ENTAMOEBA HISTOLYTICA

I. Đại cương: Đơn bào lớp trùng chân giả, gây bệnh lý đa cơ quan (lỵ, abscess gan, phổi, não, amip da)
II. Hình dạng kích thước

Thể hoạt động ăn hồng cầu Thể hoạt động không ăn hồng cầu Thể bào nang
(Entamoeba histolytica histolytica) (Entamoeba histolytica cyst)
(Entamoeba histolytica minuta)
Kích thước 20-40mcm 10-20mcm 10-17 mcm hình tròn
Đặc điểm tế Phân biệt rõ nội ngoại bào. Ngoại bào chất tạo chân giả chiếm 1/3 thể tích Không phân biệt rõ nội ngoài bào. Tế bào chất lấm tấm hạt mịn, có
bào chất toàn thân. Nội bào chứa lấm tấm hạt nhuyễn và hồng cầu đang bị tiêu hóa Gần giống E.histolytica histolytica không bào và thỏi hình que, từ 1-4
Nhân tròn 4-7mcm hạt nhiễm sắc thể bám sát màng nhân, nhân thể ở giữa nhân (cấu trúc như thể hoạt động)
Di chuyển Nhanh Chậm Không
III. Sinh học và chu trình phát triển
1. Ký sinh:
o Thể ăn hồng cầu: vách ruột già, lòng ruột già, gan, phổi, não, da. o Thể không ăn hồng cầu & bào nang: trong lòng đại tràng

2. Chu trình phát triển

- Chu trình sinh bệnh: Amip dùng men hủy hoại mô ký chủ, xâm lấn đại tràng ăn hồng cầu. Theo máu đến gan, phổi, não. Sinh sản bằng tách đôi.
- Chu trình không sinh bệnh:
o Entamoeba histolytica minuta sống trong lòng đại tràng, sinh sản tách đôi, sống nhờ cặn bã.
o Khi mất nước sẽ co rút thành bào nang sống tiềm ẩn, phát triển từ dạng 1 => 4 nhân, theo phân ra (lây truyền amip)
 Ăn phải amip 4 nhân, xuống đại tràng thành amip 8 nhân => 8 amip con (dạng E.histolytica minuta)
- Chuyển đổi qua lại hai chu trình:

o Từ chu trình không sinh bệnh thành sinh bệnh o Từ chu trình sinh bệnh thành không sinh bệnh
 Thay đổi ăn uống đột ngột  Thay đổi môi trường làm bất lợi cho amip
 Niêm mạc ruột bị kích thích bởi hóa chất, vi khuẩn  Ngẫu nhiên
 Niêm mạc ruột bị loét do giun sán, vi trùng
 Giảm sức đề kháng
IV. Dịch tễ học (đọc thêm)
V. Bệnh lý – Lâm sàng
 HTH: Huyết thanh học

BỆNH AMIP ĐƯỜNG RUỘT BỆNH AMIP NGOÀI RUỘT

Lỵ amip Viêm đại Bướu Abscess gan do amip Amip phổi – Amip da Amip não
tràng mãn amip màng phổi
Nguyên Lỵ amip cấp H Dựa theo Quanh hậu Xảy ra sau amip ruột,
nhân không điều trị ậ abscess gan môn (người gan, phổi
=> Khó điều u (vỡ lan lên) amip mãn)
Triệu Sốt nhẹ hay không sốt, đau quặng trị q Thường một ổ abscess có khi nhiều ổ Quanh vết
chứng bụng tiêu phân đàm máu, mót rặn u abscess dẫn lưu
& ả Đau hạ sườn phải lan lên vai abscess gan
CLS c Sốt cao
ủ Dấu rung gan (+), ấn kẻ sườn (+)
a Mủ chocolate
a
m
i
p
m
ã
n
,
n
i
ê
m

m
ạ
c
p
h
ả
n
ứ
 n
g
b
ằ
n
g
t
ạ
o
k
h
ố
i
u
.
Chẩn đoán HTH mang tính quyết định HTH GPB CT scan não. HTH
Điều trị Metronidazole (Flagyl) trẻ em 35-50mg/kg/ngày x 7-10 ngày ; người lớn 1.5-2g/kg/ngày x 7-10 ngày. Tinidazole, Secnidazole, Ornidazole
VI. Dự phòng: (4 cấp): Cá nhân (cấp 1): Ăn chín uống chín => Tuyên truyền

