FILIPINO 4

QUARTER 4
WEEK 7

Marinelle M. Mendoza
Teacher-III
Pangungusap sa Rad y o : Iba ' t Ibang
Uri at Est ilo
Pagpapakilala
Ang mga uri ng
pangungusap Pagkaka roon
ng baryasyon
Pag sa sama - sama ng mga uri
ng pangungusap
Pagsasanay sa p aggami t ng iba ' t ibang uri ng
pangungusap Pagtatapos
Pagpapakilala
Ang pagsasagawa ng radio b roadca st ay isang
mahalagang bahagi ng media. Sa pamamagi tan ni t o,
nakakatugon ang mga tagapakinig sa kanilang
pangangailangan sa impormasyon at ent ert ainmen t .
Ng u ni t hindi lamang bast a-ba st a da pa t magbigay ng
impormasyon o magpakawala ng musika. Kailangan
ding isaalang-alang ang ur i ng p angu ng us a p na
gagami tin upang mas maintindihan ng mga tagapakinig
ang mensahe na ibinabahagi .

Sa pre senta syong i to , tatalakayin natin ang kahalagahan

ng p aggami t ng iba't ibang ur i ng pang u ng us ap sa
pagsasagawa ng radio broadca st.
Ang mga ur i ng
Maang
p u ng
yr oong usuraipng pangungusap: pasalaysay,
t a t long
patanong, at p adamdam. Ang pasalaysay ay ginagami t
up ang magbiga y ng imporma sy on o k w en t o . Halimbawa,
ang bali ta ay isang ur i ng pasalaysay na nagbibigay ng
mga kasalukuyang pangyayari. Samantala, ang patanong
naman ay ginagami t upang magtanong o mag - u d y ok ng
kaisipan. Halimbawa, "Ano ang i yong o pinyon tu ngkol sa
i syung ito?". Ang padamdam naman ay ginagami t up ang
magpaki ta ng damdamin o emosyon. Halimbawa, sa
pagbabali ta ng isang trahedya, maaaring gami t in ang
padamdaming p ang u ng us a p up ang maipakita ang
pakikiramay.

Sa pamamagi tan ng p aggami t ng tamang uri ng

pangu ngus ap, mas nagiging malinaw at e p ek t ibo ang
mensahe na ibinabahagi sa radio broadca st .
 Pagkakaroon ng
baryasyon
Ang p aggami t ng iba't ibang ur i ng pang u ng us ap ay
nakakatulong up ang magkaroon ng baryasyon sa
pagsasagawa ng radio b roadca st . Sa pamamagi tan ni t o ,
hindi lamang nagiging interesante ang pagpapahayag ng
mensahe, kundi nakakapagbigay din i t o ng kaibahan sa
ba w a t programa . Halimbawa, sa isang programa tu ngkol
sa balita, maaaring gami t in ang pasalaysay na
p ang ung us ap. Samantala, sa isang programa tu ngkol sa
musika, maaaring gami tin ang padamdaming
p ang ung us ap up ang ip akita ang kahalagahan ng musika
sa buhay ng mga t agapakinig.

Sa gani t ong paraan, mas nagiging engaging a t

entertaining ang pagsasagawa ng radio br oadca st .
Pag s as ama- s ama ng mga ur i
ng p ang u ng us a p
Hindi lamang da p at mag - foc us sa p aggami t ng isang uri
ng p ang u ng us a p sa pagsasagawa ng radio broadca st.
Maaari ding pagsamahin ang iba't ibang uri ng
p ang ung us ap up ang magkaroon ng magandang
komposi syon. Halimba wa, sa pagbabali ta ng isang
trahedya, maaaring gami t in ang pasalaysay na
p ang ung us ap upang i - de s c r ibe ang pangyayari. Sa
p ag t a t a pos naman ng balita, maaaring gami t in
ang padamdaming pang ung usa p upang
magpaki ta ng pakikiramay sa mga biktima.

