See

discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/316190833

Ethical Principles of Psychologists and Code of

Conduct Vietnamese version

Technical Report · April 2017

DOI: 10.13140/RG.2.2.15630.15681/3

CITATIONS READS

0 6,022

4 authors, including:

Paul Vo Anh Tien Greeny Thanh

Ho Chi Minh City University of Social Sciences… Ho Chi Minh City University of Social Science…
2 PUBLICATIONS 0 CITATIONS 1 PUBLICATION 0 CITATIONS

SEE PROFILE SEE PROFILE

Huy Hoang The Le

Ho Chi Minh City University of Social Sciences…
1 PUBLICATION 0 CITATIONS

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Emotional abilities of Vietnamese adolescents: a multi-cultural perspective in regard with behaviors,

academic performance, human values and parental education View project

All content following this page was uploaded by Paul Vo Anh Tien on 18 April 2017.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 BẢN DỊCH

APA ETHIC CODE

Effective June 1st, 2003, as amended 2010
Ethical Principles of Psychologists and Code of Conduct
American Psychology Association

BỘ TIÊU CHUẨN
ĐẠO ĐỨC HÀNH NGHỀ NGÀNH TÂM LÝ
Người dịch:
Anh Tiến Paul Võ, Lại Kiều Mai Thanh
Hiệu đính:
MD Lê Hoàng Thế Huy, MD Nguyễn Ngọc Bích Dung

1
Đề từ

Một căn nhà, cho dù kiến trúc hay tính thẩm mỹ có độc đáo hay sáng tạo tới
đâu, cũng cần đến việc nền móng và kết cấu khung cơ bản được đảm bảo. Nếu
không, mọi cố gắng làm đẹp nó cũng trở thành tro bụi: căn nhà không thể đứng
vững để che chở cho những cuộc đời hay số phận nương nhờ bên trong.

Bất cứ định hướng ứng dụng nào của tâm lý học nói chung cũng vậy, từ nghiên
cứu lý thuyết cho đến tham vấn, lâm sàng hay trị liệu tâm lý. Thật khó để chúng
được công nhận hình hài, được bảo vệ hay cất lên tiếng nói nếu như móng nền
nhân thân của chúng chưa được phác thảo một cách rõ ràng. Hơn nữa, những
cộng việc gắn liền với mối quan hệ người – người lại càng xứng đáng để được
bảo vệ hơn, chính bởi tính khó khăn và khó lường của nó, bên cạnh ý nghĩa
nhân văn.

Trong quá trình dựng xây những cốt dầm đầu tiên cho khung làm việc chung
của các ngành tâm lý học ứng dụng tại Việt Nam, việc quan sát, tham khảo kinh
nghiệm, vốn liếng từ những khung nền đã được xây dựng từ trước là một việc
làm cần thiết. Nỗ lực để giúp kinh nghiệm ấy được biết đến là đáng ghi nhận,
dù không thể tránh khỏi những thiếu sót.

Trên tay chúng ta là hiện thân của nỗ lực đáng trân trọng đó. Mong rằng nỗ lực
bé nhỏ này sẽ khơi nguồn cho việc định hình khung kết cấu cho nghề nghiệp
tại chính nơi chúng ta đang sống, cũng như những nỗ lực khác với tầm vóc
xứng đáng với vị trí mà ngành nghề này cần và nên có trong một xã hội Á đông
hiện đại.

