Professional Documents
Culture Documents
บทที่ 1
บทที่ 1
ความรู้พ้น
ื ฐานทางอิเล็กทรอนิกส์
(ก) การเคลื่อนที่ของประจุลบในสนามไฟฟ้ า
(ข) การเคลื่อนที่ของประจุบวกสมมุติในสนามไฟฟ้ า
ภาพที่ 1.1 แสดงการเคลื่อนที่ของประจุไฟฟ้ าภายใต้สนามไฟฟ้ า
ปริมาณของกระแสไฟฟ้ ามีหน่วยเป็ น แอมแปร์ ใช้สัญญาลักษณ์ A
คำนวณได้ดังนี ้
dQ
I=
dt 1.1
เมื่อ
Q คือ ประจุไฟฟ้ า มีหน่วยเป็ น คูลอมบ์ (C)
สำหรับเส้นลวดที่มีพ้น
ื ที่หน้าตัดขวาง A ความหนาแน่นกระแส J มี
2
หน่วยเป็ นแอมแปร์แปต่อตารางเมตร A/m สามารถหาได้จากสมการที่ 1.2
I
J=
A 1.2
16
แก้ว 10
20
ยาง 10
1.2.2 ความยาวของวัสดุ (Length, l) ซึง่ นำมาทำเป็ นตัวต้านทาน
จะส่งผลต่อค่าความต้านทาน เมื่อวัสดุชนิดเดียวกันมีความยาวไม่เท่ากัน
วัสดุที่มีขนาดยาวกว่าจะมีความต้านทานสูงกว่า ดังภาพที่ 1.3
ความต้านทานของวัสดุชน
ิ ้ หนึ่งๆ คำนวณได้ดังสมการที่ 1.5
l
R= ρ
A 1.5
W
P=
t 1.8
1.4 การใช้งานมัลติมิเตอร์
มัลติมิเตอร์ (Multimeters) คือ เครื่องมือวัดทางไฟฟ้ าที่สามารถวัด
ปริมาณไฟฟ้ าได้หลายปริมาณแต่วัดได้ทีละปริมาณโดยสามารถตัง้ เป็ นโวลท์
มิเตอร์ แอมป์ มิเตอร์ หรือ โอห์มมิเตอร์ และเลือกไฟฟ้ ากระแสตรง (DC)
หรือไฟฟ้ ากระแสสลับ (AC) มัลติมิเตอร์บางชนิดมีคณ
ุ สมบัติการวัดเพิ่มเติม
เช่น วัดค่าความจุ วัดความถี่ และทดสอบทรานซิสเตอร์ เป็ นต้น การ
แสดงผลของมัลติมิเตอร์แบ่งออกเป็ น 2 แบบ คือ มัลติมิเตอร์แบบเข็ม
(Analog Multimeters) กับ มัลติมิเตอร์แบบตัวเลข (Digital Multimeters)
1.4.1 ส่วนประกอบของมัลติมิเตอร์แบบเข็ม รุ่น Sunwa YX-
360TRD
1.4.2 ข้อควรระวัง
(1) อย่าให้มัลติมิเตอร์มีการกระทบกระเทือนอย่างแรงเพราะจะทำให
เครื่องมือวัดชำรุดเสียหาย
(2) ควรวางมัลติมิเตอร์ในตำแหน่งราบ (แนวนอน) ขณะใช้งานและเลิก
ใช้งาน
(3) ก่อนทำการวัดทุกครัง้ ต้องแน่ใจว่าเลือกย่านการวัดถูกต้องเสมอ
(4) ตัง้ ค่าสเกลสูงสุดของย่านการวัดขณะวัดจุดที่ไม่ทราบค่าแน่นอน
(5) ห้ามใช้ย่านวัดโอห์มวัดค่าแรงดันไฟตรงหรือแรงดันไฟสลับ
(6) เมื่อวัดแรงดันไฟตรงต้องใช้สายวัดให้ถูกขัว้ +- เสมอ
(7) เมื่อเลือกย่านวัดโอห์มไม่ควรให้ปลายสายวัดแตะกันนานเกินไป
(8) เมื่อเลิกใช้งานควรถอดสายวัดออกและปรับสวิตช์เลือกย่านไปที่
OFF
(9) ไม่ควรให้มัลติมิเตอร์เกิดการเกินสเกล (Overload)
