Kasaysayan ng Pagsasalin

 Sa Daigdig – Kaugnay ng pagtuklas kung paanong nagkaroon at umunlad ang

wika ay marami ring mga pagbabahagi kung bakit nasimulan at lumawak ang
sakop ng pagsasaling-wika.  Mula sa mga teorya ng pinagsimulan ng wika tulad
ng teorya ng Tore ng Babel kung saan nagkaroon ng pagkakawatak-watak ang
mga sinaunang tao sanhi ng heograpiya at wikang nagdulot ng pagkakahiwa-
hiwalay at pagkakaiba-iba ay nagsimula ang pagnanais ng mga tao na tumuklas
ng daan sa muling pagkakaunawaan.

 KOMUNIKASYON.  Nasundan ito ng iba pang mga teoryang pagwika at ganoon

din, kasabay ng mga pagbabagong nagaganap sa bawat panahong nagdaraan ay
nagkaroon din ng matinding pagnanais na mas makapagpalitan ng kaalaman at
magkaroon ng mas maayos na pakikipagtalastasan ang mga nilalang.  Gaya ng
mga mangangalakal na naghahangad na pakikipag-unawaan sa kapwa tao sa mga
karatig-bansa, mga iskolar ng Arabia, mga kilalang personalidad na nagsilbing
tagapagsalin ng Biblia, naging instrumento nila ang kaalaman sa iba’t ibang wika
upang matugunan ang kanilang mga personal, panrelihiyon,  at panlipunang
pangangailangan.

 Sa Pilipinas – Tulad ng unti-unting pag-unlad at paglaganap ng kaalaman at

kahalagahan ng wika sa iba’t ibang bansa batay sa kani-kanilang kasaysayan, ang
mga pananakop na naranasan ng bansa ay nagkaroon din ng malaking epekto sa
wikang kinagisnan ng mga sinaunang Pilipino.  Ang pandarayuhang ito ay nag-
udyok sa mga mananakop na tuklasin at gamitin ang wika ng mga Pilipino upang
makipagtalastasan sa kanila.  Ang pakikipagkalakalan ng mga Tsino,
panrelihiyong impluwensya ng mga Espanyol, kontribusyong pang-edukasyong
ng mga Amerikano, at pananatili’t pamumuno rin ng mga Hapones sa bansang
Pilipinas ay nagresulta rin sa pangangailan ng mabisang pagsasaling-wika.  Kung
noon ay ginamit nila ang pagsasalin para sa kanilang pandarayuhang layunin ay
 namana naman ito ng mga Pilipino para sa kanilang intelektwalisasyon mula nang
makamit ang kasarinlan.  Sa kasalukuyan ay pagsasalin ng iba’t ibang diyalekto
ang hangad din ng mga dalubwika upang mapagyaman at mapausbong pa ang
pagkakakilanlan ng mga mamamayang Pilipino sa pamamagitan ng pambansang
wika at iba pang wikain ng bansa.

II. Saysay ng Pagsasalin

 Sa Akademya – Sa kasalukuyan, ang pagsasalin ay nagsisilbing daan upang

makapagbahaginan ang mga bansa ng kanilang kaalaman sa iba’t ibang larangan.
Nagkakaroon tayo ng pagkakataon na maibahagi ang panitikang mayroon tayo at
ganoon din naman sila.  Ang mga impormasyon, likhang-sining, teknikal at
siyentipikong kaalaman ay nakararating na sa iba’t ibang panig ng mundo sa
pamamagitan ng bukas na kamalayan sa napakayamang kalipunan ng mga wikang
sinasalita at ginagamit ng mga tao sa mundo.  Ang pagkakataong makapag-aral at
magpakadalubhasa sa higit sa isang wika ay malayang naisasagawa ngayon sa
mga akademya at ang pagsasaling-wika ng mga eksperto sa mga lenggwahe ay
isang malaking oportunidad ngayon tungo sa intelektwalisasyon.

