2º PARCIAL BIOLOGÍA

1
 O Reino dos Fungos
Os fungos son heterótrofos, con células eucariotas e con parede de qui na. Son unicelulares ou pluricelulares
sen tecidos formados por micelios ou conxuntos de hifas ( lamentos formados por células unidas). Ademáis,
tampouco teñen desplazamento. Pertencen a este grupo líquenes, mohos e setas.

As súas caracterís cas son:

1. Non son plantas, xa que son heterótros (non teñen cloro la), e a súa parede celular contén qui na.
2. Viven en lugares húmidos e en condicións adversas sobreviven en estado de vida latente ou producindo
esporas resistentes.
3. Aliméntanse de substancias orgánicas: restos de animais e vexetais.
4. Realizan unha importante función nos ecosistemas como descompoñedores da materia orgánica.

En canto a súa nutrición, poden ser:

Sapró tos: Viven sobre restos orgánicos que van descompoñendo. Son de grande importancia para os
ecosistemas, xa que realizan a reciclaxe da materia orgánica. Transforman a materia en materia aproveitable
para as plantas.
Simbió cos: Viven asociados a outros organismos, establecendo unha relación de mutuo bene cio. Se se
asocian con árbores a través das súas raíces, denomínanse micorrizas; se se asocian con algas ou con
cianobacterias, dan lugar aos liques.
Parásitos: Viven noutros organismos, plantas ou animais, e aliméntanse deles chegando a matalos. Dan lugar
a enfermidades.

Os fungos non se moven, xa que carecen de cilios ou de axelos e teñen unha parede celular ríxida. Para
protexerse segregan e sinte zan substancias tóxicas como os alcaloides, ou os an bió cos capaces de eliminar
as bacterias.

En canto a reproducción, principalmente é de forma asexual, por xemación, por fragmentación de hifas ou por
conidios (esporas asexuais).

Existen dis ntos pos:

1. Cigomicetos: Hifas cenocí cas ao desaparecer dos septos que separan as células. As súas hifas son
polinucleadas, non tabicadas e rami cadas. Estas agrúpanse para formar o micelio. A unión de dúas hifas
acabadas en gametangios forma unha zigospora que contén núcleos diploides. Logo, por meiose, xenéranse
esporas haploides. Pode haber reprodución asexual por mitosporas.
2. Ascomicetes: Hifas tabicadas de septos perforados. Existen formas unicelulares como as levaduras. A
reprodución sexual pode ser por unión de gametangios, de gametos ou de hifas non especializadas. Os
núcleos diploides por meiose orixinan catro núcleos haploides, que por mitose, orixinan oito esporas, que
quedan dentro dun estuche chamado asca. A reprodución asexual é por mitosporas producidas nunhas
hifas especializadas moi nas chamadas conidios.
3. Basidiomicetes: Hifas tabicadas por septos perforados. A reprodución sexual rodúcese pola unión haploide
de hifas que xeneran unha célula con dous núcleos, que orixinan unha hifa ver cal. O conxunto de miles de
elas forman o corpo fruc fero ou seta. O extremo da hifa ver cal, na súa úl ma célula, é ancha e globosa,
prodúcese a fusión de núcleos, e logo a meiose e as catro esporas llas quedan colgando.
4. Deuteromicetes: Hifas tabicadas. Filoxené camente moi dis ntos aos fungos. Aliméntanse de
microorganimos sobre materia vexetal en descomposición. Divídense en fungos mucosos celulares e

2
fi
ti
ti
ti
ti
fi
tí
ti
ti
fi
ti
fi
fi
fl
ti
fi
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
fi
 acelulares. Non se coñecen si teñen reprodución sexual. A reprodución asexual é por mitosporas formadas
en conidios.

(Basidiomicetes)

O Reino das Plantas

As plantas son seres pluricelulares e autótrofos fotosinté cos. As súas células son eucariotas de po vexetal,
con parede celular de celulosa e cloroplastos. Case todos se organizan formando tecidos e órganos. Trátanse
de plantas terrestres ou adaptadas secundariamente ao auga. Os embrións quedan protexidos despois da
fecundación. As plantas teñen un crecemento indeterminado.

