Professional Documents
Culture Documents
ترموگرافی و پایش موتور الکتریکی
ترموگرافی و پایش موتور الکتریکی
57
شکل -1تصویر باال :تمرکز حرارت و دمای 94/38سانتیمتر بر روی ناحیه محدودی از بدنه موتور
تصویر پایین :وجود تمرکز حرارت بر روی فاز وسط خروجی بریکر تغذیه موتور ،بهدلیل عبور جریان بیشتر از این مسیر نسبت به دو فاز دیگر
جریان س��ه فاز را نشان میدهد .وجود ناباالنسی بیش از مقدار پرتک��رار در الکتروموتوره��ا را به دو دس��ته اصل��ی الکتریکی و
مجاز ،موجب افزایش دمای س��یمپیچهایی که جریان بیشتری مکانیکی تقس��یم نمود .هر ی��ک از این دو دس��ته ،حالتهای
از آنها عبور میکند ،خواهد شد .برای تشخیص وجود ناباالنسی خرابی و عیوب متفاوتی را ش��امل خواهد ش��د .در ادامه ،ضمن
جریان در س��یمپیچهایی استاتور ،عالوه بر بررسی دقیق الگوی بررسی و ریش��هیابی علل رخداد این عیوب ،راهکارهای مناسب
حرارتی بدنه موتور ،میتوان پس از اندازهگیری و مقایسه جریان جه��ت برطرف نمودن آنها و جلوگی��ری از افزایش بیش از حد
س��ه فاز توسط آمپرمتر کلمپی ،وضعیت توزیع حرارت و مقادیر دمای الکتروموتورها ،ارائه میگردد.
دمای بدنه کابلها و اتصاالت هر س��ه ف��از تغذیه را از خروجی
کلی��د قط��ع و وصل (بریکر) تا اتص��االت ورودی به موتور مورد -1-2عیوب الکتریکی
ارزیابی قرار داد (شکل .)1 -1-1-2ناباالنسی ولتاژ و جریان 1و مشکالت استاتور
در حالت ایدهآل بایستی ولتاژ تغذیه و جریان عبوری از سه
-2-1-2وجود هارمونیک در ولتاژ تغذیه فاز تغذیه الکتروموتورها با هم برابر باشد .اما با توجه به احتمال
کیفی��ت ولت��اژ تغذیه نق��ش مهم��ی در عملک��رد عادی توزیع بار نامناس��ب و وجود نوس��انات جزئی در ش��بکه توزیع،
الکتروموتورها دارد .در صورت پایین بودن کیفیت ولتاژ در اثر میتوان یک مقدار جزئی ناباالنس��ی (ولت��اژ یا جریان) در مدار
عوامل��ی همچون وجود هارمونیکهاي فرکانس اصلی ،ش��کل س��ه فاز در نظر گرفت .حداکثر مقدار مجاز ناباالنسی جریان که
م��وج ولتاژ از حالت سینوس��ی کامل خارج ش��ده و با اعوجاج میتوان از آن چشمپوشی نمود ،مقدار کمتر از 5درصد جریان
همراه خواهد بود (ش��کل .)2عواملی مانند عملکرد تجهیزات نامی تغذیه الکتروموتور اس��ت .میزان ناباالنسی جریان از رابطه
و م��دارات الکترونیک قدرت ،کلیدزنی تح��ت بار و کورههای ذیل قابل محاسبه است:
% Current Imbalance = (I max – I ave ) / I ave × 100قوس الکتریکی از مهمترین منابع تولید هارمونیکها بهش��مار
میروند .وجود هارمونیکها باعث باال رفتن دمای سیمپیچهای
که در آن ،I max ،ماکزیمم جریان س��ه ف��از و I aveمیانگین اس��تاتور و بدنه روتور در مورتورهای القایی خواهد شد .اثرات
1- Voltage & Current Imbalanceمخ��رب هارمونیکها را میتوان با روشهای متفاوتی از جمله
58
شکل -2منحنی شکل موج ولتاژ در شرایط وجود هارمونیک
شکل -3تصویری از الگوی حرارتی بدنه یک الکتروموتور القایی سه فاز (سمت چپ) و تصویر دیجیتالی متناظر با آن (سمت راست)
59
شکل -4تمرکز حرارت بر روی بیرینگ و بدنه موتور بهدلیل نوسانی بودن بار در اثر وجود کاویتاسیون در پمپ
شکل -5تصویر سمت راست :دمای پوسته بیرینگ انتهایی الکتروموتور قبل از تزریق روانکار در حدود 83/88درجه سانتیگراد