Sa gani t ong paraan, nagiging mas malinaw at

e p ek t ibo ang mensahe na i pinaparating sa mga
t agapakinig.
Pag sas anay s a paggamit ng
iba' t ibang uri ng pangungusap
Upang matul ungan ang mga tagapakinig na mas
maintindihan at masanay sa p aggami t ng iba't ibang ur i
ng p ang ung usap sa pagsasagawa ng radio broadca st ,
maaaring magbigay ng mga pagsasanay o aktibidad.
Halimbawa, maaaring magpaki ta ng mga halimba wa ng
iba't ibang ur i ng p ang u ng us a p at hilingin sa mga
t agapakinig na mag - iden t if y k ung aling ur i i t o. Maaari
r in silang bigy an ng mga sample s c r i pt at hilingin na
gami tin
nila ang tamang ur i ng p angu ng us a p sa pagbabasa ni to.

Sa gani t ong paraan, mas nagiging natural at effo rt le ss

ang p aggami t ng iba't ibang uri ng p ang ung us ap sa
pagsasagawa ng radio broadcast.
Pag t at apo s
Sa pamamagi tan ng p aggami t ng iba't ibang ur i ng
p angu ng us ap sa p agsasagawa ng radio broadca st , mas
nagiging malinaw, e p ek t ibo , engaging , at en tertaining
ang mensahe na ibinabahagi sa mga tagapakinig. Kaya
naman, mahalaga na isaalang-alang i t o sa baw a t
prog rama o s egmen t ng radio broadca st . Sa gani t ong
paraan, mas magiging succe ssf u l ang pagpapahayag ng
impormasyon at en t e rt ainmen t sa pamamagi tan ng radio
broadcast.

Ma r aming salamat p o sa iny ong pakikinig!

B u od ng Teler ad y o : Pag p ap akilig s a
mga Tainga
A ng Kahalagahan ng B uod ng
Telerad yo Ano ang Telerad yo?
Ang Kahalagahan ng Teleradyo sa mga
Tagapakinig A ng B uod o Lagom ng Tek stong
Sc ript
Paano Magbiga y ng B u od o Lagom ng Tekstong Sc ript sa
Teleradyo? Mga Halimba w a ng B u od o Lagom ng Tekstong Sc ript
sa Teleradyo
Ang Kahalagahan ng Buod ng
Teleradyo
Ang t eler ady o ay isang mahalagang bahagi ng at ing
p ang - a r a w- a r a w na b uhay. I t o ay isang ur i ng rady o na
nagbibiga y ng im po rma sy on , balita, mus ika, at iba pa sa
pamamagit an ng pagpa palabas ng mga pr og r ama . Sa
dami ng im p o r ma sy ong ipina pakala t ni t o , mahalaga na
magbiga y ng b u od o lagom ng t ek st ong s c r i pt upang
mas maintindihan ng mga tagapakinig ang nilalaman ng
ba w a t pr og r ama .

Sa pamamagitan ng pagbibiga y ng b u od o lagom ng

t ek st ong s c r i pt , hindi lang napapadali ang pag - u na w a ng
mga tagapakinig sa nilalaman ng pr og rama , k undi
nakakatipid din i t o ng oras. Hindi na kailangang makinig
ng b u ong pr og rama para malaman ang kahulugan ni t o
dahil nasa b u od na i t o .
 Ano ang
Teleradyo?
Ang t eler ady o ay isang ur i ng radyo na nagpapalabas
ng mga pr ogr ama sa pamamagit an ng t elebisy on . I t o
ay nagbibiga y ng balita, mus ika , im po r ma sy on , at iba
pa .
Ma yr oong mga pr og r ama sa tele rady o na nakatuon sa
mga balita , sp o rts , mus ika, a t iba p ang mga paksa . Ang
mga pr og r ama na i t o ay nakakatulong sa pagbibiga y
ng im po rma sy on a t aliwan sa mga taga pakinig .