Existen dis ntos pos:

1. Brio tas: Teñen tecido epidérmico pero non conductor, non teñen oras e semillas, non teñen froitos e a
división brio ta está dividida en:
Cl. Hepá cas
Cl. Briópsidos
2. Pterido tas: Teñen tecidos epidérmicos e conductores, non teñen oras e semillas, non teñen froito e a
división Pterido ta é:
Cl. Pteridópsidos
Cl. Equisetópsidos
Cl. Licopodiópsidos
3. Esperma tas ximnospermas: Teñen tecido epidérmicos e conductores, teñen ores, que son as piñas, e
semillas que forman parte das piñas, non teñen froito (as semillas están en estructuras chamadas piñas,
estróbilos, gálbulas ou arilos). Son as primeiras plantas con semillas. A súa capacidade de dispersión e
3
fi
fi
ti
fi
ti
fi
fi
ti
ti
fl
fl
fl
ti
 xerminación, e as cubertas protectoras das semillas, déronlle ventaxas adapta vas. Son plantas leñosas con
follas escamosas. A súa división é:
Cl. Conífera
Cl. Cicadó tos
Cl. Gincópsidos
Os gameto tos quedan reducidos aos óvulos e aos grans de polen, que prodúcense no espero to.
Teñen semilla desnuda (libre), en escamas sen froito. Os primordios iniciais Sóen apoiarse nunhas follas
especiais que agrúpanse formando conos e piñas. As ximnospernas presentan xa un crecimiento secundario.
As súas células do xilema son traqueídas.

4. Esperma tas anxiospermas: Teñen tecido epidérmicos e conductores, teñen ores e semillas, teñen froitos,
a súa división consta de:
Cl. Dico ledóneas
Cl. Monoco ledóneas

Teñen ores aparentes, con os seus órganos femininos cerrados e no cal o seu interior localízanse as células
sexuais. Teñen dobre fecundación, e os seus óvulos están protexidos por carpelos. O xilema ten elementos dos
vasos e traqueídas. Tamén elementos cribosos o oema, con células acompañantes.

Musgos e hepá cas

MUSGOS
Pequeno tamaño e follas pun agudas
Carecen de talo e verdadeiras raíces
Reprodúcense por esporas que se encontran na
cápsula
HEPÁTICAS
Viven en lugares húmidos, e teñen follas anchas
Carecen de talo e verdadeiras raíces
Reprodúcense por esporas

Adheridas aos solos e aos troncos das árbores

Helechos e equisetos
HELECHOS EQUISETOS
Parecen plantas con flores Presentan follas en forma de agulla
Teñen raíz, talo e follas As follas están en disposición horizontal ao redor do
talo
Nunca producen flores ou semillas Non producen flores ou semillas

A NUTRICIÓN DAS PLANTAS

As plantas teñen nutrición autótrofa (incorporan materia inorgánica do medio co que fabrican a súa materia
orgánica). Mediante a fotosíntese, sinte zan moléculas orgánicas para o seu crecemento e, a través da
respiración celular, obteñen enerxía para realizar as súas funcións. A nutrición é un conxunto de procesos
mediante os cales un organismo intercambia materia e enerxía co seu medio

4
fl
ti
fi
fi
fi
ti
ti
ti
ti
fl
fl
ti
fi
 Etapas da nutrición nas plantas cormó tas
A nutrición nas plantas vasculares ou cormó tas, é dicir, que teñen estructura de cormo: raíz, talo, follas e
tecidos conductores (xilema e oema), pódese dividir en sete etapas:

1. A absorción de auga e sales minerais: As plantas absorben a auga e os sales minerais (zume bruto) do chan
a través dos pelos absorbentes das súas raíces.

2. O transporte do zume bruto da raíz ás follas: O zume bruto é transportado desde a raíz as follas, a través
dos vasos leñosos que forman o xilema. Estes vasos soben polo talo e bifúrcanse nas ramas e nas follas.

3. A absorción de dióxodo de carbono: O dióxodo de carbono é absorbido a través dos estomas durante o
intercambio de gases. Recorda que os estomas son estructuras da epiderme (tecido protector) e
encóntranse maioritariamente no envés das follas.

