LEKSIONI 21.

REAKSIONET E MBINDJESHMËRISË, 4 LLOJET E TYRE

Përgjigjet imunitare të tepruara mund të çojnë në dëmtime indore.

Kur një individ ka rënë në kontakt me një antigjen të caktuar, kontaktet e mëtejshme me këtë
antigjen mund të çojnë në fuqizim të tepruar të përgjigjes imunitare. Ky reaksion mund të jetë i
ekzagjeruar dhe të shkaktojë dëmtime indore (mbindjeshmëri) në qoftë se antigjeni është i
pranishëm në sasi relativisht të larta ose në qoftë se përgjigja imunitare humorale apo qelizore është
e tepruar.

Duhet të kemi parasysh se mekanizmat që qëndrojnë pas këtyre reaksioneve të papërshtatshme

janë po ato që përdoren normalisht për luftimin e infeksioneve. Reaksionet e mbindjeshmërisë janë
klasifikuar sipas Gell dhe Coombs në 4 tipe, të cilëve i është shtuar dhe një tip i pestë. Tipet I, II,
III, dhe V varen nga ndërveprimi i antigjenit me antitrupat humorale dhe quhen në përgjithësi
reaksione të tipit të shpejtë, megjithëse disa janë më të shpejtë se të tjerët. Tipi i IV përfshin
reaksionet me ndërmjetësinë e limfociteve T dhe për arsye të kohë-shfaqjes më të vonshme është
quajtur mbindjeshmëri e tipit të vonuar. Por mbindjeshmëria mund të shfaqet edhe nga ndërveprimi
direkt i agjentit shkaktar me elemente të sistemit imunitar të lindur pa ndërhyrjen e përgjigjeve të
imunitetit të fituar dhe këto reaksione përfshihen në tipin e V.

Figura 21.1. 4 tipet kryesore të reaksioneve të hipersensibilitetit.

 Tipi i I - Mbindjeshmëria e shpejtë (anafilaktike):

Të dhënat klinike më të hershme mbi një përgjigje imunitare të tepruar janë mbi anafilaksinë.
Një injektim i vetëm dhe i parë i 1 mg albuminë të vezës në një kavie nuk ka asnjë efekt të
dukshëm. Por në qoftë se injektimi përsëritet 2-3 javë më vonë, kafsha e sensibilizuar reagon
tashmë në mënyrë dramatike me shenjat e anafilaksisë së gjeneralizuar: pothuajse menjëherë kafsha
fillon të gulçojë dhe pas disa minutash ngordh nga asfiksia. Të dhënat patollogjike tregojnë për
konstriksion të bronkeve dhe bronkioleve dhe në përgjithësi kemi kontraksion të muskujve të
lëmuar dhe dilatacion të kapilarëve. Reaksione të tila të rënda janë vënë re te njeriu pas pickimit të
grerëzës ose bletës si dhe pas injektimit të penicilinës në individë të sensibilizuar. Në shumë nga
këto raste vetëm injeksioni i shpejtë intravenoz i adrenalinës, që parandalon kontraktimin e
muskujve të lëmuar si dhe dilatacionin kapilar mund të parandalojë vdekjen. Këto reaksione
shkaktohen nga degranulimi eksploziv i mastociteve dhe bazofileve dhe ky degranulim është
përgjegjës për çlirimin e histaminës dhe të mjaft mediatorëve të tjerë. Degranulimi i bazofileve dhe
mastociteve shkaktohet nga ndërveprimi i alergjenit me antitrupat e klasës IgE, këto të fundit të
fiksuara mbi membranën e mastociteve nëpërmjet receptorëve me afinitet të lartë për fragmentin Fc
të IgE (FCεRI) që përmban kjo membranë. Kalimi i limfociteve B në qeliza plazmocitare prodhuese
të IgE kontrollohet nga IL-4, e cila vepron me një sinjal bashkëstimulues, i cili është TNF-alfa i
lidhur me membranën e limfociteve T helper 2. Stimulimi i sintezës së IgE nga IL-4 fuqizohet nga
veprimi i IL-5 dhe IL-6 si dhe nga CD23 (forma e tretshme e FcεRII me afinitet të ulët) e cila lidhet
me CD21 të limfociteve B (receptori CR2/EBV) dhe që modulohet nga IFN alfa, IFN gama, TGF
beta dhe IL-10.

Reaksionet anafilaktike shpërthehen nga bashkëlidhja (cross-linking) e molekulave të IgE

në sipërfaqen e mastociteve.

Si mastocitet ashtu dhe bazofilet, kanë në sipërfaqen e tyre receptorë me afinitet të lartë për
regjionin lidhës Cε2:Cε3 të fragmentit Fc të IgE (FcεRI). Edhe IgG4 lidhet me anë të pjesës Fc në
sipërfaqen e mastociteve, por me afinitet më të ulët se IgE. Bashkëlidhja nga antigjeni i antitrupave
të klasës IgE në sipërfaqen e mastociteve nxit degranulimin e mastociteve dhe bazofileve dhe si
pasojë çlirimin e mediatorëve. Sa më tepër vende lidhëse me antitrupat të ketë antigjeni aq më
efikase është nxitja e çlirimit të mediatorëve: tetrameret janë më efikase se trimeret dhe këto të
fundit më efikase se dimeret. Degranulimi induktohet gjithashtu kur IgE bashkëlidhen nga anti-IgE
bivalente, por anti-IgE-të monovalente (Fab) janë inaktive. Urëzimi i receptorëve FcεRI
(bashkëlidhja e tyre) rezulton në një fosforilim të menjëhershëm të vargjeve beta dhe gama, por ky
reaksion rikthehet shpejt nga veprimi i fosfatazave pas çlirimit të ligandit të lidhur me receptorët.
Aktivizimi i receptorëve pasohet shpejt nga zbërthimi i fosfatidilinozitolit në inozitoltrifosfat (IP3),
formimi i diacilglicerolit dhe nga një rritje e kalciumit të lirë intracitoplazmatik. Kaskada biokimike
prodhon “fuzogjene” membranoaktive si acidi lizofosfatidik, i cili favorizon fuzionin e
membranave të granulave dhe degranulimin e tyre si dhe serinë e metaboliteve të acidit arakidonik
që formohen nga rrugët e ciklooksigjenazës dhe lipooksigjenazës. Përfundimisht, mediatorët e
paraformuar të çliruar nga granulat përfshijnë histaminën, heparinën, faktorët kemotaktikë të
eozinofileve dhe neutrofileve si dhe faktorin aktivizues të trombociteve, ndërsa leukotrienet LTB4,
LTC4 dhe LTD4, PGD2 dhe tromboksanet sintetizohen rishtas. Gjithashtu kemi dhe çlirim të IL-4,
IL-5, IL-6 si dhe të GM-CSF, një profil citokinash tipik për limfocitet Th2.

