КИНЕЗИТЕРАПИЈА КАЈ СКОЛИОЗА

ВО ДЕТСКА ВОЗРАСТ

Ас. Д-р. Билјана Калчовска Ивановска,

Проф. Д-р. Ериета Николиќ-Димитрова
Завод за физикална медицина и рехабилитација
Медицински факултет, Универзитет “Св. Кирил и
Методиј’’, Скопје
 Вовед
• Сколиозата претставува деформитет на ′рбетниот столб
во фронтална рамнина, но во суштина претставува
комплексен тродимензионален деформитет на рбетот
доминација на истиот во коронарна рамнина.
• Ова заболување се јавува во детската и адолесцентната
возраст, најчесто меѓу 10 и 18 годишна возраст.
• Почесто се јавува кај девојчињата и тој однос е 2:1 во
однос на момчињата.
• Етиологијата на болеста се уште не е докрај позната, но
се смета дека причините се мултифакториелни:
нарушување во мускулниот развој, растот, хормонален
дисбаланс како и генетските фактори.
 Класификација
• Според: изгледот на коскените структури на рбетниот столб, локализацијата, аголот на кривината, возраста кога се
детектира деформитетот.
• Според изгледот на коскените структури на рбетниот столб сколиозите се делат на:
- неструктурни (функционални) сколиози кај кои постои само латерално искривување без ротација на прешленските
тела, а кои настануваат заради лошо држење на телото, инегалитет на долните екстремитети и др.
-структурни сколиози со структурни промени на рбетниот столб и кои можат да бидат идиопатски, конгенитални,
невромускулни, неврофиброматоза, мезенхимални заболувања, трауми и др.
• Според возраста се делат на:
-инфантилни ако се јават до 4 годишна возраст, почесто кај момчињата, воглавно синистроконвексна.
-јувенилни меѓу 4-тата и 10-тата година од животот, подеднакво кај двата пола, најчесто примарната кривина во
торакалниот дел, дестроконвексно.
-адолесцентни по 11 година од животот во фаза на дозревање на коските, почесто кај девојчињата и истите се
дестроконвексни.
• Според локализацијата на примарната кривина се делат на:
-цервикални-меѓу Ц1 и Ц6, ретки околу 1 %
-торакални-најчести со врв на кривината меќу Тх5 и Тх7 и конвекситет на десната страна.
-тораколумбални-почнуваат од ниво Тх4, Тх5 или Тх6 а завршуваат на ниво Л2 или Л3.
-лумбални-со локализација од Тх11 или Тх12 до Л5
• Според аголот на кривината (метода по Коб) сколиозите се делат на:
-сколиози со кривина до 20⁰ (лесни или сколиози од прв степен)
-сколиози со кривина од 20 до 40 ⁰ (средни или сколиози од втор степен)
-сколиози со кривина над 40 ⁰ (тешки или сколиози од трет степен).