4. A síntese de materia orgánica a fotosíntese: Recorda que a fotosíntese é unha ruta anabólica que ten lugar
nos cloroplastos das células das follas ou doutras partes verdes da planta. Grazas á enerxía luminosa do Sol,
esta ruta metabólica transforma a auga e o CO2 absorbidos en glicosa e xera O2 como refugallo. A par r da
glicosa, outras rutas metabólicas dan lugar ás diversas moléculas orgánicas que requiren as plantas:
aminoácidos, lípidos, ácidos nucleicos, etc. Os bioelementos que achegan os sales minerais son parte dos
enzimas e coenzimas ou incorpóranse aos productos resultantes.

5. O transporte do zume elaborado das follas a toda a planta: O zume elaborado é unha mestura de auga e
nutrientes orgánicos, que se distribúen desde as follas a toda a planta a través dos vasos liberianos do
oema.

6. A u lización da materia orgánica: crecemento e respiración celular: Os nutrientes orgánicos sinte zados
empréganse para o crecemento ou a rexeneración das células. Estes nutrientes pódense almacenar nas
follas ou en órganos especializados e, sobre todo, úsanse como fonte de enerxía. Para iso, as células realizan
a respiración celular nas mitocondrias, proceso no que os glícidos se degradan en presenza de O2,
producindo H20 e CO2 como refugallos.

7. A eliminación dos productos de refugallo: Os gases, o O2 procedente da fotosíntese, o CO2 da respiración e

o H2O en forma de vapor, son expulsados a través dos estomas, durante o intercambio de gases. Outros
refugallos acumúlanse nos vacúolos ou son secretados, como é o caso do látex ou das resinas.

A absorción da auga e dos sales minerais

A entrada a raíz polos pelos absorbentes
O mecanismo de entrada varía para a auga e para os sales minerais.
- A auga pasa desde o chan aos pelos absorbentes da raíz por osmose, é dicir: pasa dunha disolución máis
diluída, neste caso o chan, a outra máis concentrada, o interior da raíz.
- Os sales minerais disoltos na auga atravesan as membranas por transporte ac vo. Dado que a
concentración de sales é maior no interior da raíz, é necesario achegar enerxía para introducir anións, como
nitratos, sulfatos ou fosfatos, e ca óns de sodio, potasio, ferro, cobre, etc.

5
fl
ti
fl
ti
fi
fi
ti
ti
ti
A circulación ata a endoderme
A auga e os sales poden u lizar dous pos de vías para atravesar o tecido do parénquima cor cal, situado por
debaixo da epiderme.
- A vía transcelular ou simplás ca: A auga e os sales atravesan o interior das células. Para pasar dunha célula á
célula con gua, u lizan os plasmodesmos, uns conductos que comunican os seus citoplasmas.
- A vía intercelular ou apoplás ca: A auga e os sales bordean as células. Para pasar u lizan o espazo
intercelular que queda entre elas.

A circulación ata o xilema

Ao chegar é endoderme, a auga e os sales encontran a banda de Caspary, unha na capa de células que se
unen sen deixar espazos intercelulares, polo que só poden u lizar a vía simplás ca.
Unha vez que se chegou ao cilindro vascular, a auga u liza a vía apoplás ca, e os sales a vía simplás ca para
chegar ao xilema.

O transporte do zume bruto

O zume bruto debe ascender polo talo ata as follas a través do xilema. Este ascenso, en contra da gravidade,
débese a tres fenómenos sicos: a transpiración, a capilaridade da auga e a presión radicular.
O conxunto destes tres procesos coñécese co nome de teoría da transpiración-tensión-cohesión.

A transpiración
A transpiración é a perda de vapor de auga polos estomas das follas cando entra CO2.
Ao perder auga, aumenta a concentración de substancias nas células do estoma e, por osmose, a auga das
células adxacentes desprázase para equilibrar de novo as concentracións. Este fenómeno crea unha corrente
de auga ascendente que contribúe á suba do zume bruto. É dicir, ao aumentar a transpiración aumenta a
absorción.

