LAMAN-LUPA

ENGKANTO
 Bakit dapat kilalanin at pahalagahan ang mga
katutubong akdang pampanitikan ng mga Bisayas?
BULONG
 Ang bulong ay isang matandang katawagan sa orasyon ng mga
sinaunang tao sa kapuluan ng Pilipinas. Sa kasalukuyan, ang salitang
ito ay may iba nang kahulugan sa wikang Tagalog ng Maynila, subalit
nanatili pa rin ang tunay na pakahulugan nito sa ilang mga lalawigan
sa Katagalugan, Kabisayaan at Kabikulan. Isang panalangin ang
bulong binuhay dahil sa pagnanais na makamtan ang isang
pangyayari o pagbabago sa hinaharap na mga pangyayari sa
kapalaran. Mga halimbawa ng uri ng bulong na nagtataboy ng
masasamang diwa o maligno ay ang Xristac Ortac Aminatac at "
umalayu deketam e pesan a ore ni kamalotan de tabiang ni
makedepat". Halimbawa ng isang bulong ay "Tabi tabi po."
MGA HALIMBAWA NG BULONG
1. Tabi, tabi po, ingkong. 9. Huwang kayong maiinggit, nang
2. Makikiraan po. hindi kayo magipit

3. Mano po. 10. Pagaling ka, amang, mahirap ang

may karamdaman
4. Paabot po.
11. Lumakas-sana sana ang ulan, upang
5. Paalam. mabasa ang lupang tigang.
6. Ingat lagi. 12. Huwag mananakit nang di ka rin
7. Tabi tabi po apo, alisin mo po ang mamilipit
sakit ng pamilya ko  13. Huwag manununtok nang di ka rin
8. Lumayo kayo, umalis kayo, at baka masapok
mabangga kayo.
MGA HALIMBAWA NG BULONG
14. Ingat po sa biyahe.
15. Pakabait ka.
16. Pagpalain ka nawa.
17. Kung lagi kang payapa, sakit mo'y di
lulubha.
18. Puso'y sumusulak, sa praning ang utak
MGA HALIMBAWA NG BULONG

Bulong ng mga Bagobo ng Mindanao

"Nagnakaw ka ng bigas ko,
Umulwa sana mata mo,
mamaga ang katawan mo, 
patayin ka ng mga anito
MGA HALIMBAWA NG BULONG

Bulong sa Ilocos
"Huwag magalit, kaibigan,
aming pinuputol lamang
ang sa amiy napagutusan"
MGA HALIMBAWA NG BULONG

Bulong sa Bicol
"Dagang malaki, dagang maliit,
ayto ang ngipin kong sira na't pangit.
sana ay bigyan mo ng kapalit"
 MGA UNANG AWITING-BAYAN
 Ang mga unang awit ay mga anyong tula ngunit may mga
tugtugin at indayog na ayon sa damdamin, kaugalian at himig
ng pag-awit noong unang panahon. Marami sa mga awit na
ito ay naririnig pa ngaypn, bagamat lalong marami ang
natatabunan taon-taon ng mga song hits at lalo marahil
marami na ang nalilimutan na ng mga taong-bayan sapagkat
nawala na ang mga pagkakataong pinag-aawitan. Ayon kay
Epifanio de los Santos Cristobal, ang mga uri ng awiting-
bayan (folk songs) noong araw ay ang mga sumusunod;
MGA HALIMBAWA AWITING-BAYAN
DANDANSOY
Dandansoy, baya-an ta ikaw,
Pauli ako sa payaw,
Ugaling kong ikaw Hidlawon
Dandansoy, kon imo apason,
Ang payaw imo lang lantawon.
Bisan tubig di magbalon
Ugaling kon ikaw uhawon
Sa dalan magbubon-bubon.
MGA HALIMBAWA AWITING-BAYAN
DANDANSOY
Dandansoy, maiwan na kita
Uuwi na ako sa payaw,
Kung sakaling maulila ka sa Dandansoy, kung susunod ka sa
akin, akin

Tanawin mo lamang ako sa Huwag kang magdadala ng tubig

payaw. Kung sakaling ikaw ay mauhaw
Humukay ka ng balon sa daan.
MGA HALIMBAWA AWITING-BAYAN
DANDANSOY
Dandansoy, I must leave you
I’m going home to payaw,
If perchance you long for me, Dandansoy, if you come after me
Just look towards payaw. Don’t ever bring water with you,
If perchance you become thirsty,
You can dig well on the way.
 Pamuwa sa Bata
Bulay naman binulay Though he is not my own
Bulayan ko man kini ang bata I will take care of this baby,
Nga bata nga dili ko So that when he grows up
Yawat naman maka dako I can request to do things for
Manatad man ako masugo. me.
IBA PANG HALIMBAWA NG MGA AWITING-
BAYAN
 UG BINHI (ANG BINHI)
 TUBA (SUGBUWANON)
 UWAK UG BANUG (NEGROS ORIENTAL)
 AY KALISUD
 AKO KINI SI ANGI (I AM ANGI)
KONOTATIBONG KAHULUGAN
 PAGBABAGO NG KAHULUGAN NG ISANG SALITA BATAY
SA KATANGIAN NG DENOTATIBONG KAHULUGAN NITO.

HALIMBAWA:
BOLA – pinapaikot, pinapalusot, o hindi ganap na totoo ang sinasabi.
“Huwag mo akong binobola, alam ko naming hindi totoo ang sinasabi mo.”
 DAGA
– isang taong hindi mapagkakatiwalaan
 SABAW
– hindi na makapag-isip ng maayos
 BUWAYA
– tao sa gobyerno na may masamang
pakay/intensyon; kurakot