lỗ đục trên bề mặt giúp cho nước có thể chảy qua.
Tiếp đến là 3 lớp vật liệu lọc được xếp chồng lên nhau theo thứ tự: hạt cát có kích thước
nhỏ ( 0.5 – 1.5mm) → Hạt cát có kích thước 2.0 – 3.0mm → Các hạt sỏi.

❖ Cơ chế hoạt động của thiết bị:

̶ Đầu tiên nước sẽ được đưa vào thiết bị ở cửa số 6 → Đầu tiên người ta sẽ tiến
hành mở van số 1 để đuổi phần không khí trong thiết bị ra môi trường bên ngoài, khi
nước được châm đầy thì đóng van số 1 lại → Tiếp đến nước sẽ đi qua bộ phận phân phối
số 2 để chảy xuống dưới → Nước sẽ chảy qua 3 lớp vật liệu lọc → Cuối cùng phần nước
sạch sẽ chảy ra ở cửa số 5.

̶ Tuy nhiên trong quá trình hoạt động các tạp chất bị giữ lại trong các lớp vật liệu
ngày càng nhiều, làm cản trở dòng chảy và ảnh hưởng đến chất lượng nước sau khi lọc.
Do đó hải thực hiện quá trình rửa ngược (backwash) để loại bỏ các tạp chất ra khỏi lớp
vật liệu: Đầu tiên mở van thông khí 1 → Tiến hành thổi một dòng không khí sạch vào
thiết bị tại cửa số 5 theo hướng từ dưới lên → bơm nước sạch vào cửa số 5 → Nước rửa
sẽ tự dâng lên và thoat ra ngoài theo cửa số 6.

27
 Hình 2.5 Cơ chế hoạt động của thiết bị lọc MMF
❖ Ưu điểm chính của thiết bị :
̶ Kết cấu đơn giản, dễ vận hành và vệ sinh, giá thành thấp.

2.3.3. Lọc than hoạt tính bằng thiết bị ACF

Nước sau khi trải qua quá trình lọc đa tầng bằng thiết bị MMF sẽ được chuyển
sang quá trình lọc than hoạt tính bằng thiết bị ACF.

➢ Mục đích của quá trình:

Vì than hoạt tính có một hệ thống mạng lưới lỗ rỗng dưới màng. Các lỗ này có 3
kích thước chính là: Micropore: < 100, Angstroms Mesopore: từ 100 đến 1000
Angstroms, Macropore: > 1000 Angstroms.

Trong quá trình lọc, than hoạt tính sẽ khử mùi độc tố như Clo , các cặn bẩn hữu cơ,
màu sắc và mùi vị lạ của nước trong quá trình dự trữ, giúp bảo vệ vật liệu trao đổi của
thiết bị CWS.

➢ Thiết bị lọc than hoạt tính ACF (Activated Carbon Filter)

28
 ❖ Mô tả thiết bị:
̶ Bộ lọc nước bằng than hoạt tính là một quá trình được sử dụng than hoạt tính để
loại bỏ clo, mùi vị hôi; mùi và màu sắc bằng cách sử dụng một lớp phương tiện than hoạt
tính từ các loại than bitum hoặc than vỏ dừa chọn lọc và được sản xuất thành dạng hạt
mật độ cao.

̶ Thiết bị bao gồm: bể khoáng được làm bằng FRP hoặc thép, bộ điều khiển van
(gắn trên hoặc bên cạnh) vật liệu lọc sỏi và than hoạt tính.

Hình 2.6 Thiết bị lọc than hoạt tính ACF

❖ Cơ chế hoạt động của thiết bị:
̶ Nước sẽ được đươc vào quacác van nước → Tiến hành bơm đầy nước trong thiết
bị → Sau đó nước sẽ được lọc qua lớp than hoạt tính → Kết thúc quá trình lọc nước sẽ
được đưa ra ngoài.

̶ Tuy nhiên trong quá trình sử dụng thiết bị, các chất như Clo, phèn, …. Sẽ bị bám
lại trong thiết bị vì thế nên tiến hành rữa thiết bị. Hiện nay các máy ACF sẽ tiến hành tự
động rửa sau mỗi chu kì lọc theo chương trình cài đặt autovale.

❖ Ưu điểm của thiết bị:

29
 ̶ Dễ vẫn hành và vệ sinh, giá thành rẻ.

2.3.4. Làm mềm nước CWS (lọc trao đổi ion)

Sau khi trải qua giai đoạn lọc than hoạt tính thì nước sẽ được tiếp tục xử lý bằng
phương pháp tao đổi ion bằng thiết bị CWS

➢ Mục đích của quá trình:

Lọc trao đổi ion được sử dụng để tách các hợp chất tích điện ra khỏi nước. Nhờ
các cation và anin làm bằng các hạt nhựa đặc biệt có khả năng hấp thụ những cation và
anion có trong nước → Làm mềm nước.

❖ Quy trình xử lý nước bằng phương pháp trao đổi ion

̶ Tại cột trao đổi cation nước đi từ dưới lên sẽ tiếp xúc với các hạt nhựa cationnit
R[H]+ thì các ion dương như Ca2+, Na+, K+, Mg2+,… sẽ được giữ lại và nước ra khỏi cột
sẽ có hàm lượng ion kim loại thấp và tính acid cao.

RH + CA2+ → R2Ca + H+

RH + Na+ → RNa + H+

̶ Nước sau khi đi qua cột cation sẽ có tính acid, để làm giảm tính acid thì người ta
tiến hành cho nước đi qua cột anion để loại bỏ những ion âm như: OH-, Cl-,… → Nước đi
ra khỏi cột anion là nước mềm, ít tạp chất.

R’OH + Cl- → R’Cl + OH-

R’OH + SO42- → R’2SO4 + OH-

➢ Thiết bị được sử dụng:

30
 Hình 2.7 Thiết bị lọc trao đổi ion
❖ Mô tả thiết bị:
✓ Vỏ thiết bị được làm từ hỗn hợp sợi thủy tinh tổng hợp, chịu áp suất và chống ăn
mòn, đạt tiêu chuẩn thực phẩm, dược phẩm FDA
✓ Loại vật liệu trao đổi ion:
̶ Làm mềm nước: sử dụng hạt nhựa chuyên làm mềm nước hoặc hạt nhựa trao đổi
cation mạnh;

̶ Khử khoáng: sử dụng hạt nhựa trao đổi cation và anion trong nhiều thiết bị khác
nhau;

̶ Khử ion hỗn hợp: sử dụng hạt nhựa hỗn hợp trong cùng một thiết bị;

̶ Khử ion toàn bộ: sử dụng hạt nhựa trao đổi cation mạnh, yếu và anion mạnh, yếu
trong các thiết bị khác nhau

Cơ chế hoạt động: [12]

̶ Nước đi vào cột lọc có chứa các hạt cation với tốc độ được cài trước của van theo
hướng xuôi dòng, nước đã qua xử lý được đưa đến bể dự trữ để thực hiện phương pháp
tiếp theo.

