‫فصل ‪1‬‬

‫مروری بر تکنیک های استخراج مدرن برای نمونه های مواد غذایی‬
‫و کشاورزی‬

‫شارلوتا ترنر‬

‫گروه شیمی تجزیه‪ ،‬دانشگاه اوپساال‪ ،‬صندوق پستی ‪ ،SE-751 24 ،599‬اوپساال‪،‬‬

‫سوئد‬
‫( ‪)em ail: charlotta.turner@kemi.uu.se‬‬

‫در این فصل کتاب مقدماتی‪ ،‬چندین تکنیک‪ 4‬استخراج مدرن ‪ ،‬از جمله‬
‫استخراج سیال فوق بحرانی‪ ،‬استخراج مایع تحت فشار‪ ،‬استخراج آب داغ‬
‫تحت فشار ‪ ،‬استخراج به کمک مایکروویو‪ ،‬استخراج با حالل به کمک‬
‫غشاء ‪ ،‬استخراج میکرو فاز جامد و استخراج جذبی با نوار هم‌زن شرح داده‬
‫خواهد شد ‪ .‬اینها تکنیک‪ 4‬هایی هستند که بسیاری از نیازهای امروزی را‬
‫از نظر پایداری محیطی‪ ،‬سرعت و اتوماسیون برآورده می کنند‪ .‬اصول‬
‫اساسی عملیات و همچنین بهینه سازی روش برای تکنیک‪ 4‬های مختلف‬
‫مورد بحث و مقایسه قرار خواهند گرفت‪ .‬هم کاربردهای تحلیلی و هم‬
‫کاربردهای صنعتی __ همراه با ابزارهای تجاری موجود در بازار مورد‬
‫بحث قرار خواهند گرفت‪ .‬ارجاعات کلیدی داده خواهد شد و نتیجه‌گیری‬
‫در مورد کاربرد تکنیک‌های مختلف با توجه به نوع نمونه‪ ،‬مولکول‌های‬
‫هدف و کاربردهای تحلیلی در مقابل مقیاس بزرگ ارائه خواهد شد‪.‬‬

‫معرفی‬

‫این فصل اول یک مرور ساده از تکنیک های استخراج "مدرن" موجود است که در‬
‫سمپوزیوم ‪ ACS‬در سال ‪ " 2004‬تکنیک های استخراج مدرن برای نمونه های غذا و‬
‫کشاورزی" مورد بحث قرار گرفت‪.‬‬

‫‪3‬‬ ‫© ‪ 2006‬انجمن شیمی آمریکا‬

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
 ‫امروز از یک تکنیک استخراج "مدرن" چه می توان خواست؟ ترجیحا ً باید برای محیط‬
‫زیست ایمن‪ ،‬غیر سمی‪ ،‬سریع و خودکار‪ 4،‬قوی‪ ،‬بسیار حساس و مقرون به صرفه باشد‪.‬‬
‫متأسفانه چنین تکنیکی وجود ندارد که همه این معیارها را برآورده کند‪ .‬با این حال‪ ،‬برخی از‬
‫موارد امیدوارکننده‌تر‪ 4‬عبارتند از استخراج سیال فوق بحرانی (‪ ،)SFE‬استخراج مایع تحت فشار‬
‫(‪ ،)PLE‬استخراج آب داغ تحت فشار ( ‪ ،)PHWE‬استخراج به کمک مایکروویو (‪،)MAE‬‬
‫استخراج با حالل به کمک غشاء (‪ ،)MASX‬میکرو‪ 4‬فاز جامد‪ .‬استخراج ( ‪ )SPME‬و استخراج‬
‫جذبی با نوار همزن (‪ .)SBSE‬این تکنیک‌ها برای استخراج‪ 4‬اجزای جزئی (یا اصلی) از‬
‫نمونه‌های غذایی و کشاورزی استفاده شده‌اند و در فصل‌های مختلف این کتاب عمیق‌تر مورد‬
‫بحث قرار گرفته‌اند‪ .‬در این فصل‪ ،‬توضیحاتی در مورد اصول پشت این تکنیک‌های استخراج‬
‫ارائه می‌شود که هم برای کاربردهای تحلیلی و هم در مقیاس فرآیند اعمال می‌شود‪ .‬برای‬
‫اطالعات کامل تر در مورد نظریه پایه و کاربردها‪ ،‬لطفا ً مقاالت مروری عالی در مورد ‪SFE‬‬
‫)‪ (1،2)، PLE (3،4)، PHWE (5)، MAE (6،7‬را در نظر بگیرید‪.‬‬
‫)‪ MASX (8)، SPME (9)، SBSE (/0‬و یک بررسی‪ 4‬در مورد همه تکنیک ها‬
‫(‪.)11‬‬

‫استخراج سیال فوق بحرانی (‪)SFE‬‬

‫یک مایع (یا یک گاز) با افزایش دما و فشار باالتر از نقطه بحرانی آن فوق بحرانی می‬
‫شود (تعریف شده توسط ‪ T‬و ‪ ،P‬شکل ‪ 1‬را ببینید)‪ .‬برای ‪ ،CO‬این نقطه در ‪ T، 31‬درجه‬
‫سانتیگراد و ‪ P، 72‬بار رخ می دهد‪ .‬چندین سیال فوق بحرانی (‪ )SF‬را می توان به عنوان‬
‫حالل استخراج در )‪ SFE (/2‬مورد استفاده قرار داد‪ ،‬اما تنها ‪ ،CO‬به دلیل سمیت کم‪ ،‬دما‬
‫و فشار بحرانی پایین و کاربرد وسیع آن در اینجا مورد بحث قرار خواهد گرفت‪.‬‬

‫فشار‬

‫| فوق بحرانی‬

‫‪SEORCe Re SedesoneseranoncconereHereseeessessens‬‬

‫درجه حرارت‬

‫شکل ‪ .1‬نمودار فاز کلی‪.‬‬

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
 ‫‪5‬‬

‫‪ ،SC-CO‬به دلیل نفوذپذیری باال همراه با قدرت حالل باال (و به راحتی قابل تنظیم) به‬
‫عنوان محیط استخراج‪ 4‬در حالت کشش است‪ .‬یکی دیگر از مزایای ‪ SC-CO‬گازی بودن آن‬
‫در دمای اتاق و فشار محیط است که بازیابی محصول (یا آنالیت) را نسبتا ً ساده می کند‬
‫‪ .‬عالوه بر این‪ CO ،‬را می توان به راحتی بازیافت کرد زیرا امالح حل شده در ‪SC-CO‬‬
‫پس از کاهش فشار رسوب می کنند‪.‬‬
‫‪ SFE‬به سادگی با پمپاژ ‪ SF‬از طریق یک ظرف پر از نمونه انجام می شود‪ ،‬و‬
‫پایین تر از خط فشار ‪ SF‬را برای جمع آوری اجزای استخراج شده کاهش می دهد‪.‬‬
‫بنابراین‪ ،‬یک دستگاه ‪ SF‬شامل یک یا دو پمپ فشار باال برای تحویل ‪ SF‬و در صورت لزوم‬
‫یک حالل قطبی مانند اتانول‪ ،‬یک مخزن فشار باال برای نگهداری نمونه‪ ،‬یک محدود کننده و‬
‫یک دستگاه جمع‌آوری (مثالً یک دستگاه خالی) است‪ .‬ظرف یا یک لوله شیشه ای حاوی‬
‫حالل جمع آوری)‪ .‬ظرف نمونه برای کنترل دمای استخراج در کوره قرار می گیرد‪.‬‬
‫شکل ‪ 2‬را برای یک شماتیک‪ 4‬ساده از یک ابزار ‪ SFE‬ببینید‪.‬‬