A capilaridade
A capilaridade é unha propiedade dos líquidos, que lles con re a capacidade de subir ou baixar por nos tubos
(ou capilares). A capilaridade dependede:
- A elevada forza de cohesión que teñen as moléculas de auga debido aos enlaces de ponte de hidróxeno que
fan que a auga teña unha elevada tensión super cial. Por iso, a tensión que pode soportar unha columna de
auga sen romper é moi alta.
- As forzas de adhesión ás paredes do tubo.

Segundo a teoría da tensión-cohesión, as forzas de cohesión son menores ca as forzas de adhesión ás paredes
do vaso conductor, polo que a auga ascende superando a tensión, sen gasto de enerxía.

A presión radicular
A presión radicular é a presión osmó ca no xilema das raíces das plantas vasculares que provoca o movemento
ascendente da auga no talo.

A concentración de solutos que hai nas células da raíz é maior ca a da auga do chan e, polo tanto, a auga entra
por osmose nas células. A con nua entrada de auga provoca unha presión radicular que contribúe a que o
zume bruto ascenda polo xilema.

6
ti
ti
fí
ti
ti
ti
ti
ti
ti
fi
ti
fi
ti
ti
ti
fi
ti
ti
fi
ti
 A absorción de dióxodo de carbono
Ademais de ser organismos autótrofos fotosinté cos, as plantas son seres eucarió cos que levan a cabo a
respiración celular. Recorda que a fotosíntese e a respiración son procesos que teñen requerimentos opostos:
na respiración incorpórase osíxeno e expúlsase CO2 como produto de refugallo; na fotosíntese sucede á
inversa. Isto implica a necesidade de levar a cabo un intercambio de gases co medio.
Os estomas, as len celas e os pelos absorbentes son as estructuras capaces de realizar ese intercambio de
gases.

Os estomas
Os estomas son abundantes no tecido epidérmico do envés das follas. Están formados por dúas células
oclusivas que deixan entre si unha abertura, o os olo; a planta pode regular a apertura e o peche do os olo
por un cambio de turxencia das células oclusivas que se produce segundo un ritmo circadiano (día/noite).

A apertura e o peche dos estomas

Durante o día, a luz induce a acumulación de ión K+ nas células oclusivas, polo que se enchen de auga por
osmose. As dúas células teñen as súas paredes celulares engrosadas na zona cóncava do os olo e as súas
bras de celulosa dispóñense de forma radial, polo que o aumento de turxencia ra delas e provoca a apertura
do estoma. Pola noite prodúcese o proceso inverso.
Outros factores que interveñen na apertura e no peche dos estomas son: unha baixa concentración de CO2,
que favorece a súa apertura, algunhas hormonas vexetais, como o ácido abscísico, e unhas condicións de alta
temperatura e baixa humidade, que determinan que os estomas se pechen para evitar perdas de vapor de
auga.

As len celas
As len celas son aberturas na epiderme dos talos leñosos que poñen en contacto o aire e as células do
parénquima. Na len cela, as células epidérmicas teñen maiores espazos intercelulares e menor suberi cación,
o que permite que o CO2 e o O2 se intercambien por difusión simple. Pódense encontrar na codia do tronco,
das ramas, das raíces e dos froitos.

Os pelos absorbentes
Estes absorben os gases disoltos na auga.

O transporte do zume elaborado

O zume elaborado circula polo oema desde as follas ata outras partes da planta, grazas a un movemento
denominado translocación.
Recorda que o oema é un tecido formado por unha serie de células vivas, as células cribosas ou tubos
cribosos, cuxas paredes celulares están perforadas na súa sección transversal, formando vasos conductores.
Encóntranse rodeadas de células acompañantes, outras células parenquimá cas e bras.

A translocación: Hipótese do uxo de presión

O zume elaborado é unha disolución de glícidos e aminoácidos, sinte zados durante a fotosíntese.
Denomínanse fontes as zonas onde se orixinan, xeralmente as follas; e sumidoiros as zonas de consumo, como
as raíces. As zonas de reserva ou almacenamento, como os tubérculos ou froitos, poden actuar de fonte, cando
lle achegan nutrientes á planta, ou de sumidoiro, cando os acumulan. O movemento do zume (a translocación)
segue a dirección das fontes aos sumidoiros e explícase pola hipótese do uxo de presión.

