04/02/2021

Chương 5:
Cung, cầu và chính sách
của chính phủ
GV: Tăng Mỹ Hà

Mục tiêu buổi học

 Kiến thức:
• Biết các công cụ điều tiết giá của chính phủ
• Hiểu tác dụng của các công cụ/chính sách đó
 Kỹ năng:
• Phân tích được cơ bản tác động của 1 chính sách lên 1
mặt hàng cụ thể trong thực tế

ThS. Tăng Mỹ Hà 2

1
 04/02/2021

Nội dung buổi học

1. Kiểm soát giá

▪ Giá trần
▪ Giá sàn
▪ Đánh giá việc kiểm soát giá
2. Thuế
▪ Cách thức thuế đánh vào người mua
▪ Cách thức thuế đánh vào người bán
▪ Phạm vi ảnh hưởng

ThS. Tăng Mỹ Hà 3

Kiểm soát giá

Giá trần – Price ceiling
Pmax

Mức giá tối đa được phép bán ra theo

luật định của 1 hàng hóa

Bảo vệ lợi ích người mua

ThS. Tăng Mỹ Hà 4

2
 04/02/2021

Giá trần không hiệu lực

Thị trường giao dịch tại giá và lượng cân bằng
Pmax > P0
Giá
kem Cung

$4 Giá trần

Giá
Cân bằng
Cầu

0 100 Lượng kem

Lượng cân bằng

Giá trần có hiệu lực

Thị trường giao dịch tại Pmax, lượng giao dịch tại Qs
Pmax < P0
P
Giá kem
Cung
Giá
cân bằng

$3

2
Giá trần
Thiếu
hụt Cầu
0
Qs =75 Qd = 125 Q
Lượng kem

3
 04/02/2021

Kiểm soát giá

Giá trần – Price ceiling Pmax
(a) Ngắn hạn (b) Dài hạn
P P
(S)
(D) (S) (D)

P0 P0

Pmax Pmax

QS QD Q QS QD Q
Thiếu hụt ít Thiếu hụt nhiều
ThS. Tăng Mỹ Hà 7

Ảnh hưởng của giá trần

Giá trần hiệu lực

 gây thiếu hụt vì QD > QS.
Ví dụ: Tình trạng thiếu hụt gas vào
năm 1970
Người bán phải phân phối hàng hóa
hay dịch vụ cho người mua theo cách
nào đó, như: xếp hàng hoặc phát hành
tem phiếu….

4
 04/02/2021

Xếp hàng tại trạm xăng

Vào năm 1973 OPEC tăng giá dầu
thô trên thị trường thế giới. Bởi vì
dầu thô là nguyên liệu đầu vào quan
trọng để làm ra xăng, giá dầu cao
hơn làm giảm lượng cung về xăng.

Ai phải chịu trách nhiệm về tình trạng

xếp hàng dài để mua xăng này?

Thế là các nhà kinh tế đổ lỗi cho các

quy định của chính phủ nhằm giới hạn
giá xăng dầu

Giá trần không hiệu lực của xăng

Giá xăng

1. Ban đầu Cung

giá trần
không có
hiệu lực $4 Giá trần

P1

Cầu
0 Q1 Lượng xăng

5
 04/02/2021

Khi giá trần ràng buộc

S2
Giá xăng 2. …Nhưng
khi cung
giảm...
P2 S1
Giá trần

P1 3. …giá trần
trở nên hiệu
4. …dẫn lực
đến sự
thiếu hụt.
Cầu
0 Q1 Lượng xăng

Kiểm soát giá

Giá sàn – Price floor
Pmin

Mức giá tối thiểu được phép bán ra theo luật

định của 1 hàng hóa

Bảo vệ lợi ích người bán

ThS. Tăng Mỹ Hà 12

6
 04/02/2021

Giá sàn không hiệu lực

Thị trường giao dịch tại giá và lượng cân bằng
Pmin < P0
Giá kem
Cung

Giá cân
bằng

$3

$2 Giá
sàn

Cầu
0 100 Lượng kem
Lượng cân bằng

Giá sàn hiệu lực...