‫شکل ‪ .2‬تصویر‪ 4‬ساز ‪.SFE‬‬

‫توسعه روش در ‪ SFE‬چندان ساده نیست زیرا چندین پارامتر باید بهینه شوند‪ ،‬از‬
‫جمله دما و فشار ‪ ،SF‬زمان استخراج‪ ،‬سرعت جریان‪ ،‬افزودن حالل (نوع حالل و‬
‫مقدار) و در نهایت حالت جمع آوری (مثال در یک حالل‪ ،‬در یک ظرف خالی یا در‬
‫یک تله فاز جامد)‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬روش ها به طور کلی وابسته به ماتریس هستند‪ ،‬به عنوان‬
‫مثال‪ .‬روشی که برای یک مولکول(های) هدف خاص ایجاد شده است را نمی توان مستقیما ً‬
‫برای انواع دیگر نمونه ها غیر از نمونه(هایی) که برای آن بهینه سازی شده است اعمال‬
‫کرد‪.‬‬
‫با توجه به ابزار ‪ SFE‬موجود در بازار امروز‪ ،‬چندین گزینه وجود دارد‪Applied .‬‬
‫)‪ Separations (Allentown، PA‬دارای سیستم‌هایی با اندازه‌های مختلف‪ ،‬از جمله تحلیلی‬
‫(رگ‌های یک‪ ،‬دو یا چهار موازی با حجم ‪ 0.5‬میلی‌لیتر تا ‪ 1.0‬لیتر)‪ ،‬در مقیاس آزمایشی‬
‫(ظرف‌های ‪ 2‬یا ‪ 5‬لیتری)‪ ،‬سیستم‌های توسعه فرآیند است‪( .‬ظروف ‪ 500‬میلی لیتری) و همچنین‬
‫کارخانه های صنعتی در مقیاس بزرگ‪ .‬صنایع محصوالت تحت فشار (وارمینستر‪)PA 4،‬‬
‫واحدهای تک کشتی از مقیاس تحلیلی (‪ 100‬میلی لیتر کشتی) تا مقیاس کارخانه آزمایشی را‬
‫ارائه می دهد‪( Thar Technologies .‬پیتزبورگ‪ )PA 4،‬دارای سیستم‌های استخراج از‬
‫تحلیلی ( ‪ 100‬میلی لیتر مخازن) تا مقیاس فرآیند (‪ 1500‬لیتر مخازن) است‪ ،‬و همچنین‬
‫اجزای فشار باال مانند پمپ‌ها‪ ،‬مخازن‪ ،‬سلول‌های دید و پشتی را ارائه می‌کند‪.‬‬

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
 ‫‪6‬‬

‫تنظیم کننده های فشار ‪ Thar Technologies‬و سایر سازندگان سیستم‌های پایش فاز می‌سازند‬
‫که می‌توانند برای تعیین محلول‌پذیری امالح در ‪ SF‬تحت شرایط مختلف استفاده شوند‪.‬‬
‫متأسفانه‪ ،‬کمبود تجهیزات تحلیلی کامالً خودکار ‪ SFE‬در بازار وجود دارد زیرا ‪Isco‬‬
‫(اکنون ‪ )Teledyne Isco Inc. Los Angeles, CA‬تولید استخراج کننده های ‪SF‬‬
‫خود را در سال ‪ 2004‬متوقف کرد (اگرچه هنوز در حال تولید پمپ های سرنگ فشار باال‬
‫هستند) و ‪ Hewlett‬پاکارد چندین سال پیش تولید استخراج کننده های ‪ SF‬را متوقف‬
‫کرد‪( LECO .‬سنت جوزف‪ )MI ،‬یک "تعیین کننده چربی‪/‬روغن کل" تحلیلی ( ‪)TFE2000‬‬
‫تولید می کند که دارای سه مخزن استخراج موازی ‪ 10‬میلی لیتری و سه ویال جمع آوری‬
‫است‪ .‬با این حال‪ ،‬مطمئنا ً می توان تجهیزات خود را با استفاده از قطعات فشار باال از‬
‫جمله ‪( Baskerville‬منچستر‪ 4،‬انگلستان)‪( Autoclave Engineers ،‬اکنون بخشی از‬
‫‪ )Snap-tite Inc.، Erie، PA‬یا ‪ Thar Technologies‬طراحی کرد‪ .‬تجهیزات در‬
‫مقیاس صنعتی (و همچنین در مقیاس‪ 4‬آزمایشی) از ‪( Chematur Engineering‬‬
‫‪ ،Karlstad‬سوئد)‪ ،Hagen ( Uhde High Pressure Technologies ،‬آلمان)‪،‬‬
‫‪ ،Ternitz( Natex‬اتریش)‪ ،Champigneulles( Separex ،‬فرانسه) و تا حدودی در‬
‫دسترس هستند‪ .‬همچنین ‪ Thar Technologies‬و ‪.Applied Separations‬‬
‫برخی از نمونه های موجود از کارخانه های صنعتی در سراسر جهان عبارتند‬
‫از‪ :‬کارخانه استخراج رازک جان هاس در یاکیما‪ ،‬واشنگتن‪ ،‬کارخانه استخراج روغن دانه توت‬
‫‪ Aromtech‬در تورنئو‪ ،‬فنالند‪ 4،‬کارخانه استخراج پوست درخت غان ‪NaturNorth‬‬
‫‪ Technologies‬در ‪ ،Duluth‬مینه سوتا‪ ،‬و چندین کارخانه کافئین زدایی در ایاالت متحده‬
‫و آلمان همچنین برخی از برنامه‌های نظارتی در مقیاس تحلیلی بر روی تجهیزات ‪ SF‬اجرا‬
‫می‌شوند‪ ،‬برای مثال تجزیه و تحلیل آفت‌کش‌ها در نمونه‌های غذایی و کشاورزی در ژاپن و‬
‫آالینده‌های آلی پایدار در رسوبات دریاچه‪/‬رودخانه در ایاالت متحده آمریکا‪ .‬از نظر‬
‫کاربردهای تحقیقاتی در مورد ‪ SFE‬نمونه های غذایی‪ ،‬کشاورزی و گیاهی‪ ،‬صدها مقاله‬
‫منتشر شده از جمله تجزیه و تحلیل آفت کش ها ( ‪ ،PAHs (/6) ،)15-13‬چربی ها و‬
‫روغن ( ‪ ،)17،18‬آنتی اکسیدان ها ( ‪ ،)19،20‬ویتامین های محلول در چربی (‪،)23-/2‬‬
‫استرول ها (‪ )24‬و سایر ترکیبات زیست فعال ( ‪ .)25،26‬یکی دیگر از کالس های‬
‫کاربردی جالب استفاده از ضایعات یا محصوالت جانبی صنعت به عنوان ماده خام برای‬
‫استخراج ترکیبات‪ 4‬با ارزش و مفید برای سالمتی مانند آنتی اکسیدان ها‪ ،‬فیتواسترول‪ 4‬ها و‬
‫اسیدهای چرب ضروری است (‪.)33-27‬‬
‫برای اطالعات بیشتر در مورد اصول اولیه ‪ SFE‬و همچنین کاربردهای قوی‪ ،‬لطفا ً‬
‫به فصل های ‪ 4-2‬این کتاب مراجعه کنید‪ .‬همچنین چندین مقاله مروری عالی در مورد این‬
‫موضوع وجود دارد (‪.)37-34 ،13،25 ،2‬‬

‫استخراج مایع تحت فشار (‪)PLE‬‬

‫اصل ‪ PLE‬تا حدودی ساده تر از ‪ SFE‬است‪ .‬در ‪ ،PLE‬استخراج سریع به دلیل انتشار‬
‫باالتر‪ ،‬قابلیت انحالل بهبود یافته و اختالل کارآمدتر‪ 4‬برهمکنش های آنالیت‪-‬ماتریس در یک حالل‬
‫مایع در دمای باالتر از نقطه جوش آن به دست می آید (‪ PLE .)4‬با پر کردن ظرف‬
‫نمونه با حالل انجام می شود و سپس ظرف را تا دمای دلخواه گرم می کنیم‬

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
 ‫‪7‬‬

‫تحت فشار قرار دادن ظرف برای حفظ حالل به صورت مایع‪ .‬چندین استخراج استاتیکی‬
‫معموالً‪ 4‬با پاکسازی نیتروژن در میان انجام می شود‪ .‬به طور معمول‪ 4،‬استخراج دینامیک‬
‫را می توان با استفاده از پمپ ها و محدود کننده ها به دست آورد‪ .‬حالل حاوی امالح‬
‫استخراج شده در یک ظرف خالی جمع آوری می شود‪ .‬شکل ‪ 3‬را برای تصویر شماتیک‬
‫یک ابزار معمولی ‪ PLE‬ببینید ‪.‬‬

