Translated from English to Marathi - www.onlinedoctranslator.

com

मूट कोर्ट समस्या

घटनात्मक कायदा
५ वर्षे बीए एलएलबी सेिमस्टर ५व्याआिण एलएलबी ३rdसत्र

मराठा बुचर्स असोिसएशन, एक नोंदणीकृत संस्था आिण इतर ...... यािचकाकर्ता

v.
मराठा आिण इतरांचे राज्य ......प्रितवादी

इंिडका प्रजासत्ताक आिशयाच्या दक्िषण आिशयाई प्रदेशात स्िथत आहे. हे जगातील प्राचीन राष्ट्रांपैकी एक
आहे. 1947 पर्यंत, िरपब्िलक ऑफ इंिडका ही सुमारे 150 वर्षे ब्िरिटश वसाहत होती. याने 1947 मध्ये स्वातंत्र्य
प्राप्त केले. आता इंिडकेस प्रजासत्ताक हा िलिखत संिवधान असलेला लोकशाही देश आहे जो 1950 मध्ये अंमलात
आला. येथे 29 राज्ये आिण 7 केंद्रशािसत प्रदेश आहेत. संिवधानाने संसदीय प्रणाली स्वीकारली आहे ज्यामध्ये
राष्ट्रपती हे सरकारचे कार्यकारी प्रमुख आहेत. देशातील बहुसंख्य लोकसंख्या िहंदू धर्माची आहे. बौद्ध,
ख्िरश्चन, इस्लाम, जैन आिण शीख धर्म हे इंिडका प्रजासत्ताकातील लोकांचे अनुसरण करणारे इतर प्रमुख धर्म
आहेत. इंिडका प्रजासत्ताक हे धार्िमक श्रद्धा आिण पद्धती, पेहराव, सांस्कृितक दृष्टीकोन, खाद्य-सवयी
इत्यादींच्या वैिवध्यतेने वैिशष्ट्यीकृत आहे. जैन धर्मासारखे काही धर्म अिहंसेच्या तत्त्वाचे काटेकोरपणे पालन
करतात आिण त्यामुळे शाकाहारी आहारावर भर िदला जातो. इतर धर्मांच्या बाबतीत असे नाही. िहंदू धर्मांतर्गत
काही शाकाहारी आहेत तर काही मांसाहारी आहेत. इंिडका प्रजासत्ताकाच्या संपूर्ण इितहासात, धर्म हा देशाच्या
संस्कृतीचा एक महत्त्वाचा भाग रािहला आहे. इंिडका प्रजासत्ताकच्या इितहासाने िविवध धार्िमक गटांमधील
धार्िमक िवसंगतीची काही प्रमुख उदाहरणे पािहली आहेत.