31
 ̶ Sau một thời gian sử dụng để loại bỏ các cặn bám trên vật kiệu lọc, phải tiến hành
vệ sinh thiết bị lọc. Nước sẽ được đưa vào cột lọc qua van theo hướng ngược dòng từ
đáy bình nhằm tạo sự xáo trộn để loại bỏ cặn bẩn sau khi sục rửa sẽ được đưa ra ngoài.

Hình 2.8 Cơ chế hoạt động của thiết bị trao đổi

❖ Ưu điểm của thiết bị:
̶ Cấu hình thiết bị đơn giản, quy trình dễ vận hành, không tốn chém nhiều chi phí.

2.3.5. Lọc RO (Reverse Osmosis):

Từ bồn chứa nước mềm, nước được cấp vào hệ thống RO đây chính là thiết bị
chính của dây chuyền xử lý.

➢ Mục đích của quá trình:

Khi nước đi vào hệ thống RO, nhờ kích cỡ lọc đến 10-3 µm cảu màng thẩm thấu,
thiết bị RO sẽ khử các chất hữu cơ, muối hòa tan và kim loại nặng trong nước, giúp cho
nước thu được đạt đọ tinh khiết cao không bị lẫ bất kỳ chất hóa học nào và loại bỏ hầu
như hoàn toàn vi khuẩn.

➢ Thiết bị sử dụng:

32
 ❖ Mô tả thiết bị:
̶ Thiết bị lọc RO hay còn gọi là thiết bị thẩm thấu ngược. Máy lọc nước RO sử
dụng những tấm màng mỏng ghép lại với nhau, trên bề mặt sẽ có những lỗ lọc siêu nhỏ
mà mắt thường chúng ta sẽ không thể nhìn được. Các lỗ lọc nhỏ có thể giữ lại tất cả các
các tạp chất hữu cơ có trong nước và chỉ cho những phần tử nước đi qua

Hình 2.9 Thiết bị lọc RO

̶ Cấu tạo: Thiết bị RO có 3 phần chính

̶ Hệ thống lõi lọc: chính là các linh kiện cần phải thay thế trong quá trình sử dụng
của máy.

̶ Linh - phụ kiện.

̶ Tủ máy (người dùng có thể lựa chọn có tủ hoặc không - tức là máy lọc có tủ hoặc
máy lọc để gầm).

33
 ❖ Cơ chế hoạt động:

Hình 2.10 Cơ chế hoạt động của thiết bị RO bổ sung lõi số 5

Hình 2.11 Cơ chế hoạt động của thiết bị RO

34
 ̶ Nước từ bồn nước mềm sẽ được đưa vào máy lọc nước thông qua cột lọc thứ 1 để
loại bỏ rong rêu, cặn bẩn, đất cát...( lõi lọc 1 rất quan trọng có tá dụng bảo vệ các lõi lọc
phía sau) → Nước tiếp tục đi qua lõi lọc thứ 2 đề loại bỏ hoàn toàn các chất hữu cơ, các
chất có kích thước nhỏ → Nước đi vào lõi lọc số 3 này là các lợi có độ nhỏ 1 µm, các tạp
chất hữu cơ và chất lơ lửng to hơn sẽ bị loại bỏ → Sau đó nước sẽ đi qua màng lọc RO để
loại bỏ 99,99% virut, vi khuẩn, asen, các ion kim loại nặng và tạp chất siêu nhỏ → Nước
sau khi đi qua mang RO là nước tinh khiết ( Tuy nhiên nếu muốn bổ xung khoáng và điều
chỉnh độ pH cho nước thì tiến hành cho nước đi qua các cột lọc phía sau).

❖ Ưu điểm của thiết bị:

̶ Tạo ra nguồn tinh khiết, ứng dụng trong nhiều lĩnh vực: y tế, cong nghiệp, đặc biệt
là ngành công nghiệp giải khát,chi phí sản xuất thấp.

2.3.6. Tiệt trùng bằng UV

➢ Mục đích của quá trình

Sau khi nước đi ra khỏi thiết bị RO thường sẽ phải đi qua các đường ống vì thế sẽ
xuất hiện các vi sinh vật gây hại vì thế trước khi tiến hành công đoạn tiếp theo thì nước sẽ
đi qua đường ống xử lý vi sinh, dưới tác dụng của ánh sáng từ đèn tia cực tím có bước
sóng 2500 – 2600 A°→ Tiêu diệt các vi sinh vật và bào tử của chúng

❖ Cơ chế tác động của tia UV: Các electron sẽ bị ảnh hưởng, chúng sẽ thay đổi quỹ
đạo chuyển động trong đám mây điện tử của nguyên tử, khi đó nguyên tử sẽ bị
kích thích hoặc ion hóa. Làm ảnh hưởng đến các đại phân tử như acid nucleic hoặc
protein trong tế bào vi sinh vật → Làm cho các đại phân tử này bị biến tính →
Tiêu diệt được các vi sinh vật và bào tử của chúng
➢ 2.3.6.2 Thiết bị sử dụng:

❖ Cấu tạo: Thiết bị chiếu UV gồm có: Thân thiết bị, hộp thủy tinh chứa đèn UV, đèn
UV, cửa ra để tháo nước đã xử lý.
❖ Nguyên lý hoạt động:

35
 ̶ Khi dòng nước sẽ đi vào từ vị trí số một → Sau đó nước trong thiết bị sẽ được
chiếu tia cực tím đẻ tieu diệt vi sinh vật → Sau khi nước đi ra ngoài sẽ bao gồm nước tinh
khiết và xác vi sinh vật.

Hình 2.12 Cơ chế hoạt động của thiết bị UV

2.3.7. Lọc 0,2 miron ( lọc xác khuẩn):

Nước sau khi chiếu tia cực tím đẻ giết chết bào vi sinh vật và bào tử của chúng →
Thì dung dịch thu được bao gồm nước và xác vi sinh vật → Tiến hành đưa nức qua màng
lọc có lỗ lọc kích thước 0,2 µm để loại bỏ hoàn toàn xác vi sinh vật.

2.3.8. Xử lý bằng ozone

Sau đó Khí ozone được nạp liên tục vào nước, có tác dụng khử trùng lần 2 chống
nhiểm khuẩn cho nước thành phẩm trong quá trình chiết rót vào chai, bình….

Khi ozone được xục vào nước sẽ phân ly thành oxy nguyên tử và oxy để xâm nhập
và tiêu diệt vi khuẩn.