‫شکل ‪ .3‬شماتیک‪ 4‬یک ابزار ‪.PLE‬‬

‫مزیت ‪ PLE‬این است که می توان از همان حالل هایی که معموالً در روش های‬
‫استخراج حالل مرسوم استفاده می شود استفاده کرد‪ 4،‬یعنی جایگزینی روش های قدیمی با ‪PLE‬‬
‫نسبتا ً آسان است‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬توسعه روش در ‪ PLE‬ساده است‪ ،‬زیرا تنها دو پارامتر‪ 4‬برای‬
‫بهینه سازی پس از انتخاب یک حالل مهم هستند‪ .‬دما و زمان استخراج (معموالً با زمان‬
‫استخراج استاتیک و تعداد چرخه های استخراج داده می شود)‪ .‬به طور معمول‪ ،‬استخراج‬
‫در مقیاس‪ 4‬تحلیلی بین ‪ 10‬تا ‪ 30‬دقیقه در دمای بین ‪ 60‬تا ‪ 200‬درجه سانتیگراد طول‬
‫می کشد‪ .‬با توجه به انتخاب یک حالل استخراج مناسب‪ ،‬توصیه می شود از حالل ای‬
‫استفاده شود که به طور کلی ایمن شناخته می شود ( ‪ ،)GRAS‬به عنوان مثال اتانول‪ .‬اتانول به‬
‫راحتی با خلوص باال و هزینه کم در دسترس است و همچنین از مواد زیست توده در‬
‫بسیاری از صنایع شیمیایی‪ 4‬بزرگ تولید می شود‪.‬‬
‫چندین تجهیزات در مقیاس تحلیلی در بازار موجود است‪ ،‬به عنوان مثال دیونکس (‬
‫‪ )Salt Lake City، UT‬دارای سه نوع مختلف واحد است‪( ASE100 .‬تک سلولی‪،‬‬
‫‪ 10-100‬میلی لیتر)‪( ASE200 ،‬کاروسل ‪ 24‬سلولی‪ 33-1 ،‬میلی لیتر) و ‪ASE300‬‬
‫(کاروسل ‪ 12‬سلولی‪ 100-34 ،‬میلی لیتر)‪ Applied Separations .‬دارای دو‬
‫نسخه است‪( onePSE .‬تک سلولی‪ 33-11 ،‬میلی لیتر) و ‪( fastPSE‬شش عروق‬
‫موازی‪ 33-11 ،‬میلی لیتر)‪.‬‬
‫برنامه های تحقیقاتی زیادی در مورد ‪ PLE‬و تجزیه و تحلیل ترکیبات مختلف در مواد‬
‫غذایی و کشاورزی منتشر‪ 4‬شده است‪ ،‬به عنوان مثال آفت کش ها در کلزا (‪ ،)38‬غذای بچه (‬
‫‪ )39‬و توت فرنگی (‪ ،)40‬چربی ها در ذرت و جو (‪ )41‬و در تخم مرغ‪ - .‬حاوی مواد‬
‫غذایی (‪ ،)42‬آکریل آمید در نمونه های غذایی (‪ ،)43‬کاروتنوئیدها در غذاهای فرآوری شده‬
‫(‪ ،)44‬گزانتون ها و فالوانون ها در پوست ریشه (‪ ،)45‬توکوفرول ها در دانه ها و‬
‫مغزها (‪ ،)46‬آنتی اکسیدان ها در ریزجلبک ها (‪ )47‬و آنتوسیانین ها و فنول کل در‬
‫پوست انگور قرمز خشک شده (‪ .)48‬بحث های بیشتر‬

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
 ‫‪8‬‬

‫در مورد کاربردهای مختلف ‪ PLE‬جالب را می توان در این کتاب یافت (به فصل های‬
‫‪ 5‬و ‪ 7‬مراجعه کنید)‪ .‬همچنین بسیاری از مقاالت بررسی‪ 4‬عالی موجود است (‪.)51-49‬‬

‫استخراج آب گرم تحت فشار (‪)PH WE‬‬

‫برای ترکیبات هدف قطبی تا متوسط‪ ،‬ممکن است استفاده از آب به عنوان حالل در‬
‫دماهای باال امکان پذیر باشد‪ .‬آب زیر بحرانی در یک سیستم تحت فشار در دمای بین ‪100‬‬
‫تا ‪ 374‬درجه سانتیگراد به دست می آید و آب باالی ‪ 374‬درجه سانتیگراد (و ‪ 218‬اتمسفر)‬
‫آب فوق بحرانی است‪ .‬در اینجا ما از اصطالح استخراج آب گرم تحت فشار (‪)PHWE‬‬
‫برای آب مایع باالی ‪ 100‬درجه سانتیگراد و فشار نسبتاً‪ 4‬کم‪ ،‬در حدود ‪ 20‬اتمسفر استفاده‬
‫می کنیم‪ PHWE .‬بر اساس همان اصول ‪ PLE‬است‪ ،‬اما فقط از آب به عنوان حالل‬
‫استخراج استفاده می کند‪ .‬آب حالل جالبی است زیرا خواص فیزیکی آن با افزایش دما به‬
‫طور چشمگیری تغییر می کند‪ .‬همانطور که در شکل ‪ 4‬نشان داده شده است‪ ،‬ثابت دی‬
‫الکتریک آب از ‪ 74‬در دمای اتاق به حدود ‪ 36‬در ‪ 200‬درجه سانتیگراد و ‪ 22‬در‬
‫‪ 300‬درجه سانتیگراد کاهش می یابد‪ .‬از این رو‪ ،‬آب در دماهای باالتر بیشتر شبیه یک‬
‫حالل آلی عمل می کند‪ .‬مجدداً مخزن استخراج تحت فشار قرار می گیرد تا آب را به‬
‫صورت مایع حفظ کند‪.‬‬

‫دما _‬
‫)‪(C‬‬
‫—@‪ 00bar ~g. W0bar.» 300 bar py. S00}-‬بار‬

‫شکل ‪ .4‬نمودار ثابت دی الکتریک در برابر دمای آب‪ .‬با اجازه از مرجع (‪)52‬‬
‫تکثیر شده است‪.‬‬

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
 ‫‪9‬‬

‫از آنجایی که آب شاید دوستدار محیط زیست ترین حالل موجود با خلوص باال و هزینه‬
‫کم باشد‪ ،‬برای استخراج آووپارسین در حیوانات (‪ ،)53‬قارچ کش ها در محصوالت‬
‫کشاورزی (‪ ،)54‬عطرهای میخک (‪ )55‬استفاده شده است‪ .‬ترکیبات‪ 4‬آنتی اکسیدانی مریم‬
‫گلی (‪ ،)56‬آنتوسیانین ها و فنول های کل از پوست‪ 4‬انگور قرمز خشک (‪ ،)48‬و سایر‬
‫ترکیبات زیست فعال از گیاهان (‪ .)57‬همچنین به فصل ‪ 5‬و ‪ 6‬این کتاب و چند مقاله‬
‫مروری (‪ )51،58‬مراجعه کنید‪.‬‬
‫همان تجهیزات را می توان مانند ‪ PLE‬استفاده کرد‪ ،‬اما برای دماهای باالتر از ‪200‬‬
‫درجه سانتیگراد‪ ،‬تجهیزات تجاری موجود نیست و بنابراین از ابزارهای طراحی شده یا‬
‫خانگی استفاده می شود‪ Chematur .‬در سوئد کارخانه های اکسیداسیون آب فوق بحرانی را‬
‫در مقیاس صنعتی تولید می کند که در دماها کار می کنند‪.‬‬
‫باالتر از ‪ 400‬درجه سانتیگراد ( ‪ .)®Aqua Critox‬این امکان وجود دارد که چنین‬
‫تجهیزاتی را بتوان به فرآیندهای استخراج‪ 4‬آب زیر بحرانی تغییر داد‪ Uhde .‬در آلمان احتماالً‬
‫راه حل هایی در مقیاس صنعتی برای ‪ PHWE‬نیز دارد‪.‬‬

‫استخراج به کمک مایکروویو (‪)MAE‬‬

‫استخراج به کمک مایکروویو‪ )MAE( 4‬نیز یک تکنیک استخراج است که بر اساس گرم‬
‫کردن یک حالل آلی است‪ .‬اصل به طور تقریبی این است که یک نمونه و یک حالل مناسب‬
‫(یا مخلوط حالل) در ظرفی قرار داده می شود که سپس تحت فشار قرار می گیرد و توسط‬
‫مایکروویو گرم می شود‪ .‬معموالً پس از ‪ 5‬تا ‪ 20‬دقیقه‪ ،‬استخراج کامل می شود و‬
‫ظروف قبل از برداشتن مخلوط نمونه‪/‬حالل خنک می شوند‪ .‬حالل باید برای حذف ذرات‬
‫نمونه قبل از تجزیه و تحلیل اجزای استخراج شده فیلتر شود‪ .‬شکل ‪ 5‬را برای شماتیک‬
‫تجهیزات ‪ MAE‬ببینید‪.‬‬
‫مایکروفر _‬ ‫کنترل فشار‬ ‫دما ‪/‬سنسور‬

‫آشکارساز‬
‫حالل‬

‫کشتی ها‬

‫شکل ‪ .5‬شماتیک ساده یک ابزار ‪.MAE‬‬

‫‪ MAE‬یک تکنیک‪ 4‬دستی تر از ‪ PLE‬است زیرا در قصیده های دسته ای انجام می‬
‫شود ‪ .‬با این حال‪ ،‬بسیاری از نمونه ها را می توان همزمان پردازش کرد‪ .‬یکی دیگر‬
‫از ویژگی های ‪ MAE‬این است که گرم شدن حالل سریع است و از داخل آن خارج می‬
‫شود‬

