4.

GAIA: ESPONDILOARTROPATIAK (EsA)

1. OROKORTASUNAK
● EZAUGARRI KOMUNAK
○ Agregazio familiarra
○ Mekanismo patogeniko antzekoak
○ Erlazionatuta (ez denak): edo/eta
■ HLA-B27 genearekin edo/eta
■ infekzio gastrointestinal
■ infekzio genitourinarioekin
○ Entesietan* inflamazioa:
■ artikulazio periferikoetan
■ bizkarrezurrean (espondilo = orno).
○ Adierazpen kliniko (sintoma eta zeinu) antzekoa dute.

Behcet-en eta Whipple-en gaixotasunak EZ dituzte irizpide komunak betetzen

● ASALDURA TIPIKOAK
○ Salkroileitisa (afektazio axiala): artikulazio sakroiliakoen inflamazioa.
○ Oligoartritisa:
■ < 5 artikulazio inflamazio + asimetrikoa.
○ Entesitis: entesien* inflamazioa
■ bai artikulazio perfikoetan, bai bizkarrezurrean.
■ inflamazio kronikoak denborarekin eragin:
● osifikazioa
● giltzaduren ankilosia
○ Ubeitisa:
■ ubearen (erdiko geruza baskularraren) inflamazioa.
● Gogoratu! artritis erreumatoidean kanpoko geruzak kaltetu
■ Urgentzia oftalmologikoa da
● Berehala kortikoideekin tratatu ezean→ sinekiak sortu →pupilaren
mugikortasuna kaltetu
○ Psoriasia
○ Hesteetako inflamazioa.
○ Hanturaren zeinuak 15-24 urte bitartean hasten dira

*Entesis (grekotik “enthesis”): lotailuak, zurdak eta kapsula artikularra hezurretan txertatzen den gunea, bai
artikulazio periferikoetan eta baita bizkarrezurrean ere. Entesi hauek eraso inflamatorioak pairatzen dituzte eta
denborarekin osifikatu egiten dira.

Beraz, oraingoz ikusitakoarekin, EsA vs Artritis Erreumatoide:

● EsA-k artikulazio axial eta periferikoak afekta ditzake. Artritis Erreumatoidean bizkarrezurra ondo dago.
● EsAn ubeitisak ohikoak dira. Artritis Erreumatoidean begiaren kanpo geruzak kaltetzen dira.
● TALDE HONEN BARRUAN DAUDEN GAIXOTASUNAK
○ Espondilitis ankilosatzailea: gehienbat axiala izaten da.
○ Artritis erreaktiboa (Reiter-en sindromea barne).
○ Psoriasiari lotutako espondiloartritisa/edo artritisa.
○ Hesteetako gaixotasun inflamatorioari (HGI) lotutako espondiloartritisa/artritisa
■ (Crohn eta kolitis ultzeraduna).
 ○Gaztaroan hasten den espondilitis ankilosatzailea
■ (Entesitisarekin erlazionaturiko artritisa).
○ Espondiloartritisa duten pazienteak baina aurreko taldeetan sailkatu ezin direnak.
● HLA-B27 positiboa izan arren espondiloartropatia ez diren g:
○ SAPHO sindromea:
■ Sinobitis +
■ Aknea +
■ Pustulosia (palmoplantar) +
■ Hiperostosia (entesistis kaltzifikatuak) +
■ Osteitisa
● Hezur barnea inflamatua // inf. gabe
○ Aurreko Ubeitis Akutua
■ espondiloartritis gabe.
○ Blokeo Aurikulo Bentrikulark batzuk

2. ETIOPATOGENIA (ez du aipatu, apunteetan)

2.1. FAKTORE GENETIKOA: HLA-B27 ANTIGENOAREKIN LOTURA

● Prebalenteagoa kaukasiarretan
● Espondilitis ankilosatzailea (EA) dutenen %80-90ak HLA-B27 positiboa,
● HLA-B27 positiboa duten %1-8k soilik dute EA
● HLA B27aren 12 alelo desberdin aurkitu dira
○ Arraza kaukasiarrean alelo ohikoena B2705a da
● HLA B27kpatogenian duen eragina ezezaguna da
● EZ da garapenean parte hartzen duen faktore bakarra

2.2. INGURUMEN FAKTOREAK: INFEKZIOAK

● Infekziotik gutxira / iinfikzioarekin batera hasi: artritis erreaktiboa
○ Infekzio gastrointestinalak /genitourinarioak
● Inflamazio artikularra eta infekzio arteko harreman ahula: zeharkako datuak erabiliz bakarrik antzeman
daiteke=datu epidemiologiko / serologikoen bidez.

3. KLINIKA

3.1. LOKOMOZIO APARTUKO KLINIKA

● Bizkarrezurraren, min axial inflamatorioa

○ Atsedean (gauean) mina ematen du.
○ Goizko zurruntasunari lotuta doa.
○ Ariketarekin hobetzen da, egunean zehar hobetzen da.
○ Hasiera progresiboa da, ez akutua.
○ Gizon gaztetan (40 urte baino lehenago) agertzen da batez ere espondilitisa
● Nola ezberdindu min mekanikotik?
○ atsedenean asintomatiko
○ mugitzen hasten direnean mina agertu
1. Sindrome sakroiliakoa:
● Ipurmasail inguruan ageri den minsor sakon + aldizkakoa
● Batzuetan trokanter eta izterraren atzeko aldetik jaisten da.
● Hasieran aldebatekoa→ baina denborarekin aldebikoa
● Zurruntasuna ere ageri da.
2. Bizkarrezur zerbikala:
● Atlas eta axisaren arteko artikulazioaren lesioa
● Erlazionatua
○ gaixotasunaren fase aurreratuarekin
○ artritis periferikoarekin erlazionatuta
● Garondoko mina + muin-konpresio zeinuak eragiten ditu.
● Gaixotasun aurreratuan hezurra ankilosatu → haustura erraztua (malgutasun faltagatik)
● Batez ere, bizkarrezur zerbikalaren beheko ornoak kaltetu
○ odontoide apofisiaren afektazioa ere ikus daiteke.
○ Momentu honetan intubazioa zailagoa izango da.
3. Bizkarrezur dortsala:
● Saihets-orno artikulazioen hantura mingarria
● Hauen ankilosiak hedapen torazikoa gutxitu dezake.
4. Bizkarrezur lunbarra:
● Espondiloartropatiek eremu hau bereziki erasaten dute.
● Min inflamatorioa eragiten dute
● Orno hausturak eremu honetan maizago ematen dira.
5. Artritis periferikoa:
● Orokorrean hanketan ematen
○ aldaka,
○ belauna,
○ orkatila
○ oina
● Oligoartikularra eta asimetrikoa izaten da.
6. Entesitisa:
● Espondiloartropatien oso tipikoa
● Kokapena
○ Oinak
○ kalkaneoa
○ akiles tendoia
● Tokiko mina eman

Irudia: Leku batzuetan ikusi ezin daitekeen arren intuizioagatik diagnostikatzen da.
Entesitisa garatzen zuten badugu gerta daiteke lotailua aprutzea edo kaltzifikazioa ematea.