Проф. Др. Славица Јандрич, Сколиози, кифози и лордози, стр. 49-64

 Дијагноза на сколиозата
• Клинички преглед

• Радиографски наод
• Стереофотограметрија
 Лекување на сколиоза
• Долготраен процес кое што може да биде конзеравтивeн и
оперативен, а каков би бил успехот од лекувањето зависи од:
-видот и локализацијата на сколиозата
-степенот на кривината
-време на јавување на сколиозата и редовноста на примена на
терапијата.
• Препораки за лекување на сколиозата во однос на големината
на сколиотичната кривина според Коб:
-кривина ˂25⁰ со процедури на физикална терапија
-кривина˃ 25⁰ физикални процедури и спинални ортози
- кривина˃ 45⁰ можност за хируршко лекување и корекција на
сколиозата.
 Цел на предавањето
• Да се прикаже конзервативниот третман со акцент на кинезитерапијата кај деца со сколиоза.
• Според SOSORT (Society on Scoliosis Orthopedic and Rehabilitation Treatment) основната цел на
конзервативниот третман е:
-да се спречи понатамошна прогресија на кривината во пубертетот (ако е можно истата и да се намали)
-да се превенираат респираторни дисфункции, што најчесто се резултат на кривината во торакалниот дел на
рбетниот столб
-да се превенираат или третираат болките во предел на рбетниот столб, што статистички почнуваат да се
забележуваат кај лица меѓу 20 и 30 годишна возраст.
-подобрување на квалитетот на живот пред се на естетскиот изглед како и негово прифаќање од страна на
пациентот.
• Специфичните цели на конзервативниот третман во текот на растот треба да се сметаат како динамична
алатка и истите треба да се адаптираат за времетраење на третманот во согласност со промените во
деформитетот, комплијансата на пациентот како и ординираните терапии.
-примарна цел: т.н. "најдобри можни" цели за пациенти кои започнуваат третман во каква и да била
клиничка состојба
-секундарни цели: компромисни цели кои доаѓаат во предвид кога примарните не можат да се достигнат.

ТАБЕЛА БР. 5 ЗА СПЕЦЦИФИЧНИТЕ ЦЕЛИ НА КОНЗЕРВАТИВНИОТ ТРЕТМАН.

Во почетниот стадиум на идиопатските функционални сколиози резултатите од лекувањето се добри, а при

појава на структурни промени истите се делумни или умерено добри. Потполно излекување во анатомска
смисла е ретко.

2011 SOSORT guidelines: Orthopedic and Rehabilitation tretatment of idiopatic scoliosis during growth, Negrini et al. Scoliosis
2012, 7:3, 6-7
 Конзервативен третман
• Кинезитерапијата како основен метод на лекување се применува првенствено кај
сколиотично држење, функционални сколиози, сколиози без фиксирана кривина и сколиози
кои покажуваат дискретен прогредирачки тек. Во сите останати случаи потребна е
комбинирана терапија каде кинезитерапијата треба да се инкорпорира како интегрален и
сложен програм на лекување на сколиозата било да се работи за конзеравтивен третман или
дел од предоперативен и постоперативен програм на лекување.
• Кинезитерапијата може да се дополни и со други физикално-тераписки постапки
првенствено со хидрокинезитерапија, работна терапија и мануелна масажа.
• Задачите на кинезитерапијата во лекувањето на сколиоза се:
-тонизирање и јакнење на истегнатите мускули од конвексната страна
-истегнување на скратената мускулатура
-воспоставување на рамнотежа на мускулатурата
-корекција на деформитетот.
• Целта на кинезитерапијата е:
-подобрување на еластичноста
-намалување на патолошката кривина
-зголемување на мускулната сила
-подигнување на општата кондиција
-создавање на балансиран мускулен корсет за одржување на добар статус на рбетниот
столб.
 Видови на вежби
• Симетрични вежби кои се применуваат при
сколиотично држење без фиксирана кривина со кои се
воспоставува рефлекс на правилно држење, а со тоа и
урамнотежено оптоварување на прешлените и билошки
стимул за правилен развој и морфологија на
прешлените.
• Асиметрични вежби кои имаат за цел мобилизација на
рбетот, истегање на скратените мускули, јакнење на
истегнатите мускули на конвексната страна . Овие
вежби можат да доведат и до влошување на
секундарните кривини доколку не се строго целни,
доколку не е добро проценета положбата на
примарната кривина или доколку во тек на вежбањето
е извршено фиксирање на дисталниот дел на кривината
Slavica D. Jandric, Skoliozi, kifozi i lordoze, Laktasi, 2012, 93-101
• Кинезитерапијата ги содржи следните вежби:
-вежби за зголемена подвижност на рбетот
-вежби за активно јакнење на мускулите на
екстензорите на грбот
-вежби за корекција на сагитална кривина на
рбетот, на лумбалната лордоза и на кифозата
-вежби за истегање на мускулите флексори на
задната ложа на надколеницата
-вежби за истегање на мускулите аддуктори на
надколеницата
-вежби рамнотежа во коре
-вежби за јакнење на абдоминалните мускули
-респираторна гимнастика
Вежби за зголемена
подвижност на рбетот:

• Вежби со кои се
постигнува зголемена
флексибилност на рбетот
со истегнување на
меките ткива, мускулите,
тетивите и зглобните
капсули
• Се изведуваат во
различни почетни
состојби: лежечка
положба, седечка,
четириножна, стоечка.
• Се инсистира на
движења со аксијална
екстензија на рбетот, т.е.
автоелонгација на истиот.
Вежби за истегање на
мускулите флексори на
задна ложа на
надколеницата
• Вежби за истегање на спино-
пелви-феморалните
мускули, мускулите на
аддукторите и задната ложа
на надколеницата
• Имаат особено значење за
т.н. ослободување на и
нејзино слободно
балансирање
• Треба да се изведуваат со
контракција на
антагонистичките мускули
• За да не дојде до
компензаторно кривење на
соседните сегменти
потребно е нивно
фиксирање со помош на
соодветна почетна позиција,
активно затегнување на
одредени мускулни групи,
мануелно фиксирање од
страна на терапевтот.
Вежби за активно јакнење
на мускулите на
екстензорите на грбот
• цел на овие вежби е
обезбедување на стабилност на
рбетниот столб во целина ,
зголемување на мускулниот
тонус и мускулната сила
• се изведуваат во лежечка
положба на стомак со предходна
аксијална екстензија на рбетот,
при што се подигнува главата од
подлогата, потоа градниот дел
рбетот со примицанја на
лопатката и рацете од подлогата
со концентрични контракции на
екстензорите на рбетот
• Во најголем број од случаите
овие вежби се со асиметрична
компонента која се постигнува
со пр. Асиметрилно
подигнување на рака, нога или
додавање на дополнителен
отпор на една рака или нога.
Вежби за корекција на
сагиталната кривина

• Корекцијата се постигнува од
една страна со вежби за
истегнување на скратените
лумбални екстензори, а од друга
страна со вежби за јакнење на
абдоминалните мускули.
• Со овие вежби се постигнува
реклинација и намалување на
инклинацијата на карлицата.
Вежби рамнотежа и вежби
за јакнење на
абдоминалната
мускулатура
Респираторни вежби

• Претставуваат составен дел

од вежбите за сколиоза.
• Се изведуваат при што
длабокиот инспириум се
изведува преку нос, додека
пак ексиприумот преку уста.
• Продолжениот експириум со
последователно
зголемениот притисок на
воздух во градниот кош води
до корекција на истиот.
• Во една сеанса
респираторните вежби не
смеат долго да се
спроведуаат за да покрај
хипервентилацијата на
белите дробови не дојде до
колапс.
 СЕАС (SEAS-Scientific Exercises
Approach to Scoliosis)
• SEAS претставува кинезитераписки програм кој се
базира на научни принципи, на континуирано
подобрување и развој на методите на лекување
публикувани во научната литература.
• Овие вежби се поставени од страна на Негрини и
сор. во 2006 година, а се изведени од школата во
Лион, Франција.
• Главни карактеристики на овој пристап на лекување
се:
-вежбите за самокорекција
-вежби за спинална стабилизација
 SEAS- Вежби за самокорекција
• Вежбите за самокорекција или т.н. тродимензионалната
самокорекција е најзначајна индивидуална тераписка
постапкакоја е насочена кон сопствениот деформитет, со цел да
се врати позицијата колку што е можно поблиску до
физиолошка нормална кривина.
• Истата ја изведува самиот пациент со помош на длабоките
спинални паравертебрални мускули, без било каква
надворешна помош како подршка, тракција и др.
• Во првата фаза се вклучува транслацијата на апексот на
кривината кон конкавитетот во фронтална рамнина, потоа во
втората фаза корекција во сагитална рамнина и на крај
деротација во хоризонтална рамнина со заеднички движења во
две спинални рамнини: фронтална транслација и зголемување
на торакалната мобилност во сагиталната рамнина.
 SEAS- Вежби за самокорекција