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
 ‫‪10‬‬

‫نمونه و خارج‪ ،‬و قابلیت گرمایش به خواص جذب مایکروویو‪ 4‬حالل بستگی دارد‪ .‬حالل های‬
‫قطبی مانند استون انرژی مایکروویو را به طور موثر جذب می کنند‪ ،‬زیرا دارای مولکول‬
‫هایی با گشتاور دوقطبی دائمی هستند که می توانند با امواج مایکروویو تعامل داشته باشند‪.‬‬
‫حالل‌های غیر قطبی مانند هگزان هنگام قرار گرفتن در معرض امواج مایکروویو‪ 4‬گرم‬
‫نمی‌شوند‪ ،‬اما در عوض می‌توانند در مخلوط‌هایی با حالل‌های قطبی برای به دست آوردن‬
‫خواص گرمایشی مورد استفاده قرار گیرند ‪ .‬برخی از مخلوط های حالل رایج که در‬
‫‪ MAE‬استفاده شده اند عبارتند از‪ :‬استونیتریل‪ /‬متانول‪ ،‬هگزان‪/‬استون‪ ،‬اتیل استات‪/‬سیکلوهگزان‬
‫و ایزواکتان ‪/‬استون‪.‬‬
‫کاربردهای ‪ MAE‬در ادبیات شامل استخراج کپسایسینوئیدها‪ 4‬از میوه فلفل دلمه ای (‬
‫‪ PBDE 4،)59‬ها از بافت های بیولوژیکی دریایی (‪ ،)60‬آفت کش ها از سبزیجات (‬
‫‪ )61‬و رنگدانه ها از پودر پاپریکا‪ )62( 4‬است‪.‬‬
‫به طور کلی‪ ،‬توسعه روش در ‪ MAE‬شامل بهینه سازی ترکیب حالل‪ ،‬حجم حالل‪،‬‬
‫مخلوط حالل‪/‬نمونه معموالً بسیار باالتر از نقطه‬ ‫دمای استخراج و زمان استخراج است‪ .‬دمای‬
‫روشی مشابه در ‪ PLE‬از قدرت حالل افزایش‬ ‫جوش حالل(ها) است‪ .‬از این رو‪ MAE ،‬به‬
‫استفاده می کند‪ .‬برای بحث بیشتر‪ 4‬در مورد‬ ‫یافته و انتشار سریعتر یک حالل گرم شده‬
‫فصل ‪ 9‬این کتاب و همچنین چندین مقاله مروری‬ ‫بهینه سازی ‪ MAE‬و کاربردهای مختلف‪ ،‬لطفا ً‬
‫(‪ )63 ،50 ،7،49 ،6‬را در نظر بگیرید‪.‬‬
‫چند مارک مختلف تجهیزات در بازار وجود دارد‪CEM .‬‬
‫(متیوز‪ )NC ،‬به طور‬ ‫‪ ™MARS-X‬که می تواند هم زدن نمونه‬ ‫تا ‪ 14‬نمونه‬
‫همزمان با‬ ‫اختیاری را پردازش کند‪ .‬نقطه عطف‬ ‫(شلتون‪)CT ،‬‬
‫ابزارهایی به نام ‪ 6( ™Ethos‬تا ‪ 24‬ظرف با حجم ‪ 270 -100‬میلی لیتر‪ ،‬با هم زدن‬
‫نمونه) تولید می کند‪Radient Technologies (Burlington, ON, Canada) .‬‬
‫یک فناوری ‪ MAE‬در مقیاس بزرگ ایجاد کرده است که آن را ‪ ™MAP‬می نامند و طراحی‬
‫می کنند‪.‬‬
‫کارخانه های آزمایشی برای مشتریان محصوالت طبیعی‪ .‬چندین کارخانه آزمایشی و صنعتی‬
‫‪ MAE‬در سراسر جهان وجود دارد‪ .‬برای مثال‪ ،Vannes( Archimex ،‬فرانسه) در‬
‫حال انجام تحقیقات قراردادی بر روی ‪ MAE‬در مقیاس آزمایشی (و همچنین ‪ )SFE‬برای‬
‫جداسازی ترکیبات زیست فعال‪/‬با ارزش باال از منشاء گیاهی است‪.‬‬

‫استخراج حالل به کمک غشاء ( ‪)MASX‬‬

‫غشاهای غیر متخلخل را می توان برای استخراج ترکیبات‪ 4‬قطبی و غیر قطبی از‬
‫نمونه های مایع با استفاده از حداقل مقدار حالل آلی استفاده کرد‪ .‬غشای غیر متخلخل یک‬
‫فاز مایع یا جامد (به عنوان مثال پلیمری) است که بین دو فاز دیگر قرار گرفته است‪،‬‬
‫معموالً آبی اما می تواند گازی نیز باشد ( ‪ .)8‬یکی از این دو فاز شامل اجزایی است که‬
‫باید استخراج شوند‪ ،‬یعنی فاز دهنده‪ .‬در طرف دیگر غشاء فاز پذیرنده است‪ ،‬یعنی جایی‬
‫که اجزای استخراج شده در آن جمع آوری می شوند‪ .‬معموالً واحد غشایی از دو بلوک‬
‫ماده بی اثر با یک شیار ماشینکاری شده در هر یک ساخته می شود‪ .‬غشاء در بین این‬
‫بلوک ها قرار می گیرد و به هم متصل می شود‪ ،‬به طوری که یک کانال (معموال ‪-10‬‬
‫‪1000‬‬

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
 ‫‪11‬‬

‫‪ )uL‬در هر طرف غشا تشکیل می شود‪ .‬شماتیک یک واحد ‪ MASX‬در شکل ‪ 6‬نشان داده شده‬
‫است‪.‬‬

‫زباله‬ ‫نمونه‬

‫‪YUMMEEZI#Yi_{J"YJ7#fD‬‬ ‫غشای ارگانیک‬

‫‪-""L‬‬
‫فاز پذیرنده‬ ‫استخراج کردن‬

‫شکل ‪ .6‬شماتیک ساده یک واحد ‪.MASX‬‬

‫نیروی محرکه فرآیند استخراج روی غشا در بیشتر موارد یک گرادیان غلظت است (‬
‫‪ .)64‬در صورت استفاده از فاز پذیرنده با حجم کم و راکد‪ ،‬می توان ضریب غنی سازی‬
‫باالی اجزای استخراج شده را به دست آورد‪ .‬از این رو‪ ،‬مزایای ‪ MASX‬در مقایسه با‬
‫استخراج مایع‪-‬مایع معمولی (‪ )LLE‬این است که از حالل آلی بسیار کمتر استفاده می‬
‫شود‪ ،‬عوامل غنی سازی به میزان قابل توجهی را می توان به دست آورد و راه اندازی‬
‫را می توان به راحتی در یک سیستم جریان گنجاند و به صورت خودکار برای روشن‬
‫شدن جریان یافت ‪ .‬اتصال خط به ‪ HPLC، GC‬یا الکتروفورز‪ 4‬مویرگی ( ‪ .)65‬معایب آن‬
‫این است که حالل آلی مورد استفاده اغلب نسبتا ً خطرناک است (اگرچه حجم کمی دارد) و‬
‫فقط نمونه های مایع یا گاز را می توان پردازش کرد‪.‬‬
‫انواع مختلفی از روش ‪ MASX‬وجود دارد‪ ،‬از جمله استخراج غشای مایع پشتیبانی شده (‬
‫‪ ،)SLM‬استخراج مایع‪-‬مایع غشایی میکرو متخلخل ( ‪ ،)MMLLE‬استخراج غشایی پلیمری ( ‪)PME‬‬
‫و استخراج غشایی با رابط جاذب (‪ . )MESI‬اینها تکنیک ها در زیر به اختصار‬
‫توضیح داده خواهند شد ‪.‬‬
‫در ‪ ،SL M‬هر دو فاز دهنده و فاز گیرنده‪ 4‬آبی هستند و غشاء یک حالل آلی مانند ‪-n‬‬
‫اندکان یا دی هگزیل اتر است که توسط نیروهای مویرگی در منافذ یک غشای متخلخل‬
‫آبگریز حمایت کننده نگه داشته می شود‪ pH .‬متفاوت‪ 4،‬یعنی زیر و باالتر از ‪pKa‬‬
‫مولکول‌های هدف‪ ،‬معموالً‪ 4‬به ترتیب در فاز دهنده و گیرنده استفاده می‌شود تا با باردار‬
‫کردن مولکول‌های هدف در فاز گیرنده‪ ،‬امکان استخراج ترکیبات‪ 4‬بدون بار و به دام‬
‫انداختن را فراهم کند ‪ .‬روش های دیگری نیز برای به دام انداختن مولکول های هدف در‬
‫فاز پذیرنده وجود دارد که در چندین مقاله مروری توضیح داده شده است ( ‪.)8،64،66،67‬‬
‫کاربردهای رایج شامل استخراج اسیدهای آلی کوچک و آفت کش ها از نمونه های کشاورزی‪4‬‬
‫و مواد غذایی است (به فصل ‪ 10‬این کتاب مراجعه کنید)‪.‬‬
‫در ‪ ،MMLLE‬فاز گیرنده و غشاء هر دو آلی هستند‪ ،‬در حالی که فاز دهنده آبی است‪.‬‬
‫این تکنیک نسبت به ‪ SLM‬برای استخراج ترکیبات‪ 4‬غیر قطبی مناسب تر است ‪ .‬اصل‬
‫شیمیایی ‪ MMLLE‬مانند ‪ LLE‬است‪ ،‬اما در یک سیستم جریان دینامیکی انجام می شود‪ ،‬که‬
‫باعث می شود خط خط ‪ MMLLE‬با سایر تکنیک های جداسازی مانند )‪ GC (68‬آسان شود‪.‬‬
‫به عنوان مثال‪ Hydtylainen ،‬و همکارانش ‪ PHWE‬را به صورت آنالین با ‪ MMLLE‬و‬
‫‪ GC‬برای‬