O3 + → O2 + [O]

2.3.9. Chiết rót [4]

Sau khi nước được sục ozone sau 48h tiếng hành cho nước vào bình hoặc chai đã
được xử lý và làm sạch
36
 ❖ Quy trình xử lý bình:
̶ Ngâm nước muối: Đầu tiên phải tiến hành ngâm trong dung dịch muối có nồng độ
10% trong 30 phút đẻ loại bớt vi sinh vật rồi đưa qua nước xử lý.

̶ Rửa bằng Cloramin B: Đẻ diệt hoàn toàn vi sinh vạt vầ tẩy trắng bình. Dung dịch
Cloramin B có tác dụng tiêu diệt vi sinh vật theo 2 cơ chế: Phân hủy protein của vi khuẩn
và giải phóng oxy nguyên tử vì Cloramin B có tính khử mạnh.

̶ Rửa lại bằng nước xử lý: Để bình không còn hóa chất đảm bảo an toàn.

̶ Tiến hành kiểm tra và chiết rót.

2.3.10. Đóng nắp [4]

Sau khi cho nước vào bình thì tiến hành đóng nắp

❖ Quy trình xử lý nắp:

̶ Dùng bàn chải chà cac rãnh nhỏ của nắp bằng nước thường

̶ Ngâm với cồn 75o: Để khử trùng rồi rửa sạch lại với nước tinh khiết

̶ Lưu ý: thay nước tinh khiết rửa nắp khoảng 30 phút 1 lần.

2.3.11. Sản phẩm nước tinh khiết

Sau khi trải qua các quá trình ta thu được sản phảm cuối cùng là nước tinh khiết

2.4. Sơ đồ quy trình sản xuất nước khoáng

37
 Nguồn nước

Bồn chứa nước nguồn

Khử sắt,mangan

Lọc cát thạch anh

Lọc than hoạt tính

Thiết bị siêu lọc UF

Diệt khuẩn bằng đèn UV

Lọc 0,2μm ( lọc xác

khuẩn)

Bồn chứa thành phẩm

Chiết rót

Đóng nắp, nhãn, đóng

thùng

Sản phẩm

38
2.5. Thuyết minh quy trình công nghệ
2.5.1. Nguồn nước

Nguồn nước được sử dụng để sản xuất khai thác trực tiếp từ các nguồn thiên nhiên
hoặc giếng khoan từ các mạch nước ngầm trong phạm vi vành đai bảo vệ để tránh bất kỳ
sự ô nhiễm nào hoặc yếu tố ngoại lai ảnh hưởng đến chất lượng lý, hoá của nước khoáng
thiên nhiên. Nguồn nước sử dụng để sản xuất nước khoáng thiên nhiên đóng chai được
quy định bởi cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép xử dụng. [11]

2.5.2. Bồn chứa nguồn nước

Sau khi tìm được nguồn nước được thông qua cơ quan thầm quyền cấp phép, người ta
tiến hành bơm nước về dự trữ trong các bồn chứa cỡ lớn để tiến hành các công đoạn xử lý

2.5.3. Thiết bị khử sắt, mangan (Siata Filox Filter)

Nước sau khi được đưa vào bồn chứa sẽ tiến hành khử sắt, mangan bằng vật liệu
Filox, không xử dụng hóa chất tránh ảnh hưởng đến các yếu tố vi lượng có từ nguồn
nước.

➢ Mục đích quá trình

Loại bỏ những mùi tanh khó chịu

❖ Nguyên lý:

Để tách sắt ra khỏi nước, người ta sử dụng phương pháp chuyển hóa Fe2+ thành Fe3+
trong điều kiện có oxy:

4Fe(HCO3) 2 + O2 + 2H2O → 4Fe(OH)3 + 8CO2

Phản ứng sẽ tạo thành Fe(OH)3 là kết tủa có màu nâu đỏ dạng cặn bông. Tiếp theo, người
ta sẽ sử dụng quá trình lắng hoặc lọc để tách nó ra khỏi nước.

Tương tự như muối sắt, muối mangan cũng có thể phản ứng với oxy và hình thành kết
tủa. Những kết tủa này sẽ dễ dàng bị loại bỏ trong quá trình làng hoặc lọc tiếp theo trong
quy trình xử lý nước. [6]

❖ Mô tả thiết bị Siata Filox Filter:

39
 ̶ Cấu tạo gồm bơm, bộ hòa khí

̶ Nó hoạt động như một chất oxy hóa không dùng hóa chất để kết tủa Sắt, Mangan,
Hydrogen sulfide.

̶ Filox là loại quặng nhẹ được phủ một lớp hoạt chất bên ngoài làm tăng bề mặt tiếp
xúc và tăng khả năng oxy hóa của hạt. Hoạt chất ôxy hóa này tạo cho hạt một khả năng
khử phèn sắt cao hơn bất cứ một chất lọc sắt trung gian nào. Nước có độ pH thấp ở mức
6,2 vẫn có thể lọc được sắt thông qua lớp vật liệu này.

❖ Cơ chế hoạt động:

Nguyên tắc hoạt động: Nước ngầm bơm qua bộ hòa trộn khí để được cấp thêm oxy giúp
cho quá trình oxy hóa Fe2+ nhanh hơn và tiết kiệm Filox → Sau đó nước được đưa vào
bồn chứa vật liệu Filox

Hình 2.13 Thiết bị khử sắt, mangan (Siata Filox Filter)

➢ Ưu điểm:

̶ Filox loại bỏ hoàn toàn sắt và mangan. So với các vật liệu truyền thống tốc độ và
hiệu quả cao hơn

40
 ̶ Tuổi trọ Filox cao, thời gian tải tạo của vật liệu là từ 1-99 ngày

̶ Thiết bị gắn van điều khiển của Walts nên vận hành thuận tiện

2.5.4. Thiết bị lọc cát thạch anh PSF (Pressure Sand Filter)

Nước sau khi được khử sắt, mangan sẽ được đưa sang quá trình lọc bằng cát thạch anh
➢ Mục đích quá trình:

Lọc cát thạch anh là một bộ lọc áp lực, bộ lọc được chứa đầy bằng cách sử dụng cát thạch
anh tinh tế, nước được lọc thông qua các lớp có độ sâu hoàn toàn khác nhau trong hệ
thống cát thạch anh từ trên xuống dưới. Trong khi nước chảy qua lớp lọc, các chất rắn lơ
lửng và các hạt pectin được loại bỏ, để giảm độ đục của nước.