7. Daktilitisa:
● Hatzen artiritsia + tendinitisa
● Tipikoa psoriasian
● AEn ez da ikusten
3.2. ELKARTUTAKO PROZESUAK
3.2.1. GAIXOTASUNAREN BEREZKO KONPLIKAZIOAK
● Artikulazioz kanpoko agerpenak:
○ ubeitisa,
○ hesteetako gaixotasun inflamatorioa (HGI),
○ psoriasia.
● Bihotzeko konplikazioak:
○ maiz
○ orokorrean asintomatikoa
○ Ohikoenak
■ bihotz-gu
■ arritmiak (bihotz-blokeoak ABak).
○ HLA B27rekin lotura dute.
● Biriketako konplikazioak:
○ Asintomatikoak gehienetan
○ EsA dutenen <%1ak birika goiko lobuluetako fibrosia
■ aldebikoa, orokorrean
○ Ohikoagoa AE
● Giltzurrunetako konplikazioak:
○ askotan AIEEak hartzeagatik
■ nefropatia interstiziala
■ giltzurrun-gutxiegitasuna
○ gaixotasunaren =inflamazioaren iraupenagatik
■ IgA nefropatia
■ amiloidosi sekundarioa
● Konplikazio neurologikoak:
○ arraroak. g oso garatua dagoenean soilik agertu
○ Ohikoenak nerbioerradikulopatiak
○ Kausa
■ Zaldi-buztanaren sindromea
■ Orno-muinaren konpresioa ornoen hausturengatik

UBEITISA

● Artikulazioz kanpoko agerpen ohikoena

○ Prebalentzia
■ Orokorra; %33
■ EAn %20-30 (oso bereizgarria)
■ Are-an %12-37,
■ Aps-an %7-16
■ HGIan %29
○ Prebalentzia lotuta
■ gaixotasunaren iraupenarekin
■ HLA-B27 positiboarekin
● ia %50 errepikakorrak
● EsA patroi ohikoena: aurreko ubeitis akutua da
○ alde batekoa
○ errepikakorra (AUAAE).
 ● Ubeitisa izan daiteke EsAren lehenengo adierazpena.
● KLinika
○ Begiko mina,
○ gorritasuna,
○ fotofobia
○ malko-jarioa
○ ikusmen-zorroztasun mantendua
● LARRIALDIA da
○ tto goiztiarra behar du
○ tto ezean: sinekiak → ikusmena galdu
○ tto:
■ hasieran: glukokortikoide topikoak + midriatikoak (+korikoide sistemikoa)
■ urtean>3 agerraldi = sulfasalazina/ metrotrexatua
■ nahikoa ez bada: tto biologikoak

Sailkapena: (ez du aipatu, apunteetan)

3.2.2. ESPONDILOARTRITISAREKIN HARREMAN ZUZENA EZ DUTEN BESTE KONPLIKAZIOAK

● Osteoporosia eta ondoriozko hezurren hausturak.
○ Tipikoak dira ornoen hausturak gizonezkoetan bereziki.
● Gaixotasun Kardiobaskularrak:
○ EsAa duten gaixoek biztanleri orokorrak baino probabilitate handiagoa dute gaixotasun
kardiobaskularrak izateko.
4. DIAGNOSTIKOA

● Dx atzeratua dute zailtasunagatik (Espainian 6 urte)

● Susmo klinikoa:
○ ezaugarri inflamatorioak dituen min lunbarra
○ Min honek ondorengo 4 irizpide bete behar ditu gutxienez:
■ 40 urte baino lehenago agertzea.
■ Hasiera ez akutua izatea.
■ Ariketarekin hobetzea (ez atsedenarekin).
■ Gaueko mina, atsedeneko mina izatea.
■ Goizeko zurruntasunari lotua egotea.
● Dx egiteko, pazienteak sailkatzen dira
○ EsA axiala:
■ batez ere bizkarrezurrean eragina duen EsAn
■ Ez dagozertan Rx-an sakroileitisik ikusi.
● Hauei EsA pre-erradiologikoa azpitaldea deritze.
○ EsA periferikoa:
■ batez ere artikulazio periferikoetan eragina duena.

4.1. DIAGNOSTIKO IRIZPIDEAK (ez du aipatu, apunteetan)

1. ESSG-ren EsA DIAGNOSTIKO IRIZPIDEAK:

Min lunbar inflamatorioa edo sinobitis + ondorengo bat gutxienez:

● EsA, psoriasi edo hesteetako gaixotasun inflamatorioaren familia-aurrekaria.

● Psoriasia.
● Hesteetako gaixotasun inflamatorioa.
● Uretritis / zerbizitis / beherako akutua artritisa hasi aurreko hilabetean.
● Ipurmasaileko aldizkako mina.
● Sakroileitis erradiologikoa.
● Entesopatia.

Irizpide hauen sentikortasuna %86koa eta espezifikotasuna %87koa dira.

2. ASAS-ren EsA AXIALAREN DIAGNOSTIKO IRIZPIDEAK:

>3 hilabete irauten dituen eta <45 urteekin hasten den min lunbarra + :

A. IRIZPIDE KLINIKOAK:
● Lunbalgia inflamatorioa.
● Artritis periferikoa (mediku batek diagnostikatutako egungo edo iraganekoa)
● Entesitisa
○ batez ere, Akilesen tendoiaren/oinzolako fasziaren lotuneetan
○ egunekoa edo iraganekoa
● Daktilitisa
○ mediku batek diagnostikatua
○ , egungoa edo iraganekoa
● AIEEei erantzun ona
○ AIEE dosi maximoetan hasi eta 24-48 ordutara
■ hobekuntza nabarmena
 ■ min lunbarraren desagerpena
● AF: EsA, psoriasi, ubeitis, artritis erreaktibo edo HGI
● Aurreko Ubeitisa (egungoa edo iraganekoa, oftalmologoak baieztatua).
● Hesteetako Gaixotasun Inflamatorioa (mediku batek baieztatua, egungoa edo iraganekoa).
● HLA-B 27 positiboa.
● PCR igoera min lunbarra dagoenean, eta igoera honen beste arrazoiak baztertu direnean.
B. IRIZPIDE ERRADIOLOGIKOAK:
● Sakroileitisa, Rx edo RMNn.
C. JOERA GENETIKOA
● HLA B27 positiboa
Diagnostikoa baieztatzen da baldin eta:

● Irizpide erradiologikoa + irizpide kliniko 1

● Joera genetikoa + 2 irizipide kliniko

Irizpide hauen sentikortasuna %82koa eta espezifikotasuna %84koa da.

3. ASAS-ren EsA PERIFERIKOAREN DIAGNOSTIKO IRIZPIDEAK:

Sintomak <45 urterekin hasi behar dira.

● Artritis, entesitis edo daktilitisa (beharrezko irizpidea) + ondorengo bat gutxienez:

○ Uretritis / zerbizitis / beherako akutua artritisa hasi aurreko hilabetean.
○ Sakroileitis erradiologikoa
○ Ubeitisa
○ Psoriasia
○ HGI
○ HLA B27 positiboa

EDO

● Artritis, entesitis edo daktilitisa (beharrezko irizpidea) + Ondorengo bi gutxienez:

○ Artritisa
○ Entesitisa
○ Daktilisa
○ Min lunbar inflamatorioa
○ EsAren familia historia.

Irizpide hauen sentikortasuna %75koa eta espezifikotasuna %82koa da.