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
 ‫‪12‬‬

‫تعیین آفت کش ها در شراب قرمز (‪ )69‬و انگور (‪ .)70‬اطالعات بیشتر در مورد خط‬
‫فاصله از جمله ‪ MMLLE، PHWE، SFE‬و ‪ MAE‬را می توانید در فصل ‪ 8‬این کتاب‬
‫بیابید ‪.‬‬
‫ً‬
‫در ‪ ،PME‬یک غشای آبگریز ‪( sol id‬معموال‪ 4‬الستیک سیلیکونی) فاز دهنده و‬
‫گیرنده آبی یا آلی را جدا می کند‪ .‬کاربردهای ‪ PME‬در فصل ‪ 11‬این کتاب توضیح داده‬
‫شده است‪.‬‬
‫ً‬ ‫‪M‬‬
‫‪ ، ESI‬ترکیبات هدف در یک غشاء (معموال‪ 4‬یک فیبر توخالی الستیک‬ ‫در‬ ‫که‬
‫سیلیکونی) از فاز دهنده آبی یا گازی اطراف آن استخراج می‌شوند‪ .‬فاز گیرنده ‪ ، ac‬که از‬
‫طریق مجرای فیبر‪ 4‬توخالی جریان دارد‪ ،‬برای سازگاری بهتر با تجزیه و تحلیل ‪ GC‬همیشه‬
‫گازی است (‪ .)71،72‬اجزای استخراج شده از غشا به یک تله جاذب سرد منتقل می شوند‪.‬‬
‫آنالیت ها با حرارت دادن از تله دفع شده و سپس به ‪ GC‬منتقل می شوند‪ .‬به عنوان‬
‫مثال‪ ،‬لیو و همکاران‪ )73( .‬از ‪ MESI‬همراه با یک سیستم ‪ GC‬قابل حمل برای نظارت‬
‫مداوم بر روی خط انتشار گازهای آلی فرار بیوژنیک‪ 4‬از برگهای ‪Eucalytus dunnii‬‬
‫در گلخانه استفاده کرد‪.‬‬
‫واحدهای غشایی را می توان از شرکت ‪( Global FIA‬فاکس آیلند‪ ،‬واشنگتن)‪ ،‬یا‬
‫از کارگاه مکانیکی‪ 4‬در مرکز شیمی در دانشگاه لوند (لوند‪ ،‬سوئد) خریداری کرد‪.‬‬
‫واحدهای غشایی در مقیاس فرآیند را می توان توسط ‪Membrane Extraction‬‬
‫‪( Technology Ltd‬لندن‪ ،‬انگلستان) طراحی کرد ‪.‬‬

‫استخراج میکرو فاز جامد (‪)SPME‬‬

‫میکرو استخراج فاز جامد (‪ )SPME‬یک تکنیک استخراج پرکاربرد است که توسط‬
‫‪ Pawliszyn‬و همکارانش در سال ‪ 1990‬توسعه یافت (‪ SPME .)74‬از یک فیبر‬
‫سیلیس ذوب شده استفاده می کند که در خارج با یک فاز ثابت مناسب (پوشش ضخیم ‪ 5‬تا‬
‫‪ 100‬بعد از ظهر از پلیمرهای مختلف‪ ،‬به عنوان مثال پلی دی متیل سیلوکسان‪ )PDMS 4،‬پوشش‬
‫داده شده است‪ .‬اندازه کوچک فیبر‪ SPME 4‬و شکل استوانه ای آن‪ ،‬آن را قادر می سازد در‬
‫داخل سوزن یک دستگاه سرنگ مانند قرار گیرد‪ .‬مولکول های هدف از یک نمونه گازی یا‬
‫مایع استخراج و به پوشش الیاف پلیمری متمرکز می شوند‪ SPME .‬همراه با ‪ GC‬و ‪GC-‬‬
‫)‪ ،MS (75‬و همچنین به ‪ HPLC‬و )‪ LC-MS (76‬استفاده شده است‪ .‬شکل ‪ 7‬یک‬
‫دستگاه ‪ SPME‬تجاری موجود را نشان می دهد ‪.‬‬
‫‪ SPME‬را می توان با استخراج از فضای سر (‪ )HS-SPME‬با قرار دادن فیبر در‬
‫بخار باالی یک نمونه گازی‪ ،‬مایع یا جامد‪ ،‬یا با استخراج مستقیم غوطه وری (‪،)DI-SPME‬‬
‫با غوطه وری فیبر در نمونه مایع انجام داد‪ . .‬پس از یک زمان استخراج‪ 4‬معین‪ ،‬سوزن‬
‫‪ SPME‬از سپتوم خارج شده و به درگاه تزریق ‪ GC‬یا داخل محفظه دفع رابط ‪SPME-‬‬
‫‪ HPLC‬وارد می شود‪ .‬دفع با گرم کردن فیبر در ورودی ‪ GC‬یا با پمپاژ‪ 4‬یک حالل از‬
‫طریق محفظه دفع رابط ‪ SPME-HPLC‬انجام می شود‪ .‬مزیت اصلی ‪ SPME‬در مقایسه با ‪LLE‬‬
‫و استخراج فاز جامد (‪ )SPE‬این است که حالل ندارد یا کم است‪.‬‬

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
‫‪13‬‬

‫این تکنیک به راحتی خودکار شده و با تکنیک های کروماتوگرافی مانند ‪ GC‬و ‪HPLC‬‬
‫جفت می شود‪ .‬نقطه ضعف اصلی ‪ SPME‬عدم حساسیت به دلیل مقدار بسیار کمی جاذب‬
‫است که می تواند روی فیبر ‪ SPME‬در ترکیب با ظرفیت آنالیت پایین جاذب های ‪SPME‬‬
‫در مقایسه با بسیاری از جاذب های معمولی دیگر پوشش داده شود (‪.)10‬‬

‫پیستون‪4‬‬

‫بشکه‬

‫‪ -‬پیچ نگهدارنده پیستون‬

‫'‬ ‫* ‪Z-alot‬‬

‫‪:‬‬ ‫پنجره مشاهده هاب‬

‫'‬
‫;‬
‫~‬ ‫‪ w‬سوزن ثابت ;‬
‫راهنما‪/‬عمق سنج‬

‫'‬ ‫فنر تانسیون‬

‫‪ ~ }1‬سپتوم نشسته‬

‫‪Se ptum plarcing needie‬‬

‫فیبر ‪ ،‬لوله‬

‫آنها؟‬ ‫""‬

‫شکل ‪ .7‬دستگاه تجاری ‪ SPME‬ساخته شده توسط ‪( .Supelco‬با اجازه از مرجع‬

‫‪ 9‬تکثیر شده است‪ .‬حق چاپ ‪).Elsevier 2000‬‬

‫پارامترهای مختلفی در ‪ SPME‬وجود دارد که باید در نظر گرفته شود‪ ،‬مانند حالت‬
‫استخراج (‪ HS-SPME‬یا ‪ ،)DI-SPME‬نوع و ضخامت پوشش الیاف‪ ،‬زمان استخراج‪،‬‬
‫خواص نمونه (غلظت آنالیت‪ ،pH ،‬بافر‪ ،‬دما‪ ،‬هم زدن) و دفع آنالیت‪ . .‬کاربردها و‬
‫بهینه سازی ‪ SPME‬برای نمونه های غذایی و کشاورزی‪ 4‬در مقاالت مروری عالی ( ‪)9،77‬‬
‫‪Supelco‬‬ ‫مورد بحث قرار گرفته است‪ .‬الیاف ‪ SPME‬به صورت تجاری از‬
‫)‪ (Bellafonte، PA‬در دسترس هستند‪.‬‬