➢ Thiết bị lọc cát thạch anh PSF

❖ Mô tả thiết bị: Cấu trúc thép nhẹ, FRP hoặc SS với đường ống mặt và các van liên
kết. Loại cát thạch ánh này là tác nhân rất tốt trong việc giữ các kết tủa dạng bông,
có độ nhớt cao rất khó tách và khó lọc, được hỗ trợ cùng với lớp sỏi đỡ có kích
thước lớn hơn.

Bảng 2.2 Thành phần cơ bản của cát thạch anh

Tên chỉ tiêu Hàm lượng (%)

Hàm lượng oxit silic (SiO2) 99,4

Hàm lường oxit nhom (Al2O3) 0,1

Hàm lượng oxit sắt (Fe2O3) Nhỏ hơn 0,1

Hàm lượng oxit natri (Na2O) 0,1

❖ Cơ chế hoạt động của thiết bị: Đầu tiên nước sẽ đi vào từ hệ thống ống dẫn vào
thiết bị nguồn nước sẽ được dẫn xuống đáy thiết bị → Khi đó nước sẽ được chảy
qua các lớp lọc theo hướng đi lên → Dịch lọc thu được ở phía trên và được đưa ra

41
 ngoài. Trong quá trình lọc, trên bên mặt cát sẽ xuất hiện các lỗ. Trên các lỗ này có
Fe(OH)3, khi nước đi qua nó sẽ giúp hấp thụ asen, tránh và hạn chế nguồn nước bị
nhiễm asen.

Hình 2.14 Thiết bị bộ lọc cát PSF liên tục

➢ Ưu điểm:
̶ Hệ thống rửa ngược hoạt động liên tục sử dụng 50% nước nguyên liệu thay thế
cho việc sử dụng nước đã lọc

̶ Có hiệu quả cao trong việc loại bỏ các chất rắn lơ lửng bao gồm cả các phân tử
chất keo

̶ Lắp đặt dễ dàng

̶ Bảo dưỡng dễ dàng nhờ một hệ thống air-lift bên ngoài thiết bị

̶ Chi phí đầu tư và vận hành thấp

2.5.5. Thiết bị lọc than hoạt tính ACF [6]

Nước sau khi trải qua quá trình lọc cát thạch anh sẽ được chuyển sang quá trình lọc
than hoạt tính bằng thiết bị ACF.

➢ Hệ thống lọc than hoạt tính thường được sử dụng với mục đích:
42
Loại bỏ Chlorine trong nước để ngăn cản phản ứng oxy hóa, loại bỏ các tạp chất hữu cơ.
Cải thiện chất lượng cảm quan của nước như màu, mùi, vị

Tuy nhiên hệ thống này không loại bỏ được các loại vi khuẩn, natr, nitrate, flo và không
giảm độ cứng của nước.

➢ Nguyên lý hoạt động:

Bộ lọc than hoạt tính hoạt động thông qua quá trình hấp phụ. Sự hấp phụ liên quan trực
tiếp đến diện tích bề mặt của môi trường. Diện tích bề mặt lớn này cung cấp một diện tích
hấp phụ rất lớn để các phân tử hữu cơ cũng như clo tự gắn vào.

➢ Thiết bị lọc than hoạt tính ACF

❖ Mô tả thiết bị:

̶ Bộ lọc nước bằng than hoạt tính là quá trình loại bỏ các chất hữu cơ clo tự do, các
hạt lơ lửng khỏi nước như dạng keo, hấp thụ mùi màu không mong muốn bằng cách sử
dụng một lớp phương tiện than hoạt tính. Than hoạt tính là chất hấp phụ dạng cacbon có
độ xốp bên trong cao và do đó diện tích bề mặt bên trong lớn . Than hoạt tính thường có
nguồn gốc từ than củi hoặc gáo dừa.

̶ Thiết bị bao gồm: bể khoáng được làm bằng vật liệu cấu tạo bình lọc là MS, SS và
FRP, bộ điều khiển van (gắn trên hoặc bên cạnh) vật liệu lọc sỏi và than hoạt tính.

Hình 2.15 Bộ lọc than hoạt tính ACF

43
 ❖ Cơ chế hoạt động của thiết bị:

̶ Bộ lọc than hoạt tính hoạt động thông qua quá trình hấp phụ. Sự hấp phụ liên quan
trực tiếp đến diện tích bề mặt của môi trường. Diện tích bề mặt lớn này cung cấp một
diện tích hấp phụ rất lớn để các phân tử hữu cơ cũng như clo tự gắn vào.

̶ Nước theo hệ thống được bơm vào thiết bị tại của đỉnh → Nước sẽ đi qua lớp than
hoạt tính theo hướng từ trên xuống dưới → Nước sẽ được lọc khi chảy qua lớp than hoạt
tính → Kết thúc quá trình lọc nước sẽ được thoát ra ngoài thiết bị tại đáy

̶ Tuy nhiên trong quá trình sử dụng thiết bị, các chất như Clo, phèn, …. Sẽ bị bám
lại trong thiết bị, để khắc phục hiện tượng này người ta sẽ thực hiện quá trình rửa ngược
vì thế nên tiến hành rữa thiết bị. Nước sẽ dịch chuyển theo chiều từ dưới lên xuyên qua
lớp sỏi tiếp xúc với than hoạt tính → Lúc này các tạp chất sẽ được rửa trôi đi.

̶ Hiện nay các máy ACF sẽ tiến hành tự động rửa sau mỗi chu kì lọc theo chương
trình cài đặt autovale

➢ Ưu điểm: Dễ vẫn hành và vệ sinh, giá thành rẻ.

2.5.6. Thiết bị siêu lọc UF [13]

Để loại bỏ những cấu tử lơ lửng và những chất độc có kích thước μm, nguồn nước sẽ
được đưa qua hệ thống màng lọc.

➢ Mục đích quá trình:

Với kích thước từ 0,1~0,001micron (µm) màng lọc UF có thể lọc sạch các tạp chất có
kích thước nhỏ hơn cả vi khuẩn, loại bỏ dầu, mỡ, hydroxit kim loại, chất keo, nhũ tương,
chất rắn lơ lửng,và hầu hết các phân tử lớn từ nước và các dung dịch khác như (phấn hoa,
tảo, kí sinh trùng, virut, và vi trùng gây bệnh…) và đặc biệt là có thể triệt tiêu được vi
khuẩn tới 99.9% dường như không còn vi khuẩn. Các phân tử có kích thước lớn hơn như
các loại tạp chất, virus, vi khuẩn sẽ bị giữ lại và thải xả ra ngoài.

➢ Nguyên lý hoạt động:

44
Nguyên lý hoạt động từ trong ra ngoài: Màng ở ngoài, lớp lọc ở trong, dòng nước chảy
theo hướng đi từ trong màng ra, những tạp chất, cặn bẩn, vi khuẩn được giữ lại bên trong
và chỉ có nước sạch sẽ chảy ra ngoài.