Ma yr oong iba't ibang ur i ng pr og r ama sa tele rady o tu lad

ng talk s ho ws , dr ama, a t comed y . I t o ay nagbibiga y ng
iba't ibang ur i ng en te rt ainmen t pa ra sa mga
t aga pakinig . Sa pamamagit an ng t ele r ady o , mas
napa palawak ang kaalaman at inte re s ng mga
t agapakinig sa iba 't ibang mga paksa.
Ang Kahalagahan ng
Teleradyo sa mga
Tagapakinig

Ang t eler ady o ay isang mahalagang bahagi ng p ang -

a r a w- a r a w na buhay ng mga tagapakinig . I t o ay
nagbibigay ng im po r ma sy on tungkol sa mga pangya yari
sa bansa at sa b u ong m undo . Ma yr oon din i t ong mga
pr og r ama na nakatuon sa mga isyu sa lipunan at k ultur a.
Sa pamamagitan ng tele rad y o, mas napapalawak ang
kaalaman ng mga t agapakinig a t mas nagiging up da t ed
sila sa mga pangya yari sa paligid .

Bukod sa im po rma sy on , nakakatulong din ang

t ele r ad y o sa mga t agapakinig sa kanilang pang - a r a w -
a r a w na buhay. Ma yr oong mga pr og r ama sa tele rady o
na nakatuon sa mga katanungan a t pr oblema ng mga
t aga pakinig . Sa pamamagit an ng pagbibiga y ng pa y o at
s olusy on, mas napapagaan ang kanilang mga pas akit
at nagkakaroon sila ng mga ideya para sa mga
susunod na hakbang.
 Ang Buod o Lagom ng
Tekstong Script

Ang b u od o lagom ng t ek st ong s c r i pt ay isang maikling

bersy on ng nilalaman ng isang pr og rama sa teler ad y o .
I t o ay naglalaman ng pinakamahahalagang imp or ma sy on
at detaly e ng pr og r ama . Sa pamamagitan ng b u od o
lagom ng t ek st ong s c r i pt , mas madali nang maintindihan
ng mga taga pakinig ang nilalaman ng pr og r ama .

Ang b u od o lagom ng t ek st ong s c r i pt ay ginagamit sa

mga pr og rama sa teler ad y o up ang magbigay ng
maik s ing p ag susur i o pr e v ie w ng pr ogr ama . I t o ay
nakakatulong sa mga taga pakinig na magpasya k ung
g ust o nilang makinig ng b u ong pr ogr ama o hindi. Bukod
di t o , nakakat ipid din i t o ng o ras dahil hindi na
kailangang makinig ng b u ong pr og rama para malaman
ang kahulugan ni t o .
Paano M agbigay ng Buod
o Lagom ng Tekstong
Script sa Teleradyo?
Ang pagbibiga y ng b u od o lagom ng t ek st ong s c r i pt sa
t ele r ad y o ay hindi gaanong komplikado . Una,
kailangan mong pakinggan ang pr og r ama a t alamin
k ung ano ang pinakamahahalagang im po rma sy on at
detalye ni t o .
Pangalawa, isulat ang mga im po r ma sy ong i t o sa
maikling paraan. Maaari mong gamit in ang mga b u lle t
p oin ts o n u mbe r ing up ang ma s madaling
maintindihan ng mga tagapakinig .

Im p o rt an t e rin na magbiga y ng s a pat na kaalaman

tu ngkol sa pr og r ama sa t ele r ady o , tulad ng pangalan
ng ho st , pe ts a a t oras ng pagpapalabas, at iba pa . Sa
gani t ong paraan, mas maaaring magpakita ng int ere s
ang mga t agapakinig at mas magiging malina w ang
nilalaman ng pr og rama .
Mga Halimbawa ng Buod o Lagom ng
Tekstong Script sa Teleradyo

Narito ang ilang halimbawa ng b u od o lagom

ng t ek st ong s c r i pt s a teleradyo:

1.Balita: Sa programa na ito, ipapakita namin s a in yo ang

mga pang unahing balita s a bans a at s a b u ong mu ndo .
Makikinig kayo ng mga ulat tu ngkol s a politika,
ekonomiya, at kahirapan.

