Historia de España 2ºb Bacharelato

Xosé Vicenzo Freire Lestón

O movemento obreiro (o sexenio democrático)

Isabel Maquieira Louro

2022/2023
Historia de España 2ºb Bacharelato
Xosé Vicenzo Freire Lestón

Índice
Contenido
1. Introdución..........................................................................................................................2
1.1. Orixe do movemento obreiro....................................................................................3
1.2. Características do movemento obreiro...................................................................3
1.3. Consecuencias del movemento obreiro.................................................................4
1.4. Logros do movemento obreiro.................................................................................4
1.5. Ideoloxías do movemento obreiro...........................................................................5
2. Orixes do movemento obreiro na Revolución Industrial...............................................5
3. Primeira Internacional.......................................................................................................5
4. Segunda Internacional......................................................................................................6
5. Terceiro internacional........................................................................................................6
6. Cuarta Internacional..........................................................................................................7
7. Métodos de lucha..............................................................................................................7
 Ludismo:....................................................................................................................7
 Cartismo:...................................................................................................................7
 Diálogo social:..........................................................................................................7
 Negociación colectiva:...........................................................................................8
 Resistencia civil:......................................................................................................8
 Desobediencia civil:................................................................................................8
 Sociedades de correspondencia:........................................................................8
 Sindicalismo:............................................................................................................8
 Manifestaciones:......................................................................................................8
 Huelgas laborales:...................................................................................................9
 Revolución:...............................................................................................................9
8. El Día Internacional de los traballadores........................................................................9
9. Concerto ou paz social.....................................................................................................9
10. Bibliografía....................................................................................................................10

Isabel Maquieira Louro

2022/2023
Historia de España 2ºb Bacharelato
Xosé Vicenzo Freire Lestón

1. Introdución
O movemento obreiro é un fenómeno social e político que ten a súa orixe na
Inglaterra do século XVIII. Este fenómeno tiña como principal obxectivo
mellorar o benestar dos traballadores e xurdiu a partir da Revolución Industrial
e dos cambios que con ela trouxo.
A primeira etapa da industrialización caracterizouse por unha plena liberdade
por parte dos empresarios (sector denominado "burguesía") sobre as
condicións laborais dos seus traballadores (sector denominado "proletariado").
Nun contexto no que non existía lexislación laboral, eran os empresarios os
que decidían os salarios ou a ampliación da xornada dos traballadores.

1.1. Orixe do movemento obreiro

A orixe do movemento social responde a unha serie de condicións que levaron
aos traballadores a tomar "consciencia de clase" e a agruparse para reclamar
unha serie de melloras. Algunhas das razóns que levaron á formación do
movemento obreiro teñen que ver con:
 Concentración. A clase proletaria concentrouse nos centros industriais, o
que lles permitiu manter contacto entre si.
 Pésimas condicións de traballo. A xornada laboral era excesiva e non se
excluían nenos e mulleres.
 Soldos baixos. Ademais das horas extremas, os traballadores tiñan
soldos que nin sequera lles permitían cubrir as súas necesidades
básicas.
 Masificación. Os traballadores vivían nos arrabaldes en condicións de
masificación e pouco hixiénicas, onde contaban con epidemias e
enfermidades de todo tipo.
A este malestar que atravesaban os traballadores sumábase o impacto da
Revolución Francesa, na que valores como a democracia, a política e a
solidariedade impulsaron a loita polos Dereitos Humanos.
Neste contexto, os traballadores de diversos ámbitos (como os antigos
artesáns ou os tecedores ingleses) organizáronse en confrarías modeladas en
gremios medievais. Así foi cando os obreiros comezaron a axudarse e a
reclamar melloras laborais e, co tempo, comezaron a cuestionar a
industrialización.
Os primeiros en repudiar as condicións económicas foron os ludistas, un
movemento sindical que xurdiu na Gran Bretaña do século XIX e que se opuxo
ferozmente á incorporación da maquinaria nos procesos de produción téxtil.
O seu rexeitamento levounos a queimar maquinaria e esta actitude comezou a
ser imitada polos traballadores do rural. Este proceso foi o inicio dos diferentes

Isabel Maquieira Louro

2022/2023
Historia de España 2ºb Bacharelato
Xosé Vicenzo Freire Lestón

movementos que comezaron a organizarse non contra a maquinaria senón

contra a patronal, polas condicións laborais que impoñían aos traballadores.