इंिडका प्रजासत्ताकाचे संिवधान िविवध अिधकारांना मूलभूत अिधकार म्हणून घोिषत करते. काही मूलभूत अिधकार
म्हणजे धर्म स्वातंत्र्य, कोणताही व्यापार, व्यवसाय आिण व्यवसाय चालवण्याचे स्वातंत्र्य, जीवनाचा अिधकार आिण
वैयक्ितक स्वातंत्र्य इत्यादी. मूलभूत अिधकार बहुतेक 'राज्या' िवरुद्ध लागू केले जाऊ शकतात. 'राज्य' या संकल्पनेची
व्याख्या इंिडका प्रजासत्ताकाच्या संिवधानाने केली आहे. संिवधानाने धर्मिनरपेक्षतेची काही वैिशष्ट्ये देखील समािवष्ट
केली आहेत. इंिडका प्रजासत्ताकच्या सर्वोच्च न्यायालयाने आपल्या काही ऐितहािसक िनकालांमध्ये 'जीवन आिण
वैयक्ितक स्वातंत्र्याचा हक्क' या अर्थाचा िवस्तार केला आहे. या अिधकाराचा अिवभाज्य भाग म्हणून व्यक्तीच्या
अर्थपूर्ण जीवनाशी संबंध असलेल्या जवळजवळ प्रत्येक गोष्टीचा समावेश करण्यात आला आहे. अलीकडेच िरपब्िलक
ऑफ इंिडका सर्वोच्च न्यायालयाने असे सांिगतले की गोपनीयतेचा अिधकार हा 'जीवन आिण वैयक्ितक स्वातंत्र्याच्या
हक्काचा' एक भाग आहे..
 इंिडकावरील संिवधानाने राज्य धोरणाची काही िनर्देशक तत्त्वेही मांडली आहेत. हे िनर्देश कायद्याच्या
न्यायालयात लागू करण्यायोग्य नाहीत, तरीही कोणतेही धोरण तयार करताना आिण कोणताही कायदा तयार करताना
या तत्त्वांचा िवचार केला पािहजे. त्यातील एका िनर्देशात असे नमूद केले आहे की"राज्य आधुिनक आिण
वैज्ञािनक पद्धतीने शेती आिण पशुपालन आयोिजत करण्याचा प्रयत्न करेल आिण िवशेषत: गायी आिण
वासरे आिण इतर दुभत्या आिण मसुदा गुरांच्या कत्तलीवर बंदी घालण्यासाठी आिण जातींचे जतन आिण
सुधारणा करण्यासाठी पावले उचलेल.हा िनर्देश प्रदीर्घ चर्चेनंतर इंिडकाच्या संिवधानात समािवष्ट करण्यात
आला. एकीकडे इंिडका प्रजासत्ताकची अर्थव्यवस्था मोठ्या प्रमाणात शेतीवर आधािरत आहे आिण दुसरीकडे िहंदू
धर्मात गायीला 'पिवत्र' मानले जाते. त्यामुळे, वरील िनर्देश हा बहुसंख्य िहंदू नागिरकांच्या वैज्ञािनक तर्कशुद्धता
आिण धार्िमक भावना यांच्यातील तडजोडीचा पिरणाम असल्याचे समजले.

इंिडकावरील राज्यघटनेने नागिरकांसाठी काही मूलभूत कर्तव्येही नमूद केली आहेत. नैसर्िगक पर्यावरणाचे
संरक्षण आिण सुधारणा करणे आिण सजीव प्राण्यांबद्दल सहानुभूती बाळगणे हे नागिरकांचे मूलभूत कर्तव्य आहे.

1950 पासून इंिडका प्रजासत्ताक आिण िविवध राज्यांनी गायींच्या संरक्षणासाठी कायदे केले. यापैकी काही
कायदे गाईच्या संरक्षणाच्या िविशष्ट उद्देशाने बनवले गेले आहेत तर काही 'क्रूरतेपासून प्राण्यांचे संरक्षण' या
नावाने बनवले गेले आहेत.
मराठा राज्य हे इंिडका प्रजासत्ताकच्या पश्िचम भागात वसलेले आहे आिण इंिडका प्रजासत्ताकातील दुसऱ्या
क्रमांकाचे सर्वािधक लोकसंख्या असलेले राज्य आहे. 1978 मध्ये मराठा प्राणी संरक्षण कायदा, 1978 लागू
करण्यात आला. 1995 मध्ये, 1978 च्या कायद्यात सुधारणा करण्यात आल्या आिण 1995 चा दुरुस्ती कायदा
करण्यात आला. राष्ट्रपतींच्या संमतीसाठी राखीव. (इंिडकाच्या प्रजासत्ताक राज्यघटनेनुसार, जर एखाद्या
िवषयावर प्रजासत्ताक तसेच राज्य िवधानमंडळाने कायदा केला असेल, तर राष्ट्रपतींच्या संमतीसाठी राखीव असेल
आिण अशी संमती िमळाली असेल तरच राज्य कायदा प्रजासत्ताक कायद्यावर प्रचिलत होईल. ). या सुधारणांनी
1978 च्या कायद्यात खालील बदल करण्याचा प्रयत्न केला-
1. गायी आिण वासरू यांच्या कत्तलीवरील बंदी बैल आिण बैलांपर्यंत वाढवण्याची मागणी करण्यात आली.
2. कत्तलीच्या उद्देशाने (मराठा राज्यातून दुसर् या राज्यात), िनर्यात, तसेच गाय, बैल आिण बैल यांची खरेदी,
िवक्री आिण िवल्हेवाट यांवर बंदी घालण्याचा प्रयत्न केला.