2.M us ika : Sa programa na ito, magkakaroon tayo ng

is ang e sp esyal na g u e st art ist na mag p e - p e r fo r m ng
kanilang mga awit in. Makikinig kayo ng
magagandang tu g tu gin mula s a iba't ibang genre ng
mus ika .

3.Talk Sho w : Sa prog rama na ito, p ag - uus a p an natin ang

mga katanungan at pr oblema ng ating mga tagapakinig.
Magbibiga y kami ng pa yo at s ol usy on up ang
matu lu ngan kayo s a in yong mga pas akit.

Sa pamamagitan ng mga halimba wang ito , ma s

maintindihan ng mga tagapakinig k u ng paano ginagamit
ang b u od o lagom ng t ek st ong s c r i pt s a mga
prog rama s a teleradyo.
Labanan ng mga Kais ipan: Pag -
Ob s e r ba sa mga Debater
Ang Kahalagahan ng Ob se r ba sy on sa
Deba t e Ano ang Ob se r ba sy on sa Deba t e ?
Mga Bene p i sy o ng Ob se rba sy on sa
Deba t e Paano Mag - Ob s e rv a sa Deba t e ?
Halimba w a ng Ob se rba sy on sa Deba t e
Pag papahalaga sa Ob s e rbasyon sa
Debate
Ang Kahalagahan ng
Obs erbasyon sa
Deba e te, mahalaga ang pagkakaroon ng
Sa ba w a ttdeba
obserbasyon up ang mas maintindihan ang mga
po s i syon at a r gu men t o ng ba wa t panig. Sa
pamamagi tan ng obserbasyon, maaring makita ang mga
mali o kulang na arg u men to at magkaroon ng
o p ortu nidad na magdagdag ng karagdagang
impor masyon up ang ma p ab ut i ang pos i syon ng isang
indibid wal .

B ukod di t o , ang obserbasyon ay nagbibiga y ng

o p ortu nidad para sa p agb u o ng mas matatag na
a r g umen t o at mas malalim na p ag - u na w a sa mga isyu.
Sa gani t ong paraan, mas maii wasan ang pagkakaroon
ng maling in terpretasy on sa mga posi syon at
a r g umen t o ng kalaban.
Ano ang Obserbasyon
s a Deba t e ?
Ang obserbasyon sa debate ay ang proseso ng
pagmamasid at pag - aaral ng mga argumento at
posisyon ng bawat panig . Ito ay ginagawa upang
magkaroon ng mas malalim na pag - unawa sa mga isyu
at magkaroon ng oportunidad na magdagdag ng
karagdagang impormasyon upang mapabuti ang
posisyon ng isang indibidwal .

Halimbawa ng obserbasyon sa debate ay ang

pagpapakinggan ng bawat panig at pag - aaral ng mga
argumento at posisyon nila. Maari rin itong magpakita ng
pagsusuri sa mga datos at impormasyon na ibinibigay
ng bawat panig upang mas mapabuti ang posisyon ng
isang indibidwal .
M ga B enepisyo ng
Obs erbasyon sa Debat e
Ang obserbasyon sa deba te ay nakakatulong sa p agb u o
ng mas matatag na a r gu men t o dahil sa pagkakaroon ng
mas malalim na p ag - u na w a sa mga isyu. Sa
pamamagi tan ni t o , mas maii wasan ang maling
interpr etasyon sa mga posi syon at ar gumen t o ng
kalaban.

B ukod di t o , nakakatulong din i t o sa p ag - u na w a sa

po s i syon ng kalaban at sa pro se s o ng p agb u o ng sariling
po s i syon . Sa gani t ong paraan, mas maiiwasan ang
personal na atake sa kalaban at mas magiging
pr od u k t ibo ang di skusyon.
P aano M ag- Obs erv a s a
Deba e?serba sa debate, mahalaga ang
Para magt- ob
pagpapakinggan ng ba w a t panig at pag-aaral ng mga
a r gu men t o at po si syon nila. Maa r i rin i t ong magpaki ta
ng p ag susur i sa mga da to s at impormasyon na
ibinibiga y ng ba w a t panig up ang mas ma pab uti ang
posi syon ng isang indibid wal .

