T.C.

MARMARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ

2022-2023 EĞİTİM YILI DEVLETLER ÖZEL HUKUKU DERSİ

PRATİK ÇALIŞMA (11.01.2023)

OLAY I:

Roma merkezli İ şirketi ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi arasında metro yapımına dair sözleşme imzalanmıştır.
Sözleşmede, bu sözleşmeden kaynaklanabilecek uyuşmazlıkların FIDIC Sözleşme Şartlarına göre çözümleneceği
belirtilmiştir. Metronun birinci etabının yapımını takiben hak ediş ödemesi öncesi yapılan incelemede havalandırma
sisteminin standartlara uygun yapılmadığı tespit edilmiştir. Bunun üzerine İstanbul Büyükşehir Belediyesi İ şirketine karşı
İstanbul mahkemelerinde dava açmıştır.

Soru 1: İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin açmış olduğu davada uygulanacak hukuku belirleyiniz.

OLAY II:

İsviçre vatandaşı İ ile Türk müteahhitlik şirketi A, İ’nin Göztepe’deki arazisi üzerinde 35 katlı X Plazanın yapılması
konusunda anlaşmışlardır. A’nın hukuk departmanında çalışan T, müzakereleri tamamlamak ve sözleşmeyi imzalamak
üzere Londra’ya gitmiştir. Yapılan anlaşmaya göre A, bütün malzeme masrafları dâhil binanın yapımını üstlenmiş, buna
karşın İ ise A’ya 10 tane daire ve 20 tane ofis vermeyi taahhüt etmiştir. İnşaatın belirlenen zamanda bitirilememesi üzerine
arsa sahibi İ, sözleşmeden dönme talebiyle İstanbul Anadolu Adliyesinde dava açmıştır.

Soru 2: Uyuşmazlığa uygulanacak hukuku tespit ediniz.

OLAY III:

Japon vatandaşı Bay J, İstanbul’daki bir lisede İngilizce dersi vermektedir. Bay J, Üsküdar’da Türk vatandaşı Bay T’nin
malik olduğu dairede 2016 yılından itibaren kiracıdır. Taraflar kira akdi kurulurken, matbu kira sözleşmesine bir ek
yaparak kira akdinden kaynaklanacak ihtilaflara İsveçr hukukunun uygulanacağını yazmışlardır. Kiracısından memnun
olmayan Bay T, Bay J’ye oğlunun askerden geleceğini, o daireye yerleşmek istediğini ve bu nedenle daireyi boşaltmasını
söylemiştir. Bay J, İsviçre hukukunda bu sebepten dolayı kiracının evi tahliyesine yer verilmediğini iddia etmiştir. Bay T
ise taraflar arasında açıkça seçilen hukukun İsveç hukuku olduğunu; kira sözleşmesinde yazan İsveçr ile İsveç hukukunun
kastedildiğini, sözleşme kurulduktan sonra her iki tarafın da bu hususta yazım hatası yapıldığını kabul ettiğini, bu konuda
hemfikir olduklarını fakat sırf bu hata yüzünden yeni bir sözleşme düzenlemekten kaçındıklarını ileri sürmektedir.

Soru 3: İstanbul’da açılan tahliye davasında uygulanacak hukuku tespit ediniz.

OLAY IV

Atina merkezli kaplıca tesisi işleten A firması, İstanbul’da ikamet eden Türk vatandaşı Bayan T’ye bir davetiye
göndermiştir. Bayan T, davetteki telefon numarasını aramış ve kaplıca hakkında bilgi almıştır. A firması, Türkiye’de şubesi
olmadığını, eğer hizmet almak istiyorlarsa tüm işlemlerin Atina’da yazılı olarak yapılması gerektiğini ve hizmetin
Yunanistan’ın kaplıca bölgesi olan X Adası’nda gerçekleştirilmek zorunda olduğunu söyleyip, telefonda daha fazla bilgi
veremeyeceklerini bildirmiştir. Bayan T, A firmasından hizmet almak için kendi imkânlarıyla Yunanistan’a gitmiştir.
Kaplıca suyu gözlerine zarar veren Bayan A, uğradığı zararın tazmini için A firması aleyhine İstanbul’da dava açmıştır.

Soru 4: Açılan davada uygulanacak hukuku tespit ediniz.