➢ Thiết bị siêu lọc UF

❖ Mô tả thiết bị: Chất liệu vỏ bao bọc bằng PVC .Cấu trúc lớp lọc kép đảm bảo độ an
toàn của nước cực kỳ cao, sử dụng các loại màng sợi có hình dáng, bề dày đồng
nhất. Màng siêu lọc UF được cấu tạo từ những sợi rỗng không đối xứng được làm
từ PVDF hoặc có thể từ HP BDF. Hàng ngàn sợi lọc sẽ được đặt trong một ống lọc
được cấu tạo bằng thép không gỉ có tráng một lớp chống ăn mòn UV, mỗi sợi có
đường kính dưới 2mm, trên sợi có những lỗ nhỏ li ti kích thước từ 0.1 – 0.01µm
Trên mỗi thiết bị lọc bằng màng siêu lọc UF còn có hệ thống CIP, hệ thống CIP sẽ
giúp vệ sinh toàn bộ thiết bị

❖ Cơ chế hoạt động thiết bị siêu lọc UF

̶ Người ta cho dòng nước đi qua màng lọc (đẩy từ ngoài vào) → Màng lọc được cấu
tạo từ những sợi rỗng có kích thước 0.1 – 0.01µm cho phép nước, dung dịch thẩm thấu
qua → Quy trình lọc đã được thực hiện tại đây → Nguồn nước sạch cuối cùng thu được
là nằm ở phía ngoài của màng lọc → Nước sau đó sẽ theo hệ thống ra ngoài.

̶ Để hạn chế hiện tượng tắc nghẽn mao dẫn membrane trong quá trình sử dụng,
thường dùng khí nén (áp suất 90-100 psi) để thổi ngược định kỳ, kết hợp với quá trình
rửa ngược nhằm tách bỏ các cấu tử bám trên bề mặt membrane. Ngoài ra, sau mỗi 4-6
tuần sử dụng, sẽ sử dùng hóa chất để vệ sinh membrane, đồng thời để ức chế các vi sinh
vật bám trên membrane. [6]

45
 Hình 2.16 Hệ thống siêu lọc UF

Hình 2.17 Cơ chế hoạt động của thiết bị UF

46
 Hình 2.18 Cấu tạo màng lọc UF
➢ Ưu điểm:
̶ Quy trình vận hành đơn giản, cài đặt nhanh chóng và dễ dàng không cần nhiều
nhân công.

̶ Loại bỏ được vi khuẩn và virus. Giữ các khoáng chất cần thiết trong nước

̶ Cấu trúc và vật liệu màng lọc đồng nhất sử dụng phương pháp lọc cơ học nên
không làm biến đổi tính chất hóa học của nguồn nước.

̶ Vật liệu của màng lọc không xâm nhập vào nguồn nước, đảm bảo độ tinh khiết
trong suốt quy trình xử lý.

2.5.7. Thiết bị tiệt trùng UV [6]

Sau đó nước sẽ được đưa qua hệ thống tiệt trùng UV, quá trình này sẽ tiêu diệt toàn bộ vi
khuẩn gây bệnh và các vi sinh vật tồn tại trong nước và đạt được tiêu chuẩn của nước
uống

➢ Mục đích quá trình:

Nhằm tiêu diệt các vi sinh vật và các bào tử bằng nguồn ánh sáng cực tím. Khi dòng nước
đi qua ống xử lý vi sinh, nguồn nước sẽ được tiệt trùng bằng tia cực tím có bước sóng
bằng 2500~2600 A° để loại bỏ hoàn toàn các vi khuẩn cũng như vi sinh vật gây hại trong
nước.
47
➢ Thiết bị sử dụng:
̶ Cấu tạo: Thiết bị chiếu UV gồm có thân thiết bị có cấu tạo là ống hình trụ, bên
trong là bóng đèn cực tím, bóng dèn cực tím được bao bọc với lớp vỏ thủy tinh thạch anh
để cách nhiệt với nước.

̶ Cơ chế hoạt động: Nước sẽ theo hệ thống đi qua cửa vào hệ thống → Sau đó nước
theo đường dẫn qua thân thiết bị tại đây nước sẽ đi qua hộp chứa đèn UV được chiếu tia
cực tím để tiêu diệt vi sinh vật → Sau khi nước đi ra ngoài sẽ bao gồm nước khoáng và
xác vi sinh vật.

Hình 2.19 Sơ đồ hoạt động của thiết bị xử lý nước bằng tia UV

1- cửa vào của nguồn nước cần xử lý; 2- thân thiết bị; 3- hộp thủy tính chứa đèn UV; 4- đèn UV;
5- cửa ra để tháo nước đã xử lý

➢ Ưu điểm: không tạo mùi lạ, làm mất tính chất, tạo mùi cho nước, tiêu diệt hoàn toàn
vi sinh vật và bào tử của chúng.

48
➢ Nhược điểm: chi phí cao, độ đục của nước và các chất nhờn bám vào đèn ngăn cản tia
cực tím tác dụng vào vi sinh vật nên hiệu quả khử trùng thấp.

2.5.8. Lọc 0,2 miron ( lọc xác khuẩn):

Nước sau khi chiếu tia cực tím sẽ chứa các xác vi sinh vật cũng như những tạp
chất khác → Tiến hành đưa nước qua màng lọc có lỗ lọc kích thước 0,2 um để loại bỏ
hoàn toàn tạp chất cồn lại trong nước→ Trữ trong bể chứa nước

2.5.9. Chiết rót

̶ Nước sau khi đạt tiêu chuẩn sẽ đem đi chiết rót, mục đích công đoạn này nhằm:
Bảo quản sản phẩm, tạo giá trị cảm quan tốt, chuẩn bị cho quá trình in date.

̶ Máy tự động chuyển chai đã vô trùng qua hệ thống chiết nước, đóng nắp tự động.
Thiết bị có thể hoàn thành tất cả các quá trình như rửa chai, chiết rót và niêm phong, nó
có thể giảm thời gian tiếp xúc của vật liệu và người ngoài, cải thiện điều kiện vệ sinh,
năng lực sản xuất và hiệu quả kinh tế.

̶ Ba chức năng rửa chai, chiết rót và đóng dấu được cấu tạo trong một phần thân
của máy. Toàn bộ quá trình là tự động.

Hình 2.20 Hệ thống máy chiết rót tự động

49
2.5.10. Bảo quản, vận chuyển

➢ Bảo quản:

Nước khoáng thiên nhiên đóng chai được bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh
ánh nắng trực tiếp của mặt trời.

➢ Vận chuyển:

Nước khoáng thiên nhiên đóng chai được vận chuyển bằng các phương tiện vận
chuyển khô, sạch, có mái che tránh được mưa nắng, không làm ảnh hưởng đến chất lượng
sản phẩm.