7
fi
ti
ti
fl
ti
ti
fl
fl
ti
tí
fl
ti
ti
ti
fi
ti
tí
fi
tí
 Hipótese do uxo de presión
Nas fontes: As células fotosinté cas introducen a sacarosa no oema por transporte ac vo, o que supón un
aumento da concentración de solutos. A auga do xilema pasa por osmose desde os vasos leñosos aos tubos
cribosos, situados de forma paralela e próximos uns a outros.
Nos sumidoiros: As células extraen a sacarosa dos tubos cribosos. Ao diminuír a concentración de solutos, a
auga regresa por presión osmó ca ao xilema.

A eliminación dos productos de refugallo

A eliminación dos produtos de refugallo procedentes do metabolismo da planta realízase mediante o
intercambio de gases, a excreción e a secreción, a través de certos tecidos da planta.

A excreción
A excreción é a eliminación dos produtos de refugallo da planta: para iso, aprovéitase da caída das follas e,
nalgunhas especies, da codia.

A secreción
A secreción é a expulsión de substancias co obxec vo de bene ciar a planta, como aceites aromá cos, velenos,
substancias ur cantes, látex e resinas. Para iso, as plantas dispoñen de glándulas situadas en dis ntos tecidos:
- Tecidos secretores epidérmicos, que se encontran en ores, talos ou follas, como pelos glandulares ou
nectarios.
- Tecidos secretores internos, formados por células illadas ou pequenas agrupacións de células que rodean
unha canle ou bolsa a onde verten a súa secreción, como son:
A. Tecidos ou tubos lac feros, que segregan un líquido leitoso, o látex, que as defende dos insectos. Adoitan
encontrarse nas partes aéreas dalgunhas plantas como a gueira ou a árbore do caucho.
B. Tecidos ou tubos resiníferos, que segregan resinas que defenden a planta de fungos e insectos e taponan as
súas feridas. Encóntranse no parénquima das follas e na codia das coníferas.

A RELACIÓN NAS PLANTAS

Como todos os seres vivos, as plantas realizan a función de relación, é dicir: teñen a capacidade de detectar
es mulos, cambios que se producen no medio externo ou no seu organismo, e reaccionar ante eles mediante
respostas adecuadas.
Para iso, as plantas teñen receptores (captan es mulos), mecanismos de resposta (fundamentalmente
hormonas vexetais ou tohormonas) e executan respostas, xeralmente movementos, que poden ir asociados a
un proceso de crecemento, ou cambios morfolóxicos e siolóxicos no seu organismo.

Os es mulos e os receptores vexetais

As plantas son capaces de captar diferentes es mulos do medio como a luz, a gravidade, a humidade, a
temperatura, a presión ou a presenza de determinadas substancias químicas.
Para iso, teñen receptores, células especializadas localizadas fundamentalmente nas follas e nas raíces,
capaces de detectar estes cambios no medio.

Mecanismos de resposta: as hormonas vexetais

As hormonas vexetais ou tohormonas son substancias químicas, producidas en pequenas can dades por
células especializadas da planta, como respostas a diferentes es mulos.

8
tí
tí
fl
ti
tí
fi
fi
ti
ti
tí
ti
tí
fi
fl
fi
fi
tí
fl
ti
ti
ti
ti
 As tohormonas chegan aos diferentes tecidos polos vasos condutores ou por difusión onde actúan como
mensaxeiros químicos. Estas hormonas regulan cambios siolóxicos das plantas, como o crecemento, a caída
das follas ou a maduración dos froitos.

Tipos de hormonas vexetais

- As auxinas: Prodúcense, principalmente, no embrión e nos meristemos. Es mulan o crecemento en
lonxitude do talo e da raíz e en grosor dos talos, a maduración dos froitos, a oración e os tropismos.
Inhiben o crecemento das xemas auxiliares e a abcisión ou caída das follas, ores e froitos.
- O e leno: É unha hormona gasosa, que se produce principalmente nas follas, nas ores e nos froitos.
Es mula a senescencia ou murchamento das ores, a maduración dos froitos e a caída das follas, ores e
froitos.
- O ácido abcísico: Prodúcese fundamentalmente en sementes, talos e follas. Inhibe a xerminación da
semente, o crecemento das xemas auxiliares, e a apertura dos estomas.
- As xiberelinas: Prodúcense fundamentalmente nos talos e nas sementes. Es mulan o alongamento dos
talos entre os nós e a xerminación das sementes.
- As citoquininas: Prodúcense principalmente nos ápices das raíces, nos meristemos e nas sementes en
xerminación. Es mulan a división celular.