1.2. Características do movemento obreiro

Algunhas das características que identifican o movemento obreiro son as
seguintes:
 Dúas pelexas. O movemento obreiro loitaba principalmente por
conseguir dúas cuestións:
 Mellores condicións laborais. Entre as melloras están, por
exemplo, mellores salarios, xornada limitada e seguridade.
 Dereitos políticos. Como a liberdade de expresión, voto e
asociación.
 Diálogo constante. O movemento obreiro caracterizouse pola gran
cantidade de debates e diálogos que se propiciaron a porta pechada.
 Negociación. A negociación foi o mecanismo que empregaron para
acadar os seus obxectivos.
 Sindicatos. Os traballadores agrupábanse en sindicatos, por exemplo,
por rama ou por empresa. Os que integran estes colectivos, aínda hoxe,
son coñecidos como sindicalistas.
 Manifestacións e folgas. Cando se trataba de protestas, a rebelión, as
folgas, as manifestacións e outros actos públicos eran habituais dentro
do movemento obreiro.
 Traballo en equipo. Unha das calidades que máis caracterizou ao
movemento social foi a idea de que, para conseguir algo, traballabas en
equipo. Á hora de facer unha reclamación ou mellora, sempre se fixo
colectivamente, non individualmente.

1.3. Consecuencias del movemento obreiro

Máis aló dos logros cotiáns da loita do movemento obreiro, a loita e rebeldía
dos traballadores trouxo algúns problemas e enfrontamentos con determinados
sectores sociais.
Os traballadores foron vítimas da opresión dos seus empresarios, non só polas
súas accións senón tamén polas súas ideoloxías. Tamén recibiron o
rexeitamento de boa parte da sociedade, por apelar a mecanismos pouco
pacíficos á hora de loitar polas súas reivindicacións, ademais da represión por
parte das forzas de seguridade do Estado.
Algunhas demandas dos sindicatos foron esaxeradas para os seus
empresarios, o que tamén provocou despedimentos masivos.

1.4. Logros do movemento obreiro

Algúns dos logros da loita obreira reflectíronse en melloras laborais, como as
seguintes:

Isabel Maquieira Louro

2022/2023
Historia de España 2ºb Bacharelato
Xosé Vicenzo Freire Lestón

 Limitación da xornada.
 Prohibición do traballo infantil.
 A aprobación de leis que garantan a seguridade nas fábricas.
 A prohibición de que as mulleres e adolescentes traballen nas minas.
 A aparición dos sistemas de seguridade social.

1.5. Ideoloxías do movemento obreiro

Como resultado da Revolución Industrial e da formación do movemento
obreiro, xurdiron algunhas ideoloxías que abordaban as desigualdades e
inxustizas da sociedade capitalista, como as seguintes:
 Socialismo utópico. Os pensadores que se identificaron con el
propuxeron un sistema económico que non promovería os mesmos
niveis de inxustiza e desigualdade que caracterizaban ao capitalismo.
Chamárono de “utópico” porque non crían na existencia dese sistema.
Algúns dos referentes desta corrente ideolóxica son Henry de Saint-
Simon, Charles Fourier e Robert Owen.
 Babovismo. Esta corrente ideolóxica xurdiu en Francia e foi integrada
por referentes que apoiaban “a República dos iguais”. O seu nome
débese ao apelido do seu fundador, Gracchus Babeuf. Ademais da súa
loita por unha República de iguais, tomaron medidas para mellorar a
situación dos sectores sociais máis pobres.
 Anarquismo. Como o socialismo, esta corrente ideolóxica afirma que o
capitalismo debe ser erradicado. A diferenza co socialismo radica nas
formas de conseguir esta eliminación: os anarquistas rexeitan calquera
tipo de autoridade.
 Marxismo ou socialismo científico. Nesta corrente inclúense os que
toman as ideas e teorías de Karl Marx.