4.2. ESPONDILOARTOPATIA DUEN PAZIENTE BATEN EBALUAZIOA

4.2.1. HISTORIA KLINIKOA (ez du aipatu, apunteetan)
● Sintoma hauez galdetu behar da:
○ min lunbar inflamatorioa,
○ artritisa,
○ daktilitisa,
○ orpoetako entesitisa
● Min lunbarraren hobekuntz/desagerpena AIEEen dosi maximoak hartu eta 24-48 ordutara
● Sintomen iraupena.
● AF: 1º/2º mailan
○ espondilitis ankilosatzailea ○ artritis erreaktibo,
○ psoriasi, ○ HGI
○ ubeitis,
 ● AP
○ egungo edo aspaldiko psoriasia,
○ HGI,
○ aurreko ubeitisa.
● Bestelako datuak: adina, lanbidea, alergiak, beste gaixotasunak (aurretikoak eta oraingoak), botikak…

4.2.2. MIAKETA FISIKOA (entesitiak eta daktilitisa bakarrik aipatu ditu, bestea apunteetan)

1. MIAKETA OROKORRA

2. LOKOMOZIO-APARATUAREN EBALUAZIO ESPEZIFIKOA:

● Lepoko errotazioa:
○ bizkarrezur zerbikalaren mugikortasuna neurtzen du.
○ Normala: 70º.
● Okzipuzio-paretaren tartea:
○ bizkarrezur zerbiko torazikoaren mugikortasuna neurtzen du.
○ Normala: 0 cm.
● Trago-paretaren tartea:
○ bizkarrezur zerbiko torazikoaren mugikortasuna neurtzen du.
○ Normala: > 15cm.
● Hedapen torazikoa:
○ toraxeko mugikortasuna neurtzen du.
○ Normala > 5cm.
● Shober-en maniobra:
○ bizkarrezur lunbarraren mugikortasuna neurtzen du.
○ Normal : > 4cm.
● Alboko flexio lunbarra:
○ bizkarrezur lunbarraren mugikortasuna neurtzen du.
○ Normala: >10cm.

3. ARTIKULAZIO PERIFERIKOEN ESPLORAZIOA:

● Bilatu
○ Hantura zeinuak
○ Mina,
○ Mugikortasunaren malgutasuna
○ Desitxuraketak bilatu behar dira

Hantura duten artikulazioetan puntu bat (•) ta mina ematen dituztenean gurutze bat (x) jarri ohi da, kaltetutako
artikulazioak argi edukitzeko.
 ● Zaila izaten da aldaka + artikulazio sakroiliakoa miatzea = maniobrak erabili

Artikulazio sakroiliakoak miatzeko maniobrak: Aldaken miaketarako:

● Zabaltze eta itxiera maniobrak ● Barne eta kanpo errotazioak

● Fabere-ren maniobra ● Adukzio eta abduzio maniobrak
● Laguerre-ren maniobra ● Fabere-ren maniobra
● Maleolo arteko distantzia (ea zenbat
irekitzen dituen)

4. ESTESIEN ESPLORAZIOA:

5. DAKTILITISEN ESPLORAZIOA:

● Aartritis psoriasikoaren ezaugarri bat da

● Def:: hatz edo behatz baten hantura orokorra:
○ sinobitisa,
○ tenosinobitisa
○ lotailuen txertatze lekuen inflamazioa,

4.2.3. LABORATEGIKO PROBAK

Hurrengoak eskatzen dira:

● Odol analitika:
○ VSG, PCR.
○ Oinarrizko biokimika:
■ gibeleko profila (GOT, GPT, GGT, FA, Albumina),
■ giltzurrun funtzioa (kreatinina).
○ FE, ANA (-)
○ HLA B27: kontuan izan EZ DU DIAGNOSTIKOA BAIEZTATZEN, baina LAGUNGARRIA da. Negatibo
edo positiboa izan daiteke.
 ● Gernu analisia eta sedimentua.
● Serologiak: normalean germena desagertua egongo da jada
○ ASLO:
■ estreptokokoak eragindako artritis erreaktiboaren susmoan bakarrik eskat
○ B hepatitis birusa (BHB)/ CHB / Mantoux-en proba: eskatu tto hauek hasi behar badira
■ kortikoide (baldin eta dosia ≥10mg/eguneko, >2-3 hil)
■ immunosupresore
■ tratamendu biologikoare
○ Artritis erreaktiboaren susmoan:
■ Salmonella, ■ Yersinia,
■ Brucella, ■ Campilobacter,
■ Chlamydia, ■ Parvovirus
● Likido sinobialaren azterketa orokorra:
○ artritis periferikoaren kasuan.
○ Likido inflamatorioa izango da.
→Gogoratu! Ez dago laborategiko daturik diagnostikoa ziurtatzeko.

Adibidea: Salmonella serologia positiboa bada, zer tratatu behar da infekzioa edo artikulazioa? Orokorrean, ez da
infekzioa tratatzen, infekzioa seguruenik aurretik pasatakoa delako eta hauetako batzuk ez dutelako
tratamendurik (salmonella, birus batzuk…). Artritisa da tratatu behar dena. Hala ere, badaude tratatu behar diren
zenbait infekzio (bruzelosia…).

4.2.4. IRUDI PROBAK (Rx-eko artikulazio sakroiliakoen eta bizkarrezurreko aldaketak aipatu ditu, bestea
apunteetan)
● Helburua: artikulazioen kaltea ikustea+ neurtzea
● RX; esanguratsua fase beantiarrean (
○ Entesita diagnostikatzeko →EKO
○ bizkarrezur / sakroiiliako inflamazio goiztiarra diagnostikatzeko → RM
→ Rx negatiboa bada EKO + RM eskatu EsA susmoa badugu

1. ERRADIOGRAFIA SINPLEA:
Susmoaren aurrean honakoak eskatu behar dira:
● Pelbiseko erradiografia aurre-atzeko proiekzioa.
● Bizkarrezur zerbikal, dortsal eta lunbarra aurre-atzeko eta alboko proiekzioak.
● Beste artikulazioen erradiografiak klinikaren arabera.
GEHIENBAT ALTERAZIO BERANTIARRAK IKUSI AHAL IZANGO DIRA RXEZ
ARTIKULAZIO SAKROILIAKOEN ALDAKETA ERRADIOLOGIKOAK:
Sakroileitisaren aldaketak graduazio sistema baten bidez sailkatzen dira:
● 0: Normala.
● 1: Aldaketa susmagarriak.
● 2: Aldaketa minimoak:
○ higadura txikiak edo esklerosia
○ artikulazio-tartea normala.
● 3: Aldaketa esanguratsuak: sakroileitis ertain-aurreratutzat hartu
○ higadurak, esklerosia,
○ artikulazio-tartea zabalduta
○ ankilosi partziala
● 4: Aldaketa larriak: erabateko ankilosia.
BIZKARREZURREKO ALDAKETA ERRADIOLOGIKOAK:
 ● Romanus lesioak:
○ Hasierako lesioa orno-gorputzen aurreko ertzetan ikusi
■ orno-gorputzeko karratu itxura hartu
■ Diskoen zuntz eraztunak inflamatu = entesitisa
○ Higadurak azaltzen dira aurreko (lehenengo) zein atzeko ertzetan.
■ hauei deitu romanus lesioak
■ EsA hasierako lesio estrukturalak dira
○ Hasieran: D10 eta L2 artean
○ Eboluzionatzean: bizkarrezur osoan
● Sindesmofitoak:
○ diskoaren eraztun fibrosoaren kanpoko zuntzak osifikatu
○ orno-gorputzen artean hezur-zubiak sortu → goiko eta beheko
oronoak lotu
○ mingarria bai inflamazioa bai ankilosia
○ anikilosiak mugikortasuna gutxitu
● Artikulazio interapofisarioen ankilosia.
● Bizkarrezur zerbikaleko sinostosia
● Arantza apofisien arteko fusioa.
● Trenbide errailen zeinua (signo de rail de tren):
○ bizkarrezurra oso zurrun dagoenean.
● Banbu kanabera irudia: (irudia)
○ bizkarrezurraren ankilosi osoa
○ bukaerako bilakaera
○ Sindesmofito guztiak elkar batzearen ondorioz gertatzen den egoera.
● Osteoporosia eta orno gorputzen hausturak.
→ hezurrak gogorrak dirudite // oso hauskorrak dira =
→ bizkarrean mugikortasuna galdu denez intubazioa zaila da