Chương 3. SẢN PHẨM

3.1. Nước tinh khiết

3.1.1. Tiêu chuẩn của sản phẩm.
Nước tinh khiết không có tiêu chuẩn

3.1.2. Ưu điểm và nhược điểm của nước tinh khiết

❖ Ưu điểm:
̶ Nước tinh khiết loại bỏ được những chất như thuốc trừ sâu, hóa chất.,,,

̶ Nước tinh khiết hoàn toàn không có vi khuẩn bởi phần lớn quy trình của phương
pháp này đã loại bỏ các vi sinh vật hoàn tòa.

̶ Thích hợp cho việc sử dụng hàng ngày.

❖ Nhược điểm:
̶ Mất cân bằng điện giải. Vì quá trình trong quá trình lọc nước các chất có lợi cho
cơ thể như khoáng chất,… đều bị lọc bỏ, trong thành phần của nước chỉ các phân tử H2O.
Để khắc phụ tình trạng này. Quy trình sản xuất nước tinh khiết RO đã thêm những thiết
bị để bổ sung khoáng chất,.. Giúp bổ sung khoáng cho cơ thể và đảm bảo sức khỏe của
người sử dụng.

50
3.1.3. Các sản phẩm nước tinh khiết
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều sản phẩm nước uống tinh khiết đến từ nhiều
nhãn hiệu:

Nước tinh khiết Sapuwa:

Hình 3.1 Nước tinh khiết Sapuwa

Sapuwa là nước tinh khiết được tìm thấy năm 1992 của Công ty Nước uống
tinh khiết Sài Gòn, sản phẩm Việt Nam đầu tiên đạt các chứng nhận quốc tế. Áp
dụng công nghệ sản xuất RO. Hiện nay nước tinh khiết Sapuwa đang là sự lựa chọn
tin cậy của nhiều gia đình.

Nước tinh khiết Satori. [14]

Đến từ thương hiệu hàng đầu của Nhật Bản, nước uống tinh khiết Satori là cái
tên không thể thiếu trong danh sách các thương hiệu nước nổi tiếng tại Việt Nam. Ứng
dụng công nghệ RO cùng quy trình tinh lọc 8 bước theo công nghệ Nhật Bản loại bỏ
gần như hoàn toàn các chất, vi sinh vật độc hại trong nước cùng với công nghệ khử
trùng bằng tia cực tím và Ozone cũng góp phần làm tăng chất lượng và hương vị của
nước uống. Hiện nay nước tinh khiết từ Satori đang là một trong những sự lựa chọn
đnág tin cậy cho người tiêu dùng.

51
 Hình 3.2 Nước tinh khiết Satori

Nước tinh khiết Petal [14]

Nước uống PETAL là nước tinh khiết của Công ty TNHH Thương Mại Hoàng Trần.
Tại đây nước sẽ trải qua hệ thống lọc khép kín và áp dụng công nghệ sản xuất RO với
quy trình đóng chai tự động từ nhà máy nước hàng đầu của Hoàng Trần. Cung cấp
một nguôn nước trong sạch tinh khiết cho người tiêu dùng.

Hình 3.3 Nước tinh khiết Petal

52
3.2. Nước khoáng

3.2.1. Phân loại sản phẩm [15]

Nước khoáng thiên nhiên không chứa carbon dioxid (CO2) (Non - carbonated
natural mineral water):nước khoáng thiên nhiên sau khi xử lý và đóng chai không chứa
carbon dioxid (CO2) tự do vượt quá lượng cần thiết để duy trì sự tồn tại các muối
hydrocarbonat hòa tan trong nước.

Nước khoáng thiên nhiên chứa carbon dioxid (CO2) tự nhiên (Naturally
carbonated natural mineral water): nước khoáng thiên nhiên sau khi được xử lý sẽ được
bổ sung carbon dioxid của chính nguồn đó. Sản phẩm có hàm lượng khí carbon dioxid
(CO2) như tại nguồn nước.

Nước khoáng thiên nhiên có bổ sung carbon dioxid (CO2) (Natural mineral
water fortified with carbon dioxide from the source): nước khoáng thiên nhiên sau khi xử
lý và đóng chai có chứa hàm lượng carbon dioxid (CO2) lớn hơn tại nguồn, lượng CO2
được bổ sung là CO2 từ nguồn.

Nước khoáng thiên nhiên chứa carbon dioxid (Carbonated natural mineral
water): nước khoáng thiên nhiên sau khi xử lý và đóng chai có nạp thêm cacbon dioxit
(CO2) thực phẩm.

Nước khoáng thiên nhiên khử carbon dioxid (CO2) (Decarbonated natural
mineral water): nước khoáng thiên nhiên sau khi xử lý và đóng chai có hàm lượng carbon
dioxid (CO2) nhỏ hơn tại nguồn nước và không đồng thời phát ra cacbon dioxit dưới các
điều kiện nhiệt độ và áp suất bình thường.

3.2.2. Tiêu chuẩn sản phẩm [15]

Theo tiêu chuẩn “TIÊU CHUẨN QUỐC GIA TCVN 6213 : 2010”
Bảng 3.1 Yêu cầu cảm quan đối với nước khoáng thiên nhiên đống chai

Tên chỉ tiêu Yêu cầu

1. Màu sắc (TCU) ≤15

53
 2. Độ đục (NTU) ≤2
3. Mùi, vị Không có mùi, vị lạ

Chất rắn hòa tan của nước khoáng thiên nhiên đóng chai (TDS - mg/l): tùy vào từng nhà
sản xuất sẽ có hàm lượng khác nhau

Bảng 3.2 Các chỉ tiêu liên quan đến an toàn sức khỏe đối với nước khoáng thiên nhiên
Tên chỉ tiêu Mức – mg/l
1. Antimon ≤ 0,005
2. Asen (tính theo asen tổng số) ≤ 0,01
3. Bari ≤ 0,7
4. Borat (tính theo B) ≤ 5
5. Cadimi ≤ 0,003
6. Crom (tính theo tổng số) ≤ 0,05
7. Đồng ≤ 1
8. Xyanua ≤ 0,07
1)
9. Florua
10. Chì ≤ 0,01
11. Mangan ≤ 0,5
12. Thủy ngân ≤ 0,001
13. Niken ≤ 0,02
14. Nitrat (tính theo nitrat) ≤ 50
15. Nitrit (tính theo nitrit) ≤ 0,02
16. Selen ≤ 0,01
17. Các hydrocarbon thơm đa vòng 2)

18. Chất lượng hoạt động bề mặt 3)

3)
19. Dầu khoáng

54
1)
Tùy theo đối tượng sử dụng.