Sài Gòn, mùa khô 2017

ThS. Lê Hoàng Thế Huy

Trưởng Bộ môn Tham vấn-trị liệu, Khoa Tâm lý học,

Trường ĐH KHXH&NV, ĐHQG Tp.HCM

2
 BỘ TIÊU CHUẨN ĐẠO ĐỨC HÀ NH NGHỀ NGÀ NH TÂM LÝ
Mu ̣c Lu ̣c
CÁC NGUYÊN TẮC CHUNG .......................5
Principle A: Beneficence and Nonmaleficence
(Lợi ích và không gây hại) .................................5
Principle B: Fidelity and Responsibility
(Lòng trung thực và trách nhiệm) .....................5
Principle C: Integrity (Liêm chính) .....................5
Principle D: Justice (Công lý) ............................5
Principle E: Respect for People’s Rights and
Dignity (Tôn trọng nhân quyền và nhân phẩm) .6
CÁC TIÊU CHUẨN ĐẠO ĐỨC ....................6
1. Giải quyết các vấn đề đạo đức:..................6
1.01. Sử dụng công việc của nhà tâm lý không
đúng cách ........................................................... 6
1.02. . Xung đột giữa đạo đức và pháp luật, quy
định hoặc những tổ chức có thẩm quyền pháp
lý khác ................................................................. 6
1.03. .... Xung đột giữa đạo đức và các yêu cầu
của tổ chức ......................................................... 6
1.04. .... Giải pháp không chính thức của việc vi
phạm đạo đức .................................................... 6
1.05.Báo cáo vi phạm đạo đức ......................... 6
1.06.Phối hợp với các Ủy ban đạo đức ............ 7
1.07.Vu cáo ......................................................... 7
1.08. Bất công hoặc phân biệt đối xử với người
khiếu nại hoặc trả lời .......................................... 7
2. Thẩm quyền khả năng:...............................7
2.01.Giới hạn của thẩm quyền khả năng ......... 7
2.02. . Cung cấp dịch vụ trong trường hợp khẩn
cấp ..................................................................... 8
2.03.Duy trì thẩm quyền khả năng ................... 8
2.04. Căn cứ cho đánh giá khoa học và chuyên
môn ..................................................................... 8
2.05.Ủy quyền công việc cho người khác ........ 8
2.06.Các vấn đề và mâu thuẫn cá nhân .......... 8
3. Quan hệ cộng đồng: ...................................8
3.01.Phân biệt đối xử ......................................... 8
3.02.Quấy rối tình dục........................................ 9
3.03.Các quấy rối khác ...................................... 9
3.04.Tránh các tổn hại....................................... 9
3.05.Các mối quan hệ đa chiều........................ 9
3.06.Xung đột lợi ích .......................................... 9
3.07.Yêu cầu dịch vụ của bên thứ ba .............. 9
3.08.Các mối quan hệ bị lợi dụng................... 10
3.09.Hợp tác với các chuyên gia khác ........... 10
3.10.Sự đồng thuận được thông báo............. 10
3.11.Dịch vụ tâm lý được cung cấp cho tổ
chức hoặc thông qua các tổ chức ................. 10
3.12.Gián đoạn các dịch vụ tâm lý................. 11
4. Quyền riêng tư và bảo mật:...................... 11
4.01.Duy trì tính bảo mật................................. 11
4.02.Thảo luận về giới hạn của tính bảo mật 11
4.03.Ghi âm ...................................................... 11
4.04.Giảm thiểu sự xâm phạm quyền riêng tư .
................................................................... 11
4.05.Sự tiết lộ ................................................... 11
4.06.Tham khảo ý kiến .................................... 12
4.07.Sử dụng thông tin mật phục vụ cho giảng
dạy hoặc các mục đích khác .......................... 12
5. Quảng cáo và các phát biểu công cộng
khác: ................................................................ 12
5.01.Tránh các phát biểu sai hoặc lừa dối .... 12
5.02.Phát biểu bởi những người khác ............ 12
5.03... Mô tả các buổi hội thảo (Workshops) và
các chương trình giáo dục không cấp bằng . 13
5.04....... Trình bày trên các phương tiện truyền
thông ................................................................. 13
5.05.Lời chứng.................................................. 13
5.06.Chào mời cá nhân ................................... 13
6. Lưu trữ thông tin và lệ phí ........................ 13
6.01.Tư liệu hóa công việc khoa học, chuyên
môn và lưu trữ bản ghi âm.............................. 13
6.02.Duy trì, phổ biến, tiêu hủy các tư liệu bảo
mật của công việc chuyên môn và khoa học13
6.03.Giam các bản ghi vì không thanh toán . 14
6.04.Lệ phí và các thỏa thuận tài chính......... 14
6.05.Đổi chác với bệnh nhân/thân chủ ......... 14
6.06.Tính xác thực của báo cáo cho những
người chi trả và các nguồn tài trợ.................. 14
6.07.Chuyển gửi và chi phí .............................. 14
3
7. Giáo dục và đào tạo: ................................14
7.01.Thiết kế các chương trình giáo dục và
đào tạo ..............................................................14
7.02.Mô tả về các chương trình giáo dục và
đào tạo ..............................................................15
7.03.Tính chính xác trong giảng dạy ..............15
7.04.Tiết lộ thông tin cá nhân của người học15
7.05.Trị liệu cá nhân hoặc trị liệu nhóm bắt
buộc ...................................................................15
7.06.Đánh giá năng lực người học và người
được giám sát ..................................................15
7.07.Quan hệ tình dục với người học và người
được giám sát ..................................................16
8. Nghiên cứu và công bố: ...........................16
8.01.Sự đồng ý của cơ quan, tổ chức ............16
8.02.Sự đồng thuận tham gia nghiên cứu .....16
8.03.Sự đồng thuận cho việc thu âm và quay
phim ...................................................................16
8.04.Thân chủ/Bệnh nhân, sinh viên và thuộc
cấp tham gia nghiên cứu.................................17
8.05.Miễn trừ đưa ra sự đồng thuận cho
nghiên cứu ........................................................17
8.06. Cung cấp ưu đãi khi tham gia nghiên cứu
...................................................................17
8.07.Làm mù trong nghiên cứu ......................17
8.08.Trao đổi sau khi tham gia .......................17
8.09. Chăm sóc nhân đạo và sử dụng động vật
trong nghiên cứu ..............................................18
8.10.Báo cáo kết quả nghiên cứu ...................18
8.11.Đạo văn .....................................................18
8.12.Công bố tác giả ........................................18
8.13.Công bố trùng số liệu ..............................19
8.14.Chia sẻ dữ liệu nghiên cứu để xác minh ...
...................................................................19
8.15.Người xét duyệt ....................................... 19
9. Đánh giá: .................................................. 19
9.01.Các cơ sở đánh giá ................................. 19
9.02.Sử dụng việc đánh giá ............................ 20
9.03.Sự đồng thuận trong đánh giá ............... 20
9.04.Thông báo dữ liệu test ............................ 20
9.05.Xây dựng test ........................................... 20
9.06.Diễn giải kết quả đánh giá ...................... 21
9.07.Đánh giá bởi người chưa đủ trình độ
chuyên môn ...................................................... 21
9.08.Các test và kết quả test lỗi thời ............. 21
9.09.Dịch vụ chấm điểm và diễn giải test ..... 21
9.10.Giải thích kết quả đánh giá ..................... 21
9.11.Duy trì tính an toàn của test ................... 21
10. Trị liệu: ..................................................... 21
10.01.Sự đồng thuận cho trị liệu .................... 21
10.02.Trị liệu có liên quan đến cặp đôi hoặc
gia đình ............................................................. 22
10.03.Trị liệu nhóm .......................................... 22
10.04.Cung cấp trị liệu cho thân chủ đã được
nhận dịch vụ bởi người khác ........................... 22
10.05.Thân mật tình dục với thân
chủ/bệnhnhân trị liệu hiện tại ......................... 22
10.06.Thân mật tình dục với người thân hoặc
người có quan hệ quan trọng với thân
chủ/bệnh nhân trị liệu hiện tại ........................ 22
10.07.Trị liệu với bạn tình trước đó ................ 23
10.08.Thân mật tình dục với thân chủ/bệnh
nhân trước đó ................................................... 23
10.09.Gián đoạn trị liệu ................................... 23
10.10.Chấm dứt trị liệu .................................... 23
4
CÁC NGUYÊN TẮC CHUNG:
Phần này bao gồm các Nguyên tắc chung.
Nguyên tắc chung - nhưng khác với các Tiêu
chuẩn đạo đức. Mục đích của chúng là để
hướng dẫn và truyền cảm hứng cho các nhà
tâm lý hướng đến những lý tưởng đạo đức
cao nhất của nghề nghiệp. Khác với các Tiêu
chuẩn đạo đức, các Nguyên tắc chung không
đại diện cho nghĩa vụ và không nên là cơ sở
cho việc áp đặt lệnh trừng phạt. Việc áp dụng
các Nguyên tắc chung cho hai lý do trên sẽ
làm bóp méo ý nghĩa và mục đích của chúng.
Principle A: Beneficence and
Nonmaleficence
(Lợi ích và không gây hại)
Các nhà tâm lý phấn đấu cho lợi ích của
những người họ làm việc cùng và cẩn trọng
trong việc không gây hại cho họ.
Trong các hoạt động nghề nghiệp, các nhà
tâm lý tìm cách bảo vệ quyền và lợi ích của
những người họ cùng tương tác trong công
việc, những người có liên quan, cũng như
phúc lợi cho động vật trong các nghiên cứu
có sự tham gia của động vật.
Khi xung đột xảy ra giữa các nghĩa vụ hay mối
quan tâm của các nhà tâm lý, cần cố gắng
giải quyết xung đột trong tinh thần trách
nhiệm để tránh hoặc giảm thiểu tối đa các
tổn hại.
Bởi vì những đánh giá và hành động mang
tính khoa học, chuyên môn của nhà tâm lý có
thể ảnh hưởng đến cuộc sống của những
người khác, nhà tâm lý cần tỉnh táo, thận
trọng khi các yếu tố cá nhân, tài chính, xã hội,
tổ chức, chính trị có thể khiến sự ảnh hưởng
của nhà tâm lý lên người khác bị sử dụng sai
mục đích.
Nhà tâm lý cần ý thức rằng sức khỏe thể chất
và tinh thần của bản thân họ có thể ảnh
hưởng đến khả năng giúp đỡ những người mà
họ làm việc cùng.
Principle B: Fidelity and Responsibility
(Lòng trung thực và trách nhiệm)
Nhà tâm lý thiết lập mối quan hệ tin cậy với
những người mà họ làm việc cùng; ý thức
được trách nhiệm nghề nghiệp và chuyên
môn của mình đối với xã hội và những cộng
đồng mà họ làm việc.
Duy trì các hành vi chuyên nghiệp trong ứng
xử, làm rõ vai trò và nghĩa vụ chuyên môn,
nhận lấy trách nhiệm phù hợp với hành vi của
