FIL 111

CRIMINOLOGY
Kontekstwalisadong
Komunikasyon
sa Filipino
MIDTERM
PERIOD
CRIMINOLOGY 1
Simulan
NATIN!
 MORPOLOJI
 Pag-aaral ng istruktura ng
mga salita at ang relasyon
nito sa iba pang mga salita
sa wika.
 Mahalagang malaman
ng sinumang nag-aaral
ng wika kung paano
nabubuo o nabuo ang
isang salita o kataga.
 Dapat makita ng isang
mag-aaral sa mas
malawak na perspektibo
ang kakayahan ng
salitang pinag-aralan.
 Hindi sapat na malaman ang
rul kundi kung paano ang
mga set ng rul ay nagamit at
magagamit sa higit na
kapakipakinabang na
pagpapahayag.
 Sa katatapos na aralin
ukol sa fonetiks, nakilala
natin kung paano
nabubuo ang mga tunog
sa pagsasalita.
 Ngayon alamin natin kung
paano ang mga pinagsama-
samang mga tunog na ito ay
magagamit sa isang
makabuluhang
pagpapahayag.
 Kapag pinag-uusapan ang isang
wika, kadalasan mga salita nito
ang kaagad na binibigyang
pansin.
 Higit na kikilalanin sa mag-aaral
ng morpoloji ang katagang
morpema (morfim)
 MORPEMA
 Ay ang pinakamaliit na
yunit ng isang salita na
nagtataglay ng kahulugan
(Santiago 2003)
 HALIMBAWA:
 Ang salitang maganda ay
binubuo ng dalawang morpema.
 Ang morpemang ang unlaping
[ma-] at ang salitang ugat na
[ganda].
 Taglay ng unlaping [ma] ang
kahulugang pagkamayroon na
isinasaad ng salitang-ugat at
[ganda] na naglalarawan ng
kaaya-aya sa paningin o
“beautiful” sa Ingles.
URI NG MORPEMA
1. MALAYANG MORPEMA
(Free Morpheme) – mga salitang
may sariling kahulugan na hindi
na maaaring hatiin. Itinuturing
din itong salitang ugat.
Hal: tao, dagat, puti, lakad
2. DI-MALAYANG MORPEMA
(Bound Morpheme) – mga salitang
binubuo ng salitang-ugat at panlapi
o afiks na nakakabit.
Hal: maganda
ma(panlapi) , ganda (salitang-ugat)
 MGA
MORPEMANG
DIVERSYUNAL
AT INFLEKSYUNAL
 DIVERSYUNAL NA
MORPEMA
Nagbago ang kahulugan nito dahil
sa pagkakabit ng iba pang morpema
o afiks nito.

Pansinin ang pagbabagong naganap sa salitang tubig

(likidong iniinom, pinanghuhugas o pinanghahalo)
 ma~ + tubig = ma~ ay nagtataglay ng salitang-ugat at
pagkamarami nito.
 tubig + an = ~an ay may kahulugang lugar na kakikitaan ng
mga bagay na marami na tinutukoy na salitang-ugat.
 pa~ + tubig = pa~ tumutukoy sa isang bagy na ang gamit ay
para matupad o maging katotohanan ang diwang isinasaad ng
salitang-ugat.
 mag~ + tubig = mag~ nagsasaad ng kilos o bagay na
nakabubuo ng pangngalang tumutukoy sa taong ang gawin o
hanapbuhay ay ang kilos na isinasaad ng salitang-ugat o
bagay na tinutukoy na salitang-ugat.
INFLEKSYUNAL NA
MORPEMA
Hindi nagbabago ang kahulugan ng
mga salita o morpema kung
kinakabitan ng iba pang morpema o
afiks.
Pansinin ang pagbabagong naganap sa salitang tubig
(likidong iniinom, pinanghuhugas o pinanghahalo)
 Nag-iiba-iba lang aspekto at anyo ng salita.
 Ang aspekto ang nagsasabi kung ano ang kalagayan
o istatus ng kilos na nasa kahulugan ng salitang-ugat.

Natapos na, nagpapatuloy, nag-uumpisa na.