Без само-корекција Активна само-корекциа

 SEAS- Вежби за самокорекција
-промени на РТГ наод
Postero-Anterior Spine X-Ray
Postero-Anterior Spine X-Ray while the patient maintains active self-
correction
 SEAS- Вежби за спинална
стабилизација
• Според Duval-Beaupe (1992), големината на
сколиотичната кривина не е резултат само на
структурните промени, туку постои и постурална
компонента која го отежнува стабилизирањето на
рбетот со изедначено губење на неговото
центрирање.
• Се изведуваат вежби за јакнење на мускулите,
вежби за зголемување на мускулната издржливост
на ПВМ, абдоминаните мм, мускулите на долните
екстремитети и рамениот појас преку изведување
на изометрчки контракции .
SEAS- Вежби за спинална
стабилизација
 Цели на SEAS вежбите
• 5 клучни збора за SEAS aпликацијата:
-контрола, учење, тренинг, индивидуален
пристап, грижа и автономија
• Модерниот пристап бара секоја сесија да трае
по 1.5 час на секои 3 месеци водени од страна
на искусен физиотерпевт.
• Пациентот треба дома истите да ги повторува
по 2-3 сесии со времетраење од 45 минути
неделно, или секојдневно со траење од 20
минути.
Romano et al. Scoliosis (2015) 10:3, 10-11
 Метода на Katharina SCHROTH
• Тро-димензионален пристап во третманот
на сколиозата, резултат на
професионалната работа на три генерации.
• Според Schroth трупот е поделен на три
сегменти во кранио-каудален правец, кои
кај сколиозата попримаат клинест облик и
настанува промена на нивниот меѓусебен
однос во сите три рамнини.
 5 основни принципи на Scroth
методата
1. Активна аксијална елонгација-преку мобилизација на рбетниот столб со
само-истегнување со цел активација на ПВМ.
2. Дефлексија-пасивни и активни вежби во фронтална рамнина со цел
корекција на закривеноста на рбетниот столб, корекција на положбата и
оптеретувањето на екстремитетите.
3. Деротација-активни и потпомогнати постапки со кои клинасто изменетите и
изротирани сегменти се настојуваат да се вратат во оптимална положба, по
деротација на карлицата следат деротација на останатите сегменти од
каудално кон кранијално.
4. Фасцилитација-примена на пасивни помошни средства заедно со
екстероцептивни и проприоцептивни стимулации за олеснување на
активната корекција за време на изведување на одредени вежби.
5. Стабилизација-задржување на постигнатата корекција со помош на
изометрички мускулни контракции како на стабилната основа на трупот во
комбинација со специфични вежби за дишење би се активирала скратената
мускулатура на конкавитетот.
Slavica D. Jnadric, Skolioze, kifoze i lordoze, Laktasi 2012, 165-167
 Изведување на Scroth вежби
• Вежбите се изведуваат индивидуално во траење од 1.5 час
два пати во текот на денот.

• Мобилизација и мануелна масажа се применува секоја втора

недела.
• Вежбите дишење вклучуваат мобилизација на ребрата како и
техники на интеркостална масажа и истегнување. Со
помошни средства и вршење на локализиран притисок се
стимулира пациентот за корективно движење што има за цел
да се фокусира и концентрира на конвексната страна на
кривината.
 Изведување на Scroth вежби

• Основната корекција со Scroth терапијата

користи огледало напред и назад. Овој
постурален тренинг бара концентрација и
координација на примената на дишењето и
добро адаптирана должина и напнатост на
мускулите.
• Терапевтот овозможува подршка со
примена на отпор, асистиран притисок како
и вертебрални инструкции.