Në rrethana normale, të gjithë këta mediatorë nxisin zhvillimin e një reaksioni akut inflamator
mbrojtës lokal. Por në rast se kemi çlirim masiv të këtyre mediatorëve në kushte jo normale si p.sh.
në terren atopik (alergjik), efekti bronkokonstriktor dhe vazodilatator predominon dhe bëhet
kërcënues.

Figura 21.2. Mekanizmi i degranulimit të mastociteve nga IgE

 Përgjigjet klinike ndaj antigjenëve të inhaluar:

Pothuaj 10% e popullatës vuan në një masë më të lehtë apo më të rëndë nga gjëndje alergjike të
shkaktuara nga alergjenë ekstrinsekë me ndërmjetësinë e IgE. Ndër këta alergjenë përmendim
polenet, qimet e kafshëve apo ekskrementet e akarieneve (parazitë si Dermatophagoides
pteryonissimus) që gjenden me shumicë në pluhurin e shtëpisë. Kontakti i alergjenit me IgE të
lidhur me membranën mastocitare të mukozave bronkiale, nazale, apo të indeve konjuktivale çliron
mediatorët e anafilaksisë dhe jep sipas rastit simptomat e astmës, rinitit alergjik apo konjuktivitit.
Kjo lloj mbindjeshmërie është e tipit të shpejtë, por shumë të sëmurë atopikë zhvillojnë shenja të
zgjatura pas ekspozimit ndaj alergjeneve dhe një shembull tipik i kësaj lloj mbindjeshmërie është
astma bronkiale. Të sëmurët me këtë sëmundje ndahen në tre kategori kryesore: 1. Astmë
ekstrinseke të lidhur me atopi dmth. predispozicion gjenetik për të sintetizuar nivel të rritur të IgE
ndaj alergjeneve të jashtëm. 2. Astmë intrinseke në të sëmurët jo-atopikë. 3. Astmë okupacionale
të shkatuar nga proteina specifike ose substanca kimike me peshë të vogël molekulare.

Sëmundja është e karakterizuar nga ngushtim reversibël i rrugëve të frymëmarrjes i shoqëruar

ky nga një ngacmueshmëri bronkiale e lartë ndaj një spektri të gjerë stimujsh irritues apo
farmakollogjikë. Në secilën prej grupeve të mësipërme kemi dhe një inflamacion kronik ku
përfshihen limfocitet T, makrofagët dhe sidomos eozinofilet.

Akumulimi preferencial i eozinofileve në këtë sëmundje vjen nga veprimi i IL-3, IL-5, dhe GM-
CSF. Veçanërisht IL-5 nxit eozinofilet për të pësuar një veprim lokomotor tërheqës që ushtrohet
nga PAF dhe LTB4 të mastociteve, rrit adezionin në endotelin vaskular nëpërmjet beta2-integrinave
si dhe ul pragun ndaj stimujve që shkaktojnë çlirim të granulave. Proteina madhore bazike e
eozinofileve shkakton një hiperreaktivitet të bronkeve dhe është toksike për qelizat epiteliale
respiratore. Faktorë të tjerë patogjenikë janë dhe mediatorët PAF dhe LTC4, që janë
bronkokonstriktorë, ndërsa LTC4 është gjithashtu një stimulues i fuqishëm i sekrecioneve
bronkiale. IL-5, i cili është një nga faktorët kryesorë të infiltrimit eozinofilik, sekretohet pjesërisht
nga mastocitet lokale, por në kronicitetin e sëmundjes kontribuon prodhimi i IL-5 dhe IL-4 nga L.T
helper2.

Predispozicioni atopik mund të shfaqet edhe në formën e dermatitit atopik nga akarienët e
pluhurit të shtëpisë ose kafshët shtëpiake si psh. macet etj.

Shumë alergjenë të tjerë mund të shkaktojnë alergji ushqimore në subjekte atopikë si psh. veza,
qumështi i lopës, karkaleci, kikiriku etj. Kontakti i këtyre substancave me IgE specifike të fiksuara
në mastocitet e mukozës intestinale mund të shkaktojë një reaksion lokal me të vjella dhe diarre ose
mund të lejojë që alergjeni të depërtojë lirisht nëpërmjet zorrës duke ndryshuar permeabilitetin e
mukozës së saj nga veprimi i mediatorëve. Alergjeni mund të kompleksohet kështu me antitrupa
dhe mund të shkaktojë lezione në distancë si psh. artikulacionet. Ai mund të difuzojë gjithashtu në
regjione të sensibilizuara si psh. lëkurë ose mushkëri ku mund të shkaktojë reaksione alergjike në
formën e dermatitit atopik.
 Tabela 21.1. Shenjat kryesore klinike që shoqërohen me reaksione të tipit I.

Reaksionet alergjike të ndërmjetësuara nga imunoglobulinat IgE

Alergjenët e
Sindromë zakonshëm Rruga e hyrjes Përgjigjja
Intravenoze (të Edemë
drejtpërdrejtë ose Rritje e përshkueshmërisë
Medikamentet, pas përthithjes në vaskulare
Anafilaksi Serumi, Helmet, gjak kur merren Mbyllje trakeale
sistemike Kikirikët me rrugë orale) Kolapsi qarkullues
Vdekje

Urtikariet Qimet e kafshëve, Rritje lokale e qarkullimit të

akute pickimi i insekteve, Nëpërmjet lëkurës gjakut dhe përshkueshmërisë
(me nxehtësi testet e alergjisë vaskulare
dhe skuqje)
Rihnit alergjik Polenet Nëpërmjet hundës Edemë në mukozën nazale
(alergji nga Grimcat e feçeve Irritim në mukozën nazale
bari i thatë)

Qimet (macet), Shtrëngim bronkial Shtim i

Polenet Nëpërmjet hundës prodhimit të mukusit Inflamacion
Astma Grimcat e feçeve i rrugëve të frymëmarrjes

Arrat Të vjella
Kikirikët Diarre
Alergji nga Midhjet Nëpërmjet rrugëve Prurit (të kruara )
ushqimet Qumështi orale Urtikarie
Vezët Anafilaksi
Peshku
 Figura 21.3. Pamje mikroskopike e parazitit Dermatophagus Pteronissimus dhe e sekrecioneve
te tij.