Naglinis, naglilinis, maglilinis

Pansining hindi nagbabago ang anyo ng salitang-ugat

na linis, subalit naiinflek ang afiks o nagbabago ang
anyo ng mag sa nag, samakatuwid;
 Ang mga infleksyunal na
morpema ay tumutukoy sa
tungkuling panggramatika o
gramatik fanksyon at ang
deriversyunal na morpema ay
may karagdagang semantika.
INDIBIDWAL

u i z
Q TIME!
 PANUTO:
 Kumuha ng isang-kapat na
papel.
Iwasan ang magkamali at
magbago ng sagot.
IPAPAHIYA ANG SINUMANG MAHUHULING
MANGONGOPYA SA KATABI.
PAPER FORMAT
Pangalan: Subject at Skedyul:
Kurso at Taon: Petsa:
Simulan
NATIN!
MALAYANG MORPEMA DI-MALAYANG
MORPEMA
1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.
6. 6.
7. 7.
8. 8.
9. 9.
10. 10.
PANGKATAN
SA
MIDTERM
PANGKAT UNO
ABRICANAN, DANISE MARIE R.
AGANAN, JOY L.
ALCALDE, JAZERELLE B.
ARADO, JOY B.
ARCABADO, AL FRANCIS S.
BANATE, EDMAR A.
BARUELO, JOHN RANDELL D.
BAUSO, NOEL L.
BRANZUELA, BELLEY M.
PANGKAT DOS
CAPARINO, REYAN L.
DANAO, FRANCIS BERNARD R.
DANAO, RENALYN V.
DEJUCOS, RONALYN E.
DELA CRUZ, RICO B.
DELLAMAS, JENNY
FRAYRES, ARNEL T.
RAMIREZ, ROMMEL JR. A.
RAMOS, ARISTON A.
PANGKAT TRES
RAMOS, CHRISTOPHER D.
RAPSING, ROSALIE B.
REGALA, MARK JHAN F.
REGALA, ROVIC V.
RINOS, ERVIN MATHEW V.
ROMBLON, RENZO X.
ROQUERO, JENNELYN V.
SESE, JOVAL X.
SIA, STANLEY JR. R.
PANGKAT QUATRO
SORIANO, RANDEL T.
TARUCAN, GLENDON R.
TARUCAN, HAZEM P.
TOBONGBANUA, JONARIE I.
TULAG, ERWIN S.
TUMBAGA, MYLENE A.
TUPAZ, VALENTINA R.
VERANO, DARRYL L.
VICENTE, ALJON V.
VILLAFLOR, MIKE WILLIAM L.
PANGKAT CINCO
ROXAS, NOEL JR. V.
RUBISO, JOHN PAUL R.
RUGAS, ALEX G.
SABALLEGUE, CHARLOTTE MAE A.
SINAGOTE, RONEL C.
TERANA, JOSHUA JAKIN
TORRES, ANALIZA Q.
VICENTE, RUTHELMO JR. V.
VICENTE, DANTE JR. A
MAGDALA NG:
 WHITE BOARD
 WHITE BOARD
MARKER NA ITIM
PALITAN
NG
PAPEL!
LAGYAN NG
IWINASTO NI:
Iwasto
NATIN!
IPASA ANG
PAPEL
PANGKATAN
SA
MIDTERM
PANGKAT UNO
AGUILLON, CARLO T.
ANONUEVO, ISAGANI JR. D.
ANTONIO, JOEY R.
ARANA, ELMER BENIDICT C.
ATACADOR, KIER A.
BALBADA, RONALYN A.
BALBUENA, MARK I.
BARRUN, MARK ANTHONY C.
BENOLAC, ALBERT BRIAN C.
PANGKAT DOS
CASIDAR, JANUS RAMON G.
DANAO, ARCHIE R.
DEMETILLO, JAY TRIE D.
EREBETE, MARLO C.
ESPARES, JOSE JR. V.
ESPINOSA, CARL HANZEL M.
FRANCISCO, JERALD N.
GARGANTA, REX D.
GENORGA, MARGIELYN I.
PANGKAT TRES
GOMEZ, JOHN CRIS V.
GORPIDO, DIANA MARIE E.
GUTIERREZ, HENRY JR. V.
HONRUBIA, MIKKO B.
LANCETAS, MARVEN P.
MANLAPAZ, RIZALYN D.
MARCAIDA, BAYRON M.
MARTINEZ, JOSEPH MIKO S.
MASONG, JERALD D.
PANGKAT QUATRO
MEDINA, MARJUN B.
MIRA, JENNELYN E.
NOBLES, NORIEL G.
OLIVA, LINO D.
OMELAN, JONEL V.
OMPOC, JOEL A.
RIZA, RONALD
ROBESO, GEROME H.
RONDINA,ALMA V.
PANGKAT CINCO
ROXAS, NOEL JR. V.
RUBISO, JOHN PAUL R.
RUGAS, ALEX G.
SABALLEGUE, CHARLOTTE MAE A.
SINAGOTE, RONEL C.
TERANA, JOSHUA JAKIN
TORRES, ANALIZA Q.
VICENTE, RUTHELMO JR. V.
VICENTE, DANTE JR. A
MAGDALA NG:
 WHITE BOARD
 WHITE BOARD
MARKER NA ITIM