1.

Nội dung - Giá trị nhân đạo sâu sắc trong tác phẩm
Giá trị nhân đạo là một giá trị cơ bản của những tác phẩm văn học chân chính được tạo
nên bởi niềm cảm thông sâu sắc của nhà văn với nỗi đau của những con người, những
cảnh đời bất hạnh trong cuộc sống. Từ câu chuyện chuyện đối lập giữa một bức ảnh
nghệ thuật và hiện thực đời sống. Văn bản CTNX đã đem đến những bài học về
cách nhìn nhận cuộc sống và con người. Gửi đến thông điệp về mối quan hệ giữa
nghệ thuật và hiện thực cuộc đời. Qua đó thể hiện những triết lí sâu sắc, giàu tính
chiêm nghiệm của nhà văn.
 Nhà văn thật sự cảm thông, thương xót trước tình trạng bạo lực trong gia
đình hàng chài, trước bi kịch gia đình khủng khiếp, trước thân phận của
người phụ nữ miền biển; bày tỏ tình yêu thương đối với những con người nhỏ
bé, bất hạnh, lam lũ, nhọc nhằn. Biểu hiện của sự đồng cảm ấy là nhà văn đã
nhìn thấu và miêu tả chân thực cuộc sống nhọc nhằn, cơ cực, khốn khổ của những
con người lao động thông qua hình tượng người đàn bà hàng chài. Nguyễn Minh
Châu đã dành biết bao yêu thương cho số phận bất hạnh của chị khi khắc họa nỗi
khổ của người đàn bà: xấu xí, nghèo khổ, nạn nhân của bạo hành gia đình.
 Tố cáo, lên án tình trạng bạo lực trong gia đình, Nguyễn Minh Châu đã làm
dấy lên trong lòng người đọc nỗi xót thương pha lẫn lo âu về tình trạng phụ
nữ và trẻ em bị ngược đãi, bày tỏ niềm trắc trở trước cuộc sống của thế hệ
tương lai, về nguy cơ trẻ em sẽ sớm nhiễm thói vũ phu, thô bạo do bị tổn thương
tâm hồn, đánh mất niềm tin vào cuộc sống. (như các bạn đã nghe bạn … miêu tả
cảnh người chồng đánh vợ và qua cách nhìn của nhà văn đối với cậu bé Phác).
 Nhà văn không chỉ lên án bạo lực, kẻ vũ phu mà còn tỏ ra thấu hiểu, cảm
thông cho gánh nặng mưu sinh và sự chịu đựng của người phụ nữ.
 Nhà văn phát hiện, khẳng định vẻ đẹp của người đàn bà hàng chài, của con
người lao động, của người phụ nữ Việt Nam: Đó là vẻ đẹp của lòng vị tha, giàu
đức hi sinh, chăm chỉ, nhân hậu, bao dung, sự thấu hiểu lẽ đời và tình mẫu tử
sâu nặng.
 Tư tưởng nhân đạo mang tính triết lí của tác phẩm, còn được thể hiện ở việc
nhà văn đặt ra vấn đề: làm thế nào để giải phóng con người khỏi những bi
kịch gia đình, bi kịch cuộc sống. Chiếc thuyền nghệ thuật thì ở ngoài xa, nhưng
sự thật cuộc đời lại ở rất gần. Con người muốn thoát khỏi đau khổ, tăm tối, man rợ
cần những giải pháp thiết thực chứ không phải chỉ là thiện chí hoặc các lí
thuyết đẹp đẽ nhưng xa rời thực tiễn, cần rút ngắn khoảng cách giữa văn
chương và hiện thực đời sống.
 Quan niệm ấy đã khiến tác phẩm của Nguyễn Minh Châu ở giai đoạn này giàu
nhân bản. Đọc tác phẩm của ông, người ta đau đớn, day dứt về thân phận con người và
tràn đầy khát vọng làm người cao đẹp.
2. Nghệ thuật
 Nghệ thuật xây dựng cốt truyện, tình huống truyện độc đáo, có ý nghĩa khám
phá, phát hiện về đời sống.
 Điểm nhìn là nhân vật Phùng (sự hóa thân của tác giả) nên cách kể truyện tự
nhiên, khách quan, sinh động, chân thực nhưng cũng vô cùng sắc sảo và giàu
sức thuyết phục, từ đó thể hiện được tư tưởng của tác giả.
 Ngôn ngữ tự nhiên, sống động và phù hợp với đặc điểm tính cách nhân vật.
(Ngôn ngữ của người đàn bà: lóng ngóng, van lơn khi mới đối diện với “quí toà”;
chững chạc, thấu trải khi tự kể câu chuyện đời mình, dịu dàng, xa xót khi nói với
con; lời lẽ của người đàn ông: tàn nhẫn, tục tằn,…)