(10) ควรจัดเก็บมัลติมิเตอร์ให้อยู่ในเครื่องห่อหุ้ม (Case) เสมอ
1.4.3 การวัดความต้านทาน
เมื่อต้องการวัดค่าความต้านทานให้ตงั ้ สวิตช์ของมัลติมิเตอร์ไปที่ย่าน
ความต้านทาน ซึ่งมีลำดับขัน
้ ตอนการในการศึกษาวิธีการวัดดังต่อไปนี ้
(1) โครงสร้างเบื้องต้นของโอห์มมิเตอร์ในมัลติมิเตอร์ ประกอบด้วย
แบตเตอรี่ (ถ่านไฟฉาย) 2 ชุด คือชุดแบตเตอรี่ 3 V (1.5 V x 2) ใช้กับย่าน
วัด ย่าน x1, x10, x100 และ x1k ส่วนชุดแบตเตอรี่ 9 V ถูกต่ออนุกรม
ร่วมกับชุด 3 V เพื่อใช้งานย่านวัด ย่าน x 10k แบตเตอรี่ ทัง้ 2 ชุด ต่อ
อนุกรมร่วมกับตัวต้านทานปรับค่าได้ 0 ADJ และต่ออนุกรมร่วมกับชุดขด
ลวดเคลื่อนที่ของมิเตอร์ โครงสร้างเบื้องต้นของโอห์มมิเตอร์ในมัลติมิเตอร์
แสดงดังภาพที่ 1.8
(2) สายวัดสีแดงเสียบเข้าที่ขว
ั ้ บวก (+) สายวัดสีดาเสียบเข้าที่ขว
ั ้ ลบ (-
COM) ของมิเตอร์ การวัดความต้านทานใช้สายวัดทัง้ สองไปวัดค่า
(3) ก่อนนำโอห์มมิเตอร์ไปใช้วัดตัวต้านทานทุกครัง้ และทุกย่านที่ตงั ้
วัดโอห์ม ต้องปรับแต่งเข็มชีข
้ องมิเตอร์ชค
ี ้ ่า 0 ก่อน โดยปรับที่ปุ่ม 0 ADJ
ขณะช็อตปลายสายวัดดำแดงเข้าด้วยกัน
(4) สามารถนำโอห์มมิเตอร์ไปวัดค่าความต้านทานได้อย่างถูกต้อง
ค่าที่อ่านออกมาได้จากโอห์มมิเตอร์คือค่าความต้านทานของตัวต้านทานนัน
้
การวัดค่าความต้านทานด้วยมัลติมิเตอร์แสดงดังภาพที่ 1.8 การอ่านค่าและ
การใช้สเกลย่านวัดแสดงในตารางที่ 1.2
ตารางที่ 1.2 แสดงการอ่านค่าความต้านทาน
ย่านการวัดที่ การอ่านค่า
เลือก
X1 อ่านโดยตรง
X10 x10
X100 X100
X1k X1 กิโลโอห์ม
X10k X10 กิโลโอห์ม
การนำมัลติมิเตอร์ไปใช้ในการวัดกระแสไฟฟ้ า ต้องปรับมัลติมิเตอร์ให้
เป็ นแอมมิเตอร์ก่อน โดยหมุนสวิทช์บนตัวมิเตอร์ ไปที่ตำแหน่งช่วงการวัด
กระแสไฟฟ้ ากระแสตรง (DCA) ที่มี 4 ช่วงการวัดคือ 0-50µA, 0-2.5mA, 0-
25mA, 0-0.25A ดังนัน
้ เราต้องใช้มัลติมิเตอร์วัดกระแสไฟฟ้ าเหมือนกับหลัก
การวัดของแอมมิเตอร์ทุกขัน
้ ตอน ซึ่งมีหลักการในการวัดดังต่อไปนี ้
(1) เลือกตำแหน่งที่ต้องการวัดกระแสไฟฟ้ า และตรวจสอบทิศทางการ
ไหลของกระแสไฟฟ้ า
(2) เสียบสายวัดมิเตอร์สีดำที่ขว
ั ้ ลบ (-) และสายวัดสีแดงที่ขว
ั ้ บวก (+)
เข้ากับมัลติมิเตอร์
(3) ตัง้ ช่วงการวัดที่เหมาะสม ในกรณีที่ทราบค่ากระแสในวงจร ควรตัง้
ช่วงการวัดให้สูงกว่าค่ากระแสที่ทราบ แต่ในกรณีที่ไม่ทราบค่ากระแสใน