 Sa Lipunan – Sinasabing ang wika ay kabuhol na ng kultura ng isang lipunan

kaya’t malaki ang ginagampanan ngayon ng pagsasaling-wika sa patuloy na
pagpapaunlad at pagpapalawig pa ng pagkilala sa kultura ng bawat bansa sa
pamamagitan ng pagtuklas sa ganda at yaman ng wikang kanilang sinasalita.
Patuloy na nagiging daan ang pagsasaling-wika upang maipamalas ang
pagkakakilanlan ng mga bansa sa mundo.  Ito rin ay nagsisilbing instrumento ng
pagkakaunawaan ng mga tao lalo’t higit ay magkakaiba sila ng wikang
kinalakhan at kasalukuyang ginagamit.  Ang wika ay isang napakahalagang bagay
na bahagi na ng pang-araw-araw na buhay ng mga tao, kung wala ito’y hindi
magiging madali ang natural na daloy ng komunikasyon ng mga taong bahagi ng
isang partikular na lokasyon at paano pa kaya kung pandaigdigan?  Sa tulong ng
kahusayan sa pagsasaling-wika ay naipagpapatuloy natin ang maayos na
 pakikipagkomunikasyon sa ating kapwa at ang pagsasakatuparan ng mga
transaksyong nagaganap sa bawat araw ng buhay ng mga tao..

III. Pagsasalin ng Kasaysayan

 Sa Pamamagitan ng Intelektwalisasyon – Mula sa pag-usbong ng iba’t ibang wika

at paghahangad ng matiwasay na pakikipagkomunikasyon, namukadkad ang iba’t
ibang bersyon ng kasaysayang nagtatala ng mahahalagang marka ng pagyabong
ng kakayahang makapagsalin sanhi ng iba’t iba ring mga pangangailangan at
layunin.  Sa pagtakbo ng panahaon, paano nga ba natin maisasalin ang bunga ng
kasaysayang ito – ang pagkakatuklas sa kaaalaman sa pagsasaling-wika at
kahalagahan nito?
   Ang patuloy na pagnanais na maabot ang intelektwalisasyon ng wika  ay isang
layuning tumatahak din sa pagsasakatuparan ng patuloy na pagpapanatili at
pagpasa ng kaalamang ito sa bawat henerasyong nagdaraan.  Habang patuloy na
umuunlad ang wika ay patuloy din na napipreserba ito at naipaparating sa lahat
ang kahalagahan ng gamit nito.  Ang pagpapakadalubhasa at pagbabahagi ng
kaalaman sa pagsasaling-wika at mga produkto nito’y nagiging tulay sa pagpasa
sa susunod na henerasyon ang bunga nitong taglay at nawa’y patuloy na
yumaman pa sa mga susunod pang panahon.
 Sa Pamamagitan ng Teknolohiya – Hindi maikakailang tunay na nakamamangha
ang mga produkto ng teknolohiyang mayroon tayo ngayon.  Sa mga produktong
ito, nagiging mabilis din ang komunikasyon ng tao.  Kaya sa pamamagitan ng
teknolohiya, ang saysay ng pagsasalin ay patuloy at mas mabilis pang
maisasalin/maipapasa sa mas marami pang taong gagamit nito sa mas matagal
pang panahon.  Kaugnay nito, may mga isyu pa rin ang pagnanasa ng taong
makatuklas ng makinaryang makabubuo ng tinatawag nilang “machine
translation” na ngayo’y itinatapat ng iba sa “human transalation”.  Marami pang
sorpresa ang maaaring bumulaga sa atin dulot ng teknolohiya ngunit hindi man
mapantayn nito sa hinaharap ang kaibuturan ng tunay na pagsasalin ay hindi na
maitatangging katuwang na nito ang tao sa pagpapalawak ng saklaw ng kaalaman
 at pagsasagawa ng pagsasaling-wika.  Hanggang ngayo’y patuloy pa ring laman
ng debate ang isyung “machine translation” vs. “human translation”.
July 18, 2015 by mengieoliveros

Bakit May Mga Problema Pagpili ng mga Pagsasalin sa Bibliya?

Pakikibaka sa Problema ng Pagsasalin

Sa ilang mga punto sa kanilang pag-aaral, ang bawat mag-aaral ng kasaysayan ng bibliya ay
tumatakbo sa parehong problema: Sa maraming iba't ibang mga pagsasalin ng Banal na Biblia na
magagamit, kung anong pagsasalin ay pinakamainam para sa makasaysayang pag-aaral?