2. Orixes do movemento obreiro na Revolución Industrial

Os tecedores británicos, artesáns antigos, organizábanse en gremios ou
hermandades de confraternidade modelados nos gremios medievais. Estes
gremios reuniron a traballadores que se xuntaban para axudarse mutuamente,
como os mártires de Tolpuddle. Aínda que este movemento non cuestionou a
industrialización, senón que esixía melloras nas condicións laborais, as
primeiras manifestacións do movemento obreiro tomaron a forma do ludismo: a
destrución de máquinas, ás que se responsabilizaba da perda de poder
adquisitivo dos pequenos artesáns.

3. Primeira Internacional
A Asociación Internacional de Traballadores (AIT) ou First International,
foi a primeira gran organización que intentou unir traballadores de
diferentes países.

Isabel Maquieira Louro

2022/2023
Historia de España 2ºb Bacharelato
Xosé Vicenzo Freire Lestón

Fundada en Londres en 1864, reuniu inicialmente a sindicalistas

británicos, anarquistas e socialistas franceses e republicanos italianos.
Os seus obxectivos eran a organización política do proletariado en
Europa e no resto do mundo, así como un foro para examinar problemas
comúns e propoñer liñas de actuación. Nela colaboraron Karl Marx e
Friedrich Engels. As grandes tensións existentes entre Marx e Mikhail
Bakunin xeradas na Comuna de París de 1871 provocaron a escisión
entre marxistas e anarquistas arredor da cuestión da toma do poder.

En 1872 o Consello Xeral da AIT trasladouse desde Londres (onde

estaba situada dende os seus inicios) a Nova York, como consecuencia
da reacción contrarrevolucionaria en Europa tras a derrota da Comuna
de París. As principais accións deste foron a toma do poder en París por
parte dos obreiros, que todo deputado recibe o mesmo que un obreiro, a
separación da igrexa do Estado, a abolición do exército substituído por
milicias urbanas, etc. Finalmente, a AIT foi disolta oficialmente en 1876.

4. Segunda Internacional
En 1889 (en conmemoración do 100 aniversario da Revolución
Francesa) estableceuse a II Internacional, de carácter socialdemócrata,
como sucesora nos seus fins políticos, e que se prolongaría ata 1916.

Cando foi fundada e como consecuencia das diferenzas entre Karl Marx
e Mikhail Bakunin, entre outros factores, produciuse a división da
maioría do movemento obreiro en marxistas e anarquistas e a
consecuente expulsión da Segunda Internacional deste último por parte
dos antigo.. Así se forma a Internacional de Saint-Imier Internacional
anarquista.

Co imperialismo e a chegada da Gran Guerra, o fervor patriótico inundou

ás clases populares e só uns poucos de dentro da Internacional, como o
socialista Jean Jaurès, alzaron a voz para opoñerse ao conflito. Por
outra banda, o triunfo da revolución rusa inaugurou unha nova forma de
entender a chegada ao poder, a marxista-leninista. Coa chegada do
comunismo a Rusia, xa que logo, produciuse en 1918 a secesión
comunista que fundou a Terceira Internacional (tamén chamada
Internacional Comunista ou Komintern) dirixida por Lenin despois da
revolución rusa co fin de dirixir os partidos comunistas de todos os
países. o mundo.

Máis tarde, porén, a burocratización do Estado obreiro ruso e da

Komintern tras o liderado de Stalin no poder entre 1924 e 1953 levou á
necesidade de fundar unha nova Internacional para dirixir os partidos
revolucionarios. Nace a cuarta internacional comunista fundada por León
Trotsky (1879 - 1940).