mình, quản lý các xung đột lợi ích có thể dẫn
đến việc lạm dụng hoặc gây tổn hại.
Tham khảo ý kiến, chuyển gửi đến hoặc hợp
tác với các chuyên gia và tổ chức trong phạm
vi cần thiết để phục vụ quyền lợi tốt nhất cho
người mình làm việc cùng; quan tâm đến việc
tuân thủ đạo đức và ứng xử trong chuyên
môn, nghề nghiệp của đồng nghiệp.
Nhà tâm lý cố gắng đóng góp một phần thời
gian chuyên môn của mình vào những hoạt
động có ít hoặc không có thù lao hay lợi ích
cá nhân.
Principle C: Integrity (Liêm chính)
Nhà tâm lý cần cố gắng thành thật, chính
xác, uy tín trong khoa học, giảng dạy và thực
hành tâm lý.
Trong các hoạt động nghề nghiệp, không ăn
cắp, gian lận hay tham gia lừa đảo, trốn tránh
hoặc cố ý bóp méo sự thật.
Giữ lời hứa, tránh những cam kết không khôn
ngoan hoặc không rõ ràng.
Trong các tình huống mà sự dối trá là chính
đáng để tối đa hóa lợi ích và giảm thiểu tác
hại, nhà tâm lý có nghĩa vụ xem xét tính cần
thiết, những hậu quả có thể có và có trách
nhiệm khôi phục bất kỳ sự mất lòng tin hay
tác động có hại phát sinh từ tình huống này.
Principle D: Justice (Công lý)
Tất cả mọi người đều có quyền tiếp cận và
hưởng lợi từ các hoạt động chuyên môn của
các nhà tâm lý, với chất lượng tương đương
5
trong các quy trình, thủ tục và các dịch vụ
được thực hiện bởi các nhà tâm lý.
Cần có những đánh giá hợp lý cũng như sự
thận trọng để đảm bảo rằng các thành kiến
tiềm tàng, giới hạn về thẩm quyền hay hạn
chế về chuyên môn không dẫn đến các động
thái không công bằng.
Principle E: Respect for People’s Rights
and Dignity (Tôn trọng nhân quyền và
nhân phẩm)
Nhà tâm lý ý thức tôn trọng phẩm giá, giá trị
của mọi người cũng như quyền riêng tư, bảo
mật, tự quyết của mỗi người.
Cần chú trọng thực hiện các biện pháp bảo
vệ đặc biệt khi cần thiết để bảo vệ quyền và
lợi ích của các cá nhân hoặc nhóm dễ bị tổn
thương, bị hạn chế quyền tự quyết.
Nhà tâm lý có ý thức và tôn trọng sự khác biệt
về văn hóa, cá nhân và vai trò, bao gồm
những khác biệt dựa trên tuổi tác, giới tính,
định dạng giới, chủng tộc, dân tộc thiểu số,
nền văn hóa, nguồn gốc quốc gia, tôn giáo, xu
hướng tính dục, khuyết tật, ngôn ngữ, tình
trạng kinh tế xã hội và cân nhắc đến các yếu
tố này khi làm việc với những thành viên
thuộc các nhóm dễ bị tổn thương nêu trên.
Nhà tâm lý không để các thành kiến của mình
ảnh hưởng đến công việc chuyên môn, cũng
như không cố tình tham gia hay bỏ qua
những hành vi của người khác được thực hiện
dựa trên các định kiến nêu trên.
CÁC TIÊU CHUẨN ĐẠO ĐỨC
1. Giải quyết các vấn đề đạo đức:
1.01. Sử dụng công việc của nhà tâm lý
không đúng cách
Nếu nhà tâm lý phát hiện ra việc sử dụng
không đúng cách hoặc mô tả sai sự thật về
công việc của họ, họ tiến hành các bước thích
hợp để sửa chữa hoặc giảm thiểu điều đó.
1.02. Xung đột giữa đạo đức và pháp
luật, quy định hoặc những tổ chức
có thẩm quyền pháp lý khác
Nếu trách nhiệm đạo đức xung đột với pháp
luật, quy định hay các thẩm quyền pháp lý,
nhà tâm lý cần làm rõ bản chất của xung đột,
giải thích rõ về các cam kết đạo đức của bản
thân và có trách nhiệm giải quyết xung đột
theo các Nguyên tắc chung và các Tiêu
chuẩn đạo đức của Bộ tiêu chuẩn đạo đức
nghề nghiệp.
Tiêu chuẩn này không được phép sử dụng để
bào chữa hoặc bảo vệ việc vi phạm nhân
quyền trong bất cứ trường hợp nào
1.03. Xung đột giữa đạo đức và các yêu
cầu của tổ chức
Nếu yêu cầu của tổ chức mà nhà tâm lý có
liên đới hoặc làm việc cho có mâu thuẫn với
quy chuẩn đạo đức, thì nhà tâm lý cần làm rõ
bản chất của xung đột, giải thích rõ về các
cam kết đạo đức của bản thân và có trách
nhiệm giải quyết xung đột theo các Nguyên
tắc chung và các tiêu chuẩn của Bộ tiêu
chuẩn đạo đức nghề nghiệp.
Tiêu chuẩn này không được phép sử dụng để
bào chữa hoặc bảo vệ việc vi phạm nhân
quyền trong bất cứ trường hợp nào.
1.04. Giải pháp không chính thức của
việc vi phạm đạo đức
Khi nhà tâm lý tin rằng đồng nghiệp của mình
có khả năng vi phạm đạo đức, nên giải quyết
vấn đề bằng cách thông báo cá nhân cho
người đó và tìm kiếm giải pháp không chính
thức thích hợp (nếu điều này là khả thi), và sự
can thiệp này không vi phạm bất kỳ quyền
bảo mật nào (Xem Tiêu chuẩn 1.02, Xung đột
giữa đạo đức và pháp luật, quy định hoặc
những tổ chức có thẩm quyền pháp lý khác
và Tiêu chuẩn 1.03, Xung đột giữ đạo đức và
các yêu cầu của tổ chức.)
1.05. Báo cáo vi phạm đạo đức
Nếu một vi phạm đạo đức là rõ ràng, gây tổn
hại đáng kể hoặc có khả năng gây tổn hại
đáng kể đến một người hoặc một tổ chức và
các giải pháp không chính thức theo Tiêu
6
chuẩn 1.04 là không khả thi hoặc không giải
quyết hiệu quả, nhà tâm lý cần tiếp tục
chuyển sự việc đến ủy ban đạo đức nghề
nghiệp, ủy ban cấp giấy phép ngành nghề,
hay cơ quan chức năng hay tổ chức phù hợp
thuộc cấp bang hay cấp quốc gia.
Tiêu chuẩn này không được áp dụng khi sự
can thiệp vi phạm quyền bảo mật hay trong
trường hợp một nhà tâm lý nào đó đang bị
cấm thẩm định công việc của một nhà tâm lý
khác đang có hành động chuyên môn cần
được xem xét. (Xem Tiêu chuẩn 1.02, Xung
đột giữa đạo đức và pháp luật, quy định hoặc
những tổ chức có thẩm quyền pháp lý khác).
1.06. Phối hợp với các Ủy ban đạo đức
Nhà tâm lý cần hợp tác trong việc điều tra hay
tố tụng về đạo đức, cung cấp các tài liệu theo
yêu cầu của APA hay Hiệp hội tâm lý mà họ
trực thuộc. Nhà tâm lý cần cung cấp những
vấn đề mang tính bảo mật.
Bản thân việc bất hợp tác với ủy ban đạo đức
đã là một hành vi vi phạm đạo đức
Tuy nhiên, việc đưa ra yêu cầu trì hoãn xét xử
đơn khiếu nại đạo đức trong khi chờ đợi kết
quả phân xử thì không được xem như hành vi
không hợp tác.
1.07. Vu cáo
Nhà tâm lý không đệ trình hoặc khuyến khích
đệ trình những hồ sơ khiếu nại đạo đức coi
thường hậu quả hoặc cố ý lờ đi các sự thật có
thể bác bỏ cáo buộc.
1.08. Bất công hoặc phân biệt đối xử với
người khiếu nại hoặc trả lời
Nhà tâm lý không phủ nhận, ngăn cản công
việc cá nhân, sự thăng tiến, sự việc được
chấp nhận tham gia những chương trình học
thuật hay các chương trình khác, sự đề bạt…
của một cá nhân nếu chỉ dựa vào những việc
họ đã làm hay vì họ đang là đối tượng của
một khiếu nại đạo đức. Điều này cũng không
ngăn cản được việc hành động dựa trên các
kết quả của thủ tục tố tụng hoặc xem xét các
thông tin phù hợp khác.
2. Thẩm quyền khả năng:
2.01. Giới hạn của thẩm quyền khả năng
(a) Nhà tâm lý chỉ được cung cấp dịch vụ,
giảng dạy, nghiên cứu, hướng dẫn nghiên
cứu với các đối tượng và lĩnh vực trong
giới hạn thẩm quyền khả năng của mình
dựa trên nền tảng giáo dục, đào tạo, kinh
nghiệm giám sát, tư vấn, học tập, kinh
nghiệm chuyên môn của bản thân.
(b) Khi các kiến thức chuyên môn và bằng
chứng khoa học trong lĩnh vực tâm lý học
xác định rằng sự hiểu biết về các yếu tố
liên quan đến tuổi tác, giới tính, định dạng
giới, chủng tộc, dân tộc thiểu số, nền văn
hóa, nguồn gốc quốc gia, tôn giáo, xu
hướng tính dục, khuyết tật, ngôn ngữ, tình
trạng kinh tế xã hội là cần thiết cho việc
thực hiện có hiệu quả các dịch vụ hay
nghiên cứu, nhà tâm lý cần có hay nhận
được sự đào tạo, kinh nghiệm, tư vấn hoặc
giám sát cần thiết để đảm bảo năng lực
cung cấp dịch vụ, hoặc giới thiệu đến
người có chuyên môn phù hợp, ngoại trừ
trường hợp được quy định ở Tiêu chuẩn
2.02, Cung cấp dịch vụ trong trường hợp
khẩn cấp.
(c) Nhà tâm lý có kế hoạch cung cấp dịch vụ,
giảng dạy, hoặc tiến hành nghiên cứu liên
quan đến cộng đồng, lĩnh vực, kỹ thuật
hoặc công nghệ mới đối với họ thì cần
phải có giấy chứng nhận về việc họ đã trải
qua hay lĩnh hội sự giáo dục, đào tạo, thực
hành có giám sát, tư vấn hoặc nghiên cứu
có liên quan.
(d) Khi nhà tâm lý được yêu cầu cung cấp
dịch vụ cho các cá nhân trong trường hợp
các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tinh thần
phù hợp không có sẵn hoặc nhà tâm lý đó
chưa đạt được thẩm quyền khả năng cần
thiết thì nhà tâm lý nếu đã được đào tạo
hay có kinh nghiệm làm việc gần với vấn
đề này có thể cung cấp dịch vụ để đảm
bảo yêu cầu dịch vụ của thân chủ không
bị từ chối, với điều kiện nhà tâm lý đó cần
có nỗ lực hợp lý để đạt được thẩm quyền
khả năng cần thiết bằng cách sử dụng
những nghiên cứu, tham dự khóa đào tạo,
7
 tư vấn hay thực hiện nghiên cứu có liên
quan.
(e) Trong những lĩnh vực mới nổi mà tiêu
chuẩn chính thức để được công nhận cho
việc đào tạo chưa tồn tại, nhà tâm lý vẫn
tiến hành các bước hợp lý để đảm bảo
thẩm quyền khả năng cho công việc của
họ) và để bảo vệ thân chủ, sinh viên, người
được giám sát, người tham gia nghiên
cứu, tổ chức và những người khác khỏi bị
tổn hại.
(f) Khi đảm nhận vai trò pháp lý, các nhà tâm
lý cần làm quen dần với những quy tắc về
tư pháp hoặc hành chính mà họ phụ thuộc
vào.
2.02. Cung cấp dịch vụ trong trường hợp
khẩn cấp
Trong trường hợp khẩn cấp, nhà tâm lý có thể
cung cấp dịch vụ cho các cá nhân khicác
dịch vụ sức khỏe tâm thần khác không có
sẵn hoặc ngay cả khi nhà tâm lý chưa có đầy
đủ sự huấn luyện cần thiết, để đảm bảo rằng
dịch vụ khẩn cấp này không bị từ chối. Việc
cung cấp dịch vụ trong tình huống khẩn cấp
cần được ngưng ngay khi tình trạng khẩn cấp
kết thúc hay đến khi có dịch vụ thích hợp xuất
hiện.
2.03. Duy trì thẩm quyền khả năng
Nhà tâm lý cần liên tục thực hiện những nỗ
lực để phát triển và duy trì khả năng của họ.
2.04. Căn cứ cho đánh giá khoa học và
chuyên môn
Công việc của một nhà tâm lý cần được thiết
lập dựa trên những kiến thức khoa học và
chuyên môn của ngành học. (Xem Tiêu
chuẩn 2.01e, Giới hạn của thẩm quyền khả
năng và 10.01b, Sự đồng thuận cho trị liệu.)
2.05. Ủy quyền công việc cho người khác
Nhà tâm lý học ủy thác công việc cho nhân
viên, người được giám sát, nghiên cứu sinh,
trợ giảng hay những người sử dụng dịch vụ
của người khác như thông dịch viên, cần thực
hiện các bước hợp lý để:
a) Tránh ủy thác công việc đó cho những
người có mối quan hệ đa chiều với
những người đang nhận dịch vụ, nếucó
khả năng dẫn đến việc khai thác thông
tin cho mục đích riêng hay làm mất
tính khách quan.
b) Chỉ cho phép ủy thác một số trách
nhiệm cho những người được trông
đợi và có khả năng thực hiện thành
thạo dựa trên nền tảng giáo dục, đào
tạo hay kinh nghiệm của họ, dù họ
đang làm việc độc lập hay đang được
giám sát ở mức độ nhất định.
c) Thấy được rằng người đó thực hiện
các dịch vụ một cách thành thạo.
(Xem Tiêu chuẩn 2.02, Cung cấp dịch vụ
trong trường hợp khẩn cấp; 3.05, Các mối
quan hệ đa chiều; 4.01, Duy trì tính bảo mật;