Faktorët gjenetikë dhe ambientalë:

Ekziston në fakt një predispozicion i fortë familjar në shfaqjen e atopisë alergjike. Një faktor
gjenetik i vënë qartë në dukje është aftësia për të patur nivele të larta të IgE: Sa më i lartë niveli
serik i IgE totale aq më i madh është probabiliteti për të zhvilluar reaksione apo sëmundje alergjike.
Nga ana tjetër dhe faktorët ambientalë mund të luajnë një rol të rendësishëm. Mendohet se
pakësimi i nxitjeve mikrobiale (infeksioneve) ndaj sistemit imunitar si pasojë e rritjes së higjenës së
përgjithshme, përdorimit masiv të vaksinave dhe antibiotikëve sjell uljen e aktivizimit të qelizave
Th1. Nga ana tjetër shtimi i ndotjeve ambientale ne natyrë kimike etj. nxit një mbizotërim të rrugës
së aktivizimit të qelizave Th2 me pasojë kjo reaksionet alergjike (Fig. 26.8.)

Figura 21.4. Reaksionet alergjike të shkaktuara nga degranulimi i bazofileve.

Figura 21.5. Mekanizmat e depërtimit të alergjenëve në epitel.

Figura 21.6. Reaksionet inflamatore nga aktivizimi i mastociteve.

Figura 21.7. Reaksionet inflamatore me natyrë alergjike.

 Tabela 21.2. Mediatorët inflamatorë në reaksionet alergjike.

Mediatorët Shembuj Efektet biologjike

Triptazë,
kimazë,katepsina G,
Enzima Rimodelon ??? format e indeve lidhore??
karboksipeptidazë
Toksike për parazitet,
Mediatorë Histamina, Rrit përshkueshmërinë e enëve të gjakut
toksike heparinë Shkakton kontraktimin e muskujve të lëmuar

IL-4, IL-13 Stimulon dhe amplifikon përgjigjen

e limfociteve TH2

Citokina IL-3, IL-5, GM-CSF Nxit prodhimin dhe aktivizimin e eozinofileve

Shkakton inflamacion, stimulon prodhimin e

TNF-α (disa mbeten citokinave nga shumë lloje qelizash, aktivizon
në granula) endoteliumin

Kemokina CCL3 (MIP-1α) Tërheq monocitet, makrofagët dhe neutrofilet

Shkakton kontraktimin e muskujve të lëmuar

Leukotrienet C4, D4, Rrit përshkueshmërinë e enëve të gjakut
E4 Stimulon sekretimin e mukusit
Mediatorët
lipidike Tërheq leukocitet,
Amplifikon prodhimin e mediatorëve lipidikë,
Trombocitet-faktori
Aktivizon neutrofilet, eozinofilet dhe
aktivizues
trombocitet
 Figura 21.8. Influenca e faktorëve gjenetikë dhe ambientalë në reaksionet alergjike.

Testet klinike të alergjisë:

Mbindjeshmëria alergjike vlerësohet zakonisht me anë të provave intrakutane me alergjenet më

të zakonshëm (Fig. 26.9). Çlirimi i histaminës dhe i mediatorëve të tjerë jep shpejt një eritemë dhe
papulë që arrijnë maksimumin brenda 30 minutave dhe pastaj tërhiqen. IgE përgjegjëse mund të
vihen në dukje nëpërmjet anafilaksisë kutane pasive duke testuar aftësinë e serumit të të sëmurit për
të sensibilizuar në mënyrë pasive lëkurën e individëve normalë (reaksioni i Prausnitz-Kustner). Ky
sensibilizim pasiv mund të bllokohet duke injektuar përpara serumit të të sëmurit IgE të gatshme
mielomatoze por jo imunoglobulina mielomatoze të klasave të tjera. Kjo ndodh sepse receptorët
përkatës në mastocitet e lëkurës saturohen me regjionet Fc të IgE mielomatoze dhe rrjedhimisht IgE
e të sëmurit s’kanë se ku të fiksohen.
 Reaksioni i menjëhershëm i mësipërm pasohet nga një reaksion i vonshëm që zgjat deri 24 orë.
Ai karakterizohet nga një infiltrim i dendur me eozinofile dhe limfocite T dhe është më edematoz se
reaksioni i hershëm. Ngjashmëria me histopatollogjinë e infiltrimit inflamator të astmës kronike
është e dukshme dhe këto reaksione të vonshme mund të shihen pas stimulimit të bronkeve dhe të
mukozës bronkiale të subjekteve alergjikë.

Përsa i përket provave in vitro, përveç matjes së IgE totale serike, një vlerë të rëndësishme
diagnostike paraqet edhe matja e IgE specifike për alergjene të caktuar. Ekziston një korrelacion
mjaft i mirë midis IgE specifike serike dhe pozitivitetit të provave të lëkurës. Edhe kur këto dy teste
diagnostike janë negative, stimulimi intranazal me alergjen mund të rezultojë pozitiv si pasojë e
prodhimit kryesisht lokal të IgE specifike.

Figura 21.9. Testi intrakutan i reaksioneve alergjike.

Trajtimi:

Pa dyshim trajtimi i parë është eliminimi i alergjenit shkaktar, por jo gjithmonë kjo është e
mundshme pasi në qoftë se alergjeni është ubikuitar (i kudondodhur) si psh, akarienët e pluhurit të
shtëpisë, myket e shtëpisë apo polenet e luleve, evitimi i tyre është shumë i vështirë.
 Tentativat për të desensibilizuar të sëmurët nëpërmjet imunizimit me injektime të përsëritura të
alergjenëve mund të çojnë në përmirësim të dukshëm, por jo në të gjithë të sëmurët. Mendohet se si
rezultat i këtyre injektimeve kemi sintezën e antitrupave “bllokues” funksioni i të cilëve është të
pengojnë kontaktin e alergjenit me IgE specifike të fiksuara në mastocitet. Këto antitrupa bllokues
mund të jenë të izotipeve IgG ose IgA dhe kanë funksion mbrojtës.

Gjithashtu duke patur parasysh që bashkëpunimi me limfocitet T është i rëndësishëm për

sintezën e IgE dhe për veprimin e eozinofileve, veprimi dobiprurës i injektimit të alergjeneve mund
të induktojë limfocite T rregullatorë.

Përsa i përket terapisë medikamentoze, veprim efikas kanë agjentë të tillë inhalatorë si sodium
kromoglikati i cili lidhet në receptorë të veçantë mbi mastocite duke i bërë këta rezistentë ndaj
degranulimit. Beta stimuluesit lokalë luajnë rol të rëndësishëm bronkodilatator sidomos në
acarimet e astmës bronkiale ndërsa kortizonikët lokalë luajnë rol parandalues të riakutizimeve të
astmës.