تصویر سمت چپ :دمای پوسته بیرینگ انتهایی همان الکتروموتور پس از تزریق روانکار در حدود 51/09درجه سانتیگراد
هنگام چرخش ش��فت باعث تولید حرارت در کوپلینگ و اجزاء دمای سیمپیچهای استاتور خواهد شد (شکل .)4
انعطافپذیر آن میشود .این تمرکز حرارت معموالً بر روی یکی
از نیمههای کوپلینگ ظاهر ش��ده و در بازرسی ترموگرافی قابل -2-2-2مشکالت ناشی از ضعف و کمبود روانکار
از دیگ��ر عیوب مکانیکی ک��ه در بازرس��یهای ترموگرافی
مشاهده خواهد بود .مشکل ناهمراستایی عالوه بر ایجاد ارتعاش،
موجب صدمه رساندن به بیرینگ مجاور و کاهش عمر مفید آن تجهی��زات دوار قاب��ل تش��خیصاند ،مش��کل ضعف ی��ا کمبود
روانکاری در بیرینگهای دو سر الکتروموتورها میباشد .کمبود
خواهد ش��د .در سیستمهای انتقال نیرو به کمک تسمه و پولی
روان��کاری و همچنی��ن روانکاری بیش از ح��د ،موجب افزایش
نیز ،وجود تمرکز حرارت غیرعادی بر روی تس��مهها و پولیها،
دم��ای اجزاء بیرینگها و آس��یب دیدن س��طوح تماس خواهد
بیانگ��ر وجود وضعیت غیرع��ادی در مجموعه ب��وده و نیازمند
شد .الگوی حرارتی مشکالت ناشی از ضعف یا کمبود روانکاری
بررسی بیشتر توسط سایر ابزارها و روشها مانند بررسی کشش
معموالً بر روی پوس��ته یا هوزینگ بیرینگها تش��کیل ش��ده و
تس��مهها ،کنترل همراستایی پولیها و آنالیز ارتعاشات میباشد
در بازرس��یهای ترموگرافی ،از طریق مقایس��ه موارد مش��ابه با
(شکل .)6
یکدیگ��ر ،میتوان چنین مش��کالتی را بهراحتی تش��خیص داد
-4-2-2مشکل آلودگی و کمبود تهویه الکتروموتورها (شکل .)5
در بح��ث نگه��داری و تعمی��رات موتوره��ای الکتریکی،
-3-2-2ناهمراستاییکوپلینگهاومشکالتسیستمتسمهوپولی مقول��ه نگه��داری از اهمیت ویژهای برخ��وردار بوده و بخش
فشار ایجاد شده بر اثر ناهمراستایی دو نیمه کوپلینگ ،در قابلتوجه��ی از قابلیت اطمینان و عمر مفی��د الکتروموتورها
1
1- Misalignment
60
شکل - 6تصویر سمت راست :وجود مشکل ناهمراستایی در کوپلینگ بین الکتروموتور و گیربکس.
تصویر سمت چپ :تمرکز حرارت غیرعادی بر روی سطوح داخلی تسمهها بهدلیل متناسب نبودن سایز تسمهها با پولیها
شکل - 7کمبود تهویه در اثر وجود آلودگی و رسوب گرد و خاک بر روی منافذ کاور فن تهویه انتهاي الكتروموتور
من��وط ب��ه نگهداری درس��ت و بهرهب��رداری صحی��ح از اين داش��ته باش��د ،رس��وب گرد و خاک بر روی بدنه و س��طوح،
تجهيزات اس��ت .مش��کالتی همچون کمبود تهوی��ه ،کمبود باع��ث ایجاد مانعی برای تش��خیص الگ��وی حرارتی و مقادیر
روان��کار ،آلودگ��ی روان��کار و انج��ام س��رویسها و تعمیرات دما خواهد بود (شکل .)8
یکی از دیگر مش��کالتی که باعث داغ شدن بدنه موتورها غیراصولی ،از جمله مواردی هستند که باعث ایجاد مشکالتی
میشوند که افزایش دما و تمرکز حرارت ،از اولین نشانههای میش��ود ،مشکالت مربوط به وضعیت س�لامت سیمپیچهای
اس��تاتور اس��ت .در صورت وجود مش��کل در عایقه��ا بر اثر آن خواهد بود (ش��کل .)7
عوامل��ی همچ��ون رطوبت ،تنشهای حرارتی و آلوده ش��دن یکی از مش��کالتی که بازرس��ی ترموگرافی الکتروموتورها
عای��ق س��یمپیچها بر اث��ر تزریق بیش از ح��د و نفوذ روانکار را ب��ا اختالل مواجه نموده و احتم��ال خطا را افزایش خواهد
بهداخ��ل س��یمپیچها و آل��وده ش��دن آنه��ا ،کیفی��ت عایق داد ،وجود آلودگی در محیط و یا بر روی بدنه موتورها است.
