Huda, Selene, Uxue eta Naia

GENETIC REVOLUTION GALDERAK

1. Eman ezazu giza genoma proiektuaren definizioa. Gizakiaren genomak zenbat kromosoma
dauzka? Zeintzuk arazo etiko sortu daitezke Giza Genoma Proiektua dela eta?

Giza Genoma Proiektua (GH) nazioarteko proiektu zientifiko bat izan zen, giza genoma osatzen
duten gene guztiak sekuentziatu eta aztertzeko helburua izan zuena. GH 1990ean hasi eta 2003an
amaitu zen, eta mundu osoko zientzialarien eta erakundeen partzuergo batek egin zuen.

Giza genomak 23 kromosoma-pare ditu, eta zelula somatiko bakoitzean 46 kromosoma daude
guztira. Giza Genoma proiektuak giza zelula baten DNA sekuentziatu zuen eta 23 kromosoma-
pareen oinarri nitrogenatuen sekuentzia zehaztu zuen. Giza genomak gutxi gorabehera 20,000-
25,000 gene kodifikatzaile ditu, baina kopuru hori aldatu egin daiteke gene bat zer den definitzeko
irizpidearen arabera. Giza Genoma proiektuan lortutako informazioak eragin handia izan du ikerketa
medikoan eta biologiaren ulermenean.

2. Definitu ezazu ADNren sekuentziazioa. Zer da mapa genetikoa?

DNA sekuentzia DNA osatzen duten base nitrogenatuen (adenina, zitosina, guanina eta timina)
antolamendua da, organismo bizidunen informazio genetikoa duen molekula. DNA sekuentzia
bakarra da gizabanako bakoitzarentzat, eta oinordetutako ezaugarriak zehazten ditu, hala nola
begien kolorea, altuera eta zenbait gaixotasunetarako joera.

Mapa genetikoa geneek kromosoma batean edo organismo baten genoma osoan duten
kokapenaren eta erlazioaren irudikapen bisuala edo grafikoa da. Mapa genetikoak DNA
sekuentziatzeko tekniken bidez lortutako informaziotik abiatuta eraikitzen dira, eta aukera ematen
dute herentziazko gaixotasunekin lotutako geneen eta genoma-eskualdeen kokapena identifikatzeko.
Mapa genetikoak herrien bilakaera eta dibertsitate genetikoa aztertzeko ere erabil daitezke.

3. Definitu ezazu PCR-a=

PCR Polimerase Katen Erreakzioa esan nahi da, eta laborategi-teknika da, DNA edo RNA gutxi bat
handitu eta aztertzeko erabiliko dena. Teknikak DNA edo RNA intereseko zati bat dauzkaen eta
lehentasuna duten proba batean, eta oinarrizko primer batzuekin eta beharrezko beste osagai
batzuekin batera berrepikatze-zerbitzuak barneratzen ditu. Primerrek nukleotido-sekuentziak dira
laburtuak, eta DNA edo RNA berrepikatzen ari diren zati espezifikoen erantzun moduan daude,
template-ra lotzeko eta handitze-prozesuaren hasierako puntu gisa funtzionatzeko aukera ematen
diete.

4. Definitu ezazu ingeniartitza genetikoa=

Ingeniaritza genetikoa bioteknologiaren adarra da, eta organismo bizidunen material genetikoa
manipulatzen du teknika eta produktu berriak garatzeko. Diziplina horrek biologia molekularreko eta
genetikoko teknikak erabiltzen ditu organismoen DNA aldatzeko, ezaugarri berriak edo hobetuak
sortzeko, hala nola, gaixotasunekiko erresistentzia, proteina terapeutikoen ekoizpena, elikagaien
kalitatearen hobekuntza eta abar.

5. Zer da transgenikoa? Nola lortzen da ezartzen zaion ADN zatia? Zeri ematen dio
erresistentzia?

Organismo transgenikoak genetikoki aldatzen dira nekazaritzan eta medikuntzan erabiltzen diren
beste organismo bateko geneak gehitzean. DNA lortzeko, zelula-lisia bidezko erauzketa erabiltzen
da. Erauzketa hori pcr-arekin garbitu eta anplifikatzen da. Organismo transgenikoak sortzeko erabili
ohi den teknika DNA birkonbinatzailea da.

6. Klonazioa kopiak egitea da. Zer klonazio mota ezagutzen dituzu?

 Huda, Selene, Uxue eta Naia

Geneen klonazioa, ugalketa-klonazioa, klonazio terapeutikoa, geneen klonazioa (DNA), ugalketa-

klonazio terapeutikoa.