Thị trường giao dịch tại Pmin, lượng giao dịch tại Qd

Pmin > P0
Giá kem
Cung
dư thừa

$4 Giá sàn
$3

Giá cân
bằng
Cầu
0 Qd=80 Qs=120 Lượng kem

7
 04/02/2021

Giá sàn

Khi chính phủ áp đặt mức giá sàn,

hai khả năng có thể xảy ra:
Giá sàn không hiệu lực khi giá sàn
thấp hơn giá cân bằng
Giá sàn hiệu lực khi giá sàn cao
hơn giá cân bằng, và dẫn đến dư
thừa.

Ảnh hưởng của giá sàn

Giá sàn làm cho cung và cầu trên

thị trường không cân bằng.
Khi giá thị trường bằng với giá sàn
thì giá sẽ không hạ nữa, khi đó giá
thị trường bằng với giá sàn.

8
 04/02/2021

Ảnh hưởng của giá sàn

Giá sàn hiệu lực dẫn đến dư thừa vì
QS >QD.
 vì vậy đôi khi phải áp dụng
những biện pháp hành chính
khác hoặc ràng buộc người mua
phải mua hàng…
Ví dụ: Luật tiền lương tối thiểu, trợ
cấp giá nông sản

Luật tiền lương tối thiểu

Một ví dụ minh họa giá sàn là
chính sách tiền lương tối thiểu.
Luật này quy định mức giá thấp
nhất mà Doanh nghiệp có thể
trả cho người lao động

9
 04/02/2021

Thị trường lao động tự do

Tiền lương

Cung lao động

Tiền lương
cân bằng

Cầu lao động

0 Mức cân bằng Lượng lao động
về việc làm

Thị trường lao động với luật

tiền lương tối thiểu hiệu quả
Lương

Cung lao động

Dư thừa lao động
(thất nghiệp)
Tiền lương
tối thiểu

Cầu lao động

0 Lượng cầu Lượng cung Lượng lao động

10
 04/02/2021

Đánh giá chính sách kiểm soát giá

Chính Hiệu Khắc
+ –
sách lực phục
Giá Bảo vệ Thiếu Phân
trần
Pmax người
hụt phối
Pmax <P0 tiêu
Qs<Qd hàng
dùng bán
Trợ cấp,
Bảo vệ Thặng
Giá sàn Pmin người dư
thu mua
Pmin > P0 sản xuất lượng dư
Qs>Qd
thừa
ThS. Tăng Mỹ Hà 21

Bài tập ứng dụng 1

 Hàm cầu và cung của lương thực trên thị
trường có dạng:
Qd = 120 - 20P; Qs = -30 + 40P
a. Xác định giá và sản lượng cân bằng trên thị
trường, vẽ đồ thị minh họa điểm cân bằng của
thị trường. Tại điểm cân bằng, muốn tăng
doanh thu nhà sản xuất nên tăng hay giảm giá
và tăng hay giảm sản lượng?
b. Giả sử chính phủ quy định mức giá là 4 đơn vị
tiền thì lượng thừa và thiếu lương thực trên
thị trường là bao nhiêu?
c. Giả sử do dân số tăng nhanh làm cho cầu tăng
thêm 30. Tìm giá và sản lượng cân bằng mới

ThS. Tăng Mỹ Hà 22

11
 04/02/2021

Bài tập ứng dụng 2

 Hàm cầu lúa hàng năm có dạng như sau:
Qd = 600 – 0,1P;
Sản lượng lúa thu hoạch năm nay Qs=500
Trong đó: đơn vị tính của Q là tấn, P là đồng/kg
a. Xác định giá lúa trên thị trường. Tính hệ số co dãn
của cầu theo giá tại điểm cân bằng. Vẽ đồ thị
b. Để bảo hộ sản xuất chính phủ ấn định mức giá tối
thiểu là 1.500 đồng/kg và cam kết mua hết số lúa dư.
Vậy chính phủ phải mua bao nhiêu lúa và chi bao
nhiêu tiền?
c. Trong trường hợp chính phủ không can thiệp vào thị
trường và trợ cấp cho nông dân 500 đồng/kg theo
khối lượng lúa bán ra. Tính số tiền chính phủ phải
trợ cấp. Chính phủ nên chọn giải pháp ấn định giá
hay trợ cấp?
ThS. Tăng Mỹ Hà 23

Thuế
Thuế là gì?