Simptomat e alergjisë mund të kontrollohen relativisht mirë (por jo gjithmonë) me anë të

antihistaminikëve. Në reaksionet kronike alergjike nevojitet përdorimi i imunomodulatorëve si
steroidet, apo së fundi i ciklosporinës A (inhibitorëve të kalcineurinës).

Tipi i dytë i reaksioneve të mbindjeshmërisë: Hipersensibiliteti citotoksik në vartësi të

antitrupave:

Kur një antigjen është i pranishëm në sipërfaqen e një qelize, lidhja e tij me antitrupin përkatës
do të nxisë eliminimin e kësaj qelize me mekanizmat si vijon: 1- Ulje e ngarkesës sipërfaqësore të
qelizës. 2- Veprimi opsonizues i fragmenteve Fc të Ig nëpërmjet receptorëve përkatës në qelizat e
sistemit imunitar. 3- Veprimi opsonizues i i C3 të aktivizuar në sipërfaqen e qelizës shenjë. 4-
Vdekja qelizore mund të pasojë gjithashtu aktivizimin e të gjithë sistemit komplementar deri te C8
dhe C9 duke shkaktuar dëmtim direkt membranor (hapje të poreve dhe lizë osmotike. 5- Qelizat
shenjë të mbuluara me përqëndrime të ulta të IgG mund të vriten në mënyrë jo-specifike nëpërmjet
një mekanizmi jo-fagocitar jashtëqelizor që realizohet nga qeliza limforetikulare jo të sensibilizuara
paraprakisht, të cilat lidhen me qelizën shenjë me receptorë specifikë për pjesën Fc të IgG.

Ky citotoksicitet me ndërmjetësi antitrupore (ADCC = antibody dependent cell-mediated

cytotoxicity) kryhet si nga qelizat e linjës mieloide (polimorfonuklearët dhe monocitet) ashtu dhe
nga limfocitet e mëdhenj granularë (LGL = large granular lymphocytes) të cilët janë quajtur dhe
qeliza K (killer), të cilët janë identikë me qelizat NK. Megjithëse ky fenomen deri tani është vënë re
vetëm in vitro mendohet se ky fenomen ka vlerë fiziollogjike në rastet kur qelizat shenjë janë mjaft
të mëdha për t’u vrarë nga fagocitoza si psh. parazitët e mëdhenj apo tumoret solidë.
 Tabela 21.3. Disa patollogji që ndërmjetësohen nga Tipi II i reaksioneve të hiperndjeshmërisë.

Disa prej semundjeve autoimune te klasifikuara nga mekanizmat imunopatogjene

Sindroma Autoantigjeni Pasojat

Antitrupat e tipit të II të reaksioneve të hipersensibilitetit ndaj antigjenëve të sipërfaqes

qelizore ose ndaj antigjenëve matrix
Anemia hemolitike Antigjenët e grupit Rh të
autoimune gjakut, antigjenë I
Purpura trombocitopenike Integrina e trombociteve
autoimune GpIIb:IIIa
Domeni jo-kolagjenoz i
Sindromi Goodpasture kolagjenit tipit të IV të
membranës bazale
Destruksion i qelizave të kuqe
të gjakut nga komplementi
dhe fagocitet FcR+, anemi
Hemoragji
Glomerulonefrit, hemoragji e
pulmoneve

Pemfigus vulgaris Kadherinë epidermale Ashpërsi e lëkurës

Antigjenët streptokokal të
Ethet reumatizmale akute mureve qelizore. Antitrupat Dhëmbëzim i vonshëm i
veprojnë në mënyrë të valvulave kardiake
kryqëzuar me muskujt
kardiake
Tab. 26.4. Disa sëmunndje që ndërmjetësohen nga autoantitrupat ndaj receptorëve
sipërfaqësorë.

Disa sëmunndje që ndërmjetësohen nga autoantitrupat ndaj receptorëve sipërfaqësorë.

Sindroma Antigjeni Pasojat

Semundja Graves Receptori i hormonit Hipertiroidizmi

stimulues të tiroides
Miastenia gravis Receptori i acetilkolinës Dobësim progresiv

Diabeti insulin-rezistent Receptori i insulinës Hiperglicemi, ketoacidozë

(antagonist)
Hipoglicemia Receptori i insulinës (agonist) Hipoglicemi
 Figura 21.10. Shkatërrimi qelizor me autoantitrupa ndaj antigjenëve sipërfaqësorë.

Reaksionet e tipit të dytë me karakter aloimun:

Ndër përbërësit e shumtë antigjenikë polimorfikë të membranës eritrocitare, sistemi ABO i

grupeve të gjakut përbën sistemin dominant. Grupet antigjenikë A dhe B janë molekula
polisakaridike në sipërfaqen e eritrociteve që e kanë prejardhjen nga substanca H nën veprimin e
glycosyl-transferazave që kodohen nga gjenet A dhe B respektivisht. Individët e grupit AB i kanë të
dy antigjenët në membranën e eritrociteve të tyre ndërsa ata të grupit 0 sintetizojnë vetëm
substancën H sepse te ata mungojnë si gjeni A ashtu dhe ai B. Antitrupat anti-A apo anti-B shfaqen
kur antigjeni përkatës mungon: kështu një person i grupit A do të ketë antitrupa anti-B dhe
anasjelltas. Këto izohemaglutinina janë kryesisht të klasës IgM dhe i përkasin klasës së antitrupave
natyralë: prodhimi i tyre stimulohet nga kontakti me antigjenët e florës saprofite intestinale të cilët
kanë strukturë të ngjashme me karbohidratet e grupeve të gjakut. Në këtë mënyrë antitrupat e
formuar kanë një reaksion të kryqëzuar me grupin eritrocitar që mungon tek ky individ. Në qoftë se
një individ është me grup gjaku A, ai do të jetë tolerant ndaj antigjenëve të ngjashëm me të ndërsa
do të formojë antitrupa të aftë të aglutinojnë eritrocitet e grupit B. Në mënyrë të ngjashme individi i
grupit O do të sintetizojë antitrupa si anti-A ashtu dhe anti-B. Në rast transfuzioni të
papërshtatshëm eritrocitet e transfuzuara do të mbulohen me antitrupat përkatës dhe do të ndodhë
liza e shpejtë e tyre me pasojë reaksione të rënda deri vdekjeprurëse.