9.01, Các cơ sở đánh giá; 9.02, Sử dụng việc
đánh giá; 9.03, Sự đồng thuận trong đánh giá;
và 9.07, Đánh giá bởi người chưa đủ trình độ
chuyên môn.)
2.06. Các vấn đề và mâu thuẫn cá nhân
(a) Các nhà tâm lý kiềm chế không khởi
xướng một hoạt động khi họ biết hoặc
phải biết rằng có một khả năng đáng kể là
vấn đề cá nhân của họ sẽ ngăn cản họ
thực hiện các hoạt động liên quan đến
công việc của mình một cách chuyên
nghiệp.
(b) Khi nhà tâm lý bắt đầu nhận thức được
vấn đề cá nhân của họ có thể ảnh hưởng
xấu đến việc thực hiện các nhiệm vụ có
liên quan đến công việc một cách thích
đáng, họ cần thực hiện các biện pháp
thích hợp, chẳng hạn như nhận hướng dẫn
từ người giám sát hay giám sát nhóm và
xác định xem họ có nên hạn chế, đình chỉ
hoặc chấm dứt nhiệm vụ liên quan đến
công việc hay không (Xem Tiêu chuẩn
10.10, Chấm dứt trị liệu.)
3. Quan hệ cộng đồng:
3.01. Phân biệt đối xử
Trong những hoạt động có liên quan đến
công việc, nhà tâm lý không dính líu đến việc
phân biệt đối xử dựa trên tuổi tác, giới tính,
định dạng giới, chủng tộc, dân tộc thiểu số,
8
nền văn hóa, nguồn gốc quốc gia, tôn giáo, xu
hướng tính dục, khuyết tật, tình trạng kinh tế
xã hội hoặc bất cứ điều nào bị pháp luật cấm.
3.02. Quấy rối tình dục
Nhà tâm lý không dính líu đến quấy rối tình
dục. Quấy rối tình dục là gạ gẫm tình dục,
động chạm thân thể, các hành vi bằng lời
hoặc không lời mà về mặt bản chất có liên
quan đến tính dục. Những việc này có thể xảy
ra trong hoạt động hoặc ở vai trò nhà tâm lý,
(1) không được chào đón, mang tính xâm hại
hay tạo ra một môi trường làm việc hay giáo
dục bất lợi mà nhà tâm lý biết hoặc được cho
biết, hay (2) đủ nghiêm trọng đến mức có thể
một người nào đó bị lạm dụng trong bối cảnh
nhất định. Quấy rối tình dục có thể bao gồm
một hành động đơn lẻ nghiêm trọng, mãnh
liệt hoặc một chuỗi các hành động liên tục và
lặp lại ở nhiều nơi. (Xem Tiêu chuẩn 1.08, Bất
công hoặc phân biệt đối xử vớingười khiếu
nại hoặc trả lời.)
3.03. Các quấy rối khác
Nhà tâm lý không cố ý dính líu vào các hành
vi quấy rối hay lăng mạ người mà họ tương
tác trong công việc dựa trên những yếu tố
như tuổi tác, giới tính, bản dạng giới, chủng
tộc, dân tộc thiểu số, văn hóa, nguồn gốc
quốc gia, tôn giáo, xu hướng tính dục, khuyết
tật, ngôn ngữ, tình trạng kinh tế xã hội,… của
người đó.
3.04. Tránh các tổn hại
Nhà tâm lý cần tiến hành các bước hợp lý để
tránh làm tổn hại đến thân chủ/bệnh nhân
của họ, học sinh, những người được giám sát,
người tham gia nghiên cứu, các tổ chức và
những người mà họ cùng làm việc để giảm
thiểu các tổn hại có thể dự đoán trước hoặc
không thể tránh khỏi.
3.05. Các mối quan hệ đa chiều
(a) Một mối quan hệ đa chiều xảy ra khi một
nhà tâm lý đóng vai trò chuyên gia với một
người và (1) cùng lúc giữ vai trò khác với
cùng người đó, (2) đồng thời ở trong mối
quan hệ với người có quan hệ gần gũi
hoặc có liên quan đến người mà nhà tâm
lý có quan hệ làm việc, hoặc (3) hứa hẹn
sẽ tiến vào một mối quan hệ trong tương
lai với người thụ hưởng hoặc với một
người khác có quan hệ gần gũi hoặc liên
quan đến người thụ hưởng.
Một nhà tâm lý phải tránh bước vào mối
quan hệ đa chiều nếu mối quan hệ đa
chiều đó có thể làm giảm tính khách quan,
năng lực, tính hiệu quả trong việc thể hiện
vai trò của nhà tâm lý hoặc có nguy cơ
khai thác, tổn hại khác đối với người mà
nhà tâm lý đóng vai trò chuyên gia.
Các mối quan hệ đa chiều mà không làm
suy giảm tính hiệu quả hay gây ra rủi
ro/tổn hại thì không vi phạm đạo đức
nghề nghiệp.
(b) Vì có những yếu tố không lường trước
được, nếu một nhà tâm lý nhận thấy có
một mối quan hệ đa chiều chứa đựng
những nguy cơ tiềm tàng đã phát sinh thì
nhà tâm lý phải tiến hành các bước hợp lý
để giải quyết nó, với mối quan tâm thích
đáng đến quyền lợi cao nhất của người bị
ảnh hưởng và tuân thủ tối đa Tiêu chuẩn
đạo đức.
(c) Khi các nhà tâm lý được pháp luật, chính
sách của cơ sở hoặc các tình huống bất
thường yêu cầu phục vụ nhiều hơn một vai
trò trong các vụ kiện pháp lý hay dân sự,
thì ngay từ lúc bắt đầu họ phải làm rõ vai
trò được trông đợi, mức độ bảo mật và
thậm chí xa hơn nếu có thay đổi xảy ra.
(Xem Tiêu chuẩn 3.04, Tránh các tổn hại;
và 3.07, Yêu cầu dịch vụ của bên thứ ba.)
3.06. Xung đột lợi ích
Nhà tâm lý tránh đảm nhận vai trò chuyên gia
khi các mối quan hệ hay lợi ích liên quan đến
cá nhân, khoa học, chuyên môn, pháp luật, tài
chính hoặc các lợi ích, mối quan hệ khác có
thể (1) giảm tính khách quan, năng lực hoặc
tính hiệu quả trong việc thể hiện vai trò của
nhà tâm lý, hoặc (2) khiến cho người hoặc tổ
chức mà nhà tâm lý có quan hệ làm việc bị
tổn hại hoặc bị lợi dụng.
3.07. Yêu cầu dịch vụ của bên thứ ba
Khi nhà tâm lý đồng ý cung cấp dịch vụ cho
một người hoặc một đơn vị theo yêu cầu bởi
9
một bên thứ ba, nhà tâm lý nỗ lực để làm rõ
bản chất của mối quan hệ với tất cả cá nhân
hay tổ chức có liên quan ngay từ ban đầu. Sự
làm rõ này bao gồm cả vai trò của nhà tâm lý
(ví dụ, nhà trị liệu, nhà tư vấn, chuyên gia chẩn
đoán, làm chứng trước tòa), nhận định ai là
thân chủ, khả năng sử dụng các dịch vụ được
cung cấp, những thông tin đã thu được và
việc có thể có những giới hạn đến tính bảo
mật. (Xem Tiêu chuẩn 3.05, Các mối quan hệ
đa chiều; và 4.02, Thảo luận về giới hạn của
tính bảo mật.)
3.08. Các mối quan hệ bị lợi dụng
Nhà tâm lý không lợi dụng ai đó mà họ đang
có thẩm quyền giám sát, đánh giá hoặc
những thẩm quyền khác như quan hệ thân
chủ/bệnh nhân, sinh viên, người được giám
sát, người tham gia vào nghiên cứu và nhân
viên. (Xem Tiêu chuẩn 3.05, Các mối quan hệ
đa chiều; 6.04, Lệ phí và các thỏa thuận tài
chính; 6.05, Đổi chác với bệnh nhân/thân chủ;
7.07, Quan hệ tình dục với người học và người
được giám sát; 10.05, Thân mật tình dục với
thân chủ/bệnhnhân trị liệu hiện tại; 10.06,
Thân mật tình dục với người thân hoặc người
có quan hệ quan trọng với thân chủ/bệnh
nhân trị liệu hiện tại; 10.07, Trị liệu với bạn tình
trước đó; và 10.08, Thân mật tình dục với
thân chủ/bệnh nhân trước đó.)
3.09. Hợp tác với các chuyên gia khác
Khi cần thiết và hợp lí về mặt chuyên môn,
nhà tâm lý hợp tác với các chuyên gia khác
để phục vụ thân chủ/bệnh nhân của họ một
cách hiệu quả và phù hợp. (Xem Tiêu chuẩn
4.05, Sự tiết lộ.)
3.10. Sự đồng thuận được thông báo
(a) Khi nhà tâm lý tiến hành nghiên cứu hay
cung cấp dịch vụ đánh giá, trị liệu, tham
vấn hay tư vấn trực tiếp hoặc thông qua
trung gian điện tử hay thông qua các hình
thức trao đổi khác, họ cần có được sự
đồng thuận bằng ngôn ngữ có thể hiểu
được đối với một/những cá nhân tham gia,
trừ những trường hợp tiến hành các hoạt
động nêu trên mà không cần sự đồng
thuận vì đã được pháp luật/điều luật chính
phủ cho phép hoặc được đề cập trong
Tiêu chuẩn đạo đức. (Xem Tiêu chuẩn
8.02, Sự đồng thuận tham gia nghiên cứu;
Tiêu chuẩn 9.03, Sự đồng thuận trong
đánh giá; và 10.01, Sự đồng thuận cho trị
liệu.)
(b) Đối với những người không có khả năng
đưa ra sự đồng thuận hợp pháp, nhà tâm
lý vẫn (1) cung cấp một lời giải thích thỏa
đáng, (2) tìm kiếm sự đồng ý của cá nhân,
(3) tôn trọng những ưa chuộng hoặc lợi
ích của cá nhân đó và (4) đạt được sự cho
phép thích đáng từ một người được ủy
quyền hợp pháp, nếu sự đồng thuận thay
thế được pháp luật cho phép hay yêu cầu.
Khipháp luật không cho phép/yêu cầu sự
đồng thuận của người được ủy quyền hợp
pháp, nhà tâm lý tiến hành các bước hợp
lý để bảo vệ quyền và lợi ích của cá nhân
đó.
(c) Khi dịch vụ tâm lý được tòa án sắp xếp hay
nói cách khác là ủy quyền, nhà tâm lý
thông báo cho cá nhân bản chất có thể
lường trước của dịch vụ, bao gồm việc
dịch vụ đó được tòa án sắp xếp hay ủy
thác và có tồn tại bất cứ giới hạn bảo mật
nào hay không, trước khi tiến hành.
(d) Nhà tâm lý lưu trữ một cách phù hợp sự
đồng thuận bằng văn bản hay lời nói, sự
cho phép và đồng ý. (Xem Tiêu chuẩn
8.02, Sự đồng thuận tham gia nghiên cứu;
9.03, Sự đồng thuận trong đánh giá; và
10.01, Sự đồng thuận cho trị liệu.)
3.11. Dịch vụ tâm lý được cung cấp cho
tổ chức hoặc thông qua các tổ
chức
(a) Nhà tâm lý cung cấp dịch vụ cho tổ chức
hoặc thông qua các tổ chức cần cung cấp
các thông tin trước cho thân chủ và những
người liên đới trực tiếp với dịch vụ về:
(1) Bản chất và tính khách quan của dịch
vụ
(2) Người thụ hưởng dự kiến
(3) Trong những cá nhân đó thì ai là thân
chủ
10
 (4) Mối quan hệ mà nhà tâm lý sẽ có với
từng người và tổ chức đó
(5) Khả năng sử dụng các dịch vụ được
cung cấp hoặc thông tin đạt được
(6) Ai sẽ được tiếp cận với thông tin
(7) Giới hạn bảo mật.
Nhà tâm lý cung cấp càng sớm càng tốt
thông tin về kết quả và kết luận của những
dịch vụ đến những người phù hợp.
(b) Nếu nhà tâm lý bị pháp luật hay vai trò tổ
chức ngăn cản việc cung cấp những
thông tin như trên đến cá nhân hay nhóm
riêng biệt, họ phải thông báo đến những
cá nhân hay nhóm đó ngay từ lúc bắt đầu
cung cấp dịch vụ.
3.12. Gián đoạn các dịch vụ tâm lý
Trừ khi đã được bao hàm trong hợp đồng,
nhà tâm lý cần có nỗ lực dự tính thích đáng
để dịch vụ cung cấp vẫn thuận tiện trong
những sự kiện khiến dịch vụ bị gián đoạn bởi
các yếu tố từ phía nhà tâm lý như bệnh tật,
cái chết, vắng mặt, chuyển chỗ ở, nghỉ hưu;
hoặc từ thân chủ/bệnh nhân như chuyển chỗ
ở hay giới hạn về mặt tài chính. (Xem Tiêu
chuẩn 6.02c. Duy trì, phổ biến, tiêu hủy các tư
liệu bảo mật của công việc chuyên môn và
khoa học.)
4. Quyền riêng tư và bảo mật:
4.01. Duy trì tính bảo mật
Nhà tâm lý có nghĩa vụ tối thượng và cần
phòng ngừa hợp lý để bảo vệ thông tin mật
đã có thông qua hay được lưu giữ trên bất cứ
phương tiện nào, công nhận giới hạn bảo mật
có thể được kiểm soát bởi pháp luật hoặc
được thiết lập bởi điều luật của cơ sở hay bởi
mối quan hệ chuyên môn/khoa học. (Xem
Tiêu chuẩn 2.05, Ủy quyền công việc cho
người khác.)
4.02. Thảo luận về giới hạn của tính bảo
mật
(a) Nhà tâm lý thảo luận với cá nhân (ở mức
độ khả thi nào đó thì bao gồm cả những
người không có khả năng hợp pháp đưa ra
sự đồng thuận và người đại diện hợp pháp
của họ) và tổ chức mà họ thiết lập mối
quan hệ chuyên môn hay khoa học về (1)
giới hạn thích đáng của tính bảo mật và
(2) khả năng có thể sử dụng các thông tin
phát sinh trong các hoạt động tâm lý.
(Xem Tiêu chuẩn 3.10, Sự đồng thuận
được thông báo.)
(b) Trừ trường hợp bất khả thi hoặc bị cấm,
cần đảm bảo có sự thảo luận về tính bảo
mật diễn ra ngay từ đầu mối quan hệ và