Chính phủ thu thuế để tạo nguồn thu

cho các dự án công cộng

ThS. Tăng Mỹ Hà 24

12
 04/02/2021

Thuế - Tax
Thuế đánh vào người bán

1. Xác định luật thuế ảnh hưởng đến

đường cung hay đường cầu
2. Xác định chiều hướng thay đổi của các
đường này
3. Xem xét sự thay đổi ảnh hưởng đến giá
và sản lượng cân bằng

ThS. Tăng Mỹ Hà 25

Ảnh hưởng của thuế lên

người bán...
Thuế đánh vào
Giá người bán làm
dịch chuyển
Kem đường cung lên
Giá S2
người Cân bằng sau trên 1 lượng
mua trả thuế đúng bằng thuế
$3.30 S1 0.5$
3.00 Thuế ($0.50)
Giá
trước 2.80
thuế Cân bằng
Giá trước thuế
người
bán
nhận
Cầu, D1

0 90 100
Lượng kem

13
 04/02/2021

Thuế - Tax
Thuế đánh vào người mua

1. Xác định luật thuế ảnh hưởng đến đường

cung hay đường cầu
2. Xác định chiều hướng thay đổi của các
đường này
3. Xem xét sự thay đổi ảnh hưởng đến giá và
sản lượng cân bằng

ThS. Tăng Mỹ Hà 27

Ảnh hưởng thuế đánh vào

người mua …
Giá kem Thuế đánh vào
người mua làm dịch
Cung, S1 chuyển đường cầu
Giá người xuống 1 lượng đúng
mua trả bằng thuế ($0.5)
$3.3 Cân bằng
Giá trước $3.0 Thuế ($0.5)
Khi chưa có thuế
thuế $2.8

Giá người
bán nhận Cân bằng D1
khi có thuế

D2

0 90 100 Lượng kem

14
 04/02/2021

Sự tác động của thuế

 Thuế hạn chế hoạt động thị trường. Khi hàng
hóa bị đánh thuế thì lượng bán ra nhỏ hơn
 Thuế đánh vào người bán hay người mua đều tác
động tương đương nhau.
 Người mua và người bán cùng chia sẻ gánh nặng
thuế
 Số tiền người mua bỏ ra luôn lớn hơn số tiền
người bán nhận về (PD > PS)

ThS. Tăng Mỹ Hà 29

Tác động của thuế

Gánh nặng về thuế được phân chia theo
tỷ lệ nào?
Ảnh hưởng của thuế đánh lên người tiêu
dùng và người người bán ra sao?

Câu trả lời phụ thuộc vào độ co giãn

cung và độ co giãn cầu

15
 04/02/2021

Cung co giãn, cầu ít co giãn,...

Giá 1. Khi cung co giãn nhiều
hơn cầu...
Giá người
mua trả Cung

Thuế 2. ... Thuế đánh

Giá không vào người mua
thuế nhiều hơn...

Giá người
bán nhận
3. ...là đánh Cầu
vào người bán.
0 Lượng

Cung ít co giãn, cầu co giãn ...

1. Khi cầu co giãn
Giá Nhiều hơn...
Giá người
Cung
mua trả
Giá không 3. ...Là đánh vào
thuế người mua.
Thuế
Cầu
Giá người
bán nhận 2. ... thuế đánh vào
người bán nhiều hơn...

0 Lượng

16
 04/02/2021

Thuế
Độ co giãn và ảnh hưởng
Cung co giãn, cầu không co giãn Cầu co giãn, cung không co giãn

PD PD
tD
P0
tD
tS
P0
PS tS PS

Người bán chịu thuế ít hơn Người mua chịu thuế ít hơn
→ Khi tham gia vào thị trường, bên nào có độ co
giãn kém hơn thì chịu thuế nặng hơn
ThS. Tăng Mỹ Hà 33

Như vậy thì gánh nặng thuế

được chia như thế nào?