Papajtueshmëria në sistemin Rhesus:

Grupi i gjakut Rhesus formon sistemin tjetër antigjenik madhor në të cilin antigjeni RhD është
shkaktari kryesor i reaksioneve izoimune si pasojë e aloimunizimit. Një nënë me grup gjaku RhD-
(gjenotipi dd) mund të sensibilizohet nga eritrocitet e fëmijës kur ky ka antigjenin RhD + (gjenotipi
DD ose Dd). Kjo ndodh më shpesh në lindjen e fëmijës së parë kur nga gjakosja e placentës shumë
eritrocite të fëmijës kalojnë tek nëna. Në këtë rast antitrupat e formuar janë të klasës IgG që janë të
aftë të përshkojnë placentën në rast të një barre tjetër. Veprimi i tyre me antigjenin D të eritrociteve
të fëmijës çon në shkatërrimin e këtyre të fundit kryesisht në sajë të aderencës opsonizuese duke
shkaktuar në këtë mënyrë sëmundjen hemolitike të neonatit. Këto antitrupa nuk arrijnë të
shkaktojnë aglutinimin e eritrociteve RhD+ in vitro (për shkak të densitetit të ulët të përcaktuesve
antigjenikë në sipërfaqen e eritrociteve) në qoftë se nuk përdoren albumina si mjedis apo dhe një
serum anti-Ig (reagenti i Coombs ky i fundit).

Në qoftë se një nënë ka izohemaglutinina natyrale që reagojnë me eritrocitet fetale që arrijnë në

qarkullimin e saj, sensibilizimi me antigjenin D është më pak i mundshëm. Psh. një nënë grup O
Rh- që ka një fëmijë grup A Rh+ do të shkatërrojë eritrocitet e fëmijës me anë të antitrupave anti-A
të saj përpara se këto eritrocite të mund të provokojnë sintezën e antitrupave anti-D. Sipas këtij
principi nënat Rh+ në momentin e lindjes së një fëmije Rh- trajtohen në mënyrë profilaktike me
antitrupa anti-D duke reduktuar kështu në një masë të konsiderueshme rrezikun e sensibilizimit.

Transplantet e organeve:

Një organ i transplantuar, i cili i ka rezistuar reaksioneve me ndërmjetësi qelizore të flakjes

akute, mund të provokojë prodhimin e antitrupave tek bujtësi të drejtuar ndaj antigjenëve
sipërfaqësorë të transplantimit (HLA) të dhuruesit. Këto antitrupa mund të veprojnë në mënyrë
citotoksike direkt mbi qelizat e organit të transplantuar ose mund të shkaktojnë aderencën e
qelizave fagocitare ose sulmin “jospecifik” të qelizave K. Ato mund të shkaktojnë gjithashtu
aderencën trombocitare kur ndërveprojnë me antigjenë në sipërfaqen e endotelit vaskular. Ndërsa
flakja hiperakute ndërmjetësohet nga antitrupa të paraformuar të marrësit.

Reaksionet autoimune të mbindjeshmërisë të tipit të dytë:

Autoantitrupa ndaj eritrociteve të vetë pacientit vihen re në anemitë hemolitike autoimune.

Këto antitrupa bashkëveprojnë në 370C me përcaktues antigjenikë (epitope) të antigjenëve të
kompleksit Rhesus të ndryshëm nga ata që provokojnë reaksionet e transfuzionit. Eritrocitet e
mbuluara me këto antitrupa kanë një gjysëm-jetë më të shkurtër kryesisht si rrjedhojë e aderimit të
tyre me qelizat fagocitare të shpretkës. Mekanizma të ngjashëm janë përgjegjës edhe për aneminë
në të sëmurët me hemaglutinina të ftohta të cilat janë antitrupa monoklonalë anti-I (antigjen
sipërfaqësor i eritrociteve) që krijohen pas infeksionit me Mycoplasma pneumoniae si dhe në disa
raste të hemoglobinurisë paroksizmale nga të ftohtit të lidhur me antitrupat lizues të Donath-
Landsteiner që janë specifikë për grupin O të gjakut. Këto antitrupa janë kryesisht të klasës IgM
dhe bashkëveprojnë në temperatura nën 370C.

Serumet e të sëmurëve me tiroidit të Basedow-Graves (me hiperfunksion të gjëndrës tireoide)

përmbajnë antitrupa që nxisin qelizat tiroidiene duke i stimuluar ato në mënyrë të ngjashme me
hormonin TSH dhe duke nxitur kështu prodhimin e hormoneve të tiroides. Në sindromin e
Goodpasture hasen nga ana tjetër antitrupa ndaj membranës glomerulare të veshkave por dhe të
mushkërive. Biopsitë kanë vënë në dukje edhe fiksimin e komplementit bashkë me antitrupat në
këtë membranë dhe si rrjedhojë dëmtimin e kësaj të fundit.

Një shembull tjetër i kësaj lloj mbindjeshmërie është dëmtimi nga autoantitrupat i receptorëve
për acetilkolinën në sëmundjen myasthenia gravis.

Reaksionet medikamentoze me tip të dytë të mbindjeshmërisë:

Medikamentet mund të lidhen me përbërës të organizmit dhe kështu nga haptene të shndërrohen
në antigjenë të plotë të aftë të sensibilizojnë disa individë. Në qoftë se prodhohen antitrupa të klasës
IgE mund të kemi reaksione anafilaktike. Në disa rrethana, sidomos ndaj pomadave apo kremave
me përdorim lokal mund të shfaqet mbindjeshmëri me ndërmjetësi qelizore. Në disa raste të tjera,
sidomos kur medikamenti lidhet me proteina serike, mund të kemi reaksione të tipit të tretë të
mbindjeshmërisë. Reaksionet e tipit të dytë shfaqen zakonisht kur medikamenti lidhet me
sipërfaqen e një qelize gjaku dhe për rrjedhojë provokon prodhimin e antitrupave që janë
citotoksikë për kompleksin qelizë-medikament. Kur medikamenti eliminohet plotësisht zhduket dhe
kjo lloj mbindjeshmërie. Shembuj të kësaj mbindjeshmërie janë parë në aneminë hemolitike nga
marrja e klorpromazinës apo fenacetinës, në agranulocitozën e lidhur me amidopirinën apo
kinidinën apo në purpurën trombocitopenike të shkaktuar nga medikamente. Në rastin e fundit
serumi i freskët i të sëmurit lizon trombocitet në prani të medikamentit, por jo kur ky nuk është i
pranishëm. Inaktivizimi i komplementit me anë të ngrohjes së serumit në 560C për 30 minuta e
pengon këtë efekt gjë që tregon se aktivizimi i komplementit është i domosdoshëm në këtë
mekanizëm.
 LEKSIONI 22. MEKANIZMAT IMUNOPATOLOGJIKE: TIPI I III DHE IV

Klasifikimi sipas Gell dhe Coombs i mekanizmave imunopatologjikë të mbindjeshmërisë

të tipit të tretë dhe të katërt. Shembuj të tyre.