OLAY V:

İstanbul merkezli X müteahhitlik firması Tanzanya’da alışveriş merkezi inşaat ihalesini kazanmış ve orada çalışmak üzere
100 işçi istihdam ederek Tanzanya’ya göndermiştir. Bunlardan biri olan Türk vatandaşı Bay T, Tanzanya’da insan
haklarına aykırı koşullarda çalıştırıldığını ve Türk İş Kanunu’nun azami çalışma süreleri, tatil gibi hükümlerinin
uygulanması gerektiğini ileri sürerek İstanbul’da dava açmıştır. X şirketi ise, uyuşmazlığa uygulanacak hukukun Tanzanya
hukuku olduğunu ve Türk İş Kanunundaki hükümlerin doğrudan uygulanan kural olarak uygulanabilmesi için işçinin
mutad işyerinin Türkiye’de olmasının zorunlu olduğunu ileri sürmüştür.

Soru 5: Arabuluculuk sonucu uzlaşmayan taraflar için mahkeme söz konusu iddiaları hangi hukuka göre karara
bağlayacaktır? Açıklayınız.

OLAY VI:

Ünlü ressam Abidin Dino, 1990 yılında eserleri üzerindeki telif hakkından doğan mali kazanımları İngiltere’de merkezli
X derneğine 20 yıl süre ile devretmiştir. Sözleşmede uygulanacak hukuk olarak İngiliz hukuku seçilmiştir. Abidin Dino,
1993 yılında vefat etmiş, ancak sözleşme gereğince eserleri üzerindeki telif hakkının mali yönlerinin kullanımı X derneği
tarafından kullanılmaya devam edegelmiştir. 2008 yılında X Derneği, Abidin Dino’nun eserleri ile ilgili bir sergi
düzenlemeyi ve bu sergiden elde edilen gelir ile dernek bütçesine katkı sağlamayı planlamaktadır. Ancak sergide yer alması
planlanan 33 adet eserin henüz sergi çalışmaları devam ederken www.ünlütürkressamlar.com.tr internet sitesinde
yayınlanması üzerine X derneği, Abidin Dino’ya ait eserlerin sözleşme ile kendilerine devredildiğini gerekçe göstererek
internet sitesine erişimin engellenmesi talebi ile İstanbul mahkemelerinde dava açmıştır. İlk derece mahkemesi;
uyuşmazlığın telif hakkının ihlali ile ilgili bir mesele olduğuna hükmetmiştir. MÖHUK m. 23 uyarınca koruma ülkesi
hukukunun Türk hukuku olduğundan bahisle uyuşmazlığı Türk hukuku uyarınca çözüme kavuşturmuştur. Davacı,
uyuşmazlığın sözleşmeden doğan bir hakkının ihlali sebebiyle gerçekleştiğini, sözleşmede hukuk seçimi bulunduğunu,
uyuşmazlığın İngiliz hukuku uyarınca çözüme kavuşturulması gerektiğini iddia etmektedir. Bu gerekçelerle mahkemenin
yabancı hukukun tespitinde hata yaptığını ileri sürerek karara karşı temyiz yoluna başvurmayı düşünmektedir.

Soru 6: Siz hakim olsaydınız bu uyuşmazlıkta ne şekilde karar verirdiniz? Davacının iddiaları ile birlikte değerlendiriniz.

OLAY VII:

İstanbul merkezli İ firması ile Roma merkezli R firması arasında yapılan sözleşme uyarınca, R firması, İ firmasına ait olan
elektrikli balık ızgaralarını Hamburg’tan teslim alacak, kara yoluyla Portekiz’e getirecek, Porto (Portekiz) limanında deniz
yolculuğuna uygun şekilde paketleyecek, Meksika gümrüğünden geçirmek şartıyla Meksiko merkezli M firmasına teslim
edecektir. R firması malları teslim almış, paketlemiş, Meksika gümrüğüne bırakmıştır. Gümrük işlemleri yapılmayan
elektrikli ızgaralar hiçbir şekilde M firmasına ulaşmamıştır.