Gánh nặng thuế

nghiêng nhiều về bên
thị trường ít co giãn

17
 04/02/2021

Thuế - Tax
Công cụ Chiếc nêm thuế
P PD: Giá người mua sau khi có thuế
PS: Giá người bán sau khi có thuế
PD (S) tD (tntd) Thuế người mua trả
tD
P0 tS (tnsx) Thuế người bán trả
tS t t: Thuế chính phủ đánh trên 1 đvq
PS (D)
T: Tổng số tiền thuế chính phủ thu
được (= t * QT )
QT: Lượng hàng hóa sau khi có tác
động của thuế

ThS. Tăng Mỹ Hà
QT Q0 Q 35

Thuế - Tax Cho (S): P = 6 + Q

Công cụ Chiếc nệm thuế (D): P = 18 - 3Q
P Chính phủ đánh thuế t=2 (đvt/đvq).
Tính phần thuế người tiêu dùng và
PD (S)
tD người sản xuất chịu.
P0
tS t
PS (D)

QT Q0 Q

36

18
 04/02/2021

Bài tập ứng dụng 3

 Hàm cầu và cung của một hàng hóa như sau:
Qd = 80 – 10P; Qs = -70 + 20P
a. Xác định giá và sản lượng cân bằng trên thị
trường. Nếu giá được qui định là 3 thì thị trường
sẽ dư thừa hay thiếu hụt? Lượng dư hay thiếu là
bao nhiêu? Tính hệ số co dãn của cầu theo giá tại
điểm cân bằng. Muốn tăng doanh thu thì người
bán nên tăng hay giảm giá?
b. Giả sử chính phủ đánh thuế 3 đơn vị tiền trên 1
đơn vị hàng hóa bán ra. Tính giá và sản lượng
cân bằng mới. Tính thuế mà người mua và người
bán phải chịu?
c. Giả sử cải tiến công nghệ nên các nhà sản xuất
cung ứng nhiều hơn. Dự đoán sự thay đổi của giá
và sản lượng cân bằng. Vẽ đồ thị minh họa.
ThS. Tăng Mỹ Hà 37

Bài tập ứng dụng 4:

Hàng hóa X có hàm số cầu và cung
là P = 1000 - Q và P = 4Q + 500.
Chính phủ đánh thuế $50 vào thị
trường.
1. Tính giá và lượng cân bằng ban đầu của thị
trường
2. Tính giá và lượng cân bằng khi có thuế
3. Tính giá người bán nhận và giá người mua chịu
4. Tính thuế đánh vào người bán và thuế đánh vào
người mua.
ThS. Tăng Mỹ Hà 38

19
 04/02/2021

Tóm tắt
Kiểm soát giá bao gồm giá trần và giá
sàn.
Giá trần là mức giá cho phép tối đa của
một hàng hóa hay dịch vụ. Ví dụ như
kiểm soát tiền thuê nhà.
Giá sàn là mức giá cho phép tối thiểu
của một hàng hóa hay dịch vụ. Ví dụ
như luật tiền lương tối thiểu

Tóm tắt

Thuế được sử dụng để gia tăng phúc lợi

cho những mục đích công.
Khi chính phủ đánh thuế vào hàng hóa, thì
lượng cân bằng của hàng hóa đó giảm.
Thuế đánh vào hàng hóa, cả người mua và
người bán đều bị thiệt

20
 04/02/2021

Tóm tắt
Ảnh hưởng của thuế thì có liên quan đến
người phải chịu gánh nặng thuế
Ảnh hưởng của thuế không phụ thuộc vào
việc thuế đánh trên người mua hay người
bán
Ảnh hưởng của thuế phụ thuộc vào độ co
giãn theo giá của cung và của cầu

Thank you for listening

ThS. Tăng Mỹ Hà

ThS. Tăng Mỹ Hà 42

21