ARTIKULAZIO PERIFERIKOETAKO ALDAKETA ERRADIOLOGIKOAK:

● Non:
○ Sorbaldetan,
○ aldaketan,
○ belaunetan
○ eskuetako eta oinetako artikulazio txikietan (IFDak barne)
○ pubis sinfisian
● Aldakan
○ artikulazio gunearen itxiera
○ protusio azetabularra (femurraren burua barnealderantz mugitua)
○ osteofitoak
■ femurraren burua inguratu (koilarea bezala)
● Entesitisa
○ Aurki daiteke
■ kalkaneoan
■ pelbisean
■ trokanterrean
○ zeinuak oso berandu agertu Rx-en
■ pelbisean: higadura + hezur proliferazioa
● gandor iliakoan
 ● adar pubikoetan
● iskionean
■ kalkaneoan
● higadurak
● esklerosia
● osifikazioa + hezur proliferazioa (berantiarki) → espolon calcaneo sortu
.
2. ARTIKULAZIO SAKROILIAKOEN RMN

● Eskatzeko indikazioa
○ aldaketa goiztiarrak detektatzeko (edema)
○ susmo klinikoa dagoenean // Rx normala
● RM vs OTA vs EKO
○ RM: lesio inflamatorioak hasieratik detektatu
○ OTA: lesio kronikoak detektatzen onena // ez Dx akuturik
eman
○ EKO: ehun bihunen Dx: entesitisak ikusteko
● RM bidezko jarraipena egingo da betirako.
○ RMz gain, bisita bakoitzean:
■ Anamnesia + EF
■ (Laborategi frogak)
■ Aktibitate funtzionala neurtu tresna estandarizatuez
● eskala bisual analogikoa (EBA),
● galdeketa orriak: BASDAI, BASFI, HAQ.
■ Bizi kalitatea neurtu test-en bidez

RMN irudia: Hezur edeman ikusten da (txuriz dagoena). Bi aldekoa eskatzen da, sakrokoa eta iliakoa. Hau
daignostiko goiztiarra burutzeko da

5. PRONOSTIKOA (ez du aipatu, apunteetan)

● Aldakorra paziente batetik bestera

● Bilakaera kronikoa + broteka
● tto goiztiarrak pronostikoa hobetzen du

(tratamenduari buruz aipatu duena: bizkarrezurrean tto. ez-farnakologiko eta AIEE erabiltzen dira hasieran eta
hauek porrot egiten dutenean zuzenean biologikoetara igarotzen gara, immunosupresoreek ez dutelako eraginik.
Biologikoen barruan anti-TNF lehenengo aukera dira. Tratamendu lokala eta kirurgia ere rabil ditzakegu).
6. TRATAMENDUA

● Helburua: g. erabat sendatzea

○ ezinezkoa bada → aktibitate inflamatorioa jaistea
■ sintomak arindu
■ artikulazioen kaltea murriztu
■ dunzioa + bizi kalitatea mantendu
● Tratamendu ez farmakologikoa:
○ atsedena,
○ ariketa fisikoa,
○ fisioterapia,
○ kirurgia,
○ pazienteen formakuntza
● Tratamendu farmakologikoa:
○ AIEEak,
○ glukokortikoideak
■ bizkarrezurrean ez eragin handirik// bai periferikoetan
○ FAMEak
■ bizkarrezurrean ez eragin handirik// bai periferikoetan
○ Tratamendu biologikoak.
■ Metrotrexate: bizkarrezurrean ez eragin handirik// bai periferikoetan
■ antiTNF: bizkarrezurrean eragina duen bakarra

6.1. TRATAMENDU FARMAKOLOGIKOA

6.1.1. AIEE
● Espondiloartropatien aukerazko botikak
● Kontraindikaziorik ez dagoenean eman
● Gutxienez 2-4 astetan hartu dosi maximoan.

6.1.2. ANALGESIKOAK
● Parazetamola eta opioideak
● Indikazioa:
○ AIEEak hartu ezin direnean
○ AIEEkin batera mina kontrolatzeko.

6.1.3. GLUKOKORTIKOIDEAK
Administrazio modu ezberdinetan erabili:
● Infiltrazio moduan.
● Modu sistemikoan:
○ Inflamazio handia dagoenean
○ EZ dira artritis erreumatoidean bezain eraginkorrak.

6.1.4. FAME
● Gaixotasuna aldatzen duten erreumaren-aurkako farmakoak (immunosupresoreak)
● Indikazioa:
○ AIEE-ekin ezin kontrolatu + EsA periferikoa denean
○ EsA axialean ez dira eraginkorrak!

Farmakoak:
 ● Sulfasalazina (SZP):
○ Artikulazio periferiko + artikulazioz kanpoko prozesuetan eraginkorr
■ ubeitisan,
■ artritis psoriasikoan,
■ artritis erreaktiboan
■ Bizkarrezurreko sintomalogian ez.
○ Dosia 2-3 gr/eguneko.
○ Botika segurua da orokorrean
■ ED agertzekotan
● 1. hilabetean
● botika uztean
○ ED
■ buruko mina
■ zorabioa
■ nahasketa gastrointestinala
● Metotrexatoa (MTX):
○ artikulazio periferiko + artikulazioz kanpoko prozesuetan eraginkorra
■ artritis erreaktiboan
■ Bizkarrezurreko sintomalogian ez
● Leflunomida:
○ ez da eraginkorra bizkarrezurrean.
● Ziklosporina A:
○ Ubeitisan eraginkorra (indikazio bakarra)
○ ED
■ nefrotoxikoa ■ hipertrikosia
■ HTA ■ hortzoiak handitu
■ nahasmen gastrointestinalak ■ parestesiak
e ■ dardarak
○ EDak agertu
■ dosiak jaistean
■ tto uztean
● Beste FAMEak:
○ Azatioprina,
○ urre gatzak,
○ ziklofosfamida,
○ D-penizilamida…
○ Gaur egun ez dira erabiltzen.

6.1.5. BIFOSFONATOAK
● Indikazio gutxi
○ EsAa beste tto-ei R + ezin dutenak antiTNF-α hartu.
6.1.6. TALIDOMIDA
● Eraginkortasuna ertain-txikia
● ED asko
6.1.7. TRATAMENDU BIOLOGIKOAK
● Artritis erreumatoidean baino beranduago hasi ziren erabiltzen
● “La hermana pobre de la artritis reumatoide” gisa ezagutzen da, gutxiago ikertzen baita entitate honen
inguruan.
1. TNFα-ren KONTRAKO FARMAKOAK (AEn ere erabiliak)

● Espondiloartritisearen bitartekariak
○ T zelula
○ makrofagoak
○ zitokina proinflamatorioak
■ IL‐1β
■ IFN‐γ
● Erantzun terapeutikoa: azkarra + iraunkorra
○ Ab monoklonalak etanercept baino eraginkorragoak dira
■ ubeitisean
■ Crohn gaixotasunean
● ED: AEn agertzen diren berdinak
○ EsAn gutxiago ikusten dira pazienteak gazteagoak direlako = komorbilitate gutxiago
○ Ohikoenak
■ injekzio puntuko erreakzioak
■ infusio erreakzioak
■ g. infekziosoak
■ g linfoproliferatiboak
■ g autoinmuneak
■ g desmielinizanteak
○ Ez dute tto uztera behartzen