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
 ‫‪14‬‬

‫استخراج جذبی همزن (‪)SBSE‬‬

‫‪ SBSE‬شباهت های زیادی با ‪ SPME‬دارد ‪ ،‬زیرا این روش نیز یک روش آماده سازی‬
‫نمونه بدون حالل است و از جاذب های مشابه (بر اساس ‪ )PDMS‬استفاده می کند‪SBSE .‬‬
‫اول بود بالتوسن و همکارانش در سال ‪ 1999‬شرح‪ 4‬داده شد (‪ .)78‬در ‪ ،SBSE‬یک نمونه‬
‫آبی با هم زدن برای مدت معینی با یک نوار همزن پوشش داده شده با ‪ PDMS‬استخراج‬
‫می شود‪ .‬سپس نوار همزن از نمونه خارج می شود و ترکیبات جذب شده یا به صورت‬
‫حرارتی واجذب شده و توسط ‪ GC-MS‬تجزیه و تحلیل می شوند‪ ،‬یا با استفاده از یک‬
‫مایع برای اتصال به یک سیستم ‪ LC‬واجذب می شوند‪ .‬واجذب حرارتی حساسیت باالتری‬
‫می دهد در حالی که دفع مایع گزینش پذیری باالتری را ایجاد می کند‪.‬‬
‫استخراج جذب فضای سر (‪ )HSSE‬یک تکنیک مشابه است که توسط ‪ Bicchi‬و‬
‫همکاران توسعه یافته است‪ .‬در سال ‪ .)79( 2000‬در ‪ ،HSSE‬یک نوار همزن ‪PDMS‬‬
‫برای نمونه برداری از مولکول های آلی فرار از فضای سر استفاده می شود‪ .‬این تکنیک‬
‫همچنین شباهت هایی به ‪ HS-SPME‬دارد‪ .‬چندین مقاله مروری در مورد بحث و مقایسه‬
‫‪ HS-SPME، DI-SPME، SBSE‬و ‪ HSSE‬وجود دارد (‪.)82-0،80/‬‬
‫شکل ‪ 8‬یک شماتیک ساده از یک نوار همزن ‪ PDMS‬و یک دستگاه نمونه برداری‬
‫‪ HSSE‬را نشان می دهد‪.‬‬

‫شکل ‪ .8‬شماتیک یک نوار همزن )‪ PDMS (A‬و دستگاه )‪ .HSSE (B‬با‬

‫اجازه از مرجع (‪ )80‬تکثیر شده است‪.‬‬

‫یک نوار همزن در ‪ SBSE‬با حداکثر ‪ pL PDMS 125‬پوشانده شده است که استخراج کمی‬
‫بسیاری از ترکیبات‪ 4‬آلی را از نمونه های آبی ‪ 100-10‬میلی لیتر در حجم (‪)0/0‬‬
‫ممکن می سازد‪ .‬این را باید با وضعیت ‪ SPME‬مقایسه کرد‪ ،‬جایی که حداکثر حجم‬
‫‪ PDMS‬که می تواند روی فیبر پوشانده شود حدود ‪( pL 0.5‬پوشش ضخیم ‪)pm 100‬‬
‫است‪ .‬از این رو‪ ،‬در مقایسه با ‪ SPME، SBSE‬یک جایگزین مطلوب برای تجزیه و‬
‫تحلیل کمی با حساسیت و تکرارپذیری بسیار باالتر ارائه می دهد‪ .‬مزیت دیگر این است که‬
‫مانند ‪ ،SPME‬هیچ حالل آلی وجود ندارد‬

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
 ‫‪15‬‬

‫ضروری برای استخراج‪ 4‬با این حال‪ SBSE ،‬به راحتی به روش های آنالین جداسازی دیگر‬
‫مانند ‪ GC‬و ‪ d HPLC‬جفت نمی شود‪.‬‬
‫کاربردهای متداول برای ‪( SBSE‬و ‪ )HSSE‬آنالیز ‪ PAHs‬در آب آشامیدنی (‪،)83،84‬‬
‫طعم‌ها و طعم‌های غیرعادی در نمونه‌های غذا (‪ ،)88-80،85‬و اسید بنزوئیک‪ 4‬و سایر‬
‫نگهدارنده‌ها در نوشیدنی‌ها‪ 4‬است (‪ .)90 4، 89‬نکته فنی همچنین به طور گسترده ای‬
‫برای تجزیه و تحلیل آفت کش ها در ماتریس های نمونه مانند شراب ( ‪ ،) 91‬انگور (‬
‫‪ ،)92‬عسل (‪ )93‬و سایر ماتریس های غذایی (‪ )94‬استفاده شده است ‪.‬‬
‫پارامترهای بهینه سازی در ‪ SBSE‬مشابه پارامترهای ‪ SPME‬هستند ( به باال مراجعه‬
‫کنید)‪ .‬برای اطالعات بیشتر در مورد بهینه سازی و مزایا و معایب ‪ ،SBSE‬به فصل ‪11‬‬
‫این کتاب و همچنین چندین مقاله مروری (‪ )0,82/‬مراجعه کنید‪ .‬برای مثال می توان‬
‫دستگاه های تجاری ‪ SBSE‬را از ‪ Gerstel GmbH‬و‬
‫‪ ،Twister™، Miilheim an der Ruhr( Co.KG‬آلمان)‪.‬‬

‫نتیجه گیری‬

‫تمام تکنیک‪ 4‬هایی که در اینجا و در فصل های بعدی این کتاب مورد بحث قرار‬
‫گرفته اند دارای مزایا و معایب خود هستند‪ .‬وجه مشترک همه آنها این است که آنها‬
‫بخشی از توسعه پایدار به سمت استفاده از حالل های آلی کمتر (یا بدون) هستند و سریع تر‪،‬‬
‫سمی تر‪ ،‬خودکار تر‪ ،‬حساس تر و حساس تر هستند‪.‬‬
‫استفاده آسان تر از تکنیک های استخراج کالسیک (مانند سوکسله‪ ،‬فولچ‪ ،‬بلیگ و دایر و ‪ .)LLE‬با این‬
‫حال‪ ،‬تغییرات کمی در مورد کاربرد برای انواع مختلف نمونه ها و مولکول های هدف وجود‬
‫دارد که در اینجا به آنها اشاره خواهد شد‪ .‬نمونه‌های جامد و نیمه جامد ترجیحا ً توسط‬
‫‪ SFE، PLE، PHWE‬یا ‪ MAE‬پردازش می‌شوند‪ ،‬در حالی که نمونه‌های مایع و گاز توسط‬
‫‪ MASX، SPME‬یا ‪ SBSE‬آسان‌تر پردازش می‌شوند‪ .‬البته روش‌هایی برای پردازش‬
‫نمونه‌های مایع توسط ‪ SFE، PLE، PHWE‬و ‪ MAE‬نیز وجود دارد‪ ،‬برای مثال در ‪ SFE‬با‬
‫استفاده از یک ستون خالف جریان‪ MASX، SPME .‬یا ‪ SBSE‬را تنها‪ 4‬در صورتی می‬
‫توان با نمونه های جامد استفاده کرد که ابتدا در یک حالل مایع حل شوند‪ .‬تفاوت دیگر‬
‫بین تکنیک ها‪ ،‬نوع مولکول های هدف است که می توان استخراج کرد‪ SFE .‬معموالً برای‬
‫استخراج ترکیبات‪ 4‬با قطبیت غیر قطبی تا متوسط استفاده می شود‪ ،‬در حالی که ‪ PLE‬و‬
‫‪ MAE‬را می توان برای طیف گسترده ای از ترکیبات‪ 4‬با قطبیت مختلف استفاده کرد‪.‬‬
‫‪ PHWE‬بیشتر برای ترکیبات‪ 4‬قطبی (یا ترکیبات با قطبیت متوسط‪ 4‬در دماهای باالتر) مفید‬
‫است‪ MASX .‬را می توان برای استخراج ترکیبات قطبی با استفاده از ‪ SLM‬یا ترکیبات غیر‬
‫قطبی با استفاده از ‪ MMLLE‬استفاده کرد‪ SPME .‬و ‪ SBSE‬معموالً برای استخراج‪ 4‬آنالیت‌های‬
‫آلی فرار استفاده می‌شوند‪ ،‬اما می‌توانند برای سایر ترکیبات‪ 4‬آلی کوچک کمتر فرار نیز استفاده‬
‫شوند ‪.‬‬
‫همه تکنیک ها برای فرآیندهای صنعتی در مقیاس بزرگ مناسب نیستند‪ SFE .‬با بیش از‬
‫‪ 100‬کارخانه تولید ‪ SFE‬و بیش از ‪ 500‬کارخانه آزمایشی در سرتاسر جهان‪ ،‬به وضوح‬
‫جذاب ترین تکنیک در میان تکنیک های مورد بحث در اینجا است‪ .‬با این حال‪ ،‬احتماالً در‬
‫آینده شاهد کارخانه های آزمایشی بیشتری بر اساس ‪ PLE، PHWE‬و شاید ‪ MASX‬خواهیم‬
‫بود ‪ SPME .‬و ‪ SBSE‬بیشتر برای توسعه داده شده اند‬

