6.

Testu iruzkina
1876ko uztailaren 21ko Legea
6. testua. 1876KO UZTAILAREN 21EKO LEGEA
 
Alfonso XII.a, jainkoaren graziaz Espainiako errege konstituzionala denak, honako hau ikusi eta ulertzen
duzuen guztioi jakinarazten dizue:
Gorteek honako hau agindu dutela eta guk berretsi dugula:

1.artikulua. Legeak deitutakoan arma zerbitzura joateko eta norberaren ondasunen proportzioan
estatuko gastuetan laguntzeko betebeharrak ezarri dizkie Konstituzioak espainiar guztiei eta
betebehar horiek, eskubide konstituzionalak hedatzen diren bezala, Bizkaia, Gipuzkoa eta Arabako
biztanle guztiei hedatuko zaizkie, nazioko gainerako biztanleei bezalaxe.

2. artikulua. Aurreko artikuluan xedatutakoaren kariaz, aipatutako hiru probintziak behartuta daude
(…), armadako soldadualdi arrunt eta berezien kasuan, Legeen arabera dagokien gizonezko kupoa
aurkeztera.

3. artikulua. Era berean, (…) Bizkaia, Gipuzkoa eta Arabako probintziak behartuta daude estatuko
aurrekontu orokorretan esleitutako kontribuzio, errenta eta zerga arrunt eta bereziak ordaintzera,
dagokien proportzioan eta gastu publikoetarako erabiltzeko.

4. artikulua. Gobernuari baimena ematen zaio, dagokion egunean Gorteei berri emanaz, 1837ko
irailaren 19ko eta 1841eko abuztuaren 16ko legeak eta urte bereko urriaren 29ko dekretua kontuan
hartuz, Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiko probintzien onespenarekin eta egokitzat jotzen badu, lehenengo
foru araubidean eskatzen dituzten erreforma guztiak onartzeko, Euskal Herriko herrien ongizaterako
nahiz nazioaren gobernu onerako eta segurtasunerako badira.

Jauregian, 1876ko uztailaren 21ean.- Ni, Erregea.- Antonio Canovas del Castillo Ministro Kontseiluko
Presidentea.   Gaceta de Madrid 1876ko uztailak 25
1) Testuaren sailkapena:

Testu mota: Lehen mailakoa da, juridikoa: dekretua hain zuzen eta
gaiaren arabera izaera politikoa du.

Non eta noiz idatzia: Madrilen, 1876ko uztailaren 25ean.

Egileak: Madrilgo Gorteak, erregeak eta Canovas del Castillok

gobernu-buruak berretsita.

Nori zuzendua eta xedea: Testu publikoa Espainiako nazioari

zuzendua.
Xedea Euskal probintzien eta Espainia gainontzeko lurraldeei
ezagutuaraztea
2) Testuaren azterketa
• Alfonso XII. Erregealdiko testu honen bitartez eta 1.artikuluan agertzen
den bezala, Euskal Herriak galduko ditu, soldadutza eta zergei zegokionez oraindik
gordetzen zituen berezitasun edo pribilegioak. “ arma zerbitzura joateko eta
norberaren ondasunen proportzioan estatuko gastuetan laguntzeko betebeharrak
(…) Bizkaia, Gipuzkoa eta Arabako biztanle guztiei hedatuko zaizkie”.

• 2. artikuluan eta soldadutza sistema berriari dagokionez, aipatzen da

Legea indarrean jartzen denean hiru probintziek bidaliko beharko duten soldadu
kopuru edo kuotari (20-30 urteko kintoak) buruz, egoera arruntz zein berezietan.
Horrela borondatzekoa zen prestakizuna derrigorrezkoa bihurtuko da.

• 3. artikuluan, finkatuko da zein izan beharko duen Euskal probintzien

Kontribuzioa edo diru-kopurua, estatu gastuetan laguntzeko.