TIPI I TRETË I REAKSIONEVE IMUNOPATOLOGJIKE (MBINDJESHMËRIA E TIPIT GJYSEM

TË VONUAR):

Organizmi mund t'i ekspozohet një teprice antigjeni gjatë një periudhe të zgjatur kohe në një
numër rrethanash si në infeksione të zgjatura, sëmundje autoimune apo në kontakte të vazhdueshme
me agjentë të mjedisit. Komplekset antigjen-antitrup të formuar në këtë mënyrë mund të
precipitojnë në inde apo organe të caktuara dhe të shkaktojnë reaksione inflamatore. Në qoftë se
kemi dhe fiksim të komplementit do të ndodhë çlirim i anafilatoksinave (C3a dhe C3b) dhe
degranulim të mastociteve me pasojë vazodilatacion dhe rritje të permeabilitetit kapilar. Faktorë
kemotaktikë gjithashtu të prodhuar (si psh. C3a) do të shkaktojnë një tërheqje në vatrën inflamatore
të polimorfonuklearëve të cilët do të fillojnë fagocitozën e komplekseve imune. Si pasojë e këtyre
fenomeneve do të kemi çlirim ekstraqelizor të përmbajtjes së granulave të neutrofileve. Kur
kompleksi imun depozitohet mbi një membranë bazale dhe nuk mund të fagocitohet kemi të
ashtuquajturën fagocitozë të frustruar. Në këtë rast do të çlirohen me shumicë enzimat proteolitike
(ku përfshihen proteinazat dhe kolagenazat), enzimat formuese të kininës, proteinat polikationike,
dhe përbërësit reaktivë të oksigjenit dhe azotit, të cilat do të shkaktojnë dëmtim lokal të indeve dhe
intensifikim të reaksioneve inflamatore. Dëmtim i mëtejshëm mund të shkaktohet nga liza reaktive
si rrjedhojë e aktivizimit të C5,6,7,8,9. Në qoftë se krijohen kushtet mund të kemi agregim
trombocitar me dy pasoja: 1 - çlirim të mëtejshëm të aminave vazoaktive; 2 - Formimi i
mikrotrombeve që çon në iskemi lokale. Nga ana tjetër komplekset imune të patretshme të
fagocituara nga makrofagët nuk arrijnë të treten dhe përbëjnë një stimul aktivizues persistent që
nxit çlirimin e citokinave IL-1 dhe TNF, të përbërësve reaktivë të oksigjenit si dhe të oksidit nitrik.
 Kompleksi antigjen - antitrup

Agregim trombocitar Aktivizim i komplementit Aktivizim i makrofagëve

Anafilatoksinat
Tërheqje e poli-
nuklearëve
Mikro Çlirim aminash Çlirim enzimashÇlirim i Çlirim i IL-1, TNF, R.O.I
proteolitike dhe mediatorëve
trombe vazoaktive NO
proteinash mastocitarë
polikationike

Fig. : Tipi i III i mbindjeshmërisë (me ndërmjetësinë

e komplekseve imune)
Figura 22.1.

Pasojat e formimit të komplekseve imune in vivo varen jo vetëm nga sasitë absolute të
antigenit dhe antitrupit, të cilat përcaktojnë intensitetin e reaksionit, por gjithashtu dhe nga raportet
relative të tyre me njëri-tjetrin, që përcaktojnë natyrën e kompleksit dhe rrjedhimisht shpërndarjen
dhe fatin e tyre në organizëm. Midis tepricës në antitrupa dhe tepricës së lehtë në antigjen,
komplekset precipitojnë shpejt dhe kanë tendencë të lokalizohen në vendin e futjes së antigjenit,
ndërsa në tepricë të moderuar ose të shprehur në antigjen formohen komplekse imune të tretshme.

Fati i këtyre komplekseve është i lidhur ngushtë me aktivizimin e rrugës klasike të

komplementit. Fiksimi i komplementit inhibon precipitimin e komplekseve imune nëpërmjet lidhjes
kovalente të C3b, i cili parandalon ndërveprimet Fc - Fc të nevojshme për të krijuar komplekse të
mëdha të patretshme. Këto komplekse të vegjël që përmbajnë C3b lidhen me aderencë imune në
receptorët CR1 të komplementit në eritrocite dhe transportohen në makrofagët e heparit ku ato
inaktivizohen. Kur kemi difekte në këtë sistem psh. mangësi në rrugën klasike të komplementit ose
në receptorët CR1 të eritrociteve, ose në rast mbingarkese të sistemit, atëhere komplekset imune do
të jenë të lirë në serum dhe do të depozitohen në veshka, kyçe apo në lëkurë.
 Figura 22.2. Mekanizmat pro-inflamatore si pasojë e komplekseve imune.

Tabela 22.1. Disa sëmundje autoimune me mekanizma të tipit të tretë

Disa prej sëmundjeve autoimune të klasifikuara nga mekanizmat imunopatogjenë

Sindroma Autoantigjeni Pasojat

Patollogji të shkaktuara nga tipi III i reaksioneve të hipersensibilitetit

Krioglobulinemia e përzier Antigjeni i qelizave β Vaskuliti sistemik

esenciale pankreatike
ADN, histone, ribozome, Glomerulonefriti, vaskuliti,
Lupusi sistemik eritematoz snRNP, scRNP urtikarie

Komplekset IgG të faktorit

Artriti reumatoid reumatoid Artrit
 Dëmtimet inflamatore si pasojë e komplekseve imune të depozituara lokalisht:

Reaksioni i Arthus:

Maurice Arthus vuri në dukje që injektimi intrakutan i një antigjeni të tretshëm në lepuj të
hiperimunizuar dhe me nivele të larta antitrupash precipitues do të japë një reaksion edematoz dhe
eritematoz që arrin një maksimum pas 3-8 orësh dhe më pas zhduket. Lezioni karakterizohet nga
një infiltrim i theksuar me leukocite polimorfonukleare. Aktivizimi i komplementit më pas, do të
shkaktojë prodhim të anafilatoksinave me pasojë degranulimin e mastociteve. Komplekset imune
lokale me lokalizim intravaskular do të shkaktojnë gjithashtu agregim trombocitar dhe çlirim të
aminave vazoaktive me pasojë rritjen e eritemës dhe të edemës. Formimi i faktorëve kemotaktikë
do të çojë në një influks të polimorfonuklearëve. Reaksioni i Arthus mund të bllokohet me anë të
deplecionit (eliminimit) të komplementit ose të neutrofileve polimorfonuklearë (me nitrogjen
mustard ose serum specifik antipolimorfonuklearë).