3. कायद्यातील तरतुदींचे उल्लंघन करून कत्तल केलेली गाय, बैल िकंवा बैल यांचे मांस बाळगण्यास मनाई
करण्याचा प्रयत्न केला.
 4. हे गोमांस बाळगणे देखील गुन्हेगार करतेप्रित से, हे दुसर् या राज्यातून कायदेशीर कत्तलीद्वारे प्राप्त झाले
की नाही.
5. या दुरुस्तीने आरोपीवर भार टाकण्याचा प्रयत्न केला की तो/ती कायद्याच्या तरतुदींचे उल्लंघन करत नाही.

6. कायद्याच्या उल्लंघनासाठी िशक्षेची तरतूदही दुरुस्तीमध्ये करण्यात आली आहे.

सुधारणा कायदा, 1995 ला 2015 मध्ये राष्ट्रपतींची संमती िमळाली आिण तो तात्काळ लागू झाला.
दरम्यान, संपूर्ण इंिडका प्रजासत्ताकमध्ये राजकीय गोंधळ उडाला होता. गोहत्येच्या िवरोधात िविवध धार्िमक
संघटनांनी मोठ्या प्रमाणावर आंदोलन सुरू केले. गाईचे मांस घरात ठेवल्याच्या आरोपावरून काही लोकांवर हल्ले
झाले. त्यामुळे गोमांस खाणारे आिण न खाणारे यांच्यात तणाव िनर्माण झाला. िवशेषत: अल्पसंख्याक समुदाय '
X' वर तीव्र पिरणाम झाला कारण गोमांस खाणे ही त्यांची सामान्य अन्न सवय होती. िशवाय, इतर मांसाहारी
पदार्थांच्या तुलनेत गोमांस कमी खर्िचक होते. 'X' समुदायामध्ये गिरबीचे प्रमाण जास्त असल्याने
त्यांच्यासाठी गोमांस खाणे हा प्रिथनांचा सोपा स्रोत होता. परंतु मराठा राज्याने नवीन सुधािरत कायद्याने ते या
स्त्रोतापासून वंिचत रािहले.

या पार्श् वभूमीवर, 1995 च्या दुरुस्ती कायद्याच्या घटनात्मक वैधतेला आव्हान देणार् या िविवध संघटना
आिण व्यक्तींनी मराठा राज्याच्या माननीय उच्च न्यायालयासमोर िरट यािचका दाखल केल्या होत्या. मराठा
कसाई संघटना, नोंदणीकृत सोसायटी ही यािचकाकर्त्यांपैकी एक आहे. अल्पसंख्याक समुदायाच्या िहताचे
संरक्षण'X'.
ही यािचका अंितम युक्ितवादासाठी आिण 20 रोजी िनकाली काढण्यासाठी पोस्ट केली आहेव्याजानेवारी, २०२२.

मुद्दे:
1. 1995 च्या दुरुस्ती कायद्याच्या घटनात्मक वैधतेला आव्हान देणारी यािचका मराठा बुचर्स
असोिसएशन, हायकोर्टाकडे ठेवण्यायोग्य आहे का?
2. कोणत्याही समुदायाच्या मूलभूत अिधकारांचे उल्लंघन कसे केले जाते, जर असेल तर?

टीप:भारतीय राज्यघटना आिण भारतात लागू होणारे इतर सर्व कायदे िरपब्िलक ऑफ इंिडकामध्ये लागू आहेत
असे गृहीत धरून िवद्यार्थ्यांना सबिमशन करावे लागेल. 1978 चा कायदा आिण 1995 च्या दुरुस्तीच्या संदर्भात,
िवद्यार्थ्यांनी वेळोवेळी केलेल्या सुधारणांसह महाराष्ट्र प्राणी संरक्षण कायदा, 1978 चा संदर्भ घ्यावा.