• 4.artikuluan, eta lege honen bitartez konsideratzen da , 1837ko irailaren ,

1841 abuztuan eta urte bereko urriaren 29ko dekretuetan eskatzen ziren Foru-
Sistemaren erreformak gauzatzen direla, Euskal Herria nahiz nazzioaren onerako:
“erreforma guztiak onartzeko, Euskal Herriko herrien ongizaterako nahiz
nazioaren gobernu onerako eta segurtasunerako badira”.
3) Testu ingurua.:
• 1876ean Errestaurazio garaian Alfonso XII. Errege zela, amaiera emango zaio Hirugarren Gerra
Karlistari. Hirugarren Gerra Karlista 1872an hasi zen, urte hartan, karlistek botere hutsune hartan aukera
ona ikusi zutelako Karlos VII.a, Espainiako tronuan ezartzeko.
• Lau urte lehenago lehenago 1868ko Iraultza gertatu zen, liberal moderatuek boterea galdu zuten
eta Isabel II.ak alde egin behar izan zuen. Euskal karlistak altxamendu militarra prestatzen hasi ziren,
beraien ustez, Carlos VII.a euren kandidatua, Savoiako Amadeo baino egokiagoa zelako Espainiako
errege izateko.
• Euskal karlisten helburua , Karlos VII. Espainiako tronuan jarri eta foruak bere osotasunean
berrezartzea zen. Altxamendu karlistak, hiruburetan izan ezik, arrakasta handia izan zuen Euskal Herrian.
• 1874an Kantonalismoari aurre egin ondoren, eta Errepublikaren porrotaren ondoren
Martinez Campos jeneralak Alfonso XII.a izendatzen duenean errege, armada liberala asko indartuko da
Karlisten armadari aurre egiteko. Gainera sektore kontserbadore asko (liberal moderatuak, eliztarrak,
katolikoak) hasieran karlismoaren alde jarriko zirenak, Alfonso XII. errege berriaren alde egingo dute.
• 1875an ondoren Karlismoaren indarra Euskal Herrira mugatuta geratuko zen, eta 1876an, 1839an
ez bezala (Lehenengo Gerra karlista hitzarmen batekin bukatu zen), karlistak erabat garaituak izan ziren.
• Lege honek bete egingo zuen 1839ko urriaren 25eko legean xedatutakoa, eta kenduko ditu 1841ko
urriko Legearen ondoren euskal foru-sisteman indarrean gelditzen diren pribilegioak, baita amaiera
emango dio aurreko legeetan hasitako foruen erreforma batasun konstituzionala lortzeko.
Harrezkero derrigorrezko soldadutza ezarri (“hiru probintziak behartuta daude (…), armadako soldadualdi
gizonezko kupoa aurkeztera.”) eta zerga-abantailak indargabetuko ziren : (“Bizkaia, Gipuzkoa eta
Arabako probintziak behartuta daude estatuko aurrekontu orokorretan esleitutako kontribuzio,
errenta eta zerga arrunt eta bereziak ordaintzera”.)
Urte betera 1877an foru-batzarrak eta diputazioak desagertu ziren eta horren ordez Probintzia
diputazioak sortu ziren.
• Lege honek izugarrizko haserrea sortuko zuen Euskal Herrian . Karlisten kontra borrokatutako
liberal asko foruzaleak ziren eta pentsatzen zuten, karlistak garaituak izan arren Madrilgo gobernuak ez
zituela foruak kenduko. Liberal foruzale hauek Foruen defentsa bizia egin zuten Madrilgo
Gorteetan.
•Hori dela 1878an, Aldundien eta Gobernuaren arteko negoziazioen ondoren “Kontzertu
Ekonomikoaren Legea” adostu zuten. Lege horri esker lortuko ziren, handik aurrera Euskal
probintziek izango zuten zerga eta administrazio autonomia.
Euskal burgesiak gogo onez onartu zuen legea euren negozioentzat zekarren abantaiengatik.

4) Testuaren garrantzia
•1876ko uztailaren 21ko legearen garrantzia nabarmendu behar da. Zerga eta soldadutza
pribilegioak eta foru-erakundeen desagerpena, Foru-sistemaren bukaera suposatuko duelako .
•Baina 1878 Kontzertuen Ekonomikoen Legeak arindu egin zuen egoera, Euskal probientziek
Kupoa urtero ordaindu beharko zioten Madrilgo gobernuari, baina jarraitzen zuten autonomia
administratibo eta fiskal handia izaten, gero oso garrantzitsua izango zena bere garapen politiko
eta ekonomikorako.