Reaksionet ndaj antigjenëve të inhaluar:

Reaksionet intrapulmonarë të tipit Arthus ndaj antigjenëve ekzogjenë të inhaluar duket

se janë përgjegjës për një sërë çrregullimesh të hipersensibilitetit te njeriu.

Çrregullimet e rënda respiratore të lidhura me "mushkërinë e fermerit" ndodhin brenda 6-

8 orësh pas ekspozimit ndaj pluhurit të kashtës së mykur. Të sëmurët janë të sensibilizuar ndaj
Actinomycetave termofilike që rriten në kashtën e mykur. Ekstraktet e këtyre mikroorganizmave
japin reaksione precipitimi me serumin e të sëmurit si dhe reaksion të tipit Arthus në qoftë se
injektohet intrakutan. Inhalimi i sporeve bakteriale të pranishëm në pluhurin e kashtës bën që
antigjeni të depërtojë në mushkëri dhe të ndodhë një reaksion hipersensibiliteti me ndërmjetësi nga
komplekset imune. Situata të ngjashme ndodhin në sëmundjen e rritësve të pëllumbave në të cilën
antigjeni është një proteinë serike e pranishme në pluhurin e feçeve të thara, në rritësit e minjve të
sensibilizuar nga proteinat serike të miut të eliminuara në urinë, si dhe në raste të tjera të ngjashme
të emërtuara si alveolit alergjik ekstrinsek që shkaktohet nga inhalimi i vazhdueshëm i pjesëzave
organike si psh. në sëmundjen e larësve të djathit (sporet e Penicillium casei), në mushkërinë e
përgatitësit të gëzofëve (proteinat e gëzofit të dhelprës) etj. Në disa situata patollogjike të tilla ka
mundësi që të ndërhyjnë edhe mekanizma të hipersensibilitetit të tipit të parë që ndërhyjnë në
fillimin e reaksionit të Arthus. Kështu, të sëmurët me Aspergilozë bronkopulmonare alergjike kanë
si nivele të larta të IgE ashtu dhe IgG precipituese ndaj species së Aspergillus.

Reaksionet ndaj antigjenëve të brendshëm:

Reaksionet e tipit të tretë provokohen shpesh nga çlirimi lokal i antigjenit nga
mikroorganizma infeksiozë brenda trupit. Psh. krimbat e gjallë të filaria si psh. Wuchereria
bancrofti janë relativisht të padëmshëm, por parazitët e ngordhur të pranishëm në enët limfatike
shkaktojnë një reaksion inflamator që mendohet se është përgjegjës për obstruktimin e enëve
limfatike dhe si pasojë për elefantiazën që mund të pasojë. Antibioterapia mund të shkaktojë çlirim
të theksuar të antigjenëve bakterialë, të cilët në individët me nivel të lartë të antitrupave mund të
shkaktojnë reaksione dramatike inflamatore me ndërmjetësinë e komplekseve imune. Kështu psh.
shpjegohet eritema nodoze leproze në lëkurën e të sëmurëve me lepër lepromatoze nën trajtim me
dapson.

Një variant interesant i reaksionit Arthus është vënë re në artritin reumatoid në të cilin
formohen komplekse imune lokalisht në artikulacione si rrjedhojë e bashkëveprimit IgG - anti-IgG
(kjo e fundit prodhohet nga plazmocitet sinoviale).

Sëmundje që shkaktohen nga komplekset imune:

Sëmundja e serumit:

Injektimi i dozave të larta të serumit heterolog (psh. serumi anti difteritik apo antitetanik i
kalit) është përdorur gjerësisht për arsye terapeutike. Rreth tetë ditë më pas mund të shfaqet një
gjendje e quajtur si sëmundje e serumit: Kemi rritje të temperaturës, enjtje të gjëndrave limfatike,
eritemë urtikariale të gjeneralizuar si dhe poliartrit të shoqëruar me një ulje të komplementit serik si
dhe proteinuri tranzitore. Të gjitha këto shkaktohen nga depozitimi i komplekseve antigjen-antitrup
që formohen në tepricë të antigjenit:

Këta individë fillojnë të sintetizojnë antitrupa ndaj proteinave të huaja, zakonisht

globulinave të kalit. Meqenëse antigjeni është akoma i pranishëm në tepricë të konsiderueshme në
këtë moment, formohen komplekse qarkullues të tretshëm me përbërje Ag2Ab, Ag3Ab2, Ag4Ab3
etj. Që të jenë patogjenikë, komplekset imune duhet të kenë madhësinë e nevojshme: shumë të
mëdhej ata gëlltiten kollaj nga makrofagët ndërsa kur janë shumë të vegjël (<19S) ata nuk janë të
aftë të induktojnë një reaksion inflamator. Edhe kur ata kanë madhësinë e nevojshme, ata
lokalizohen në paretet vaskulare vetëm në qoftë se këta kanë pësuar një ndryshim në
permeabilitetin vaskular. Kjo mund të ndodhë nëpërmjet çlirimit të 5-hidroksitriptaminës (5HT)
nga trombocitet që bashkëveprojnë me komplekse të mëdhenj ose dhe nëpërmjet formimit të
histaminës, leukotrieneve dhe faktorit aktivizues të trombociteve (PAF) nga degranulimi i
bazofileve dhe mastociteve me ndërmjetësinë e IgE apo të komplementit. Veprimi në kapilarë
shkaktohet nëpërmjet shqitjes së qelizave endoteliale dhe ekspozimit të membranës bazale ku
fiksohen komplekse imune me madhësi të përshtatshme. Indet më të ekspozuara për këto efekte
janë lëkura, kyçet, veshkat dhe zemra. Me rritjen e sintezës së antitrupave kemi eliminimin e
antigjenit dhe shërimin e të sëmurit.