cả sau khi có tình huống mới phát sinh.
Nhà tâm lý cung cấp dịch vụ, sản phẩm
hoặc thông tin qua các kênh điện tử thì
thông báo cho thân chủ/bệnh nhân về
những rủi ro liên quan đến quyền riêng tư
hay giới hạn bảo mật.
4.03. Ghi âm
Trước khi ghi âm giọng nói hay hình ảnh của
cá nhân mà nhà tâm lý đang cung cấp dịch
vụ, nhà tâm lý phải có được sự cho phép từ
họ hoặc đại diện hợp pháp của họ. (Xem Tiêu
chuẩn 8.03, Sự đồng thuận cho việc thu âm
và quay phim; 8.05, Miễn trừ đưa ra sự đồng
thuận cho nghiên cứu; và 8.07, Làm mù trong
nghiên cứu.)
4.04. Giảm thiểu sự xâm phạm quyền
riêng tư
(a) Nhà tâm lý chỉ trình bày trong các báo cáo
và bản tham khảo (bao gồm cả hình thức
văn bản và lời nói) thông tin thực sự có liên
quan đến mục đích trao đổi của các văn
bản này.
(b) Nhà tâm lý chỉ thảo luận về thông tin bảo
mật mà mình có được trong công việc cho
mục đích khoa học hay chuyên môn phù
hợp, và chỉ với những cá nhân có liên quan
trực tiếp tới những vấn đề này.
4.05. Sự tiết lộ
(a) Nhà tâm lý có thể tiết lộ thông tin mật
trong trường hợp có sự đồng thuận thích
hợp từ phía thân chủ là các tổ chức, cá
nhân, hoặc người được ủy quyền hợp
pháp đại diện cho thân chủ/bệnh nhân,
trừ trường hợp bị pháp luật cấm;
11
(b) Nhà tâm lý chỉ tiết lộ thông tin mật mà
không có sự đồng thuận từ phía cá nhân
khi được pháp luật chỉ định hoặc khi được
pháp luật cho phép phục vụ cho các mục
đích hợp lệ như (1) cung cấp dịch vụ
chuyên môn cần thiết; (2) được tham
khảo ý kiến chuyên môn phù hợp; (3) bảo
vệ thân chủ/bệnh nhân, nhà tâm lý hay
người khác tránh khỏi nguy hại; (4) nhận
được tiền trả cho dịch vụ từ thân
chủ/bệnh nhân. Trong trường hợp tiết lộ
thì thông tin phải giới hạn ở mức tối thiểu
cần thiết vừa đủ để đạt được mục đích.
(Xem Tiêu chuẩn 6.04a, Lệ phí và các thỏa
thuận tài chính.)
4.06. Tham khảo ý kiến
Khi tham khảo ý kiến đồng nghiệp, (1) nhà
tâm lý không tiết lộ thông tin mật có thể dẫn
đến việc nhận biết được thân chủ/bệnh nhân,
người tham gia nghiên cứu hay những cá
nhân/tổ chức khác mà họ có mối quan hệ
bảo mật, trừ khi họ đã nhận được sự đồng
thuận trước đó từ cá nhân hay tổ chức, hoặc
trong trường hợp việc tiết lộ là không thể
tránh khỏi, và (2) họ chỉ tiết lộ thông tin đến
mức tối thiểu cần thiết vừa đủ để đạt được
mục đích. (Xem Tiêu chuẩn 4.01, Duy trì tính
bảo mật.)
4.07. Sử dụng thông tin mật phục vụ cho
giảng dạy hoặc các mục đích khác
Trong các tài liệu, bài giảng hay bất cứ
phương tiện công chúng nào, nhà tâm lý
không tiết lộ những thông tin mật và có thể
nhận diện thân chủ/bệnh nhân, sinh viên,
người tham gia nghiên cứu, thân chủ là các
tổ chức, hoặc những người nhận được dịch
vụ mà họ có được trong suốt tiến trình làm
việc, trừ khi (1) họ tiến hành các bước hợp lý
để ngụy trang nhân thân của cá nhân/tổ
chức ấy, (2) cá nhân hoặc tổ chức đã chấp
thuận bằng văn bản, hoặc (3) có sự cấp phép
hợp pháp.
5. Quảng cáo và các phát biểu công
cộng khác:
5.01. Tránh các phát biểu sai hoặc lừa
dối
(a) Các phát biểu công cộng bao gồm (nhưng
không chỉ giới hạn bởi danh sách này):
quảng cáo có tính phí hoặc không tính phí,
chứng thực sản phẩm, văn bản xin quỹ,
cấp phép ứng dụng hay các hình thức
chứng nhận ứng dụng khác, tờ rơi, ấn
phẩm, thư mục tham khảo, lý lịch cá nhân,
CV, hoặc các nhận định cho việc sử dụng
trong các phương tiện truyền thông như
bản in hay truyền tin điện tử, báo cáo trong
tố tụng pháp lý, các bài giảng và thuyết
trình công cộng, các tài liệu được công bố.
Các nhà tâm lý không cố ý đưa ra các phát
biểu công cộng một cách gian dối, lừa đảo
hoặc gian lận liên quan đến nghiên cứu,
thực hành, các hoạt động nghề nghiệp
khác của họ hay của những người hoặc tổ
chức mà họ đang liên kết.
(b) Nhà tâm lý không đưa ra các phát biểu sai
sự thật, lừa đảo hoặc gian lận liên quan
đến (1) quá trình đào tạo, kinh nghiệm hay
năng lực của họ (2) bằng cấp chuyên môn,
(3) thành tựu, (4) cơ quan hay hiệp hội họ
trực thuộc, (5) dịch vụ của họ, (6) cơ sở
khoa học hay lâm sàng của dịch vụ họ
cung cấp, hoặc kết quả hay mức độ thành
công của dịch vụ đó, (7) lệ phí của họ, (8)
ấn phẩm hoặc kết quả nghiên cứu của họ.
(c) Các nhà tâm lý chứng minh bằng cấp của
mình như một chứng nhận cho dịch vụ
sức khỏe của họ chỉ khi những bằng cấp
đó (1) nhận được từ một cơ sở giáo dục
được công nhận ở một vùng lãnh thổ nhất
định, hay chúng (2) là cơ sở cho việc cấp
giấy phép hành nghề ở quốc gia mà người
đó thực hành nghề nghiệp.
5.02. Phát biểu bởi những người khác
(a) Những nhà tâm lý thuê, nhờ người khác để
tạo ra hay sắp xếp một phát biểu công
cộng nhằm thúc đẩy việc thực hành
chuyên nghiệp, các sản phẩm hay hoạt
12
 động của họ thì cần giữ trách nhiệm nghề
nghiệp với những phát biểu như vậy.
(b) Nhà tâm lý không trả công cho người lao
động trong lĩnh vực báo chí, phát thanh,
truyền hình hay các phương tiện truyền
thông khác với lý do là những người này
đã quảng cáo cho nhà tâm lý trong các
mục tin tức.
(c) Một quảng cáo có tính phí có liên quan
đến các hoạt động tâm lý phải được xác
định rõ hoặc dễ dàng nhận dạng được như
là một quảng cáo
5.03. Mô tả các buổi hội thảo
(Workshops) và các chương trình
giáo dục không cấp bằng
Ở mức độ có thể kiểm soát được, nhà tâm lý
có trách nhiệm trong việc thông báo, lập
bảng kê (catalogs), tờ rơi (brochures) hoặc
quảng cáo mô tả các cuộc hội thảo, hội nghị
chuyên đề, hoặc các chương trình giáo dục
không cấp bằng khác, và cần đảm bảo rằng
họ mô tả chính xác nhóm người thụ hưởng
mà chương trình hướng đến, mục tiêu giáo
dục, các diễn giả và các chi phí liên quan.
5.04. Trình bày trên các phương tiện
truyền thông
Khi những nhà tâm lý đưa ra một lời nhận
định mang tính đại chúng hoặc một nhận xét
qua bản in, Internet, hay các phương tiện
truyền thông điện tử khác, họ cần hết sức
thận trọng để đảm bảo rằng các phát biểu
này đều (1) dựa trên kiến thức, quá trình đào
tạo và kinh nghiệm chuyên môn phù hợp với
những tài liệu nghiên cứu hay thực hành tâm
lý, mặt khác (2) phù hợp với Bộ tiêu chuẩn
đạo đức nghề nghiệp và (3) không đồng
nghĩa với việc một mối quan hệ chuyên
nghiệp đã được thiết lập với người tiếp nhận
thông tin. (Xem Tiêu chuẩn 2.04, Căn cứ cho
đánh giá khoa học và chuyên môn.)
5.05. Lời chứng
Các nhà tâm lý không hỏi xin lời chứng từ các
thân chủ/bệnh nhân hiện tại hay những người
khác, do hoàn cảnh cụ thể của họ khiến họ dễ
bị tổn thương bởi những ảnh hưởng quá mức.
5.06. Chào mời cá nhân
Nhà tâm lý không tham gia trực tiếp hoặc
thông qua các đại diện chào mời cá nhân
một cách không được đón tiếp (các doanh
nghiệp, thân chủ/bệnh nhân hiện tại hoặc
tiềm năng, hay những người khác) mà do
hoàn cảnh cụ thể của họ khiến họ thuộc
nhóm dễ bị tổn thương và dễ bị ảnh hưởng
quá mức. Tuy nhiên, tiêu chí này không loại
trừ (1) cố gắng bổ sung thích hợp hợp đồng
với mục đích mang lại lợi ích cho thân
chủ/bệnh nhân đã tham gia trị liệu hay (2)
cung cấp các dịch vụ hỗ trợ thiên tai hoặc hỗ
trợ cộng đồng.
6. Lưu trữ thông tin và lệ phí
6.01. Tư liệu hóa công việc khoa học,
chuyên môn và lưu trữ bản ghi âm
Trong khả năng kiểm soát của mình, các nhà
tâm lý tạo ra, duy trì, phổ biến, lưu trữ, giữ gìn
và hủy bỏ bản ghi âm và dữ liệu liên quan đến
công việc chuyên môn và khoa học của mình
để (1) tạo điều kiện cho việc cung cấp các
dịch vụ sau này của họ hoặc bởi các chuyên
gia khác, (2) có thể tái lập các thiết kế nghiên
cứu và phân tích, (3) đáp ứng các yêu cầu của
tổ chức, cơ quan, (4) đảm bảo tính chính xác
của việc ghi hóa đơn và việc thanh toán, (5)
bảo đảm tuân thủ pháp luật. (Xem Tiêu
chuẩn 4.01, Duy trì tính bảo mật).
6.02. Duy trì, phổ biến, tiêu hủy các tư
liệu bảo mật của công việc chuyên
môn và khoa học
(a) Các nhà tâm lý duy trì tính bảo mật trong
việc tạo ra, lưu trữ, truy cập, chuyển
nhượng, tiêu hủy các bản ghi dưới sự kiểm
soát của họ bất kể nó được viết tay,
chuyển thành bản mềm hoặc bất cứ dạng
thức trung gian nào khác hay bằng mọi
phương tiện khác (Xem Tiêu chuẩn 4.01,
Duy trì tính bảo mật và 6.01, Tư liệu hóa
công việc khoa học, chuyên môn và lưu
trữ bản ghi âm.)
13
(b) Nếu thông tin bảo mật liên quan đến
người thụ hưởng các dịch vụ tâm lý được
nhập vào cơ sở dữ liệu hay hệ thống lưu
trữ mà quyền truy cập có thể mở ra cho
những người chưa nhận được sự đồng ý
của người thụ hưởng, nhà tâm lý tiến hành
mã hóa hoặc dùng các kỹ thuật khác
nhằm tránh việc nhận diện cá nhân xảy ra.
(c) Nhà tâm lý cần có kế hoạch trước để tạo
thuận lợi cho việc chuyển giao phù hợp và
để bảo vệ tính bảo mật của các bản ghi và
dữ liệu trong trường hợp nhà tâm lý rút
khỏi các vị trí hay việc thực hành. (Xem
Tiêu chuẩn 3.12, Gián đoạn các dịch vụ
tâm lý; và 10.09, Gián đoạn trị liệu.)
6.03. Giam các bản ghi vì không thanh
toán
Việc chưa được nhận thanh toán không phải
là lý do để các nhà tâm lý giam các bản ghi
dưới sự kiểm soát của mình trong trường hợp
những bản ghi này được yêu cầu và cần thiết
cho việc điều trị khẩn cấp cho thân chủ hay
bệnh nhân.
6.04. Lệ phí và các thỏa thuận tài chính
(a) Từ thời điểm sớm nhất có thể trong mối
quan hệ chuyên môn hay khoa học, nhà
tâm lý và những người thụ hưởng dịch vụ
tâm lý đưa ra các thỏa thuận bồi thường
và thanh toán.
(b) Lệ phí của các nhà tâm lý cần phù hợp với
pháp luật.
(c) Nhà tâm lý không gian dối về lệ phí của họ.
(d) Nếu việc hạn chế các dịch vụ cung cấp có
thể được dự đoán bởi những giới hạn về
mặt tài chính, điều này cần được thảo luận
với người thụ hưởng dịch vụ càng sớm
càng tốt. (Xem Tiêu chuẩn 10.09, Gián
đoạn trị liệu và 10.10, Chấm dứt trị liệu.)
Nếu người thụ hưởng dịch vụ không trả tiền
cho các dịch vụ như đã thỏa thuận, và nếu
nhà tâm lý có ý định sử dụng các tổ chức thu
phí hộ hoặc các biện pháp pháp lý để thu lệ
phí, đầu tiên nhà tâm lý cần thông báo cho
người thụ hưởng biết rằng nhà tâm lý sẽ thực
hiện biện pháp đó và tạo cơ hội cho người đó
hoàn tất thanh toán nhanh chóng. (Xem Tiêu
chuẩn 4.05, Sự tiết lộ; 6.03 Giam các bản ghi
vì không thanh toán; và 10.01, Sự đồng thuận
cho trị liệu.)
6.05. Đổi chác với bệ nh nhân/thân chủ
“Đổi chác” là việc chấp nhận hàng hóa, dịch
vụ hoặc những thù lao khác không phải là
tiền từ bệnh nhân/thân chủ để đổi lấy các
dịch vụ tâm lý. Các nhà tâm lý có thể thực
hiện việc đổi chác khi (1) nó không chống chỉ
định lâm sàng (2) không bóc lột bệnh
nhân/thân chủ. (Xem Tiêu chuẩn 3.05, Các
mối quan hệ đa chiều và 6.04, Lệ phí và các
thỏa thuận tài chính.)