วงจร ควรตัง้ ช่วงการวัดที่สูงๆ (0-0.25A) ไว้ก่อน แล้วค่อยปรับช่วงการวัด
ใหม่ ก่อนปรับช่วงการวัดใหม่ต้องเอาสายวัดออกจากวงจรทุกครัง้ และต้อง
แน่ใจว่าค่าทีจ
่ ะวัดได้นน
ั ้ มีค่าไม่เกินช่วงการวัดที่ปรับตัง้ ใหม่
(4) นำสายวัดมิเตอร์ไปต่อแทรกหรือต่อแบบอนุกรม โดยใช้หัววัดแตะ
บริเวณที่ต้องการวัด และต้องให้กระแสไฟฟ้ าไหลเข้าทางขัว้ บวกของมัลติ
มิเตอร์ หากเข็มวัดตีเกินสเกลต้องรีบเอาสายวัดมิเตอร์ออกจากวงจรทันที
แล้วเลือกช่วงการวัดที่สูงขึน
้ จากนัน
้ ทำการวัดค่าใหม่
1.5 การใช้งานออสซิลโลสโคป
ออสซิลโลสโคปเป็ นเครื่องมือวัดที่แสดงรูปคลื่นสัญญาณเป็ นภาพปรากฏ
บนจอภาพ LCD สามารถนำไปใช้วัดแรงดันไฟฟ้ า, มุมต่างเฟส, ความถี่และ
เวลาของสัญญาณรูปคลื่น ซึ่งเป็ นประโยชน์ต่อการวิเคราะห์ค่าต่างๆ ของ
วงจรไฟฟ้ าและอิเล็กทรอนิกส์อย่างยิ่ง
1.5.1 ส่วนประกอบของเครื่องออสซิโลสโคป รุ่น DS1102D
ออสซิโลสโคปประกอบไปด้วยจอแสดงภาพ และปุ ้มปรับตัง้ ค่าการแสดงของ
กราฟ แสดงดังภาพที่ 1.13 และหน้าที่ของปุ ่มต่างๆแสดงในตารางที่ 1.5
ภาพที่ 1.13 ส่วนประกอบด้านหน้าของออสซิลโลสโคป
1.5.2 การอ่านค่าจากออสซิลโลสโคป
เมื่อทำการวัดจอ LCD จะแสดงกราฟคลื่นสัญญาณ โดยแกน y ของ
กราฟเป็ นแรงดัน (Volt) และแกน x เป็ นเวลา (Time) มาตราส่วนของแกน
แรงดันถูกกำหนดโดยปุ ่มควบคุม Y แอมปลิไฟเออร์ (volt/cm) ค่าแรงดันที่
นิยมวัดค่า คือ แรงดันพีค-ทู-พีค (VPP) แอมปลิจูดของแรงดัน (Vp) มีค่าเป็ น
Vpp
Vp =
ครึ่งหนึ่งของแรงดันพีค-ทู-พีค 2 ดังแสดงในภาพที่ 1.16
สรุปท้ายบท
dQ
I=
1. ปริมาณกระแสไฟฟ้ า dt มีหน่วยเป็ นแอมแปร์ (A)
I
J=
2. ความหนาแน่นกระแส
2
A มีหน่วยเป็ นแอมแปร์ต่อตารางเมตร (A/m )
3. แรงดันไฟฟ้ า V =IR มีหน่วยเป็ นโวลต์ (V)
4. การใช้มัลติมิเตอร์วัดความต้านทานใช้การวัดแบบต่อคร่อมตัวต้านทาน
ในกรณีที่ใช้ความต่าง
ศักย์ไฟฟ้ าในวงจรใช้มัลติมิเตอร์ต่อขนานกับตำแหน่งที่วัดนัน
้ ๆ หากใช้
มัลติมิเตอร์วัดกระแสไฟฟ้ า
ให้นำไปต่อแบบอนุกรมกับวงจร ค่าที่ได้จากมิเตอร์เป็ นค่ายังผล
5. ออสซิโลสโคปใช้วัดรูปสัญญาณไฟฟ้ าโดยใช้หัวต่อขนานกับวงจรที่
ต้องการวัดสัญญาณ
แรงดันพีคทูพีค VPP ค่าแรงดันจากยอดคลื่นถึงท้องคลื่น
แรงดันพีค VP = VP/2
V PP VP
แรงดันยังผล Vrms = 2 √ 2 = √ 2 = 0.707 VP
คำถามท้ายบท
4. อ่านค่าความต่างศักย์