Ang mga eksperto sa kasaysayan ng Bibliya ay mabilis na ituro na walang pagsalin sa Biblia ang
dapat na ituring bilang tiyak para sa makasaysayang pag-aaral. Iyan ay dahil sa mismo, ang
Biblia ay hindi isang aklat ng kasaysayan.

Ito ay isang aklat ng pananampalataya, na isinulat sa loob ng apat na siglo ng mga taong may
iba't ibang pananaw at agendas. Hindi iyan sinasabi na ang Biblia ay walang mga katotohanan na
karapat-dapat sa pag-aaral. Gayunpaman, sa pamamagitan ng kanyang sarili, ang Biblia ay hindi
maaasahan bilang isang solong makasaysayang pinagmulan. Ang mga kontribusyon nito ay
dapat palaging pagpapalaki ng iba pang pinagkukunan ng dokumentado.

May Isang Tunay na Pagsasalin sa Bibliya?

Maraming mga Kristiyano sa araw na ito ang naniniwala nang mali na ang King James
Version ng Biblia ay ang "tunay" na pagsasalin. Ang KJV, tulad ng ito ay kilala, ay nilikha para
sa King James I ng England (James VI ng Scotland) sa 1604. Para sa lahat ng mga antigong
kagandahan ng Shakespearean Ingles nito na maraming mga Kristiyano na katumbas ng
relihiyosong awtoridad, ang KJV ay hindi ang una o ang pinakamahusay pagsasalin ng Bibliya
para sa mga layuning makasaysayang.

Tulad ng sinulat ng sinumang tagapagsalin, anumang oras na ang mga saloobin, mga simbolo,
mga imahe, at mga kulturang pangkulturang (lalo na ang huling) ay isinalin mula sa isang wika
patungo sa isa pa, laging may ilang pagkawala ng kahulugan.

Hindi madaling isalin ang mga metapora ng kultura; ang mga "mapa ng isip" ay nagbabago,
gaano man kahirap ang pagpapanatili nito. Ito ang pandaigdigang kasaysayan ng tao; ang wika
ng hugis ng kultura o ang kultura ng hugis ng wika? O ang dalawa ba ay magkakaugnay sa
komunikasyon ng tao na imposibleng maunawaan ang isa kung wala ang isa?

Pagdating sa kasaysayan ng Bibliya, isaalang-alang ang ebolusyon ng mga kasulatan ng Hebreo

na tinatawag ng mga Kristiyano sa Lumang Tipan. Ang mga aklat ng Bibliyang Hebreo ay
orihinal na isinulat sa sinaunang Hebreo at isinalin sa Koine Greek, ang karaniwang ginagamit
na wika ng rehiyon ng Mediteraneo mula sa panahon ni Alexander the Great (ika-4 na siglo BC).
Ang mga kasulatang Hebreo ay kilala bilang TANAKH, isang anagram ng Hebreo na tumutukoy
sa Torah (ang Batas), Nevi'im (ang mga Propeta) at Ketuvim (ang Mga Akda).

Pagsasalin ng Bibliya Mula sa Hebreo sa Griyego

Sa paligid ng ika-3 siglo BC, ang Alexandria, sa Ehipto, ay naging sentro ng iskolar para sa
Helenistikong mga Hudyo, samakatuwid, ang mga taong Hudyo sa pamamagitan ng
pananampalataya ngunit nagpatibay ng maraming paraan sa kultura ng Griyego. Sa panahong ito,
ang Egyptian na pinuno na si Ptolemy II Philadelphus, na naghari mula 285-246 BC, ay
kinikilala na sumapi sa 72 iskolar ng Hudyo upang lumikha ng isang pagsasalin ng Koine Greek
(common Greek) ng TANAKH upang maidagdag sa Great Library of Alexandria. Ang salin na
nagresulta ay kilala bilang Septuagint , isang salitang Griyego na nangangahulugang 70. Ang
Septuagint ay kilala din ng Roman numerals LXX na nangangahulugang 70 (L = 50, X = 10,
kaya 50 + 10 + 10 = 70).