2)
Theo “Tiêu chuẩn vệ sinh nước ăn uống”.

3)
Phải nhỏ hơn giới hạn quy định trong các phương pháp thử tương ứng.

Yêu cầu vi sinh đối với nước khoáng thiên nhiên đóng chai trong quá trình tiêu thụ, nước
khoáng thiên nhiên phải đảm bảo chất lượng, không gây nguy hại cho sức khoẻ người
tiêu dùng (không được có các vi sinh vật gây bệnh).

Ngoài ra phải tuân thủ các yêu cầu về vi sinh sau đây:

Bảng 3.3 Các chỉ tiêu vi sinh vật của nước khoáng kiểm tra lần đầu
Kiểm tra lần đầu Quyết định
E.Coli hoặc Coliform chịu nhiệt 1 x 250ml Không phát hiện trong bất kỳ mẫu nào
Coliform tổng số 1 x 250ml Nếu > 1 hoặc < 2 thì tiến hành kiểm
Streptococci feacal 1 x 250ml tra lần thứ 2
Pseudomonas aeruginosa 1 x 250ml
Nếu > 2 thì loại bỏ
Bào tử vi khuẩn kị khí thử sunphit 1 x 50ml

Bảng 3.4 Các chỉ tiêu vi sinh vật của nước khoáng kiểm tra lần thứ hai

Kiểm tra lần thứ hai

n c* m M
Coliform tổng số 4 1 0 2
Streptococci feacal 4 1 0 2
Bào tử vi khuẩn kị khí thử sunphit 4 1 0 2
Pseudomonas aeruginosa 4 1 0 2

* Các kết quả của lần kiểm tra thứ nhất và thứ hai.

55
 Kiểm tra lần thứ hai được thực hiện trên cùng thể tích như đã dùng để kiểm tra lần
thứ nhất.

n: số đơn vị mẫu lấy từ lô hàng để kiểm tra.

c: số lượng mẫu tối đa có thể chấp nhận hoặc số lượng đơn vị mẫu tối đa cho phép
vượt quá chuẩn m về vi sinh vật. Nếu vượt quá số này thì lô hàng được coi là không đạt.

m: số lượng tối đa hoặc mức tối đa vi khuẩn tương ứng/g; các giá trị trên mức này
có thể được chấp nhận hoặc không được chấp nhận.

M: lượng thực phẩm được chấp nhận trong số thực phẩm không được chấp nhận.
Giá trị bằng hoặc lớn hơn M trong bất kỳ mẫu nào dều không được chấp nhận vì ảnh
hưởng tới sức khoẻ con người.

Trên nhãn phải ghi các thành phần đặc trưng của nước khoáng thiên nhiên:

Hàm lượng tổng chất rắn hòa tan

Hàm lượng natri
Hàm lượng canxi
Hàm lượng kali
Hàm lượng magie
Hàm lượng iod
Hàm lượng florua
Hàm lượng HCO3-
Khi sản phẩm chứa nhiều hơn 1 mg/l florua thì phải ghi trên nhãn là “Có chứa florua”.
Khi sản phẩm chứa nhiều hơn 2,0 mg/l florua thì phải ghi trên nhãn là “Sản phẩm không
thích hợp cho trẻ dưới 7 tuổi”.

Phía dưới tên gọi phải ghi rõ các biện pháp xử lý đã áp dụng.

3.2.3. Các sản phẩm nước khoáng trong nước [16]

➢ Nước khoáng dùng để chữa bệnh

Những loại khoáng có hàm lượng trên 1000mg/l được dùng để chữa bệnh (Nhưng
phải theo sự hướng dẫn của bác sĩ).
56
 Nước điện giải và bù nước Oresol Br Pharna

Cung cấp khoáng chất và các chất điện giải giúp bù nước, bổ sung năng lượng giúp cơ
thể khỏe mạnh.

Sản phẩm phù hợp với:Người bị mất nước do nôn mửa, sốt cao.Mất nước trong các
trường hợp lao động nặng, chơi thể thao.Người bị tiêu chảy trên 3 lần/ngày.

Công dụng:Cung cấp khoáng chất và các chất điện giải.Giúp bù nước, bổ sung năng
lượng.giúp cơ thể nhanh chóng phục hồi trong các trường hợp nôn mửa, mất nước.

Hình 3.4 Nước điện giải và bù nước Oresol Br Pharna vị cam

➢ Nước khoáng dùng làm nước giải khát (tổng hàm lượng ion khoáng nhỏ hơn
500mg/l)
Nước khoáng thiên nhiên Lavie

Đây là sản phẩm đến từ thương hiệu La Vie, được sản xuất tại Việt Nam và được lấy từ
nguồn nước khoáng sâu trong lòng đất.

Sản phẩm được lọc qua nhiều tầng địa chất giàu khoáng chất và đóng chai với công nghệ
hiện đại của Nestle Waters, luôn đảm bảo độ tinh khiết cũng như an toàn cho người sử
dụng.

Sản phẩm không những cung cấp nguồn nước cần thiết cho cơ thể hoạt động tối ưu mà
còn chứa nhiều yếu tố vi lượng tốt cho sức khỏe như canxi, magie, kali, natri,
bicarbonat,… giúp đào thải độc tố và giúp cơ thể luôn tươi trẻ, khỏe khoắn.

57
 Hình 3.5 Nước khoáng Lavie
Nước khoáng Vivant

Đây là là sản phẩm nước uống đóng chai đến từ thương hiệu Vivant, sở hữu nguồn
khoáng nổi tiếng từ Vĩnh Hảo và Quang Hanh.

Nước khoáng Vivant rất dễ uống và chứa nhiều khoáng chất hòa tan tự nhiên có nhiều lợi
ích đối với sức khỏe.

Nước khoáng Vivant được sản xuất theo quy trình sản xuất tự động và tiên tiến nhất theo
tiêu chuẩn Mỹ và Ba Lan, đảm bảo chất lượng và an toàn cho người sử dụng.

Hình 3.6 Nước khoáng Vivant

Nước khoáng Vĩnh Hảo

Nước khoáng Vĩnh Hảo là sản phẩm đến từ thương hiệu Vĩnh Hảo, sản xuất tại Việt
Nam. Sản phẩm trải qua quy trình tinh lọc nghiêm ngặt bằng hệ thống siêu lọc RO và tiệt

58
trùng bằng tia cực tím, vì vậy luôn đảm bảo độ tinh khiết, tiệt trùng và an toàn cho người
sử dụng.

Được khai thác và đóng chai ngay tại nguồn, nước khoáng Vĩnh Hảo giữ nguyên được
lượng khoáng chất tự nhiên, giúp cơ thể bạn luôn khỏe khoắn và tràn đầy năng lượng.

