บทที่ 1

อะตอม โมเลกุล และไอออน

(Atoms, Molecules, and Ions)

อะตอม (Atom) คือ หน่ วยพืน้ ฐานของธาตุที่เข้ าทาปฏิกริ ิยาเคมี

 ชนิดของอนุภาคมูลฐาน
โปรตอน (proton, p)
นิวตรอน (neutron, n)
อิเล็กตรอน (electron, e– )
amu = atomic mass unit
ประจุ มวล (g)
+ 1.67  10 – 24 g = 1 amu
0 1.67  10 – 24 g = 1 amu
– 9.11  10 – 28 g = 0.00055 amu
สั ญลักษณ์ ของธาตุ (Atomic symbol)

เลขมวล
เลข
เลขอะตอม
A
Z
X สั ญลักษณ์ ธาตุ
อะตอม
เลขอะตอม (Atomic number, Z) คือ จานวนโปรตอนในนิวเคลียสของแต่ละอะตอมของธาตุ

Z=p

ในอะตอมที่ เป็ นกลาง จานวนโปรตอนเท่ากับจานวนอิเล็กตรอน ดังนั้นเลขอะตอมจึงบอกจานวน

อิเล็กตรอนในอะตอมด้วย
p = e–
เลขมวล (Mass number, A)

คือ ผลรวมของนิวตรอนและโปรตอนที่มีอยูใ่ นนิวเคลียสของอะตอมของธาตุ

เลขมวล = จานวนโปรตอน + จานวนนิวตรอน

= เลขอะตอม + จานวนนิวตรอน
 จานวนนิวตรอน = เลขมวล – เลขอะตอม = A – Z
ตัวอย่ าง จงเติมคาตอบในช่องว่างให้ถูกต้อง

2+
สัญลักษณ์ 56
26 Fe
โปรตอน 5 79 86
นิวตรอน 6 16 117 136
อิเล็กตรอน 5 18 79
ประจุสุทธิ 3– 0
ไอโซโทป (ISOTOPE) : ธาตุชนิดเดียวกัน มีจานวนโปรตอนเท่ ากัน
แต่ มีจานวนนิวตรอน ต่างกัน
ไอโซโทน (ISOTONE) : ธาตุต่างชนิ ดกันแต่ มีจานวนนิวตรอน เท่ากัน
มวลโมเลกุล (Molecular mass)

: ผลบวกของมวลอะตอม (เป็ น amu) ของอะตอมทั้งหมดในโมเลกุล

มวลโมเลกุลของ NO2 = (1  มวลอะตอมของ N) + (2  มวลอะตอมของ O)
= (1  14 amu) + (2  16 amu) = 46 amu
ตัวอย่ างที่ 3 จงคานวณมวลโมเลกุลของสารประกอบต่ อไปนี้ (H = 1, C = 12, N = 14, O = 16)

3.1 HNO3

3.2 C6H8O6

3.3 H2O

3.4 CH3COOH

3.5 C2H5OH
1 โมลของสารใดๆ จะมีมวลเท่ากับ มวลอะตอม/มวลโมเลกุล มีหน่ วยเป็ นกรัม
บางครั้งเราเรี ยกหน่วยของมวลอะตอม/มวลโมเลกุลว่า “กรัมต่ อโมล”
หลักของวิธีการตัดหน่ วย (Unit conversion)

1. 20 mL เท่ากับกี่ลิตร 2. 200 กรัม เท่ากับกี่กิโลกรัม

ตัวอย่ างที่ 5 เงิน (Ag) 1 อะตอมมีมวลกีก่ รัม (มวลอะตอม Ag = 107.9)
1 อะตอม ------------> โมล ------------> มวล (กรัม)
6.02 x 1023 มวลอะตอม
ตัวอย่างที่ 6 ถ้านาสารประกอบของ C2H5OH 13.8 กรัม จงคานวณ
(H = 1, C = 12, O = 16)