Gaur egun, komertzializatuta dauden farmakoak hauek dira:

● Infliximab (IFX):
○ G1-Ig antigorputz kimeriko monoklonala.
○ Dosia: 5mg/kg dosi bakarra zain bidez. 6-8 astero errepikatzen da.
● Etanercept (ETN):
○ G1-Ig proteina, TNFren 75 KDa hartzailearekin fusionatzen dena.
○ Dosia: 25mg astean bi aldiz edo 50mg astero. Larruazalpeko injekzioz administratzen da.
● Adalimumab (ADA):
○ Erabat humanizatutako antigorputz monoklonala.
○ Dosia: 40mg bi astetik behin larruazalpeko injekzio bidez.
● Golimumab:
○ TNFα-ren aurkako G1-Ig-𝜅 antigorputz monoklonal humanizatu berria da.
○ Dosia: 50-100mg 4 astero. Larruazalpeko injekzio bidez edo zain barnetik eman daiteke.
○ AE, Aps, EsA eta kolitis ultzeradunean erabil daiteke.
○ Besteek bezalako efektu kaltegarriak ditu.
● Certolizumab:
○ Anti-TNFα antigorputz humanizatua,
■ FAB zatia bakarrik du
■ polietileno glikolarekin lotura kimikoa du
○ Posologia: bi astean behin larruazalpeko injekzioz.
● Bosimilarrak: infliximab, etanercept eta, laster, adalimumab.
2. TNFα-ren KONTRAKOAK EZ DIREN BESTE FARMAKO BIOLOGIKOAK (AEn ez dira erabiltzen)

● Abatacept:
○ EMek: T zelulei elkartu →APCei seinale estiulanteak bidaltzea eragotzi
○ Admin; IV
○ Espainiar estatuan ez dago onartuta EsAren tratamendurako.
● Ustekinumab:
○ erabat humanizatutako antigorputz monoklonala
○ EMek: IL-12 eta IL-23ra lotu
● Sekukinuma eta ixekizumab:
○ anti-IL-17 Abmonoklonalak dira.

6.1.8. APREMILAST

● Ez da biologikoa.
● EMek:
○ Fosfodiesterasa-4ren inhibitzailea
○ bitartekari proinflamatorio ugari blokeatzen ditu
● Admin: orala
● Indikazioa: artritis psoriasikoan soilik

6.1.9. PLAN TERAPEUTIKOA

1. lehenik AIEE dosi maximoan
● 3-4 hiletan erantzuna baloratu (BASDAI galdeketa orria + EBA eskala bisuala 🙂)
● erantzun eza kontsideratu
○ ASDAI ≥4 puntu + hurrengo irizpideetatik gutxienez 1 betetzen denean:
■ EBA ≥ 4
■ Gaueko mina
■ Fase akutuko erreaktanteen igoera
2.
ESPONDILOARTROPATIA AXIALA: AIEE dosi maximoa → 3 hilabetetara erantzuna ebaluatu:

● Erantzun ona: AIEE dosi eraginkor maximoa mantendu.

● Erantzunik gabe: farmako biologikoak anti-TNFα

ESPONDILOARTROPATIA PERIFERIKOA: AIEE dosi maximoa → 3 hilabetetara erantzuna ebaluatu:

● Erantzun ona: AIEE dosi eraginkor maximoa mantendu.

● Erantzunik gabe: FAMEak (sulfasaliza, metotrexato, leflunomida) +/- kortikoide infiltrazioa +/- sinobiolisi
erradioisotopikoa → 3 hilabetetara erantzuna ebaluatu:
○ Erantzun ona: mantendu.
○ Erantzunik gabe: farmako biologikoak anti-TNFα

6.2. TRATAMENDU LOKALA ETA INTRA-ARTIKULARRA

6.2.1. GLUKOKORTIKOIDE INFILTRAZIOAK

● Askapen moteleko glukokortikoidea sartu artikulazio barnean edo inguruan: entesietan, burtsetan…
6.2.2. SINOBIOLISI ERRADIOISOTOPIKOA (ERRADIOSINOBEKTOMIA)
● Indikazioa: Sinobitis kronikoan kortikoide-infiltrazioak eraginkorrak ez direnean
● Artikulazio barnean, erradioisotopoa + koloide-likidoa sartu
○ Partikulek sinobiala suntsitu = sinobiolisia → inflamazioa hobetu
○ Erabiltzen diren produktuak artikulazioaren tamainaren arabera aukeratzen dira:
■ Itrio90: belaunean.
■ Renio186:
● aldaka, ● eskumutur
● sorbalda, ● orkatilean.
● ukondo,
■ Erbio:
● MKF,
● MTF
● IF artikulazioetan (artikulazio txikiagoetan).

6.3. TRATAMENDU KIRURGIKOA

● Helburua: mina eta artikulazioaren zurruntasuna desagertaraztea / gutxitzea
● Orokorrean, bizkarrezurrean edo aldakan egiten da kirurgia.

6.3.1. BIZKARREZURREKO KIRURGIA

● EsAn oso kasu gutxitan gomendatzen da
● Indikazioa:
○ desgaitasun larria
○ kendu ezin den mina

6.3.2. ALDAKAKO KIRURGIA

● Protesia jartzean datza
● Indikazioa: min farmakologikoki kontrolaezina + desgaitasun larria

6.4. ERREHABILITAZIOA (RHB)

Desgaitasunari aurrea hartu eta tratatu egin behar da. Errehabilitazioaren barne sartzen dira:
● Ariketa fisikoen programazioa: oso garrantzitsua.
● Terapia okupazionala.
● Norbere zaintzaren hezkuntza.
● Beste terapiak: termoterapia, elektroterapia, laserra, magnetoterapia, masajeak, laguntza ortopedikoak…
7. SAILKAPENA
7.1. ESPONDILITIS ANKILOSATZAILEA (EA)
Paziente tipikoa: GIZONA + B-27 (+) + AURREKARI FAMILIARRAK (+UBEITIS).

● ohikoena eta esanguratsuena

● harreman estua du HLA-B27 genearekin.
● AT
○ ohikoagoa gizonetan 5:1
○ 20-30u= debut goiztiarra !!
○ poloetatik gertuko populazioetan prebalenteagoa
● Afektatuta
○ bizkarrezur osoko giltzadurak
○ artikulazio sakroiliakoak
● KLINIKA
○ entesiak inflamatu
■ giltzadura periferikoei (aldakak/belaunak/oinak) gutxiago eragin
○ Artikulazio kanpoko adierazpenak
■ aurreko ubeitis akutua (askotan),
 ■ psoriasia,
■ HGI…
○ Lehen adierazpena: min lunbar inflamatorioa
○ Bigarren adierazpena: goizeko zurruntasuna
○ %40ak artritis periferikoa garatzen du
○ Anikilosia:
■ artikulazioaren osagaien fusio osoa edota partzialak
eragindako mugimendu falta da.
■ ornoen arteko diskoaren kanpoko aldea osifikatzen da
sindesmofitoak sortuz eta ankilosia eraginez
■ Bizkarrezurreko ankilosia Schoberren probarekin neurtu

7.1.1. KLINIKA
EsAren klinika orokor berdina.

7.1.2. DIAGNOSTIKOA (ez du aipatu, apunteetan)

New Yorkeko aldatutako irizpideak (1984): irizpide erradiologikoa bete behar da eta, gutxienez, irizpide kliniko
bat.
● Irizpide klinikoak:
○ >3 hilabeteko min lunbarra eta zurruntasuna
■ mugimenduarekin hobetzen dena
■ atsedenarekin EZ hobetu
○ Bizkarrezur lunbarraren mugikortasunaren mugatzea plano sagital eta frontalean.
○ Hedapen torazikoa mugatuta izatea: <2,5cm.
● Irizpide erradiologikoa:
○ Sakroileitis bilaterala, gutxienez, 2. gradukoa edo unilaterala 3-4. gradukoa.
● DX duntsezkoa (anikilosi fasera heldu gabe) tto biologikoa eraginkorra izateko
○ zaila goiztiarra izatea irizpideengatik: erradiologikoki ikusteko 1-2 urte behar dira
○ RM bidez goiztiarki ikus daitezke aldaketak.

