LESIOAK ETA TRAUMAK

AURKIBIDEA:
:

HAUSTURAK ETA LUZAKETAK

ZAURIAK
LESIOAK
ERREDURAK
TERMINOLOGIA KLINIKOA TRAUMATOLOGIAN

PROZEDURA DIAGNOSTIKO ETA TERAPEUTIKOAK

HAUSTURAK

- Hezur baten jarraikortasunaren eten partziala edo osoa.

MOTAK:
- Ehun bigunen egoeraren arabera: Irekia eta Itxita
- Etiologiaren arabera: Traumatikoa, Patologikoa eta
Estresa edo Nekea
- Egonkortasunaren arabera: Egonkorra eta Ezegonkorra
- Euren eten ereduaren arabera: Osatua eta osatugabea
SINTOMATOLOGIA:

- Mina
- inpotentzia funtzionala
- Deformazioa
- Angulazioa (hezur zatien ondorioz)
- Krepitazioa
- Hantura
Odol-hodien eta nerbioen haustura ere egon daiteke.
HAUSTURA OSOAK
Haustura-lerroak hezurren lodiera osoan eragiten du. Bi zati edo gehiago sortzen
dira.
MOTAK:
- Oso sinplea: Hezurren lodieran haustura dago baina ez dago zatien
desplazamendurik.
- Konpletu desplazatuak: zatiak mugitzen dira eta muskuluetan, nerbioetan eta
odol-hodietan lesioak eragin ditzakete.
- Konminutua: haustura-lerro asko eta zati asko daude.
HAUSTURA PATOLOGIKOAK
Trauma arin baten ondorioz hezur ahulduan gertatzen direnak.
Hezurren ahultasunaren kausak Osteoporosia eta Neoplasia dira.
Adineko pertsonengan gertatzen da eta aldakan eta ornoetan
kokatzen da.

Haustura patologikoa jasateko arriskua baloratzeko, FRAX

izeneko metodoa erabiltzen da.
https://frax.shef.ac.uk/FRAX/tool.aspx?lang=sp
HAUSTURA TRAUMATIKOAK
Edozein hezurretan gertatzen da intentsitate nahikoa duen traumatismoaren ondorioz.
Motak ekoizpen-mekanismoaren arabera:
- Haustura mekanismo zuzenaren bidez: hausturaren erantzule den
indarrak eragiten duen tokian gertatzen da.
- Zeharkako mekanismoaren bidezko haustura: traumatismoaren lekutik
urrun gertatzen dira. MOTAK:
- Konpresioaren bidez(A)
- Flexioz(B)
- Ebakiduraz(D)
- bira eginez edo torsioz(E)
- Trakzioz(F)
HAUSTURA TRAUMATIKOAK

Konpresioaren bidez (A): hezurra birrintzea gertatzen da.

Flexioz (B): Indarrak hezurren mutur batean eragiten du eta beste muturrak
geldi geratzen da.
Ebakiduraz (D): Gertatzen den hausturak norabide horizontala du.
Torsioz (E): Indarrek espiral batean bezala kontrako noranzkoan jokatzen
dute.
Trakzioz (F): Indarrek kontrako noranzkoan jarduten dute eta urratzea
agertzen da.
OHIKO TOKIAK

Hausturak ez dira berdin eboluzionatzen haurrengan edo helduengan.

Adin-talde bakoitzean maizago izaten dira leku batean edo bestean.
Haurretan, hauek dira normalak: epifiolisia (hazkuntza-kartilagoa),
klabikula, humeroa, besaurrea eta ukondoa, orkatila eta tibia.
Helduetan, aldaka, erradioa eta bizkarrezurra normalak dira.
Galderak: zehaztu bakoitza. Nola gertatzen den, arrazoiak, sintomak,
motak, tratamendua
HAURREN KOKAPENAK

Epifiolisia-bekua (hazkuntza-kartilagoa): Eskuko hatzen falangeetan eta

erradioaren muturrean daude. Salter eta Harrisek 4 motatan sailkatzen dituzte:
I. mota: epifisiaren askapen osoa.

II mota: fisiari eragiten dio eta erradioaren zati metafisario batek luzatzen du.

III mota: artikulazioari eragiten dio.

IV mota: artikulazioari eragiten dio eta baita metafisian ere.

HAURREN KOKAPENAK

Klabikula: jaioberrietan ohikoa da, batez ere jaioberri oso astunetan eta
fortzep bidez jaiotakoetan. 10-12 egunetan sendatzen da. Haren
tratamendua kaltetutako besoaren immobilizazioa da. Inoiz ez tratamendu
kirurgikorik.
Humeroa: ohikoena humeroaren amaiera hurbila da. Tratamendua
kontserbadorea da. 3 urtetik aurrera eta nerabezaroan ohikoa da
humeroaren diafisia.
Besaurrea: gehienak erradioaren edo kubitoaren heren urruna dira. hausturak
edo deformazio plastikoa ohikoak dira.
HAURREN KOKAPENAK

Ukondoa: haustura-lerroaren arabera hauek izan daitezke:

Humeroaren suprakondiloa: trauma ukondoaren luzapenean gertatzen da.
Alboko humeral kondiloa: Oso ezegonkorra da eta 4 eta 10 urte bitarteko
haurrengan gertatzen da.
medial humeral kondiloa
Erdiko kondiloaren abultsioa: ukondoaren luxazio batekin lotuta dago. 10
eta 13 urte bitarteko haurrengan gertatzen da.