Glomerulonefritet nga komplekset imune:

Depozitimi i komplekseve imune është një proçes dinamik dhe sëmundjet kronike nga to
vihen re vetëm kur antigjeni persiston gjatë në organizëm si në infeksionet kronike dhe sëmundjet
autoimune. Dixon provokoi lezione glomerulare kronike në lepujt nëpërmjet administrimit të
përsëritur në to të proteinave të huaja. Jo çdo kafshë shfaq lezione dhe ndofta vetëm ato që janë
gjenetikisht të afta të prodhojnë antitrupa me afinitet të ulët ose antitrupa ndaj një numri të kufizuar
përcaktuesish antigjenikë. Me sa duket vetëm këto kafshë shfaqën komplekse të tretshëm me
madhësinë e nevojshme. Komplekset më të vegjël arrijnë në anën epiteliale të glomerulit, por
komplekset progresivisht më të mëdhenj kapen në/ose mbi anën endoteliale të membranës bazale
glomerulare. Ata grumbullohen si granula të trasha që, në imunofluoreshencë ngjyrosen pozitivisht
për antigjen, imunoglobulina si dhe komplement. Në mikroskopi elektronike këto depozitime duken
si masa të mëdha amorfe.

Shumë raste me glomerulonefrit janë të shoqëruara me komplekse imune qarkulluese dhe në

biopsi vihet re një imunofluoreshencë e ngjashme me atë të komplekseve DNA/anti-
DNA/komplement në të sëmurët me lupus eritematoz sistemik. I njohur mirë është dhe
glomerulonefriti që mund të pasojë infeksionin nga disa shtame streptokokësh të quajtur
nefritogjene apo dhe sindromi nefrotik në fëmijë të prekur nga malaria ku janë implikuar
komplekse imune me antigjenë të plasmodiumit të malaries.

Glomerulonefriti nga komplekset imune mund të shfaqet dhe gjatë një infeksioni viral: psh.
minjtë e infektuar nga virusi i koriomeningitit limfocitar zhvillojnë një glomerulonefrit ku hasen
komplekse imune të përbërë nga virusi dhe antitrupi. Ky model mund të haset dhe të njeriu.

Depozitimi i komplekseve imune në inde të tjera:

Të sëmurët me LES (lupus eritematoz sistemik), kanë ulje të C4 dhe antitrupa anti-ADN
nativë (me varg të dyfishtë) që mendohet se shkaktohen nga komplekset imune qarkulluese.

Shfaqjet vaskulitike të lëkurës janë një karakteristikë kryesore e sëmundjes së serumit, por
dhe e lupusit eritematoz sistemik dhe atij diskoid. Biopsia e lëkurës vë në dukje në këtë rast
depozitime amorfe të imunoglobulinave si dhe të përbërësit C3 të komplementit në membranën
bazale të lidhjes dermo-epidermale.

Nga ana tjetër, arteriti nekrotizues i shfaqur në lepuj me anë të sëmundjes eksperimentale të
serumit i ngjan mjaft histollogjisë së periarteritit nodoz dhe në lezionet e kësaj sëmundje janë vënë
në dukje komplekse imune që përmbajnë antigjenin sipërfaqsor të hepatitit B. Në disa raste të tjera,
medikamente të tilla si penicilina bëhen antigjenike pas lidhjes me proteina të organizmit dhe
shkaktojnë formimin e komplekseve imune që ndërmjetësojnë reaksione të hipersensibilitetit.

TIPI I KATËRT I REAKSIONEVE IMUNOPATOLOGJIKE (MBINDJESHMËRIA E TIPIT TË

VONUAR):

Kjo lloj mbindjeshmërie haset në shumë reaksione alergjike ndaj bakterieve, viruseve dhe
këpurdhave, në dermatitet e kontaktit nga sensibilizimi me substanca kimike të thjeshta si dhe në
flakjen e indeve të transplantuara. Shembulli më i njohur i këtij lloj hipersensibiliteti është
“Reaksioni i Mantoux” që përftohet nga injektimi i tuberkulinës në lëkurën e një individi në të cilin
kontakti i mëparshëm me Mykobakteriumin e tuberkulozit ka krijuar një gjendje imuniteti me
ndërmjetësi qelizore. Reaksioni karakterizohet nga skuqje dhe indurim i lëkurës në vendin e
 injektimit. Reaksioni shfaqet vetëm pas disa orësh (prandaj dhe termi “i vonuar”) dhe arrin
maksimumin pas 24-48 orësh duke u pakësuar më pas. Histologjikisht reaksioni shfaqet si një
infiltrat me qeliza mononukleare (limfocite dhe makrofagë). Kjo është në kontrast me karakterin
kryesisht polimorfonuklear të infiltratit në reaksionet e tipit Arthus.

Ndryshe nga format e tjera të mbindjeshmërisë, tipi i katërt nuk mund të transferohet nga
një individ i sensibilizuar në një tjetër të pasensibilizuar me anë të antitrupave, pra me anë të
serumit por me anë të limfociteve T.

Tabela 22.2. Disa patollogji të shkaktuara nga tipi IV i reaksioneve të hipersensibilitetit.

Reaksionet e tipit IV të hipersensibilitetit të ndërmjetësuara nga limfocitet efektore T antigjen-

specifike

Sindroma Antigjeni Pasojat

Proteinat: Djersitje lokale e lëkurës:

Tipi i vonuar i Helmi i insekteve Eritemë
hipersensibilitetit Proteinat mykobakteriale Ngurtësim
(tuberkulina, lepromina) Inflitrim qelizor
Dermatit
Haptenet: pentadekakatekol Reaksion lokal epidermal:
(helmi i dredhkës) Eritemë
Hipersensibiliteti i kontaktit DNFB Inflitrim qelizor
Jonet e metaleve: Fshikëzat
Nikel Abses intraepidermal
Kromate
Enteropati gluten-sensitive Atrofi të vileve në zorrën e
(sëmundja celiake) Gliadina hollë
Malabsorbim
Figura 22.2. Mekanizmat e tipit të IV të hipersensibilitetit.
Figura 22.3. Mekanizmat e tipit të IV të hipersensibilitetit.
 Figura 22.4. Mekanizmat e tipit të IV të hipersensibilitetit.

Tabela 22.3. Disa patollogji të tjera të shkaktuara nga tipi IV i reaksioneve të

hipersensibilitetit.

Disa prej sëmundjeve autoimune të klasifikuara

nga mekanizmat imunopatogjenë

Sindroma Autoantigjeni Pasojat

Patollogji të shkaktuara nga tipi IV i reaksioneve të hipersensibilitetit

Diabeti melitus-insulino Antigjeni i qelizave β Destruktimi i qelizave β

vartës pankreatike

Artriti reumatoid Antigjen sinovial i panjohur Inflamacion dhe destruksion

Proteina bazë e mjelinës,

Encefalomielitis autoimun proteina proteolipidike, Invazion trunor nga
eksperimental (EAE), glukoproteina limfocitet T CD4, dobësim
skleroza multiple oligodentrocitike mjelinike
Figura 22.5. Dermatit i kontaktit me mekanizma të tipit të IV.