7.1.3. PRONOSTIKOA (ez du aipatu, apunteetan)

● Oso aldakorra da.
● Orokorrean, gaixotasun progresiboa
○ okerragotze eta arintze-aldiak tartekatu
● Mina + zurruntasuna urteak pasa ahala gutxit// ankilosia eta
desitxuraketa agertu
● Prozesu aurreratuan: arku handiko zifosia
○ Kasu larrienetan, bizkarrezur osoa fusionatu =
■ burua aurrerantz flexionatua geratu
■ ikus-eremua mugatuta
7.1.4. TRATAMENDUA (ez du aipatu, apunteetan)
EsAren tratamendu orokor berdina.
Tratamenduaren erantzuna neurtzeko garaian, honako definizio eta irizpideak erabiltzen dira:
● Gaixotasunaren gutxitzea: sintoma eta zeinurik ez izatea eta gaixotasunaren aktibitate daturik ez izatea.
● Ahalik eta aktibitate klinikorik txikiena: irizpide hauetako bat betetzen denean:
○ BASDAI≤2, PBG<2
○ BASDAI, PBG eta gaueko bizkarrezurreko mina <4.
● Gaixotasun aktiboa: kasu bakoitzean, 3 irizpideak betetzen direnean:
○ Forma periferikoetan:
■ Artritis edota entesitis iraunkorra.
■ ≥1 artikulaziotan.
■ PBG>4 edo fase akutuko erreaktanteen igoera.
○ Forma axialetan:
■ 3-4 hilabetetan antzematea.
■ BASDAI≥4
■ PBG>4, gaueko bizkarrezurreko mina>4 edo fase akutuko erreaktanteen igoera.

7.2. ARTRITIS PSORIASIKOA (Aps)

● Psoriasiaren ezaugarriak
○ Psoriasia duten guztiek ez dute artritisa izango.
■ Biak agertzekotan 1. psoriasia → 2. artritisa
■ artritisa agertu arte urteak pasa daitezke
■ kasu batzuetan alderantziz ere
○ Psoriasiaren prebalentzia %0,1-2,8
○ Psoriasia dutenen %6k izan ohi du artritis psoriasikoa.
○ azkazaletako psoriasia ohikoa (pitting)
● Artritisaren ezaugarriak
○ higatzailea
○ seronegatiboa (FE negatiboa).
○ ez doa psoriasiarekin modu paraleloan
■ azaleko gaixotasunaren kokapenak/zabaler/larritasunak ez du loturarik artritisarekin
■
● AT
○ 40 urte
○ generoaren arabera
■ gizona → forma axiala
■ emakumea → forma periferikoa
7.2.1. FORMA KLINIKOAK
● Adierazpen osteoartikularrak:
○ Artritis periferikoa:
■ ohikoena da.
■ Gehien kaltetzen diren artikulazioak
● IFD, ● eskumuturrak
● MKF, ● belaunak
● MTF,
■ MOTAK
● Artritis simetrikoa:
○ bilaterala
○ artritis erreumatoidearen antzekoa (artritis pseudoerreumatoidea).
○ FE negatiboa da.
● Oligoartritis asimetrikoa + daktilitisa: ohikoena da.
○ Daktilitisa edo saltxitxa itxurako hatza pazienteen %30-50ean
○ Sinobitisa eta flexio-lotailuen tenosinobitisarekin elkartu
○ Batik bat, oinetan gertatzen da.
● Pseudoartrosia:
○ onikopatia (azkazaletako psoriasia) + IFDen artritisa.
● Artritis mutilatzailea (%5):
○ artritis larriena.
○ Eskuetako eta oinetako artikulazio txikiak suntsitzen dira
■ osteolisi epifisarioaren bidez
○ hatzak laburtzen dira (“en monóculo” desitxuraketa).
○ Artritis axiala (%2-50):
■ espondilitis ankilosatzailearen
antzekoa // lesioak asimetrikoak
■ Kokapen ohikoa
● bizkarrezurrean
● giltz sakroiliakoetan.
■ Batzuetan, asintomatikoa da.
○ Artritis axiala + periferikoa.
○ Entesitisa.
● Larruazaleko adierazpenak:
○ edozein psoriasi mota lotzen da artritisarekin
■ baina, kasuen %90ean psoriasi arrunta
○ Azkazaletako psoriasia duten pazienteek arrisku handiagoa dute artritisa garatzeko.
● Artikulazio kanpoko adierazpenak:
○ begietakoak ohikoenak
■ ubeitisa,
■ konjuntibitisa,
■ Sjögren-en sindrome sekundarioa
 ● SAPHO sindromea:
○ ez da oso ohikoa
○ tto artritis psoriasikoaren antzekoa
○ SAPHO sindromea akronimo bat da:
■ S: sinobitisa (artritis).
■ A: aknea.
■ P: pustulosia esku-ahur eta oinzolan.
■ H: hiperostosia (hezur handitzea kortikal aldetik), batez ere, klabikulan.
■ O: osteitisa
● germenik gabeko hezurraren inflamazio aseptikoa
● Osteomielitisarekin egin behar da DD
● Sintoma sistemikoak (sukarra, pisu galera…): ez dira agertzen.