6.06. Tính xác thực của báo cáo cho
những người chi trả và các nguồn
tài trợ
Trong các báo cáo gửi đến người chi trả dịch
vụ hay các nguồn tài trợ việc nghiên cứu, các
nhà tâm lý tiến hành các bước hợp lý để bảo
đảm sự chính xác về bản chất của các dịch
vụ được cung cấp hoặc nghiên cứu được
tiến hành, chi phí, nơi ứng dụng, danh tính
của các nhà cung cấp, những phát hiện và
chẩn đoán. (Xem Tiêu chuẩn 4.01, Duy trì tính
bảo mật; 4.04, Giảm thiểu sự xâm phạm
quyền riêng tư và 4.05, Sự tiết lộ.)
6.07. Chuyển gửi và chi phí
Khi một nhà tâm lý chi trả, nhận thù lao hay
chia sẻ lệ phí với một nhà chuyên môn khác
(ngoại trừ mối quan hệ chủ – nhân viên), thì
việc thanh toán sẽ dựa trên dịch vụ được
cung cấp (lâm sàng, tư vấn, hành chính, khác
…) chứ không dựa trên bản thân việc chuyển
gửi. (Xem Tiêu chuẩn 3.09, Hợp tác với các
chuyên gia khác)
7. Giáo dục và đào tạo:
7.01. Thiết kế các chương trình giáo dục
và đào tạo
Nhà tâm lý chịu trách nhiệm về các chương
trình giáo dục và đào tạo cần tiến hành các
bước hợp lý để đảm bảo rằng chương trình
được thiết kế phải cung cấp kiến thức thích
hợp và kinh nghiệm chính xác, đạt yêu cầu về
14
bản quyền, cấp bằng hoặc các mục đích khác
như đã được yêu cầu trong chương trình
(Xem Tiêu chuẩn 5.03, Mô tả các buổi hội
thảo (Workshops) và các chương trình giáo
dục không cấp bằng).
7.02. Mô tả về các chương trình giáo dục
và đào tạo
Nhà tâm lý chịu trách nhiệm về chương trình
giáo dục và đào tạo cần tiến hành các bước
hợp lý để đảm bảo rằng việc mô tả nội dung
chương trình hiện tại là chính xác (bao gồm
việc yêu cầu tham gia các học phần bắt buộc
hoặc tham vấn về chương trình liên quan đến
trị liệu, trị liệu tâm lý, nhóm trải nghiệm, dự án
tham khảo, hoặc dịch vụ cộng đồng, mục
đích và mục tiêu đào tạo, phí chi trả và lợi ích,
các điều kiện phải đạt được để hoàn thành
chương trình. Các thông tin này phải có sẵn
cho các bên quan tâm.
7.03. Tính chính xác trong giảng dạy
(a) Nhà tâm lý tiến hành các bước hợp lý để
đảm bảo rằng đề cương của chương trình
học liên quan chính xác đến chủ đề đang
được bàn luận tới, đến cơ sở đánh giá tiến
trình học tập và đến trải nghiệm đạt được
trong khóa học. Tiêu chuẩn này không
ngăn cấm việc người dạy sửa đổi nội dung
hay yêu cầu của khóa học khi xét thấy tính
cần thiết và thỏa đáng về mặt sư phạm,
miễn là người học được thông báo về sự
thay đổi này để vẫn có thể hoàn thành
được các yêu cầu của khóa học. (Xem
Tiêu chuẩn 5.01, Tránh các phát biểu sai
hoặc lừa dối.)
(b) Khi tham gia vào giảng dạy hoặc huấn
luyện, nhà tâm lý trình bày thông tin tâm
lý một cách chính xác. (Xem Tiêu chuẩn
2.03, Duy trì thẩm quyền khả năng.)
7.04. Tiết lộ thông tin cá nhân của người
học
Nhà tâm lý không yêu cầu người học hay
người được giám sát tiết lộ thông tin cá nhân
trong hoạt động của khóa học hay trong hoạt
động liên quan đến chương trình học, kể cả
bằng lời hay văn bản, những thông tin liên
quan đến lịch sử tính dục, lịch sử bị lạm dụng
và bị bỏ rơi, lịch sử trị liệu tâm lý và các mối
quan hệ với cha mẹ, đồng nghiệp và người
yêu hoặc các thông tin quan trọng khác, trừ
khi (1) chương trình hay khóa đào tạo đã xác
định rõ ràng yêu cầu này trong lúc nhận đầu
vào và trong tài liệu chương trình, hoặc (2)
thông tin này là cần thiết để đánh giá hoặc
giúp đỡ cho người học có những vấn đề cá
nhân được cho là đang ngăn cản họ thực hiện
các hoạt động có liên quan đến đào tạo hay
chuyên môn một cách thành thạo hoặc có
thể gây đe dọa đối với chính người học và
những người khác.
7.05. Trị liệu cá nhân hoặc trị liệu nhóm
bắt buộc
(a) Khi trị liệu cá nhân hay nhóm là một yêu
cầu của chương trình/khóa học, nhà tâm
lý chịu trách nhiệm cho chương trình đó
cho phép người học chưa tốt nghiệp và đã
tốt nghiệp của chương trình có quyền lựa
chọn trị liệu từ những nhà trị liệu bên ngoài
không có liên kết với chương trình. (Xem
Tiêu chuẩn 7.02, Mô tả về các chương
trình giáo dục và đào tạo.)
(b) Những cơ sở hàn lâm có (hay được cho là
có) trách nhiệm đánh giá trình độ chuyên
môn của sinh viên không được tự tiến
hành trị liệu đó. (Xem Tiêu chuẩn 3.05,
Các mối quan hệ đa chiều.)
7.06. Đánh giá năng lực người học và
người được giám sát
(a) Trong mối quan hệ chuyên môn học thuật
và giám sát, nhà tâm lý thiết lập một tiến
trình có thời gian hợp lý và cụ thể để phản
hồi cho người học và người được giám sát.
Thông tin liên quan đến tiến trình này
được cung cấp cho người học ngay khi bắt
đầu giám sát.
(b) Nhà tâm lý đánh giá người học và người
được giám sát dựa trên cơ sở năng lực thể
hiện thật sự của họ phù hợp với yêu cầu
của chương trình đã được thiết lập.
15
 7.07. Quan hệ tình dục với người học và
người được giám sát
Nhà tâm lý không dính líu đến quan hệ tình
dục với người học hay người được giám sát
trong cùng ban, cơ quan, trung tâm đào tạo,
hoặc với những ai mà nhà tâm lý có hoặc
được cho là có quyền đánh giá (Xem Tiêu
chuẩn 3.05, Các mối quan hệ đa chiều).
8. Nghiên cứu và công bố:
8.01. Sự đồng ý của cơ quan, tổ chức
Để có thể tiến hành nghiên cứu, nhà tâm lý
cần được tổ chức mà họ trực thuộc phê
duyệt. Đầu tiên nhà tâm lý cần cung cấp
thông tin chính xác và đầy đủ về đề cương
nghiên cứu và nhận được sự chấp thuận của
tổ chức trước khi tiến hành nghiên cứu. Sau
đó, tiến hành nghiên cứu phù hợp dựa trên đề
cương đã được phê duyệt.
8.02. Sự đồng thuận tham gia nghiên
cứu
(a) Khi nhà tâm lý có được sự đồng thuận như
được yêu cầu ở Tiêu chuẩn 3.10, Sự đồng
thuận được thông báo, nhà tâm lý cần
thông báo cho người tham gia về:
(1) Mục đích nghiên cứu, thời gian dự
kiến và thủ tục.
(2) Người tham gia có quyền rút khỏi
nghiên cứu bất kỳ lúc nào sau khi đã
quyết định tham gia.
(3) Những hệ quả có thể lường trước khi
quyết định từ chối hoặc rút lui.
(4) Các yếu tố hợp lý có thể dự đoán được
có thể ảnh hưởng đến việc sẵn lòng
tham gian như những rủi ro tiềm ẩn,
sự khó chịu hay tác dụng phụ.
(5) Các lợi ích tiềm năng của nghiên cứu
(6) Giới hạn của việc bảo mật
(7) Lời khuyến khích tham gia nghiên cứu
(8) Người liên lạc khi có những câu hỏi về
nghiên cứu và về quyền của người
tham gia. Điều này tạo cơ hội cho
những người tham gia tiềm năng có
thể đặt câu hỏi và nhận được câu trả
lời.
(Xem Tiêu chuẩn 8.03, Sự đồng thuận
cho việc ghi âm và quay phim trong
nghiên cứu; 8.05, Miễn trừ đưa ra sự
đồng thuận trong nghiên cứu; 8.07,
Làm mù trong nghiên cứu)
(b) Nhà tâm lý thực hiện các nghiên cứu can
thiệp liên quan đến việc sử dụng các
phương pháp điều trị thực nghiệm cần
phải làm rõ từ đầu với người tham gia
nghiên cứu:
1. Bản chất thực nghiệm của điều trị
2. Nếu được, các dịch vụ không có sẵn
cho nhóm đối chứng.
3. Cách thức phân chia những người
tham gia vào nhóm thực nghiệm hay
nhóm đối chứng.
4. Có sẵn lựa chọn cho phương pháp can
thiệp thay thế nếu một cá nhân không
muốn tham gia vào nghiên cứu hoặc
muốn rút khỏi một nghiên cứu khi đã
bắt đầu.
5. Số tiền hỗ trợ cho người tham gia hoặc
khoản phí phải đóng để tham gia, và
nếu được, cách thức hoàn tiền cho
người tham gia hoặc việc nhắm đến
phía chi trả thứ ba (Xem Tiêu chuẩn
8.02a, Sự đồng thuận tham gia nghiên
cứu).
8.03. Sự đồng thuận cho việc thu âm và
quay phim
Nhà tâm lý cần có sự đồng ý của người tham
gia nghiên cứu trước khi ghi lại giọng nói hoặc
hình ảnh của họ để thu thập dữ liệu, trừ khi:
a) Nghiên cứu chỉ bao gồm quan sát tự
nhiên ở nơi công cộng và việc quay
phim hay ghi âm cần được đảm bảo là
không làm lộ danh tính cá nhân hay
gây hại cho cá nhân ấy;
b) Thiết kế nghiên cứu cần có việc làm
mù và sự đồng thuận về việc nhà
nghiên cứu được quyền sử dụng tư liệu
quay phim hay thu âm sẽ được thực
hiện trong quá trình trao đổi (sau khi
quay). (Xem Tiêu chuẩn 8.07, Làm mù
trong nghiên cứu.)
16
 8.04. Thân chủ/Bệnh nhân, sinh viên và
thuộc cấp tham gia nghiên cứu
(a) Khi nhà tâm lý tiến hành nghiên cứu với
thân chủ/bệnh nhân, sinh viên hay thuộc
cấp, nhà tâm lý cần thực hiện các biện
pháp nhằm bảo vệ những người tham gia
tiềm năng khỏi những hậu quả khi họ từ
chối hay rút lui khỏi nghiên cứu.
(b) Nếu việc tham gia nghiên cứu là một yêu
cầu của khóa học hay cơ hội để lấy chứng
nhận xuất sắc, người tham dự tiềm năng
ấy được giới thiệu lựa chọn các hoạt động
thay thế khác tương đương.
8.05. Miễn trừ đưa ra sự đồng thuận cho
nghiên cứu
Nhà tâm lý có thể được miễn trừ đặc biệt việc
thực hiện cam kết đồng thuận cho nghiên
cứu nếu:
a. Không có giả định hợp lý nào về việc
nghiên cứu có thể gây ra đau khổ hay
có hại hoặc cả hai và bao gồm:
b. Nghiên cứu thực hành giáo dục bình
thường, chương trình giảng dạy,
phương pháp quản lý lớp học được tiến
hành trong môi trường giáo dục.
c. Chỉ có bảng hỏi vô danh, quan sát tự
nhiên, hoặc các nghiên cứu lưu trữ mà
việc tiết lộ các câu trả lời sẽ không
khiến người tham gia vướng vào rủi ro
phải chịu trách nhiệm hình sự, dân sự
hay gây tổn hại vị thế tài chính, việc
làm, danh tiếng. Danh tính người tham
gia dĩ nhiên được bảo vệ.
d. Nghiên cứu về các yếu tố có liên quan
đến tính hiệu quả của công việc hoặc
tính hiệu quả của tổ chức được thực
hiện trong môi trường tổ chức mà
không gây ra rủi ro khiến nhân viên bị
sa thải. Danh tính người tham gia
(nhân viên) dĩ nhiên được bảo vệ.
e. Được sự cho phép của pháp luật hay
quy định của cơ sở mà nhà tâm lý đó
trực thuộc.
8.06. Cung cấp ưu đãi khi tham gia
nghiên cứu
(a) Nhà tâm lý cần có các nỗ lực hợp lý để
tránh đưa ra hỗ trợ tài chính quá nhiều
hoặc không phù hợp, hoặc những ưu đãi
khác cho người tham gia nghiên cứu khi
chúng có thể trở thành động cơ để tham
gia nghiên cứu.
(b) Khi việc cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp
trở thành điều thúc đẩy cho việc tham gia
nghiên cứu, nhà tâm lý cần làm rõ bản
chất của dịch vụ cũng như những rủi ro,
nghĩa vụ và hạn chế kèm theo (Xem Tiêu
chuẩn 6.05, Đổi chác với bệnh nhân/thân
chủ.)
8.07. Làm mù trong nghiên cứu
(a) Các nhà tâm lý không tiến hành một
nghiên cứu liên quan đến việc làm mù, trừ
khi họ xác định rằng việc áp dụng kỹ thuật
làm mù được chứng minh là có ý nghĩa
mang tính khoa học, giáo dục, có giá trị
ứng dụng và không có cách thức thay thế
hiệu quả khả thi nào khác ngoại trừ việc
làm mù.
(b) Nhà tâm lý không đánh lừa người tham
gia tiềm năng về việc nghiên cứu có thể
gây đau đớn về thể chất hoặc cảm xúc
buồn khổ nghiêm trọng.
(c) Các nhà tâm lý cần giải thích càng sớm
càng tốt cho người tham gia rằng việc làm