B ukod di t o , mahalaga rin ang pagkakaroon ng malawak

na kaalaman sa mga isyu upang mas mai wasan ang
maling in terpre ta syon sa mga pos i syon at ar gu men to ng
kalaban. Sa gani t ong paraan, mas magiging pr od u k t ibo
ang di skusyon at mas maiiwasan ang personal na atake
sa kalaban.
Halimbaw a ng Ob se rbasyon
s a Deba t e
Isang halimba wa ng obserbasyon sa deba t e ay ang
pagpapakinggan ng ba w a t panig at pag-aaral ng mga
a r gu men t o at po si syon nila. Maa r i rin i t ong magpaki ta
ng p ag susur i sa mga da to s at impormasyon na
ibinibiga y ng ba w a t panig up ang mas ma pab uti ang
posi syon ng isang indibid wal .

Sa pamamagi tan ng obserbasy on, maaring makita ang

mga mali o kulang na a rgu men to at magkaroon ng
o p o rtu nidad na magdagdag ng karagdagang
impormasyon upang ma pab uti ang pos i syon ng isang
indibid wal . B ukod di t o , nakakatulong din i t o sa p ag -
una wa sa pos i sy on ng kalaban at sa pr os e so ng p agb u o
ng sariling po si sy on .
Pag papahalaga s a
Ob serbasyon sa Deba t e
Mahalaga ang pagpapahalaga sa obserbasyon sa
deba te para sa mas pr od u k t ibong di skusyon at p agb u o
ng a r g umen t o. Sa pamamagi tan ni t o , mas maiiwasan
ang personal na atake sa kalaban at mas magiging
malalim ang p ag - u na wa sa mga isyu.

B ukod di t o , ang obserbasyon ay nagbibiga y ng

o p ortu nidad para sa p agb u o ng mas matatag na
a r g umen t o at mas malalim na p ag - u na w a sa mga isyu.
Sa gani t ong paraan, mas maii wasan ang pagkakaroon
ng maling in terpretasy on sa mga posi syon at
a r g umen t o ng kalaban.
Pang ung us ap s a Pakikipagdebat e:
Is ang Gabay s a Pag papahayag ng
O pinyon
Ang Kahalagahan ng M ga Uri ng Pang ung us ap sa
Pakikipagdebat e Ano ang mga Uri ng Pang u ng us a p ?
Pang ung usap na Pat anong
Pang ung usap na
Pas alaysay Pang ung usap
na Pauto s
Paggamit ng M ga Uri ng
Pang ung usap sa
Pakikipagdebat e
Ang Kahalagahan ng M ga Uri ng
P angungus ap s a
Pakikipagdebate
Ang pakiki pagdebate ay isa sa mga paraan upang
maipahayag ang sariling opinyon tu ngkol sa isang isyu.
Sa gani t ong paraan, mahalaga na malaman k u ng paano
magami t ng w a st o ang mga uri ng p ang ung usap up ang
mas maging e p ek t ibo ang pagpapahayag ng ar gumen to .

Halimbawa, ang p aggami t ng mga pang ung usa p na

pa t anong ay nakakatulong upang magkaroon ng
interaksyon sa pagi tan ng dalawang panig. I t o ay
nagbibigay ng pagkakataon upang magbiga y ng
karagdagang impormasyon at magpali wanag ng
po s i syon sa i syung pinagtatal unan.
 A no ang mga Uri ng
Pangungusap?

Ma yr oong iba't ibang ur i ng p angu ng us a p tu lad ng

p angu ng us ap na patanong, pasalaysay, p aut os , at iba pa.
Ang p ang ung usa p na pa tanong ay ginagami t upang
mag t anong o h umingi ng impormasyon. Halimbawa ni t o
ay 'Ano ang i y ong o piny on tu ngkol sa i syung i to?'