TRICHOMONAS
GIARDIA LAMBIA VAGINALIS TENAX PENTATRICHOMONAS BALANTIDIUM COLI
(Trùng roi âm đạo) INTESTINALIS
Đại Tiêu chảy kéo dài ở trẻ em, dễ nhầm Hình dạng rất giống nhau, phân biệt nhờ vị trí ký sinh. Ở heo lây sang người và ĐV có vú
cương với loét dạ dày ở người lớn Viêm bán cấp, mãn tính Vùng răng Hoại sinh/Ký sinh đại tràng khác
miệng Đơn bào to nhất
Hình Thể hoạt động + Hình tròn/xoan: 10-30 um Quả lê + Chỉ có dạng hoạt động 10x14 Thể hoạt động:
dạng + Quả lê, 10-20um x 6-10 um. + 4 roi từ hạt gốc ra trước, một roi Kích thước: 8- mcm quả lê +Hình trứng 30-200 mcm
+ Hai nhân như hai mặt kính, 2 hạt ra sau tạo màng lượn sóng 12 x 7-17 + Một hạt gốc roi, 3-5 roi ra + Thân phủ lông tơ, có miệng bào và
gốc roi xuất phát 8 roi + Một trục sống thân có hạt không 3 hạt gốc roi, 4 trước, ra sau một roi, một nhân to, hậu môn
+ Hai hình cánh diều có bào roi ra trước một trục sống thân + TBC: nhiều không bào
Thể bào nang + Nhân trái xoan sát hạt gốc roi. một roi ra sau + Không có bào nang + Hai nhân: to hạt đậu + nhỏ tròn
+ Hình trứng, có 2-4 nhân Không có bào nang tạo màng lượn Bào nang:
sóng. + Hơi tròn 50-60um, vách dày 2 lớp, có
Đối diện có một nhân to
 Sinh Ký sinh: lòng tá tràng, đường mật
học Sức chống chịu: mất nước => bào
nang, thể hoạt động thải ra khi tiêu
chảy. Bào nang chống chịu tốt
Di chuyển và sinh sản: nhờ roi,
phân đôi chiều dọc
Bệnh Ruột: Không triệu chứng, kéo dài
lý và Đường mật: Viêm túi mật, đau sau
Lâm ăn ở hạ sườn phải. Ấn đau hạ sườn
sàng phải, Murphy(+)
Chẩn LS
đoán CLS: soi phân tìm bào nang, tiêu
chảy thấy thể hoạt động…
Điều Metronidazole 30-40mg/kg/ngày x
trị 5-7 ngày
Phòng Cấp 0: giáo dục đi tiêu ý thức
bệnh Cấp 1: vệ sinh ăn uống
Cấp 2: điều trị mầm bệnh
Cấp 3: điều trị suy dinh dưỡng do
tiêu chảy kéo dài
Chú ý: Trichomonas Vaginalis: Yếu tố thuận lợi:
Dịch tễ: Đọc thêm
Ký sinh
+ Nữ: âm đạo, bàng quang
+ Nam: niệu đạo, túi tinh...
Dinh dưỡng: thẩm thấu chất dd, ăn
VK, hồng cầu.
Sinh sản: phân đôi dọc
Nữ: viêm âm đạo
+ Khí hư (huyết trắng)
+ Ngứa, đau giao hợp
+ Rối loạn tiểu tiện
Nam:
+ Viêm niệu đạo: giọt mủ lúc ban
mai (giống lậu cầu)
+ Viêm bàng quang,…
Nữ: soi khí hư, tìm nhờ tính di
động mạnh
Nam: khó, giọt mủ ban mai,dịch
tiền liệt tuyến,…
Nguyên tắc:
+ Tại chỗ và toàn thân
+ Phối hợp VK, Candida
+ Nhiều đối tượng cùng lúc
Thuốc Metronidazole
Nữ: thuốc đặt, Nam không có nên
hiệu quả kém
Cấp 0: tệ nạn xã hội
Cấp 1: BCS, giáo dục giới tính
Cấp 2: điều trị mầm bệnh
Cấp 3: điều trị di chứng
+ pH âm đạo tăng
miệng bào + Hoại sinh ở lòng đại tràng các
Trục sóng thân chất cặn bã.
nhô ra sau + Ký sinh gây bệnh
thân + Sinh sản tách đôi dọc
+ Sức chống chịu: 3-24 ngày,
sống sót qua dịch dạ dày
+ Trước đây: không gây bệnh
+ Ngày nay: viêm đại tràng mạn
+ Tiêu phân đàm máu từng đợt,
pH phân kiềm, kéo dài trong
nhiều năm
Metronidazol 30-40mg/kg/ngày x
7 ngày
Cấp 0: xã hội
Cấp 1: ăn uống vệ sinh
Cấp 2: Điều trị mầm bệnh
Cấp 3: Điều trị di chứng
+ giảm tiết Folliculllin + Giảm VK Doderlein
Ký sinh ở đại tràng
Sinh sản:
+ Vô tính: tách đôi chiều ngang
+ Hữu tính: Tiếp hợp rồi phân đôi
Dinh dưỡng:
Ký chủ: Heo nhạy hơn người
Sức chịu đựng: bào nang rất lâu ở ngoài
mt.
+ Có KST nhưng không triệu chứng
+ Viêm đại tràng mãn: tiêu phân đàm,
tiêu chảy xen kẽ táo bón kéo dài đến
20 năm
+ Biến chứng : abscess gan (giống
E.histolytica)
Soi phân tìm bào nang, lấy phân lỏng
tìm dạng hoạt động
Metronidazole
Tetracycline
Cấp 0: xã hội, giáo dục
Cấp 1: Vệ sinh cá nhân, cách ly
Cấp 2: điều trị mầm bệnh, người chăn
heo
Cấp 3: Điều trị sớm tránh biến chứng
Xu thế gái mại dâm