Hình 3.7 Nước khoáng Vĩnh Hảo

3.2.4. Các sản phẩm nước khoáng ở nước ngoài [16]
➢ Nước khoáng dùng để chữa bệnh
Nước khoáng thiên nhiên Vikoda

Nước khoáng thiên nhiên Vikoda được khai thác từ một trong những nguồn khoáng quý
hiếm tại Đông Nam Á, sử dụng công nghệ khai thác ở độ sâu 220m trong lòng đất, nhiệt
độ tại vòi lên đến 72 độ C và được đóng chai ngay tại nguồn.

Nước khoáng thiên nhiên Vikoda chứa các khoáng chất tự nhiên như canxi, natri, kali,
magie có lợi cho cơ thể, có độ kiềm tự nhiên cao và độ pH = 8.5 đạt chuẩn, giúp trung
hòa axit trong cơ thể, tiêu diệt các gốc tự do dư thừa và ngăn chặn sự phát triển của các tế
bào ung thư.

59
 Hình 3.8 Nước khoáng thiên nhiên Vikoda
➢ Nước khoáng dùng làm nước giải
Nước khoáng Perrier

Perrier là thương hiệu có xuất xứ từ Pháp và là tiên phong trong lĩnh vực nước có ga cao
cấp, tinh khiết và hoàn toàn tự nhiên.

Nước khoáng Perrier được lấy từ nguồn Vergeze phía Nam nước Pháp, không chứa chất
bảo quản, không chất độc hại, lượng natri thấp, mùi vị dễ uống, không đường và không
calo, rất an toàn cho sử khỏe người sử dụng.

Sản phẩm còn chứa các chất vitamin thiết yếu như vitamin A, C giúp tăng cường hệ miễn
dịch, chống oxy hóa, không chỉ giúp giải tỏa cơn khát mà còn cung cấp năng lượng cho
cơ thể một cách hiệu quả.

Hình 3.9 Nước khoáng Perrier

Nước khoáng thiên nhiên Volvic

60
Nước khoáng thiên nhiên Volvic là dòng sản phẩm cao cấp nhập khẩu từ Pháp do Tập
đoàn Danone Group sản xuất, là sản phẩm bán chạy nhất nhì ở các nước phát triển như
Anh, Pháp, Đức, Nhật,…

Sản phẩm được lấy từ nguồn nước trong hệ sinh thái núi lửa tự nhiên lâu đời Auvergne,
tinh lọc qua 6 lớp dung nham núi lửa dày 100m, sau đó trải qua quy trình xử lý và đóng
chai được giám sát nghiêm ngặt.

Các tầng lọc tự nhiên cung cấp cho nước khoáng Volvic sự cân bằng các khoáng chất quý
như canxi, sulfat, magie, kali, bicarbonat, axit silic và clorua rất có lợi cho sức khỏe.

Hình 3.10 Nước khoáng Volvic

Chương 4. TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Lê Ngọc Tú, trong Hóa học thực phẩm, Khoa học kỹ thuật.

[2] Sở y tế Hà Giang (2020), “Vai trò của nước sạch đối với sức khỏe,” [Trực tuyến].
Available: http://ytehagiang.org.vn/tin-tuc/vai-tro-cua-nuoc-sach-doi-voi-suc-
khoe.html. [Đã truy cập 30 9 2021].

[3] Doctor HOUSES (2021), “Vai trò của nước với đời sống sinh hoạt và hoạt động sản
xuất,” Doctor HOUSES, [Trực tuyến]. Available: https://doctorhouses.com/vai-tro-
cua-nuoc-voi-doi-song-sinh-hoat-va-hoat-dong-san-xuat.html. [Đã truy cập 26 09
2021].

[4] Trần Thanh Tâm, Trần Thanh Tùng (2015), “Khảo sát quy trình công nghệ sản xuất
nước uống tinh khiết tại công ty TNHH SX & TM Tân Quang Minh”.

[5] Organe (2018), “About Pure Water and Ultrapure Water,” [Trực tuyến]. Available:

61
 https://www.organo.co.jp/english/purewater/.

[6] Lê Văn Việt Mẫn (2010), Công nghệ sản xuất thức uống pha chế, NXB Đại học
Quốc Gia Thành phố Hồ Chí Minh.

[7] FLOWATER (2020), "Why is purified drinking water heal thier ?," [Online].
Available: https://home.drinkflowater.com/blogs/posts/why-is-purified-drinking-
water-healthier.

[8] HANNA Instrument (2020)Vai trò của nước tinh khiết và nước siêu tinh khiết trong
hành trình chống lại Covid-19, [Trực tuyến]. Available:
https://hannavietnam.com/news/vai-tro-cua-nuoc-tinh-khiet-va-nuoc-sieu-tinh-khiet-
trong-hanh-trinh-chong-lai-covid-19-75.

[9] Võ Công Nghiệp (2017), “Nước khoáng, nước công nghiệp, bùn khoáng,” NXB Đại
học Quốc Gia Hà Nội, p. 1409.

[10] Cục Địa Chất và Khoáng sản Việt Nam (1998), Danh bạ các nguồn khoáng, nước
nóng Việt Nam.

[11] Bộ Y tế (2014), QCVN 6-1: 2010/BYT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với nước
khoáng thiên nhiên và nước uống đóng chai.

[12] PENDIN, “Làm mềm nước bằng phương pháp trao đổi cation,” [Trực tuyến].
Available: https://pendin.vn/lam-mem-nuoc-bang-phuong-phap-trao-doi-cation/ .

[13] WESTERNTECH (2020), “Công nghệ màng Siêu lọc UF (Ultra Filtration),” 08 01
2020. [Trực tuyến]. Available: https://westerntechvn.com.vn/cong-nghe-mang-sieu-
loc-uf-ultra-filtration.htm. [Đã truy cập 01 10 2021].

[14] The Water Man (2020), “TOP 10 nước uống tinh khiết chất lượng nhất Việt Nam,”
29 09 2021. [Trực tuyến]. Available: https://thewaterman.vn/blogs/nuoc-uong/top-
thuong-hieu-nuoc-tinh-khiet. [Đã truy cập 30 09 2020].

[15] Bộ Khoa học và Công nghệ (2010), TCVN 6213 : 2010 Nước khoáng thiên nhiên
đóng chai.

[16] The Water Man (2020), “TOP 10 tương hiệu nước khoáng tốt nhất Việt Nam (Phần
1),” 15 10 2020. [Trực tuyến]. Available: https://thewaterman.vn/blogs/nuoc-
uong/top-thuong-hieu-nuoc-khoang-tot-nhat-viet-nam. [Đã truy cập 28 09 2021].

62