Sa kabilang banda , ang p ang ung usa p na pasalaysay ay

ginagami t upang magbigay ng impormasyon o detal ye
tungkol sa isang bagay. Halimbawa ni t o ay ' Noong
nakaraang linggo, naglabas ang pamahalaan ng bagong
poli siya tungkol sa p ag p a p atup ad ng quarantine.'
Pangungusap na Patanong
Ang pangungusap na patanong ay isa sa mga uri ng
pangungusap na ginagamit sa pakikipagdebate . Ito ay
nagbibigay ng pagkakataon upang magtanong o
humingi ng impormasyon tungkol sa posisyon ng
kalaban.

Halimbawa , sa isang debate tungkol sa kung dapat ba

bang magkaroon ng mas mahigpit na batas sa
pagbabawal ng paggamit ng plastic bags , maaaring
gamitin ang pangungusap na patanong na 'Paano mo
maipapakita na hindi epektibo ang kasalukuyang batas
sa pagbabawal ng paggamit ng plastic bags ?' upang
mapilit ang kalaban na magbigay ng konkretong datos at
impormasyon sa kanilang argumento .
Pangungusap na Pasalaysay
Ang p ang u ng us ap na pasalaysay ay isa rin sa mga uri ng
p ang ung us ap na ginagami t sa pakiki pagdeba te. I t o ay
ginagami t upang magbigay ng impor masyon o detalye
tu ngkol sa isang bagay.

Halimba wa, sa isang debate tungkol sa k ung da pa t ba

bang magkaroon ng mas mahig p i t na batas sa
pagbaba wal ng p aggami t ng p la st ic bags, maaaring
gami tin ang pang u ng us ap na pasalaysay na ' Noong
nakaraang taon, nakapagtala ang De p art men t of
Envi ronment and Natural Resources ng 1.8 mil y ong
t oneladang basura sa Me tr o Manila k ung saan 20 % ni t o
ay pla st ic bags.' upang patunayan na malaki ang e p ek t o
ng p aggami t ng plast ic bag s sa kalikasan.
Pangungusap na Pautos
Ang pang u ng us ap na p a ut os ay isa rin sa mga ur i ng
p ang ung us ap na ginagami t sa pakiki pagdeba te. I t o ay
ginagami t up ang magbigay ng ut os o hiling sa kalaban.

Halimbawa, sa isang debate tungkol sa k ung da pa t ba

bang magkaroon ng mas mahig p i t na batas sa
pagbaba wal ng p aggami t ng p la st ic bags, maaaring
gami tin ang pang u ng us ap na p a ut os na 'Sana ay bigyan
mo ng pansin ang ep ek t o ng p aggami t ng p la st ic bags
sa kalikasan.' up ang map ili t ang kalaban na magbiga y
ng s ol usyon sa problemang i t o .
Paggamit ng M ga Uri ng
Pangungus ap s a
Pakikipagdebate
Ang mga uri ng p ang ung usap ay mahalaga sa
pakiki pagdeba t e dahil i t o ay nakakatulong upang mas
maging e p ek t ibo ang pagpapahayag ng ar gu men t o. Sa
pamamagi tan ni t o , mas magiging malinaw at konk re t ong
mai papaliwanag ang pos i syon tu ngkol sa i syu.

Halimbawa, sa isang deba te tu ngkol sa k ung da p a t ba

bang magkaroon ng mas mahig p i t na batas sa
pagbaba wal ng p aggami t ng plast ic bags, maaaring
gami tin ang pang ung usa p na patanong up ang
mag t anong ng detalye tu ngkol sa posi syon ng kalaban,
p angu ng us ap na pasalaysay upang magbigay ng
impormasyon tungkol sa e p ek t o ng p aggami t ng p la st ic
bags sa kalikasan, at pang ung usa p na p a ut o s upang
magbigay ng hiling o sol usyon sa problemang i t o .