Isabel Maquieira Louro

2022/2023
Historia de España 2ºb Bacharelato
Xosé Vicenzo Freire Lestón

5. Terceiro internacional
Creada por Lenin (1920) continuada la línea de Marx, la Tercera Internacional
reunió los partidos comunistas de todo el mundo con el propósito de consolidar
los vínculos entre los trabajadores de los diversos países. Estaba al servicio de
la unión soviética de Moscú. Fue disuelta en 1989.

6. Cuarta Internacional
La Cuarta Internacional es una organización internacional de partidos
comunistas seguidores de las ideas de León Trotsky, quien fue además su
principal dirigente. Fue establecida en un congreso de delegados en Perigny
(París) el 3 de septiembre de 1938, donde fue aprobado el Programa de
Transición.

7. Métodos de lucha
 Ludismo:
O luddismo foi un movemento liderado por artesáns ingleses no
século XIX, que protestaron entre os anos 1811 e 1816 contra as
novas máquinas que estaban a destruír postos de traballo. Os
teares industriais e as máquinas de fiar industriais introducidos
durante a Revolución Industrial ameazaron con substituír aos
artesáns por traballadores menos cualificados e con salarios máis
baixos, deixándoos sen traballo.
 Cartismo:
Chartism (Chartism en inglés) foi un movemento popular radical
que xurdiu no Reino Unido entre 1838 e 1848 e que expresaba a
axitación da clase obreira, debido aos cambios derivados da
Revolución Industrial, a situación económica e as leis
promulgadas pola Parlamento. Do mesmo xeito que o luddismo, o
cartismo foi un movemento propio da primeira etapa do
movemento obreiro, pero, a diferenza do luddismo, tiña un
carácter esencialmente político. Recibiu o seu nome da Carta do
Pobo, un documento escrito o 7 de xuño de 1837 na British
Coffee House de Londres, que foi enviado ao Parlamento do
Reino Unido en 1838.
 Diálogo social:
Enténdese por diálogo social en sentido estrito as relacións de
comunicación, consulta e negociación entre gobernos,
empresarios e sindicatos sobre cuestións de interese común.

Isabel Maquieira Louro

2022/2023
Historia de España 2ºb Bacharelato
Xosé Vicenzo Freire Lestón

En sentido amplo, o termo "diálogo social" utilízase para referirse

a un tipo de relación horizontal entre o Estado e as organizacións
da sociedade civil (empresas, sindicatos, asociacións, colectivos,
comunidades, etc.) co fin de abordar conxuntamente os
problemas sociais. e axudar a desenvolver solucións baseadas no
consenso.

Enténdese tamén o termo diálogo social como o xénero referido a

todas as accións de relación horizontais, bilaterais, trilaterais ou
multilaterais entre os axentes sociais, incluído o Estado. Neste
sentido, por exemplo, convenio social fai referencia ao diálogo
social tripartito entre goberno, empresarios e sindicatos, mentres
que a negociación colectiva fai referencia ao diálogo social
bipartito entre empresarios e traballadores.
 Negociación colectiva:
Segundo a Organización Internacional do Traballo (OIT), a
negociación colectiva é o proceso voluntario que ten lugar entre
as asociacións de traballadores (xeralmente, pero non sempre,
reunidas a través dun sindicato ou grupo de sindicatos) e as
asociacións de empresarios. constituídas a nivel empresarial,
sectorial, autonómico e/ou nacional. A negociación ten por
obxecto chegar a un acordo sobre as condicións de traballo
aplicables á xeralidade dos traballadores no ámbito no que se
circunscribe a negociación (convenio colectivo de traballo).
 Resistencia civil:
As prácticas de resistencia son o conxunto de movementos que
realiza un grupo de persoas en protesta por algo que lles
incomoda.
 Desobediencia civil:
Coñécese como desobediencia ou desobediencia civil ao acto de
desobedecer unha norma da que existe a obriga de cumprir. A
norma que se debe cumprir é, en xeral, unha norma xurídica, ou
en todo caso calquera norma que o grupo no poder considere
investida de autoridade no sentido de que a súa transgresión
implicará inevitablemente un castigo.1 A desobediencia pode ser
activa ou pasiva. O termo "civís" fai referencia aos deberes xerais
que todo cidadán debe recoñecer, lexitimando así o ordenamento
xurídico vixente. Noutras palabras, "civil" indica que o obxectivo
principal da desobediencia é provocar cambios na orde social ou
política que afectarían á liberdade dos cidadáns.
 Sociedades de correspondencia:
 Sindicalismo:
É unha asociación formada por traballadores en defensa e
promoción dos seus intereses laborais, ante o empresario co que
se relacionan nun contrato, as cámaras patronais ou o Estado.3 O
concepto de sindicato permite identificar unha organización do