س��یمپیچها کاهش خواه��د یافت .یکی از نش��انههای وجود بهعن��وان مثال در هن��گام بازرس��ی در کارخانجات فرآوری
مش��کل در س��یمپیچهای اس��تاتور در صورتی ک��ه در همان س��نگ آهن و یا کارخانجات تولید سیمان ،وجود گرد و غبار
مراحل اولیه تش��خیص داده ش��ود ،افزایش دمای سیمپیچها زی��اد در محی��ط ،منجر به ایجاد خطا در ثب��ت مقادیر دما و
اس��ت .تکنیک ترموگرافی بهعنوان یک اب��زار مکمل در کنار الگوی حرارت��ی تجهیزات خواهد ش��د .همچنین در مواردی
آزمونه��ای الکتریکی ،میتواند نتایج ارزش��مندی را در پی ک��ه از اط��راف بیرینگه��ا و یاتاقانها ،نش��تی روغن وجود
61
شکل - 8وجود گرد خاک و رسوبات بر روی بدنه موتور (تصاویر باال) و پوسته بیرینگ موتور (تصاویر پایین) که مانع از بررسی دقیق وضعیت حرارتی شده است
شکل -9تصویر سمت راست :تزریق بیش از حد و آلوده شدن سیمپیچها با گریس
تصویر سمت چپ :وجود تمرکز حرارت غیرعادی بر روی بیرینگ و بخش بااليی سیمپیچهای استاتور
62
نی��ز بهعنوان یک ابزار و تکنیک مکمل برای افزایش دقت نتایج منابع:
بازرسیها ،در برنامههای پایش وضعیت الکتروموتورها استفاده
1- www.farapayesh.com
2- www.cbmschool.com
نمود .س��رعت باال ،دقت و کیفیت باال در ثبت تصاویر و مقادیر
3- Detecting electrical unbalance and overloads - دم��ا ،تکرارپذیری نامحدود و امکان بررس��ی در ش��رایط کاری
Fluke Corporation- 2007 مختلف ،از جمله مزایای این تکنیک ارزشمند است که استفاده
4- Thermography and motor-condition از آن را در بازرس��یها و برنامههای پایش وضعیت قابل توصیه
monitoring at a paper mill - Bill Gray, paper mill میکند.
plant maintenance reliability specialist.
بهعن��وان نکته پایانی وج��ود محدودیته��ای این تکنیک
5- Managing Motors and Reliability, 2008 - Snell
است .بازرس��ی ترموگرافی نیز مش��ابه هر تکنیک و ابزار دیگر،
Group.
عالوه بر مزایا و قابلیتها ،دارای محدودیتهایی نیز میباش��د.
6- Thermographic Inspection of Mechanical
Couplings, 2008 - Snell Group.
عدم امکان اطالع دقیق از دمای عمق تجهیزات ،تأثیرپذیری از
تداخ��ل تابشهای حرارتی محیط و منابع حرارتی مجاور و عدم
-7گزارشهای بازرسی ش��رکت مهندسی فراپایش باختر از امکان تفکیک آنها و باال بودن هزینه خرید دوربین ترموگرافی از
صنایع معدنی و کارخانجات سیمان در سطح کشور جمله محدودیتهای بازرسی ترموگرافی بهشمار میروند.
دعوت به همکاری
ماهنام�ه علم�ی تخصصی فنآوری س�یمان از عالقمندان به تهیه و چاپ مق�االت علمی ،تخصصی و
کاربردی مرتبط دعوت به همکاری مینماید:
-عالقمندان گرامی میتوانند فایل تایپ ش�ده مقاله خود را به آدرس ایمی�لcement_technology@yahoo.com :
ارسال فرمایند .برای هرگونه پیگیری و هماهنگی الزم ،شماره تلفنهای 021-22883306-22861343در خدمت شماست.
-لطف� ًا در ص�ورت نیاز به اطالعاتی در خصوص اصول مقاله نویس�ی به س�ایت ماهنامه فناوری س�یمان به آدرس:
www.cementechnology.irمراجعه فرمائید.
-بهمنظور بهرهگیری بهتر و بیش�تر از پتانس�یل نش�ر در صنعت سیمان ،الزم اس�ت مقاالت ارسالی به این نشریه به سایر
نشریات مرتبط جهت چاپ ارسال نگردد.
-درصورت�ی ک�ه قصد ترجمه مقاالت تخصصی خارج�ی را دارید ،لطف ًا بهمنظور اجتناب از دوبارهکاری با دفتر این
نشریه هماهنگ فرمائید.
-ویژگی اصلی و اساس�ی یک نش�ریه تخصصی دارا بودن کادری متخصص و کارش�ناس در حوزه مرتبط میباش�د.
در این راستا کارشناسان زبدهای در حوزههای مختلف تخصصی مرتبط با صنعت سیمان و صنایع معدنی با این نشریه
همکاری مینمایند که آماده پاس�خگویی به سواالت مخاطبین محترم و همکاریهای علمی ،علیالخصوص در حوزه
فعالیتهای تحقیقاتی و نگارش مقاالت میباشند.
امید است با همکاری کارشناسان اهل قلم و متخصصین کارآشنای صنعت و محققین توانمند بتوانیم بیش
از پیش در زمینه اطالعرسانی تخصصی و دانشافزایی در این صنعت گام برداریم.
63