mù là một kỹ thuật không thể thiếu trong
thiết kế và thực hiện một thí nghiệm, tốt
nhất là ngay sau khi họ vừa quyết định
tham gia, nhưng không muộn hơn lúc kết
thúc việc thu thập dữ liệu và cho phép
người tham gia nghiên cứu rút lại dữ liệu
của họ. (Xem Tiêu chuẩn 8.08, Trao đổi
sau khi tham gia.)
8.08. Trao đổi sau khi tham gia
(a) Các nhà tâm lý cung cấp một cơ hội kịp
thời cho người tham gia để có được thông
tin chính xác về bản chất, kết quả và kết
luận của nghiên cứu và họ thực hiện ngay
các bước hợp lý để chỉnh sửa bất kỳ quan
niệm sai lầm nào mà người tham gia có
thể có.
17
(b) Nếu giá trị khoa học và nhân văn có thể
giải thích cho việc trì hoãn và che giấu
thông tin này, nhà tâm lý cần có các biện
pháp hợp lý để giảm nguy cơ gây hại.
(c) Khi nhà tâm lý nhận thức được rằng các
quy trình nghiên cứu đã làm hại một người
tham gia, họ thực hiện các bước hợp lý để
giảm thiểu tác hại.
8.09. Chăm sóc nhân đạo và sử dụng
động vật trong nghiên cứu
(a) Nhà tâm lý sở hữu, chăm sóc, sử dụng và
xử lý động vật phù hợp với luật pháp hiện
hành của liên bang, bang, địa phương và
các tiêu chuẩn chuyên nghiệp.
(b) Những nhà tâm lý đã được đào tạo về
phương pháp nghiên cứu và có kinh
nghiệm trong việc chăm sóc động vật thí
nghiệm sẽ giám sát tất cả các quy trình
liên quan đến động vật và chịu trách
nhiệm xem xét nhằm đảm bảo về sự thoải
mái, sức khỏe và đối xử nhân đạo thích
hợp cho động vật thí nghiệm.
(c) Nhà tâm lý cần đảm bảo tất cả các cá
nhân dưới sự giám sát của họ đang sử
dụng động vật để nghiên cứu đã nhận
được hướng dẫn về các phương pháp
nghiên cứu và cách chăm sóc, nuôi dưỡng,
xử lý các loài đang được sử dụng trong
mức độ phù hợp với vai trò của họ. (Xem
Tiêu chuẩn 2.05, Uỷ quyền công việc cho
người khác.)
(d) Các nhà tâm lý thực hiện các nỗ lực hợp
lý để giảm thiểu sự khó chịu, nhiễm trùng,
bệnh tật và đau đớn của đối tượng động
vật.
(e) Khi nhà tâm lý chỉ sử dụng quy trình buộc
động vật phải chịu đau đớn, căng thẳng
hay thiếu thốn khi quy trình thay thế không
có sẵn và mục tiêu nghiên cứu được biện
giải bởi các giá trị tiềm năng về khoa học,
giáo dục hay ứng dụng.
(f) Các nhà tâm lý thực hiện các thủ tục phẫu
thuật gây tê phù hợp và tuân thủ kỹ thuật
để tránh nhiễm trùng và giảm thiểu cơn
đau trong và sau khi phẫu thuật.
(g) Khi cuộc sống của một con vật chấm dứt
là điều hợp lý, nhà tâm lý tiến hành nhanh
chóng, với nỗ lực giảm thiểu đau đớn và
thể theo quy trình đã được chấp nhận.
8.10. Báo cáo kết quả nghiên cứu
(a) Nhà tâm lý không làm giả dữ liệu. (Xem
Tiêu chuẩn 5.01a, Tránh các phát biểu sai
hoặc lừa dối.)
(b) Nếu nhà tâm lý tìm ra lỗi nghiêm trọng
trong dữ liệu đã công bố của họ, họ cần
thực hiện các bước hợp lý để sửa chữa
các lỗi như vậy trong một văn bản điều
chỉnh, rút lại, bản sửa chữ in sai, hoặc
bằng các phương tiện công bố phù hợp
khác.
8.11. Đạo văn
Nhà tâm lý không trình bày những nội dung
trong kết quả công việc hoặc dữ liệu của
người khác thành dữ liệu của riêng họ, dù
công việc hoặc nguồn dữ liệu đó được trích
dẫn thường xuyên.
8.12. Công bố tác giả
(a) Nhà tâm lý chịu trách nhiệm về tính bản
quyền, bao gồm cả quyền tác giả, chỉ cho
công việc họ đã thực sự thực hiện hay có
đóng góp đáng kể. (Xem Tiêu chuẩn
8.12b, Công bố tác giả.)
(b) Bản quyền tác giả chính và các bản quyền
tác giả khác phản ánh chính xác những
đóng góp khoa học hoặc chuyên môn
tương đối của các cá nhân tham gia, bất
kể tình trạng tương đối của chúng. Việc
một người chỉ sở hữu một vị trí trong tổ
chức, chẳng hạn trưởng khoa, không đủ
để lý giải cho quyền tác giả. Các đóng góp
nhỏ cho nghiên cứu hoặc viết bài công bố
được công nhận một cách thích đáng,
chẳng hạn như trong phần chú thích hay
trong một lời giới thiệu.
(c) Trừ một số trường hợp ngoại lệ, nếu một
bài báo nhiều tác giả phần lớn dựa vào
luận án tiến sĩ của một sinh viên, thì sinh
viên đó cần được liệt kê là tác giả chính.
Giảng viên hướng dẫn thảo luận về các
đồng tác giả với sinh viên càng sớm càng
tốt, trong suốt quá trình nghiên cứu và
công bố một cách thích hợp (Xem Tiêu
chuẩn 8.12b, Công bố tác giả.)
18
 8.13. Công bố trùng số liệu
Các nhà tâm lý không xuất bản lại một dữ liệu
đã được công bố trước đây dưới dạng dữ liệu
gốc. Điều này không loại trừ việc tái công bố
dữ liệu khi có kèm theo sự thừa nhận về tính
đúng đắn của chúng.
8.14. Chia sẻ dữ liệu nghiên cứu để xác
minh
(a) Sau khi kết quả nghiên cứu được công bố,
các nhà tâm lý không che giấu các dữ liệu
xây dựng nên kết luận của họ với các
chuyên gia có thẩm quyền- những người
tìm kiếm để xác minh những nội dung
phát biểu thông qua việc phân tích lại và
những người có ý định sử dụng các dữ liệu
đó chỉ cho mục đích tương tự, với điều
kiện là tính bảo mật của những người
tham gia vẫn được bảo vệ và trừ khi yếu
tố pháp lý liên quan đến dữ liệu độc quyền
ngăn cản việc cung cấp, chia sẻ của họ.
Điều này không loại trừ khả năng nhà tâm
lý đòi hỏi rằng các cá nhân hoặc các
nhóm kể trên chịu trách nhiệm về chi phí
liên quan đến việc cung cấp thông tin như
vậy.
(b) Các nhà tâm lý mà yêu cầu dữ liệu từ các
nhà tâm lý khác để xác minh những nội
dung phát biểu thông qua việc phân tích
lại chỉ có thể sử dụng dữ liệu được chia sẻ
với mục đích như đã tuyên bố. Nhà tâm lý
yêu cầu cần cung cấp dữ liệu ký kết thỏa
thuận trước bằng văn bản cho tất cả các
mục đích sử dụng khác của dữ liệu.
8.15. Người xét duyệt
Nhà tâm lý xét duyệt các tài liệu được nộp lên
cho bài thuyết trình, ấn phẩm, tài trợ, hoặc đề
cương nghiên cứu cần tôn trọng tính bảo mật
và quyền sở hữu thông tin của những người
gửi nó.
[*] Phụ lục: Từ “Sự đồng thuận” là dịch từ
“informed consent” trong bản gốc
Điều đó có nghĩa là thân chủ/bệnh nhân đã
được nhận đầy đủ thông tin về những hậu
quả có thể xảy ra, những rủi ro và lợi ích có
thể có từ nhà tham vấn/bác sĩ cho những việc
mà họ sắp thực hiện (nghiên cứu, can thiệp,
dịch vụ … ). Sau đó, nếu thân chủ/bệnh nhân
Chấp Thuận tiếp tục tham gia thì nhà tâm lý
hay bác sĩ mới có đầy đủ cơ sở pháp lý và
nhân quyền để làm việc của mình.
Hình thức cao nhất (và phổ biến nhất) thể
hiện được sự đồng thuận này là “giấy trắng
mực đen” điều này KHÔNG có nghĩa rằng nó
chỉ có thể được xác lập ở dạng văn bản, mà
vẫn có thể là sự đồng thuận bằng miệng (mọi
quy định khác có liên quan vui lòng tham
khảo tiêu chuẩn 3.10).
9. Đánh giá:
9.01. Các cơ sở đánh giá
(a) Khi đưa ra quan điểm bao hàm trong các
khuyến nghị, báo cáo, chẩn đoán hay các
phát biểu đánh giá, bao gồm cả bằng
chứng pháp lý, nhà tâm lý căn cứ vào
những thông tin và kỹ thuật đủ để chứng
minh phát hiện của họ. (Xem Tiêu chuẩn
2.04, Cơ sở cho đánh giá khoa học và
chuyên môn)
(b) Ngoại trừ những gì được lưu ý trong 9.01c,
nhà tâm lý đưa ra quan điểm về các đặc
điểm tâm lý của cá nhân chỉ sau khi họ đã
tiến hành thăm khám cá nhân đó một
cách phù hợp để xác nhận cho phát biểu
hay kết luận của mình. Mặc dù có những
nỗ lực hợp lý, ví dụ việc thăm khám không
thể được hoàn thành, nhà tâm lý ghi chép
lại những nỗ lực và kết quả họ đã thực
hiện, làm rõ được ảnh hưởng có thể xảy ra
của thông tin bị giới hạn lên độ tin cậy và
tính hiệu lực của quan điểm họ đưa ra và
giới hạn lại một cách thích hợp bản chất
và mức độ của kết luận hay khuyến nghị
mà họ đưa ra. (Xem Tiêu chuẩn 2.01, Giới
hạn của thẩm quyền khả năng và 9.06,
Diễn giải kết quả đánh giá.)
(c) Khi nhà tâm lý tiến hành xem xét lại hồ sơ,
tư vấn hay giám sát và việc thăm khám
cho cá nhân không được bảo đảm hoặc
không cần thiết cho việc xây dựng quan
điểm, nhà tâm lý giải thích điều này và đưa
ra nguồn thông tin họ dựa vào để đưa ra
kết luận và khuyến nghị.
19
 (c) Nhà tâm lý sử dụng dịch vụ thông dịch
9.02. Sử dụng việc đánh giá
cũng phải có được sự đồng thuận từ thân
(a) Nhà tâm lý quản lý, thay đổi phù hợp với
chủ/bệnh nhân để cùng làm việc với
tình huống, chấm điểm, diễn giải hoặc sử
thông dịch viên đó, đảm bảo rằng tính bảo
dụng kỹ thuật đánh giá, phỏng vấn, test
mật và riêng tư của kết quả test được bảo
hoặc công cụ trong khuôn khổ và mục
vệ và luôn bao gồm các thảo luận về bất
đích thích hợp với nghiên cứu hoặc các
cứ giới hạn nào của dữ liệu đạt được trong
bằng chứng về sự hữu ích và ứng dụng
những khuyến nghị, báo cáo hay phát biểu
chính xác của kỹ thuật mà họ sử dụng.
chẩn đoán/đánh giá, lời khai pháp lý.
(b) Nhà tâm lý dùng công cụ đánh giá mà tính
(Xem Tiêu chuẩn 2.05, Ủy quyền công việc
hiệu lực và độ tin cậy đã được xác tín để
cho người khác; 4.01, Duy trì tính bảo mật;
sử dụng cho các thành viên của dân số
9.01, Các cơ sở đánh giá; 9.06, Diễn giải
thụ hưởng. Khi tính hiệu lực hoặc độ tin
kết quả đánh giá; và 9.07, Đánh giá bởi
cậy chưa được xác tín, nhà tâm lý mô tả
những người chưa đủ trình độ chuyên
điểm mạnh và giới hạn của kết quả test
môn.)
với việc diễn giải test.
(c) Nhà tâm lý sử dụng phương pháp đánh 9.04. Thông báo dữ liệu test
giá thích hợp bằng ngôn ngữ ưu tiên của (a) Thuật ngữ “Dữ liệu test” đề cập đến điểm
người được đánh giá hoặc trong khả năng thô và điểm chuẩn hóa, câu trả lời của
sử dụng của họ, trừ khi việc sử dụng một thân chủ/bệnh nhân với các câu hỏi trong
ngôn ngữ khác có liên quan đến vấn đề test hoặc với tác nhân kích thích, những
cần đánh giá. ghi chú, ghi âm của nhà tâm lý liên quan
đến phát biểu và hành vi của thân
9.03. Sự đồng thuận trong đánh giá
chủ/bệnh nhân trong suốt quá trình đánh
(a) Nhà tâm lý có được sự đồng thuận cho
giá. Những phần tài liệu test bao gồm các
đánh giá hoặc dịch vụ chẩn đoán như
phản ứng của thân chủ/bệnh nhân cũng
được mô tả trong Tiêu chuẩn 3.10, Sự
nằm trong định nghĩa “Dữ liệu test”. Theo
đồng thuận được thông báo, trừ khi (1)
yêu cầu của thân chủ/bệnh nhân, nhà tâm
việc tiến hành test được pháp luật hay
lý cung cấp dữ liệu test đến thân
điều luật chính phủ yêu cầu; (2) sự đồng
chủ/bệnh nhân hoặc các cá nhân được
thuận được ngầm hiểu vì tiến hành test
xác định trong thông báo đó. Nhà tâm lý
như là một hoạt động thường lệ của giáo
có thể tránh thông báo dữ liệu test để bảo
dục, cơ sở hoặc tổ chức (ví dụ, khi người
vệ bệnh nhân/thân chủ hoặc người khác
tham gia tự nguyện đồng ý với đánh giá
khỏi tổn hại nghiêm trọng, hoặc việc sử
khi họ xin việc); hoặc (3) một mục đích
dụng hay trình bày sai dữ liệu/test. Nhà
của thăm khám là để đánh giá khả năng
tâm lý cũng thừa nhận trong nhiều trường
ra quyết định. Sự đồng thuận bao gồm sự