Isabel Maquieira Louro

2022/2023
Historia de España 2ºb Bacharelato
Xosé Vicenzo Freire Lestón

traballo. persoas que Desenvólvese para defender os intereses

económicos, profesionais e sociais vinculados ás tarefas
desenvolvidas por quen o compoñen.
 Manifestaciones:
Unha manifestación, protesta ou marcha é a exposición pública
da opinión dun grupo activista (económico, político ou social), a
través dunha congregación nas rúas, a miúdo nun lugar ou data
simbólica asociada a esa opinión. A finalidade dunha
manifestación é mostrar que unha parte importante da poboación
está a favor ou en contra dunha determinada política, persoa, lei,
etc.1 O éxito dunha manifestación adoita considerarse maior
canto máis xente participa. Nalgunhas manifestacións prodúcense
disturbios e violencia contra obxectos (como coches),
establecementos, peóns ou a policía, ou mesmo contra os propios
manifestantes. Polo xeral, outros mecanismos de protesta como
as folgas (especialmente as folgas xerais) van acompañadas de
manifestacións.
 Huelgas laborales:
A folga laboral é unha folga de traballo, unha acción colectiva,
emprendida por un colectivo de traballadores que consiste nun
cesamento temporal da prestación do traballo, é dicir, a negativa
ao cumprimento total ou parcial do traballo que lle foi
encomendado. Normalmente utilízase como medio de presión nas
negociacións co empresario, para conseguir unha mellora das
condicións económicas, ou en xeral, laborais, aínda que tamén
pode supoñer unha protesta con repercusión noutros ámbitos ou
ámbitos.
 Revolución:
Unha revolución (do latín revolutio, "un xiro") é un cambio social
fundamental na estrutura do poder ou da organización que ten
lugar nun período relativamente curto ou longo segundo a
estrutura da organización. Aristóteles describiu tres tipos de
revolucións políticas:
1. Cambio total dunha constitución a outra.
2. Modificación radical a partir dunha constitución existente.
3. Cambio de sistema, axente ou réxime a outro.
8. El Día Internacional de los traballadores
Conmemórase o día internacional da clase traballadora en lembranza dos
obreiros anarquistas asasinados tras a revolta de Haymarket, en Chicago, tras
loitar por esixir a xornada laboral de 8 horas, xa que foi o 1 de maio de 1886
cando comezou a folga xeral nos Estados Unidos. pola dita reclamación. O 1
de maio, sindicatos e partidos obreiros de todo o mundo realizan
concentracións e manifestacións.

9. Concerto ou paz social

Isabel Maquieira Louro

2022/2023
Historia de España 2ºb Bacharelato
Xosé Vicenzo Freire Lestón

Hoxe as democracias tentan manter o diálogo social entre as organizacións

sindicais e empresariais máis representativas. Hai críticos que denuncian que
deste xeito se trata de dirixir a economía en beneficio da patronal, evitando
mobilizacións ou folgas, a costa da contención salarial, a ampliación da
xornada ou a redución dos dereitos dos traballadores.

10. Bibliografía
 https://concepto.de/movimiento-obrero/
 https://es.wikipedia.org/wiki/Movimiento_obrero#Or
%C3%ADgenes_del_movimiento_obrero_en_la_Revoluci
%C3%B3n_Industrial

Isabel Maquieira Louro

2022/2023