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
 16

‫ آینده با توجه به ادامه فناوری‌های «سبز و‬،‫برنامه های کاربردی تحلیلی به طور خالصه‬
.‫پاک» در مقیاس تحلیلی و صنعتی امیدوارکننده به نظر می‌رسد‬

‫منابع‬

.JW Comptes Rendus Chimie 2004، 7، 647-659 ،‫کینگ‬

Bowadt، S.، Hawthorne، SBJ Chromatogr. A 1995, 703, 549-571.
.‫ شیمی‬.Bjérklund, E., Nilsson, T., Bowadt, S. Trends Anal
. 445-434 ،19 ،2000
.1039 -1033 ،68 ،1996 .‫ شیمی‬.‫ ن‬،‫ پورتر‬،‫ جی‌ال‬،‫ عزل‬،BA ،‫ جونز‬،‫ بی‬،‫ریشتر‬
.A 2002, 975, 31-46 .‫ کروماتوگر‬RMJ ،‫اسمیت‬
Eskilsson، CS، Bjorklund، EJ Chromatogr. 2000، 902،
-229 ،19 ،2000 .‫ شیمی‬.227-250. Camel, V. Trends Anal
.248
Jonsson، JA، Mathiasson، LJ Chromatogr. A 2000, 902, 205-225.
Kataoka، H.، Lord، HL، Pawliszyn، JJ Chromatogr. A 2000,
.880, 35-62
.‫ شیمی‬.Baltussen، E.، Cramers، CA، Sandra، PJF Anal. Bioanal .
.22-3 ،373 ،2002
.A 2003, 1000, 3-27 .‫ کروماتوگر‬RMJ ،‫ اسمیت‬.
‫ در کروماتوگرافی و استخراج سیال فوق بحرانی‬،JW ،‫ کینگ‬،SB ،‫ هاثورن‬.
‫ انتشارات‬,)M. Caude, D. Thiebaut, Eds ( .‫ جلد‬،‫عملی‬
.282-219 .‫ ص‬,1999 ,‫دانشگاهی هاروود‬
.Lehotay، SJJ Chromatogr. A 1997, 785, 289-312 .13
Kaihara، A.، Yoshii، K.، Tsumura، Y.، Nakamura، Y.، Ishimitsu، .14
.S.، Tonogai، YJ Health Sci. 2000، 46، 336-342
Lancas, FM, Barbirato, MA, Galhiane, MS Chromatographia .15
.1996, 42, 147-150
.Zougag, M., Redigolo, H., Rios, A., Valcarcel, M. Anal .16
.Acta 2004, 525, 265-271 .‫چیم‬
King، JW، Eller، FJ، Snyder، JM، Johnson، JH، McKeith، ،17
-2700 ،44 ،1996 ‫ مواد شیمیایی مواد غذایی‬.FK، Stites، CRJ Agric
.2704
.Turner، C.، Whitehand، LC، Nguyen، T.، McKeon، TJ Agric
.32-26 ،52 ،2004 ‫مواد شیمیایی مواد غذایی‬
Pol, J., Hyotylainen, T., Ranta-Aho, O., Riekkola, MLJ ,19
.Chromatogr. A 2004, 1052, 25-31
.‫ شیمی‬.Tena، MT، Valcarcel، M.، Hidalgo، PJ، Ubera، JL Anal .20
.526-521 ،69 ،1997
.Turner, C., Mathiasson, LJ Chromatogr. A 2000, 874, 275-283 .21

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
 17

22 .39
.
.40

23 .)4
.
.42
24
. .43
4
25
4،45
.
26 .
.

27
.

28
.

29
.
30
.

31
.

32
.

33
.
34
.

35
.
36
.

37
.
38
.
M eobald, A., Anklam, E., Ginn, R., Sharman, M. , Ulberth, F.,
a .646-632 ،19 ،2002 .‫ آلوده کردن‬.‫ افزودنی‬Gabernig, R. Food
t ‫ مواد‬.Barth، MM، Zhou، C.، Kute، KM، Rosenthal، GAJ Agric
h .2878 -2876 ،43 ،1995 ‫شیمیایی مواد غذایی‬
i .Ibanez، E.، Benavides، AMH، Senorans، FJ، Reglero، GJ Am
a .Soc. 2002، 79، 1255-1260 ‫شیمی نفت‬
s .222-217 ،8 ،1997 4‫ مقعدی‬.D. Phytochem ،‫ مورگان‬،AP ،‫جارویس‬
s Soc. ‫ شیمی نفت‬.‫ آم‬ALJ ،‫ نیس‬،‫ اس‌ال‬،‫ تیلور‬،‫ جی دبلیو‬،‫ کینگ‬،‫ جی ام‬،‫اسنایدر‬
o .1999، 76، 717-721
n ‫ شیمی نفت‬.King، JW، Taylor، SL، Snyder، JM، Holliday، RLJ Am
, .Soc. 1998، 75، 1291-1295
L Szentmihalyi, K., Vinkler, P., Lakatos, B., Illes, V., then,
. .M. Bioresource Technol. 2002، 82، 195-201
, Soc. 2002، 79، 1133-1136. ‫ شیمی نفت‬.Taylor، SL، King، JWJ Am
T
Perretti، G.، Miniati، E.، Montanari، L.، Fantozzi، PJ
u
.71-63 ،26 ،2003 ‫ مایعات‬.Supercrit
r
‫ مواد شیمیایی مواد‬.Baysal، T.، Ersus، S.، Starmans، DAJJ Agric
n
.5511 -5507 ,48 ,2000 ‫غذایی‬
e
Ibanez, E., Palacios, J., Senorans, FJ, Santa-Maria,
r
Soc. 2000، 77، ‫ شیمی نفت‬.G., Tabera, J., Reglero, GJ Am
,
C .187-190
. -175 ،36 ،2003 ‫ بین المللی‬.Dunford، NT، Teal، JA، King، JW Food Res
, Turner، C، King، JW، Mathiasson، LJ Chromatogr. A 2001, .181
B : 936, 215-237.
e Rev. .‫ شیمی‬.Valcarcel, M., Tena, MT Fresenius J. Anal
r 1997, 358, 561-573. Anklam , E , Berg , H. , Mathiasson ,
g .‫ آلودگی‬. L. , Sharman , M. , Ulberth , F. Food Additives
, .750-729 ،15 ،1998
H .A 1999, 856, 83-115 .‫ کروماتوگر‬RMJ ،‫اسمیت‬
. Pihlstrom, T., Isaac, G., Waldeback, M., Osterdahl, BG,
, .Markides, KE Analyst 2002, 127, 554-559
D Chuang، JC، Hart، K، Chang، JS، Boman، LE، Van Emon، JM، Reed،
a .Acta 2001, 444, 87-95 .‫ چیم‬.AW Anal
h Wennrich, L., Popp, P., Koller, G., Breuste, JJ AOAC Int.
l .Rev. 2001, 84, 1194-1201
b Soc. Rev. 2003, ‫ شیمی نفت‬.Moreau، RA، Powell، MJ، Singh، VJ Am
e .80, 1063-1067
r A 2001, .‫ کروماتوگر‬Boselli، E، Velazco، V، Caboni، MF، Lercker، GJ
g .917, 239-244
, Cavalli, S., Maurer, R., Hofler, F. LC GC Europe
L 2003, 9-11. Breithaupt، DE Food Chem. Rev. 2004,
. .86, 449-456
, da Costa , CT , Margolis , SA , Benner , BA , Horton , DJ
T .Chromatogr
h .A 1999, 831, 167-178

‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬

. 2006 ‫ واشنگتن دی سی‬: ‫; انجمن شیمی آمریکا‬ACS ‫سری سمپوزیوم‬
 18

Thin-Zamarreno، MM، Bustamante-Rangel، M.، Sanchez- .46

Perez، A.، Carabias-Martinez، RJ Chromatogr. A 2004,
.1056, 249-252
M.، Ibanez، E.، Senorans، J.، Cifuentes، AJ Ch ،‫ آهنگر‬.47
.romatogr. A 2004, 1047, 195-203
،51 ،2003 ‫ مواد شیمیایی مواد غذایی‬.‫ ال آر جی کشاورزی‬،‫ هاوارد‬،‫ زی‬،‫ جو‬.48
.Camel, V. Analyst 2001, 126, 1182-1193 .49 .5213-5207
.113-105 ،13 ،2002 ‫ مقعدی‬.Kaufmann, B., Christen, P. Phytochem .50
Ramos, L., Kristenson, EM, Brinkman, UATJ Chromatogr. A .31
.2002, 975, 3-29
.2920 -2912 ،66 ،1994 .‫ شیمی‬.‫ دی جی آنال‬،‫ میلر‬،.‫ ی‬،‫ یانگ‬،‫ اس بی‬،‫ هاثورن‬.52
.Curren، MSS، King، JWJ Chromatogr. A 2002, 954, 41-49 .53
،46 ،1998 ‫ مواد شیمیایی مواد غذایی‬.Pawlowski، TM، Poole، CFJ Agric .34
Rovio, S., Hartonen, K., Holm, Y., Hiltunen, .55 .3132-3124
R., Riekkola, ML Flavor
.J. 1999, 14, 399-404 ‫عطر‬
Ollanketo، M.، Peltoketo، A.، Hartonen، K.، Hiltunen، R.، .56
.163- 158 ،215 ،2002 ‫ تکنولوژی‬.Res ‫ مواد غذایی‬.Riekkola، ML Eur
.Acta 2003, 482, 81-89 .‫ چیم‬.Ong، ES، Len، SM Anal .37
‫ کشیش‬.Macutkiewicz, E., Rompa, M., Zygmunt, B. Crit .38
.17-1 ،33 ،2003 .‫مقعدی شیمی‬
Williams, OJ, Raghavan, GSV, Orsat, V., Dai, JMJ Food .59
.Biochem. 2004، 28، 113-122
Bayen, S., Lee, HK, Obbard, JPJ Chromatogr. A 2004, 1035, .60
‫ مواد شیمیایی مواد‬.‫ کشاورزی‬SUJ ،‫ خان‬،‫ جی دی‬،‫ فاستر‬،‫ اس بی‬،‫ سینگ‬.291-294. 61
،52 ،2004 ‫غذایی‬
.105-109
Kiss, GAC, Forgacs, E., Cserhati, T., Mota, T., Morais, .62
. H., Ramos, AJ Chromatogr. A 2000, 889, 41-49
Focant, JF, Pirard, C., De Pauw, E. Talent 2004, 63, .63
.1101-1113. 64. Jénsson, JA, Mathiasson, L. Trends Anal
Palmarsdottir, S., Thordarson, .65 .324-318 ،18 ،1999 .‫شیمی‬
,E., Edholm, LE, Jonsson, JA
.1737 -1732 ،69 ،1997 .‫ شیمی‬.Mathiasson، L. Anal
.507-495 ،24 ،2001 ‫ علمی‬.Jonsson, JA, Mathiasson, LJ Sep .66
،1999 .‫ شیمی‬.Jénsson, JA, Mathiasson, L. Trends Anal .67
Acta .‫ شیمی‬.Ndungu, K., Mathiasson, L. Anal .68 .333-325 ،18
2000, 404, 319-328. 69. Hyotylainen، T.، Luthje، K.،
Rautiainen-Rama، M.، Riekkola، MLJ
.A 2004, 1056, 267-27 1 .‫کروماتوگر‬
Luthje, K., Hyotylainen, T., Rautiainen-Rama, M., Riekkola, .70
.ML Analyst 2005, 130, 52-58
.2106-2101 ،64 ،1992 .‫ شیمی‬.‫ آنال‬.‫ جی‬،‫ پاولیزین‬،‫ کی اف‬،‫ پرات‬.71
.278-273 ،15 ،1996 .‫ شیمی‬.Yang, MJ, Pawliszyn, J. Trends Anal .72
Liu, XY, Pawliszyn, R., Wang, LM, Pawliszyn, J. Analyst .73
.2004, 129, 55-62
.2148 -2145 ،62 ،1990 .‫ شیمی‬.Arthur, CL, Pawliszyn, J. Anal ,74
 ‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬
‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬
 19

.‫ جی آر آنال‬،‫ برگ‬،. ‫ ج‬،‫ پاولیزین‬،‫ کی‌دی‬،‫ بوخهولز‬،‫ ال‌ام‬،‫ کیالم‬،‫ سی‌ال‬،‫ آرتور‬.75
.1966 -1960 ،64 ،1992 .‫شیمی‬
.80-73 ،375 ،2003 ‫ شیمی‬.Bioanal .‫ سی جی مقعدی‬4،‫ زامبونین‬.76
-389 ,885 ,00 20 ‫ در‬.‫ اف جی کروماتوگر‬،‫ هرناندز‬،‫ اف جی‬،‫ لوپز‬،‫ جی‬،‫ بلتران‬.77
. 404
Baltussen, E., Sandra, P., David, F., Cramers, CJ Microcolumn .78
.747-737 ,11 ,1999 ‫سپتامبر‬
، Bicchi، C.، Cordero، C.، Iori، C.، Rubiolo، P.، Sandra .79
.546-539 ،23 ،2000 .‫ کروماتوگر‬.‫ کیفیت باال‬.‫جی‬.‫پی‬
‫ مواد غذایی‬.‫ آگریک‬.‫ جی‬.Bicchi، C.، Iori، C.، Rubiolo، P.، Sandra، P .80
.459 -449 ،50 ،2002 ‫شیمی‬
Cavalli, JF, Fernandez, X., Lizzani-Cuvelie r, L., Loiseau, .81
.7716 -7709 ،51 ،2003 ‫ مواد غذایی شیمی‬.AMJ Agric
,02 20 ‫ تکنولوژی‬.Pillonel، L، Bossett، JO، Tabach i، R Lebensm.-Wiss .82
,35
.1-14
Res. Rev. ‫ واتر‬.‫ جی‬،‫گاندارا‬-‫ سیمال‬،‫ بی‬4،‫گرند‬-‫ کانچو‬،‫ ام اس‬،‫فالکون‬-‫ گارسیا‬.83
.2004, 38, 1679-1684
‫ علمی‬.‫ سپتامبر‬Popp، P، Bauer، C، Hauser، B، Keil، P، Wennrich، LJ .84
9-961 ،26 ، 2003
Diez, J., Dominguez, C., Guillen, DA, Veas, R., Muddy, .85
.CGJ Chromatogr. A 2004, 1025, 263-267
Demyttenaere, JCR, Ma rtinez, J. 1. S., Verhe, R., Sandra , .86
.P., De Kimpe, NJ Chromatogr. A 2003, 985, 221-232
Ochiai، N، Sasamoto، K، Daishima، S، Heiden، AC، Hof fmann، AJ .87
.A 2003, 986, 101-110 .‫کروماتوگر‬
88. Kreck, M., Scharrer, A., Bilke, S., Mosandl, ] PubMed [
.394-389 ،2/3 ،2001 ‫ تکنولوژی‬.Res ‫ مواد غذایی‬.2001. A. Eur
N. Ochiai، K. Sasamoto، M. Takino، S. Yamashita، S. Daishima، .89
.63-56 ،373 ،2002 .‫ شیمی‬.AC Heiden، A. Hoffmann، Anal. Bioanal
.‫ با وضوح باال‬PJ ، ‫ ساندرا‬.Tredoux, AGJ, Lauer, HH, Heideman, T .90
.646-644 ،23 ،2000 .‫کروماتوگر‬
Sandra, P., Tienpont, B., Vercammen, J., Tredoux, A., .91
.Sandra, T., David, F. J. Chromatogr. A 2001, 928, 117-126
A .‫ کروماتوگر‬.J .‫ ی‬،‫ پیکو‬،.Juan-Garcia، A.، Manes، J. ، Font، G .92
.2004, 1050, 119-127
Blasco, C., Fernandez, M., Pico, Y., Font, GJ Chro matogr. A .93
.2004, 1030, 77-85
Sandra, P., Tienpont, B., David, FJ Chromatogr. A 2 003, 1000, .94
.299-309
 ‫ترنر; تکنیک های استخراج مدرن‬
‫سری سمپوزیوم ‪ ;ACS‬انجمن شیمی آمریکا‪ :‬واشنگتن‪ ،‬دی سی‪.2006 ،‬‬