Outros mecanismos de resposta

As respostas aos cambios que perciben no medio, as plantas realízanas mediante:
- Movementos, como os tropismos e as nas as
- Cambios morfolóxicos e siolóxicos, implicados na regulación de diferentes procesos, como a oración.

Os tropismos
Os tropismos son movementos das plantas asociados ao seu crecemento.
Son respostas permanentes en forma de crecemento direccional dalgún órgano da planta a un es mulo
con nuado nunha mesma dirección. Se o movemento é de achegamento, trátase de tropismo posi vo; e se é
de afastamento, o tropismo é nega vo. Os tropismos están regulados por hormonas vexetais, principalmente
as auxinas. Segundo o po de es mulo que desencadea a resposta, existen diferentes pos:
- Fototropismo: É o crecemento da planta como resposta á luz. Os talos presentan fototropismo posi vo,
mentres que as raíces o teñen nega vo.
- Xeotropismo: Prodúcese cando o es mulo que dirixe o crecemento de planta é a gravidade terrestre. As
raíces teñen un xeotropismo posi vo, mentres que nos talos é nega vo.
- Hidrotropismo: É o crecemento da planta en resposta á humidade. Este po de tropismo dáse nas raíces de
forma posi va.
- Tigmotropismo: É caracterís co das plantas rubideiras. Os seus talos responden ao contacto crecendo, o
que lles permite ancorarse aos obxectos que tocan.
- Quimiotropismo: Prodúcese cando a planta crece como resposta á presenza de determinadas substancias
químicas. Por exemplo, as raíces crecen cara a zonas ricas en nitróxeno.

As nastias
As nas as son movementos rápidos e reversibles de determinados órganos das plantas, como resposta a un
es mulo.
As nas as non dependen da dirección do es mulo nin van asociadas a un proceso de crecemento. Este po de
movementos están regulados por cambios na turxencia das células, que varían o seu volume a través da
entrada e da saída de auga.
9
ti
tí
fi
ti
ti
ti
ti
ti
ti
ti
fi
ti
tí
ti
ti
ti
tí
ti
tí
fl
fi
ti
ti
fl
ti
ti
fl
ti
fl
fl
ti
fl
ti
ti
tí
 Segundo o es mulo que desencadea a resposta, existen diferentes pos de nas as:
- Sismonas as: Prodúcense como resposta a un contacto. Por exemplo, as follas da mimosa péchanse tras
detectar un contacto como mecanismo de defensa. Algunhas plantas carnívoras tamén presentan este po
de movementos para atrapar insectos no interior das súas follas, como a venus atrapamoscas.
- Fotonas as: Son movementos de resposta a es mulos luminosos. Por exemplo, a apertura ou peche dos
pétalos das ores, ao amañencer ou ao anoitecer.
- Termonas as: Orixínanse como consecuencia dos cambios de temperatura. Por exemplo, a apertura dos
tulipáns cando aumenta a temperatura.
- Hidronas as: Son movementos de resposta á humidade. Por exemplo, a apertura dos esporanxios dos
fentos cando a humidade é elevada.

A oración
A oración, en moitas plantas, é unha resposta a un es mulo luminoso, en concreto ao fotoperíodo ou
duración rela va do día e da noite. Segundo esta resposta á luz, as plantas clasi canse en tres grupos:
- Plantas de día curto: Florecen en primavera e outono, cando o día presenta unha duración entre oito e
quince horas, como o arroz.
- Plantas de día longo: Florecen no verán, cando o día presenta unha duración maior de quince horas, como
os lirios.
- Plantas de día neutro: A súa oración é independente do fotoperíodo, como o xirasol.

10
fl
fl
ti
ti
ti
ti
fl
ti
tí
fl
tí
tí
ti
fí
ti
ti