Ang isang halimbawang ito ng pagsalin ng Hebreong kasulatan ay tumutukoy sa bundok na ang
bawat seryosong mag-aaral ng kasaysayan ng bibliya ay dapat umakyat.

Upang basahin ang mga banal na kasulatan sa kanilang orihinal na mga wika upang sumubaybay
sa kasaysayan ng Bibliya, dapat matutunan ng mga iskolar na basahin ang sinaunang Hebreo,
Griego, Latin, at marahil ay Aramaiko.

Mga Problema sa Pagsasalin ay Higit Pa sa Mga Problema sa Wika

Kahit na may mga kasanayan sa wikang ito, walang garantiya na ang mga iskolar ngayon ay
tumpak na mabibigyang kahulugan ang kahulugan ng mga sagradong teksto, dahil nawawala pa
rin ang isang susi elemento: direktang pakikipag-ugnayan at kaalaman sa kultura kung saan
ginamit ang wika. Sa isa pang halimbawa, ang LXX ay nagsimulang mawalan ng pabor na
nagsisimula sa panahon ng Renaissance, gaya ng sinabi ng ilang iskolar na ang pagsasalin ay
naging masama sa orihinal na mga tekstong Hebreo.

Higit pa, tandaan na ang Septuagint ay isa lamang sa maraming mga pagsasalin sa rehiyon na
naganap. Ang mga bihag na Judio sa Babilonia ay gumawa ng kanilang sariling mga salin,
samantalang ang mga Hudyo na nanatili sa Jerusalem ay gayundin.

Sa bawat kaso, ang pagsasalin ay naiimpluwensyahan ng karaniwang ginagamit na wika at

kultura ng tagasalin.

Ang lahat ng mga variable na ito ay maaaring mukhang nakakatakot sa punto ng kawalan ng
pag-asa. Sa napakaraming kawalan ng katiyakan, paanong mapipili ng isa kung aling Bibliya ang
pinakamahusay para sa pag-aaral sa kasaysayan?

Karamihan sa mga estudyante ng amateur sa kasaysayan ng Bibliya ay maaaring magsimula sa

anumang kapani-paniwala na pagsasalin na maunawaan nila, hangga't naunawaan din nila na
walang pagsasalin ng Biblia ang dapat gamitin bilang isang tanging awtoridad sa kasaysayan. Sa
katunayan, bahagi ng kasiyahan ng pag-aaral sa kasaysayan ng Bibliya ay nagbabasa ng
maraming pagsasalin upang makita kung paano binibigyang-kahulugan ng iba't ibang iskolar ang
mga teksto. Ang ganitong mga paghahambing ay maaaring mas madaling magawa sa
pamamagitan ng paggamit ng isang parallel na Bibliya na may kasamang maraming salin.

Bahagi II: Inirerekomendang mga Pagsasalin ng Bibliya para sa Pag-aaral sa Kasaysayan  .

Mga Mapagkukunan

   
Pagsasalin para sa King James , na isinalin ni Ward Allen; Vanderbilt University Press: 1994; ISBN-10: 0826512461, ISBN-13: 978-0826512468.

   
Sa Simula: Ang Kwento ng King James Bible at Paano Nagbago ang Isang Bansa, isang Wika, at isang Kultura  ni Alister McGrath; Anchor: 2002; ISBN-10:
0385722168, ISBN-13: 978-0385722162

   
Ang Poetics of Ascent: Theories of Language sa isang Rabbinic Ascent Text by Naomi Janowitz; State University of New York Press: 1988; ISBN-10: 0887066372,
ISBN-13: 978-0887066375

Ang Contemporary Parallel New Testament: 8 Mga pagsasalin: King James, New American Standard, New Century, Contemporary English, New International, New
   
Living, Bagong King James, Ang Mensahe , na na-edit ni John R. Kohlenberger; Oxford University Press: 1998; ISBN-10: 0195281365, ISBN-13: 978-0195281361

   
Paghukay kay Jesus: Sa Likod ng mga Bato, sa ilalim ng mga Teksto, ni John Dominic Crossan at Jonathan L. Reed; HarperOne: 2001; ISBN: 978-0-06-0616