7.2.2. DIAGNOSTIKOA (ez du aipatu, apunteetan)

● CASPAR irizpideak Aps periferikoan:
○ artikulazioen gaixotasun inflamatorioa izatea (periferikoa, axiala edo entesitisa)
○ 3 puntu edo gehiago lortzea honako irizpideen arabera:
■ Egungo psoriasia, iraganeko psoriasi pertsonala edo psoriasia senideengan:
● Egungo psoriasia → 2 puntu.
○ larruazaleko edo buru-larruazalekoa,
○ erreumatologoak edo dermatologoak ikusia
● Psoriasiaren historia pertsonala → 1 puntu.
○ pazienteak, dermatologoak, erreumatologoak, familia-medikuak edo
beste osasun-profesional batek ikusia
● Psoriasiaren aurrekari familiarra (1º/2º)→ 1 puntu.
■ Azkazaleko distrofia psoriasikoa egungo miaketan → 1 puntu
● onikolisia
● pitting-a
● hiperkeratosia
■ Faktore erreumatoide negatiboa → 1 puntu.
● Artritis simetrikoa + bilaterala + FE positiboa = AE
■ Daktilitisa egungo miaketan /daktilitis aurrekaria erreumatologoak jasota → 1 puntu.
■ Esku eta oinetako erradiografietan, gaizki zehaztutako hezurraren
neoformazio yuxtaartikularrak (osteofitoak salbu), artikulazio
ertzetatik gertu alegia → 1 puntu.
● GRAPPA irizpideak → Aps axialean: ondorengo 3 irizpideetatik 2 bete behar dira:
○ Bizkarrezurreko min inflamatorioa:
■ Hasierako adina <45 urte.
lapitza kopan izeneko
■ Iraupena >3 hilabete. desitxuraketa: artritis
■ Goizeko zurruntasuna >30 minutu. psoriasikoaren irudi tipikoa
■ Hasiera ez akutua. da. Oso higadura handiak
egiten ditu eta hurrengo
■ Ariketarekin hobetzen da.
falangea barruan sartzen
■ Aldizkako mina ipurmasailetan. da. Artritis erreumatoidean
○ Mugatze funtzionala: ez da ikusten.
■ mugikortasun zerbikal, dortsal edo lunbarraren mugatzea plano
sagital zein frontalean.
○ Irizpide erradiologikoa:
■ Rx: sakroileitis unilaterala ≥2. gradukoa eta sindesmofitoak ikustea.
 ■ RMN: hezur-muineko edema eta gune artikularreko higadurak edo itxiera.
7.2.3. TRATAMENDUA
EsAren tratamendu orokor berdina.
● Kontuz kortikoideekin!
○ psoriasian efektu errebotea izan dezakete
○ Afektazioa periferikoa bada = metotrexatoa erabili biologikoetara igaro aurretik

7.3. ARTRITIS ERREAKTIBOA (Are)/ REITER GAIXOTASUNA

● Infekzioen ondoren sortzen da,
○ atez ere, infekzio gastrointestinal / urogenital bakterianoen ondoren
■ Shigella, ■ Yersinia,
■ Salmonella, ■ Chlamydia trachomatis
■ Campylobacter, ■ Ureaplasma urealyticum
■ azaleko, biriketako… infekzioen ondoren eta birus zein parasitoek eragindako infekzioen
ondoren ere sor daiteke.
→ gehienetan ez da eidentifikatzen
○ Infekziorik artritiserako t. aldakorra
■ hilabete (ggb)
■ infekzioa asintomatikoa izan daiteke
● Artikulazioetan ez da mo aurkituko
○ aurkituko balitz = artritis septikoa
○ artritisa infekzioaren aurkako erantzun inmunologikoak eragin
● Gehienetan (%80), HLA-B27 positiboa
○ %20 inguru HLA-B27 negatiboa

7.3.1. KLINIKA
● Artritisa: oligoartritis asimetrikoa, bernetakoa
○ Artritis axial, periferiko edo mixtoa izan daiteke.
● Entesitisa.
● Uretritisa edo beherakoa:
○ erreaktiboak ere izan daitezke infekziosoaz gain.
○ Clamydiaren kasuan bakterioak uretran dirau = tratatu egin behar da
■ ez bada mo aurkitzen ATB ez
● Zerbizitisa edo prostatitisa.
● Konjuntibitisa — t → batzuek aurreko ubeitisa
● Larruazaleko eta mukosetako sintomak:
○ Keratodermia blenorragikoa:
■ esku-ahur eta oinzolan papulak eta pustulak
● Psoriasi pustulosoaren antz handia
○ Ahoko ultzerak.
○ Balanitis zirzinatua.

Oro har, klinika mugatua da (pronostiko nahiko

ona), baina, paziente askok gaixotasun
errepikakorra pairatzen dute, batez ere,
lehenengo bi urteetan.
7.3.2. DIAGNOSTIKOA
● Historia klinikoa: aurrekariak (infekzioa eta, hilabete beranduago, artritisa).
● Kultiboak:
○ uretrako exudatua,
○ urokultiboa
○ likido sinobialaren kultiboak
○ → Orokorrean, negatiboak. ATB jartzen bada EZ da artritisa tratatzeko, topatutako mo. tratatzeko
baizik
○ Serologia: ohikoenak diren germenen serologiak eskatu

Berlingo irizpideak (1999): (ez du aipatu, apunteetan)

● Irizpide handiak:
○ Artritisa (3 ezaugarritatik 2 gutxienez):
■ Asimetrikoa.
■ Mono edo oligoartikularra.
■ Bernetan.
○ Aurretik izandako infekzioaren klinika (2 ezaugarritatik 1 gutxienez):
■ Enteritisa (gutxienez, egun bateko beherakoa) artritisa hasi baino 3 egun - 6 aste
lehenago.
■ Uretritisa (gutxienez, egun bateko disuria/sekrezioa) artritisa hasi baino 3 egun - 6 aste
lehenago.
● Irizpide txikiak:
○ Jatorrizko infekzio baieztatua (3 ezaugarritatik 1 gutxienez):
■ Koprokultibo positiboak: Salmonella enteritidis, Shigella flexneri, Yersinia enterokolitikoa,
Campylobacter jejuni…
■ Chlamydia trachomatis antzematea goizeko pixan, likido zefalorrakideoan edo exudatu
uretral/zerbikalean.
■ Honako eragileen infekzio aurrekaria izatea: Chlamydia pneumoniae, Ureaplasma
urealyticum, Mycoplasma hominis edo Clostridium difficile.
○ PCR teknika erabiliz likido sinobialean Chlamydia trachomatis aurkitzea.
● Interpretazioa:
○ Are probablea: 2 irizpide handi edo irizpide handi 1 eta txiki 1.
○ Are definitua: 2 irizpide handi eta txiki 1.

7.3.3. TRATAMENDUA
EsAren tratamendu orokor berdina.
→Gaur egun, ez dira ATN erabiltzen (giltzaduran mo isolatzen bada soilik)
Gogoratu! Inoiz ez ditugu bi farmako biologiko batera errezetatuko.
7.4. HESTEETAKO GAIXOTASUN INFLAMATORIOA (HGI)
● HGI: terminoa jatorri ezezaguneko hesteetako gaixotasun
kronikoak
○ Crohn gaixotasuna,
○ kolitis ultzeraduna (KU)
○ zehaztu gabeko kolitisa
● AT: nerabeak
● HGIen %30ean adierazpen extraintestinalak
○ ohikoenak: eskeletikoak %30-40ak
■ artritis axiala %10
■ artritis periferikoa %30
■ entesitisa
■ periositis

7.4.1. HGI-ARI LOTUTAKO ARTRITIS PERIFERIKOA %30

● Ohikoagoa da Crohn gaixotasunean
○ batzuetan heste inflamazioa baina lehen agertu artritisa
● Artritisa hesteetako inflamazioarekin erlazionatuta egon daiteke ala ez.
● Artritisak ez du artikulazioen higadurarik ez desitxuraketarik sortzen.
HGIari loturiko artritis periferikoa bi motatakoa izan daiteke:
● I mota edo pauziartikularra (oligoartritisa): ohikoena.
○ 1-5 artikulazio artean erasan ditzake
○ Eragin
■ belaunei
■ orkatilei
○ Asimetrikoa eta akutua da.
■ Erabat sendatzen da 10 aste baino gutxiagotan.
○ Hesteetako aktibitate inflamatorioarekin elkartzen da. →
GARRANTZITSUA.
■ Beraz hesteetako aktibitatea jaitsi beharko dugu
tratatzerako orduan.
○ Askotan, artikulazioz kanpoko adierazpenak ere agertzen dira:
■ ubeitisa
■ eritema nodosoa (irudia).
● II mota edo poliartikularra (poliartritisa):
○ 6 artikulazio edo gehiago erasaten dira eta, gehienbat, MKFak.
○ Asimetrikoa eta kronikoa da.
○ Ez dago hesteetako aktibitate inflamatorioarekin erlazionatuta. → GARRANTZITSUA.
■ Beraz, artritisaren tratamendua burutu beharko da aparate.
○ Ubeitisarekin elkartzen da soilik.