7. ADN birkonbinantea: genea + plasmidoa. Plasmidoa bakteria batena da eta genea?

Prozedura organismo bateko gene bat txertatzen da (genea). "DNA arrotza", bektore izeneko
eramaile baten material genetikoan. Bektoreen adibideak birusak / plasmidoak, bakterioek
eramandako DNA zirkulu txikiak. Gero, genea txertatu, bektorea laborategiko baldintzetan jarri
ugaltzera bultzatzeko (genea askotan kopiatu).

8.- Terapia genikoaren definizioa

Gene baten adierazpena aldatzea edo manipulatzea, edo zelula bizidunen propietate biologikoak
aldatzea erabilera terapeutikorako.

9.- Terapia genikoa erabiltzeak ekar ditzakeen arazoak

Terapia genikoak osasunerako arrisku oso larriak izan ditzake, hala nola toxikotasuna, hantura eta
minbizia.

10. Terapia genikoan interes handiko genea adenobirus batekin elkartzen da. Zein da
adenobirusaren funtzioa?

Arnas gaixotasunak eragiten dituzte, adibidez hotzeriak, konjuntibitisa edo pneumonia.

11. Terapia genikoaren motak azaldu itzazu: in vivo, in vitro eta in situ

In vivo: Hitz hau "bizidunen barruan" bizidunentzako latina da. Metodologia hori organismo
zelulaniztunetan, hau da, animalietan, landareetan edo gizakietan, egindako ikerketei, probei eta
esperimentuei dagokie.

In vitro: In vitro hitzak jatorri latindarra du, eta "beiraren barruan" esan nahi du. Aurrekoa kontuan
hartuta, in vitro teknika organismotik kanpo egiten da, saiakuntza-hodi baten barruan, hazkuntza-
ingurune batean edo beste edozein ingurune artifizialetan.

In situ: In situ jatorri latinoko lokuzioa da, eta "lekuan bertan", "tokian bertan" esan nahi du. Ikusten,
aurkitzen edo egiten den zerbaiti erreferentzia egiteko erabiltzen da, dagoen lekuan bertan edo
jatorria duen tokian.

12. Terapia genikoa ugaltze zeluletan erabili daiteke (gametoetan)? Arrazoitu ezazu erantzuna

Gene-terapia zeluletan gene anormalak konpentsatzeko material genetikoa sartzeko edo proteina
onuragarria fabrikatzeko diseinatuta dago. Gene mutatu batek akatsa edo beharrezko proteina falta
eragiten badu, genearen kopia normal bat sar dezake proteinaren funtzioa berrezartzeko.

13. Naturan indibiduoen klonazioa era espontaneoan gerta daiteke? Zein kasutan?

Bai gertatua ahal da. Naturan, landare eta organismo zelulabakar batzuek, hala nola bakterioek,
genetikoki berdinak diren ondorengoak sortzen dituzte ugalketa asexuala izeneko prozesu baten
bidez. Ugalketa asexualean, banako berri bat organismo gurasoaren zelula bakar baten kopia batetik
sortzen da.

14. Animalien klonazioa egiterakoan zelula baten material genetikoa hartzen da eta nukleo
gabeko (aurretik nuklo horretan egondako material genetiko kentzen da) obuluan sartzen da.
Zergatik?

Obuluaren nukleoak bere DNA duelako. Beraz, uzten badute, ezingo dute klon bat egin.
 Huda, Selene, Uxue eta Naia

15. Ingurumenak inolako eraginik al du klonatutako indibiduoengan?

Klonek material genetiko bera partekatzen duten arren, inguruneak organismo baten papera ere
betetzen du.

16. Zer aplikazioak dauka animalia klonatuak lortzea?

Prozedura organismoko gene bat da, bektore izeneko eramaile baten birus edo material genetikoan
plasmidoak gehitzen dira.

17. Zer arazo sortu daitezke animalia klonatuetan klonatutako zelulen adina dela eta?

Eraginkortasun txikia eta segurtasun arazoak.Osasunean du eragina ardiengan eta beste ugaztun
batzuengan. Hauek jaiotza-tamainan eta bizi-organoetan hainbat akats dituzte, hala nola gibela,
garuna eta bihotza. Beste ondorio batzuk dira zahartze goiztiarra eta immunitate-sistemarekin
arazoak izatea. Klonatutako zelulen adin erlatiboa kromosomak izan daitezke.

18. Telomeroak, zer garrantzia dauka zelularen zatiketan?

Telomeroak hain dira laburrak, ezen zelulak ezin baitu gehiago banatu eta, ondorioz, zelula hil egiten
da. Ondorioz, heldu batengandik hartutako zelula batetik sortutako klonek kromosomak izan
ditzakete, normalean baino laburragoak, klonen zelulak bizitza laburragora kondenatu ditzaketenak.

19. ADNa hizkuntz unibertsala da? Zergatik?

Bai, gene guztiak lau oinarri hauen luzeraz osatuak daudelako, era eta luzera ezberdinetan
antolatuak.