hợp, việc thông báo các thông tin mật
giải thích về bản chất và mục đích của
được yêu cầu bởi pháp luật. (Xem Tiêu
đánh giá, phí đánh giá, sự tham gia của
chuẩn 9.11, Duy trì tính an toàn của test).
bên thứ ba, giới hạn bảo mật và cơ hội đủ
(b) Trong trường hợp không thông báo kết
cho thân chủ/bệnh nhân đặt câu hỏi và
quả test cho thân chủ/bệnh nhân, nhà
nhận được câu trả lời.
tâm lý chỉ cung cấp dữ liệu test khi được
(b) Với những cá nhân có khả năng đồng
yêu cầu bởi pháp luật hay tòa án.
thuận chưa chắc chắn hoặc thực hiện test
theo yêu cầu của pháp luật hay điều luật 9.05. Xây dựng test
chính phủ, nhà tâm lý cần thông báo cho
họ về bản chất và mục đích của dịch vụ Nhà tâm lý phát triển test và các kỹ thuật
đánh giá được đề xuất, sử dụng ngôn ngữ đánh giá khác sử dụng những quy trình đo
có thể hiểu được với người được đánh giá. lường tâm lý thích hợp, kiến thức khoa học
20
hay chuyên môn hiện hành để thiết kế, chuẩn
hóa, thích ứng, giảm bớt hoặc loại bỏ các yếu
tố nhiễu và đưa ra khuyến nghị sử dụng.
9.06. Diễn giải kết quả đánh giá
Khi diễn giải kết quả đánh giá, bao gồm cả
những diễn giải tự động hóa, nhà tâm lý xem
xét mục đích của đánh giá cũng như các yếu
tố khác trong test, khả năng thực hiện test, và
các đặc điểm khác của cá nhân được đánh
giá, ví dụ như những khác biệt về tình huống,
cá nhân, ngôn ngữ và văn hóa có thể ảnh
hưởng đến đánh giá của nhà tâm lý hoặc
giảm độ chính xác của diễn giải. Nhà tâm lý
chỉ ra bất cứ giới hạn quan trọng nào trong
diễn giải của mình. (Xem Tiêu chuẩn 2.01b và
c, Giới hạn của thẩm quyền khả năng; và 3.01,
Phân biệt đối xử.)
9.07. Đánh giá bởi người chưa đủ trình
độ chuyên môn
Nhà tâm lý không khuyến khích việc sử dụng
kỹ thuật đánh giá tâm lý được thực hiện bởi
người chưa đủ trình độ chuyên môn, trừ khi
việc sử dụng được tiến hành cho mục đích
đào tạo với sự giám sát thích hợp. (Xem Tiêu
chuẩn 2.05, Ủy quyền công việc cho người
khác)
9.08. Các test và kết quả test lỗi thời
(a) Nhà tâm lý không đưa ra đánh giá, quyết
định can thiệp hoặc khuyến nghị dựa trên
dữ liệu hoặc kết quả test đã lỗi thời cho
mục đích hiện tại.
(b) Nhà tâm lý không đưa ra quyết định hoặc
khuyến nghị dựa trên test và công cụ đo
lường lỗi thời và không còn có ích cho
mục đích hiện tại.
9.09. Dịch vụ chấm điểm và diễn giải
test
(a) Nhà tâm lý cung cấp dịch vụ đánh giá hay
chấm điểm đến các hoạt động chuyên
môn khác phải mô tả một cách chính xác
mục đích, quy chuẩn, tính hiệu lực, độ tin
cậy, ứng dụng của quy trình và bất cứ
năng lực đặc biệt nào có thể áp dụng
được để sử dụng dịch vụ đó.
(b) Nhà tâm lý lựa chọn dịch vụ chấm điểm
và diễn giải (bao gồm dịch vụ tự động hóa)
dựa trên bằng chứng về tính hiệu lực của
chương trình và quy trình cũng như các
cân nhắc phù hợp khác (Xem Tiêu chuẩn
2.01b và c, Giới hạn của thẩm quyền khả
năng)
(c) Nhà tâm lý duy trì trách nhiệm cho việc
ứng dụng, diễn giải và sử dụng công cụ
đánh giá thích hợp, kể cả khi họ tự chấm
điểm và diễn giải test hoặc sử dụng dịch
vụ tự động hóa/các dịch vụ khác.
9.10. Giải thích kết quả đánh giá
Bất kể việc cho điểm và diễn giải được thực
hiện bởi nhà tâm lý, bởi nhân viên hay trợ lý,
hoặc dịch vụ tự động hóa hay các dịch vụ bên
ngoài khác, nhà tâm lý tiến hành các bước
thích hợp để đảm bảo rằng nhiệm vụ giải
thích kết quả được giao cho cá nhân hay đại
diện được chỉ định, trừ khi bản chất mối quan
hệ ngăn cản việc giải thích kết quả (như trong
việc tư vấn cho tổ chức, tiền tuyển dụng, quay
phim an ninh hoặc đánh giá tội phạm) và điều
này cần được làm rõ cho người được đánh
giá ngay từ đầu.
9.11. Duy trì tính an toàn của test
Thuật ngữ “Vật liệu test” bao gồm sách
hướng dẫn, công cụ, bảng chấm, các câu hỏi
trong test hoặc tác nhân kích thích và không
bao gồm “dữ liệu test” được định nghĩa trong
Tiêu chuẩn 9.04, Thông báo dữ liệu test. Nhà
tâm lý cần có những nỗ lực thích đáng để bảo
vệ tính nguyên vẹn và an toàn của “Vật liệu
test” cũng như những kỹ thuật đánh giá khác
thể theo quy định của pháp luật hay của phía
cam kết và theo cách phù hợp với Bộ Tiêu
chuẩn đạo đức nghề nghiệp.
10. Trị liệu:
10.01. Sự đồng thuận cho trị liệu
(a) Khi có được sự đồng thuận cho trị liệu như
được yêu cầu trong Tiêu chuẩn 3.10, Sự
đồng thuận được thông báo, nhà tâm lý
thông báo cho thân chủ/bệnh nhân trong
21
 mối quan hệ điều trị càng sớm càng tốt
về: bản chất và tiến trình trị liệu có thể
đoán trước được, phí dịch vụ, sự tham gia
của bên thứ ba, giới hạn bảo mật và cung
cấp đủ cơ hội cho thân chủ/bệnh nhân
được đặt câu hỏi và nhận được câu trả lời
(Xem Tiêu chuẩn 4.02, Thảo luận về giới
hạn của tính bảo mật; và 6.04, Lệ phí và
các thỏa thuận tài chính).
(b) Khi có được sự đồng thuận cho loại điều
trị mà kỹ thuật và quy trình được sử dụng
nói chung chưa được xác định, nhà tâm
lý thông báo cho thân chủ/bệnh nhân về
sự phát triển tự nhiên của tiến trình điều
trị, rủi ro tiềm năng có thể kèm theo,
những lựa chọn điều trị khác sẵn có và
bản chất tự nguyện khi tham gia của thân
chủ/bệnh nhân. (Xem Tiêu chuẩn 2.01e,
Giới hạn của thẩm quyền khả năng; Tiêu
chuẩn 3.10, Sự đồng thuận được thông
báo.)
(c) Như là một phần trong quy định về sự
đồng thuận, khi nhà trị liệu đang thực tập
và chịu trách nghiệm pháp lý cho điều trị
được cung cấp đi kèm với người giám sát
thì thân chủ/bệnh nhân được thông báo
rằng nhà trị liệu đang trong quá trình huấn
luyện và đang được giám sát kèm theo
tên của người giám sát.
10.02. Trị liệu có liên quan đến cặp đôi
hoặc gia đình
(a) Khi nhà tâm lý đồng ý cung cấp dịch vụ
cho một vài cá nhân có mối quan hệ với
nhau (như vợ chồng, người có quan hệ
tình cảm với người kia, hoặc cha mẹ và
con cái), họ tiến hành các bước thích hợp
để làm rõ ngay từ đầu (1) ai trong những
cá nhân đó là thân chủ/bệnh nhân và (2)
mối quan hệ mà nhà tâm lý có với mỗi
người. Sự làm rõ này bao gồm vai trò của
nhà tâm lý và khả năng sử dụng dịch vụ
được cung cấp hoặc thông tin đạt được.
(Xem Tiêu chuẩn 4.02, Thảo luận về giới
hạn của tính bảo mật.)
(b) Nếu trong tình huống nhà tâm lý được
triệu tập để thể hiện cùng lúc nhiều vai trò
mâu thuẫn tiềm tàng (như nhà trị liệu cho
gia đình và sau đó làm nhân chứng cho
một bên trong tiến trình li hôn), nhà tâm lý
cần tiến hành các bước hợp lý để làm rõ
và điều chỉnh, hoặc rút lui khỏi vai trò một
cách thích đáng. (Xem Tiêu chuẩn 3.05c,
Các mối quan hệ đa chiều)
10.03. Trị liệu nhóm
Khi nhà tâm lý cung cấp dịch vụ cho một số
người theo hình thức nhóm thì ngay từ lúc bắt
đầu dịch vụ, họ mô tả vai trò và trách nhiệm
của tất cả các bên và giới hạn bảo mật.
10.04. Cung cấp trị liệu cho thân chủ
đã được nhận dịch vụ bởi người
khác
Trong việc quyết định liệu có nên cung cấp
dịch vụ cho những người đã nhận dịch vụ
chăm sóc sức khỏe tinh thần ở bất cứ nơi nào
khác hay không, nhà tâm lý cân nhắc cẩn
thận vấn đề phương pháp điều trị và lợi ích
tiềm năng của thân chủ/bệnh nhân. Nhà tâm
lý thảo luận những vấn đề này với thân
chủ/bệnh nhân hoặc các cá nhân được ủy
quyền hợp pháp thay mặt cho thân chủ /bệnh
nhân để giảm thiểu rủi ro gây bối rối và mâu
thuẫn, tham khảo với những nhà tâm lý khác
khi thích hợp và tiến hành với sự cẩn trọng và
nhạy cảm đến vấn đề điều trị.
10.05. Thân mật tình dục với thân
chủ/bệnhnhân trị liệu hiện tại
Nhà tâm lý không dính líu đến thân mật tình
dục với thân chủ/bệnh nhân trị liệu hiện tại.
10.06. Thân mật tình dục với người
thân hoặc người có quan hệ quan
trọng với thân chủ/bệnh nhân trị
liệu hiện tại
Nhà tâm lý không dính líu đến thân mật tình
dục với cá nhân mà họ biết người đó có mối
quan hệ gần gũi, người giám hộ hoặc người
có quan hệ thân thiết quan trọng với thân
chủ/bệnh nhân trị liệu hiện tại. Nhà tâm lý
không được chấm dứt trị liệu để né tránh hay
lách qua tiêu chuẩn này.
22
 10.07. Trị liệu với bạn tình trước đó
Nhà tâm lý không chấp nhận trị liệu cho
những thân chủ/bệnh nhân mà họ đã từng có
quan hệ thân mật tình dục trước đó.
10.08. Thân mật tình dục với thân
chủ/bệnh nhân trước đó
(a) Nhà tâm lý không dính líu đến thân mật
tình dục với thân chủ/bệnh nhân trước đó
ít nhất là hai năm sau khi kết thúc hay
chấm dứt trị liệu.
(b) Nhà tâm lý không dính líu đến thân mật
tình dục với thân chủ/bệnh nhân trước đó
ngay cả sau hai năm kết thúc trị liệu trong
một số trường hợp thực sự bất thường.
Sau 2 năm chấm dứt trị liệu và không có
liên hệ tình dục với thân chủ/bệnh nhân
trước đó, khi nhà tâm lý dính líu đến những
hoạt động như thế phải chịu trách nhiệm
nghiêm trọng để giải thích rằng hoạt động
này không có bất cứ sự lợi dụng nào, dựa
trên một số yếu tố có liên quan, bao gồm
(1) thời gian đã qua từ khi trị liệu chấm dứt;
(2) bản chất, thời gian duy trì, và cường độ
của trị liệu; (3) trường hợp chấm dứt; (4)
lịch sử cá nhân của thân chủ/bệnh nhân ;
(5) tình trạng tinh thần hiện tại của thân
chủ/bệnh nhân ; (6) khả năng gây ra ảnh
hưởng tiêu cực lên thân chủ/bệnh nhân và
(7) bất cứ phát biểu hay hành động được
thực hiện bởi nhà trị liệu trong suốt tiến
trình trị liệu có ý đề xuất hay mời gọi vào
mối quan hệ tình dục/tình cảm với thân
chủ/bệnh nhân sau khi trị liệu chấm dứt.
TÀI LIỆ U THAM KHẢO
American Psychology Association. (2002). Ethical Principles of Psychologists and Code of
Conduct (Effective June 1, 2003, as amended 2010)
(Xem Tiêu chuẩn 3.05, Các mối quan hệ
đa chiều)
10.09. Gián đoạn trị liệu
Khi bước vào mối quan hệ lao động hoặc hợp
đồng, nhà tâm lý nỗ lực thích đáng để cung
cấp trị liệu theo thứ tự và giải quyết thích
đáng trách nhiệm chăm sóc thân chủ/bệnh
nhân ngay cả trong sự kiện mà mối quan hệ
lao động hoặc hợp đồng kết thúc, đi kèm với
việc cân nhắc tối đa đến lợi ích tinh thần của
thân chủ/bệnh nhân. (Xem Tiêu chuẩn 3.12,
Gián đoạn các dịch vụ tâm lý)
10.10. Chấm dứt trị liệu
(a) Nhà tâm lý chấm dứt trị liệu khi nhận thấy
rõ ràng thân chủ/bệnh nhân không còn
cần dịch vụ nữa, không có được lợi ích
hoặc sẽ bị nguy hại nếu tiếp tục dịch vụ.
(b) Nhà tâm lý có thể chấm dứt trị liệu khi bị
đe dọa, hay nói cách khác, gặp nguy hiểm
từ thân chủ/bệnh nhân hoặc người quen
của thân chủ/bệnh nhân.
(c) Trừ khi bị ngăn cản bởi hành động của
thân chủ/bệnh nhân hoặc người chi trả
thuộc bên thứ ba (ví dụ: công ty, tổ chức
của thân chủ…), trước khi chấm dứt, nhà
tâm lý tham vấn cho thân chủ/bệnh nhân
trước khi kết thúc dịch vụ và đề xuất nhà
cung cấp dịch vụ khác thích hợp.
23
 24

View publication stats