Soru 7: İ firması uğradığı zarar nedeniyle İstanbul’da R firması aleyhine dava açmıştır. İstanbul’da açılan davada
uygulanacak hukuku tespit ediniz.
YARGITAY KARARI

YAR.7. HD. E. 2013/10105, K. 2013/17312, T. 24.10.2013 “Davacı, yurt dışında Ukrayna'da yerleşik E... Firmasında
inşaat teknikeri-teknik ressam olarak çalışmaya başladığını, Haziran 2008 ücreti dahil iş akdinin feshi tarihi olan
10/04/2009 tarihine kadar yaklaşık (10,5 ay) ücretlerinin ödenmemesi nedeniyle müvekkili tarafından iş akdinin İş
Kanunu'nun 24/II-e fıkrasına istinaden 10/04/2009 tarihinde feshedildiğini, davalılardan F. Y.'nun E... Firmasının sahibi
(hissedarı) olduğunu, şirket yönetiminde aktif görev aldığını, aynı zamanda işveren vekili konumunda olduğunu, diğer
davalı Y. Y.'nun da işçilerin tüm ödemelerini kendi hesabından yapmakta olduğunu, işçilerin alımı, ulaşımı ve sair çalışma
durumlarını tayin ve kontrol ile görevli olduğunu, üstlendiği görev itibariyle işveren vekili durumunda bulunduğunu,
davalıların baba-oğul olduklarını ileri sürerek, kıdem ve ihbar tazminatı ile yıllık izin, fazla çalışma ve hafta tatili
alacaklarının tahsilini istemiştir.

Davalı Y. Y… davacı işçi ile arasında hiçbir iş ilişkisi ve sözleşmesi kurulmadığını, işveren olmadığını, davacının E... R...
S... Ltd. Şti.'de çalıştığını, işveren firmanın Ukrayna'da kurulu olduğunu, şirket yöneticisinin Knış Yaraslov Y. olduğunu,
yönetici -işveren vekili sıfatı olmadığını, kendisine husumet yöneltilmesinin yerinde olmadığını ….bildirerek davanın reddi
gerektiğini savunmuşlardır.

Yurt dışında hizmet alanında faaliyet yürütmek için bulunduğu ülke mevzuatına göre işyeri açan ve işveren olan Türk
vatandaşlarının, bu işyerinde çalışmak üzere Türkiye'den çalışmak üzere Türk vatandaşı gerçek kişileri işçi sıfatı ile
götürdükleri ve bunun genelde Türkiye İş Kurumu vasıtası ile yapıldığı bilinmektedir.

Ancak çoğu zaman Türk vatandaşı işçiler Türkiye bağlantılı şirketler vasıtası ile kurum kayıtları yerine getirilmeden turist
vizesi ile çalıştırmak üzere götürülmekte ve yurt dışındaki ülke mevzuatı ile kurulan şirket işçisi olarak çalıştırılmaktadır.

İş hukukunun emredicilik yönü ve işçinin korunması ilkesi uyarınca yabancılık unsuru taşıyan bu tür uyuşmazlıklarda
açıklandığı gibi Türk vatandaşı olan işçinin kamu düzeni de dikkate alınarak yurt dışına gönderilmesinde gönderen kişi
ya da şirketin yurt dışındaki yabancı şirket ile organik bağı delillendirildiğinde Türk İş Hukuku uygulanmakta ve organik
bağ içinde olan Türkiye'de kişi veya kişiler işçinin işvereni kabul edilerek sorumlu tutulmaktadır.

Somut bu delillere göre yurt dışı işyerinde çalışma nedeni ile yabancılık unsuru içeren taraflar arasındaki uyuşmazlıkta
davacının Türk vatandaşı olması, yurt dışında çalıştığı işin davalı F. tarafından yürütülmesi, ücretin ödendiği yer, yurt
dışına davalı şirket veya bağlı bulunduğu grup tarafından götürülmesi gibi olgular dikkate alındığında davalılardan F.
yurt dışındaki işyeri ve yabancı ülke hukukuna göre kurulan işyerini işleten işveren ile organik bağ içinde olduğu
anlaşıldığından davacı işçinin yurt dışındaki işyerinde çalışmasının davalı F. tarafından sağlandığını, yurt dışı şirket ile
davalı arasında organik bağ olduğunu somut delillerle açıkça ortaya koyduğundan davalı F. ile davacı arasında İş Kanunu
kapsamında iş ilişkisi bulunduğu Y.'ın ise işveren sıfatı bulunmadığından taraf sıfatı da bulunmadığı kabul edilmeli
davacının işçilik alacakları ile ilgili iddiası üzerinde durulmalı, delilleri toplanmalı ve çıkacak sonuca göre karar
verilmelidir.”

Soru 8: Yargıtay’ın kararını değerlendiriniz.