7.4.2. HGI-ARI LOTUTAKO ARTRITIS AXIALA %10

● Ez dago hesteetako aktibitate inflamatorioarekin erlazionatuta
● Kasuen %50ean, hesteetako sintomak baino lehen agertzen da.
● Klinika
○ Bizkarrezur eta ipurmasaileko min inflamatorioa
○ goizeko zurruntasuna
○ EZ da espondilitis ankilosatzailea (EA) bezain ankilosatzailea
 ● Dx: EA irizpide berdinak
7.4.3. TRATAMENDUA
● AIEEak saihestu behar dira, hestea inflamatzen baitute.
● Sulfasalazina (SSZ) / salazopirina: farmakorik erabilgarrienetako bat da HGIan.
○ SSZ-ren osagai aktiboa 5-aminosaliziliko azidoa da (5-ASA edo mesalazina). Mesalazina,
salazopirinaren metabolito dena, digestibo zerbitzuan erabiltzen dute; beraz, patologia
digestiborako jada farmako hau hartzen duten pazienteetan, ez du zentzurik salazopirina
gehitzeak. Osagai hori hesteetan askatzen da eta antiinflamatorio gisa dihardu. Artritisaren aurka
ere baliagarria da.
● Azatioprina (AZA) eta bere metabolito aktiboa 6-merkaptopurina (6MP):
○ oso erabiliak dira Crohn gaixotasunean, batez ere, kortikoideak gutxitzeko.
● Metotrexatoa (MTX), A ziklosporina (CsA), takrolimus eta mikofenolato mofetiloa (MMF):
○ eraginkorrak dira, batez ere, forma larrietan eta beste tratamenduekiko erresistentzia garatzen
denean. Halere, ez dira ia erabiltzen (askotan zuzenean jotzen da biologikoetara).
● TNFα-ren aurkako farmakoak: antigorputzak direnak soilik dira eraginkorrak (infliximab, adalimumab,
golimumab eta certolizumab).
○ Etanerceptak ez du balio HGIren tratamendurako beraz.
● Ustekinumab eta Tofacitinib erabiltzen hasi dira Khron gaixotasunean bigarren aukera bezala. Ez dira
lehen aukerak izango, hala ere hesteetako gaixotasun inflamatorioak dituztenetan.
Digestiboen eta erreumatolgoen artean adostea garrantzitsua izango da.
8. KASU KLINIKOA
56 urteko gizonezkoa. Autobus-gidaria da. 3 urte daramatza bizkarreko minez, batez
ere, eremu lunbarrean. Horrez gain, gauero esnatzen da min hori dela-eta. Lepoa
gogortuta nabaritzen du eta, pixkanaka, gero eta delikatuago sentitzen da. Bestalde,
duela 15 egunetik eskuineko begia gorria du. Antiinflamatorioak hartzen ditu eta
zertxobait hobeto dago.
Aurrekari pertsonalak: interesik gabekoak.
Esplorazio fisikoa: bihotz-biriketako auskultazioa normala. Esplorazio abdominala normala. Azal eta mukosen
kolorazioa normala. Eskuineko begia: gorria eta miosiarekin. Miosia izanda oftalmologoarengana eraman beharko
dugu URGENTZIAZ!!!!
Esplorazio erreumatologikoa:
● Lepoaren biraketa: 40 gradu (normala 90 gradu). Mugikortasuna murriztuta.
● Okzipuzio-pareta distantzia: 1cm (normalean 0cm, ukitu egiten da pareta). Pareta bati zutik bizkarrez
gaudela, bi hankak honen kontra jarriko ditugu eta buruarekin pareta ikutzen saiatuko gara (normalean
pareta ikutuko dugunez 0 cm izango da) Paziente honek aldiz, ez du pareta ikutzea lortuko eta 1cm-tara
geratuko da.
● Hedapen torazikoa: 5,5cm (normala).
● Schober-proba: 3 (normala >5). Mobilitate lunbarra adierazten du.
● Goiko gorputz-adarren mugikortasuna normala.
● Aldakena limitatuta, batez ere barne errotazioa.
Kasua ikusirik, begia gorrituta izanik, susmoa diagnostikoa espondiloartritisarena izango da. Diagnostiko
diferentziala egitean, lunbalgia batekin adibidez, bertan bizkarreko mina izango dugu baina ez dugu bestelako
sintomatologiarik izango.
Zein galdera gehiago egingo genizkioke?
● Familia aurrekariak (batez ere gizonak): espondilitis ankilosatzailea, HGI, psoriasia…
● Sukarra? Beherakoa daukazu? Sabeleko mina? Infekzio asko? Psoriasia?...
● Ohiko tratamendua.
Esplorazio gehigarririk egin beharko litzateke? Sakro-iliakoak (Fabere…).
Zein proba osagarri eskatuko genituzke?
● Odol-analitika: GJA 63 (altu). PCR 15 (altu). HLA-B27 +. Gainontzeko parametro biokimiko eta
hematologiko guztiak normalak dira. Serologia (espondiloartritisaren susmoa izanik eta hainbeste urteko
sintomatologiarekin, biologiko bat jartzea pentsatu beharko dugu) guztiak negatiboak, paziente honetan
biologiko bat jartzea pentsatuko dugu eta beraz garrantzitsua izango da inongo infekziorik ez duela
ziurtatzea. Salmonela, shigela eta klamidia ere negatiboak
● Rx sinplea (bizkarrezurra eta pelbisa) : bizkarrezur zerbikal guztia ankilosatuta segmentu bat izan ezik.
Bizkarrezur lunbar guztia ere ankilosatuta. Giltzadura sakroiliakoak zertxobait ankilosatuta daude, batez
ere, ezkerrekoa.
 Irudia: Bertan, artikulazio sakroiliakoan desagerpena ikusten da.

Irudiak: Ezkerreko irudian sindesmofito batzuen sorrera ikusten da (oraindik ez dituzte guztizko zubiak
eratu. Bigarrengo irudian aldiz, jada sindesmofito hauek zubiak eratu dituzte eta atzeko artikulazioak
fusionatuak agertzen dira, ankilosatuak. Hirugarren irudian ere sakroiliakoen desagerpena ikusten da.
Zein da diagnostikoa? Espondilitis ankilosatzailea (EA). Oso aurreratuta dago gaixotasuna.
Zein tratamendu jarriko genioke? Hasiera batean antiinflamatorioak modu erregular batean hartzen egon
beharko da. Lehen pauta hau guztiz burokatrikoa da, izan ere, biologiko bat eman baino lehen, gaur egun bi
antiinflamatorio modu erregular batean ematea eskatzen diete hilabetez. Ondoren, TNFα-ren aurkako farmako
biologikoren bat jarriko genioke. OFTALMOLOGOA ubeitisa bada urgentziazko egoera baita (sinekien sorrera
ekidin behar dira).
MIR GALDERA (aurreko urtekoa):
Paciente joven con enfermedad inflamatoria intestinal diagnosticado de espondilitis anquilosante. ¿Cuál es la
FALSA?
1. EA es más frecuente en la enfermedad de Crohn.
2. La actividad de EA guarda relación con la actividad inflamatoria intestinal.
3. La actividad de EA no remite con glucocorticoides.
4. La evolución de EA es lenta y progresiva. Erantzuna: 2