Erradio lepoa
HAURREN KOKAPENAK

Tibia: 2 urtetik beherako haurrengan “lehen urratsen haustura” esaten

zaio. Tibiaren urruneko eremuari eragiten dio eta osatu gabe dago eta ez
dago desplazatu. Beraz, hasierako erradiografian ez da ikusten. Normalean
estropezu baten ondoren gertatzen da.

Orkatila: Gazteen Tillaux haustura ohikoa da nerabeetan eta tibiaren

epifisiaren anteroalboko zatian dago
HELDUEN TOKAPENAK

Aldaka: zutik hartutako erorketen ondorioz gertatzen dira edo

osteoporosiarekin bat-batean lotuak. Mingarriak eta desgaigarriak
dira eta ospitaleratzea behar dute.
Erradio distala: Eskuan erortzeak eragiten ditu. Haustura xehatuak
eta ezegonkorrak dira. Bere konplikazio nagusia erdiko nerbioaren
konpresioa edo artrosia da.

Bizkarrezurra: Osteoporosiaren ondorio dira. Altuera galera eta

bizkarrezurraren kurbatura normalaren alterazioak dakartza
ZAURIAK
Agente traumatiko batek sortutako ehun baten
jarraikortasunaren haustura da.
Sailkapena:
- Itxura makroskopikoa: Garbia eta Zikina
- Konplexutasun-maila: sinplea eta konplexua
- Sakonera: azalekoa, sakona, sarkorra eta zulatzailea
- Agente traumatikoak: Labankadak, Ebakiak, Kontsua,
Urraketak eta Abultsioak.
ZAURI MOTAK
ZAURI ZULATZAILEA: sortutako agente traumatikoa zorrotzakoa da. Zauria sakona da eta ez
luzea.

ZAURI EBAKIA: Alde zorrotz eta ebakitzailedun agenteek ekoizten dute. Zauria luzea da eta
ez sakona. Zuzeneko jostura ahalbidetzen du.

ZAURI KONTSUA: Agente kamutsek ekoizten dute. Zauriak ubelduta daude.

URRADURA: Marruskaduraz sortutakoa da. Erredura baten antzera jokatzen du.

ABULTSIOA: Urratuz sortutakoa da. Zauriek ehunak guztiz edo partzialki kentzen dituzte.

ZAURI KONPLEXUA: Azalaz gain beste ehun batzuei eragiten die.

AMPUTAZIO TRAUMATIKOA

Gorputz-adar baten zati bat gorputzetik bereizten da.

Odol-galera handia dakar eta pazienteak shock
hipobolemikoa aurkezten du.
Gorputz-adarra berriro txertatu badaiteke, gaixoa ospitalera
eraman behar da eta gorputz-adarra oihal batean bilduta
eduki behar da poltsa batean eta beste poltsa batean izotz
batekin.
BIHURDURA

Artikulazio baten inguruan dauden lokailuen lesioa.

Lotailuak gehiegi luzatzen direnean edo haustura dutenean, artikulazioak min egin
eta su hartzen du.
Motak:
I. gradua: Distentsioa. Lotailuak zuntzak hautsi gabe luzatzea.
II. gradua: urratze partziala. Lokailuko zuntzen bat puskatzen da.
III. gradua: Lokailuaren haustura osoa.
KONTUSIOA

Zati bigunen lesioa, objektu kamuts batekin egindako presio edo

kolpearen ondorioz.
Kontusioek hantura eta mina eragiten dituzte, eta odol-hodiak ere
kolore urdinxka hausten dira. Gainera, baliteke zauritutako
muskuluan ahultasuna eta gogortasuna sentitzea.
URRADURA

Larruazaleko lesio irekia, marruskadura batek sortua.

Oro har, larruazalaren gainazaleko geruzari baino ez dio eragiten, eta,
beraz, ez du odolik ateratzen, edo odol gutxi jariatzen du, izara
moduan.
ANPULUA

Epidermisaren igoera zirkunskribatua, besikula baten

antzeko eduki likidoa baina handiagoa duena.
HEMORRAGIA
Odol-bolumenaren zati baten galera akutua. Sailkapena:
Jatorriaren arabera:
Arteriala: presiopeko odol-jarioa, erritmikoa eta bihotzaren taupadarekin batera. Kolorea gorri
distiratsua da
zainekoa: Odol motel eta jarraitua, kolore ilunekoa.
kapilarra: presio txikiko odol-jarioa, jarraitua eta maindire formakoa.
Odola irteten den lekuaren arabera:
Kanpokoa: odola organismotik kanpora ateratzea.
Barnekoa: odola organismoaren barneko barrunbeetara ateratzen da
Kanporatuak: barne-hemorragia izanik, kanporantz ateratzen da, gorputzaren zulo natural batetik.
HEMORRAGIAK KOKALEKUAREN ARABERA

OTORRAGIA: Belarriko hemorragia. Traumatismo kranioentzefalikoari lotua. Garezurraren oinarria haustea

izaten da haren jatorria, eta likido zefalorrakideoarekin batera agertu ohi da.
EPISTAXIA:Sudurreko hemorragia. Zuzeneko kolpe baten ondorioz edo beste patologia batzuen ondorioz
gertatzen da, hala nola HTA
HEMOPTISIA:Toraxeko traumatismoak eragindako odoljarioa arnas jatorriko ahotik, eta eztul moduan
agertzen da
HEMATEMESIA: Odoljarioa digestio-hodiko ahotik, traumatismo abdominala edo bestelako patologiak
direla eta. Oka moduan agertzen da
MELENAK: Digestio-aparatuan sortzen diren uzkiko hemorragiak. Kolore beltzaxka dute eta usain txarrekoak
dira.
ERREKTORRAGIA: Ondestetik datozen uzki-hemorragiak. Kolore gorria dute.