MGA VARAYTI AT VARYASYON NG WIKA 

(Heyografikal, Sosyal at Okufasyunal)

 
·
HEYOGRAFIKAL NA VARAYTI
  Ang Heyografikal na varayti ay dahilan lamang na kung saan anggrupo ng mga tao na
nagsasalita at gumagamit ng wika ay napaghihiwalay at napagwawatak-watak ng mga
pulo, maging ng kabundukan at tubigan.Halimbawa na lamang ng mga Ilokano na
nagsasalita ng tagalong, hindi
 ba’t
kapuna-puna ang kaibahan ng kanilang pagsasalita? Napapansin natinna mapagpapalit
nila ang pagbigkas ng /e/ at /i/ at /o/ at /u/. Ang mga ganitong halimbawa ay
nagpapakita ng mga varyasyon ng wika particular na ng Heyografikal na varayti.·
SOSYAL NA VARAYTI
 Ito ay tumutukoy sa panlipunang varyasyon sa gamit ng wika.
 
Nagkakaroon ng pagkakaiba-iba ng wika ayon sa larangan sa lipunan.
Ø Wika at RelihiyonSinabi ni Joey M. Peregrino (2002) ang wika ng relihiyon ay
isangsimbolikong wika sapagkay kinapapalooban ito ng mga talinhaga at mga bagay na
hindi basta makikita, mararanasan o mararamdaman. Dagdag paniya, sibolo ito
ng pananampalataya.
Ø Wika at Showbiz Ayon sa pag-aaral ni Laray C. Abello (2002) karamihan sa mga
dalitangginagamit sa showbiz ay galling sa mga salitang bakla. Hindi na raw
itonakakapagtaka dahil karamihan sa mga manunulat at manedyer ay pawingmga
bakla.·

OKUFASYUNAL NA VARAYTI 
Ito’y nakabatay sa relasyon ng wika
sa sitwasyon kung saan itoginagamit. Halimbawa, iba ang wika na ginagamit ng mga
duktor saabogado. Ito ay nakaayon sa communicative competence kung saanginagamit
ng tao ang angkop na wika batay sa pangangailangan.

Mga Gamit ng Wika

 
Binibigyang linaw dito ang mga variant o mga form na magkaiba na may parehong
kahulugan na dala na pagbabago. Tinitingnan ang wika sa loobng kinikilusang
jeograpikal o sosyal na reyalidad.
 
 
Sosyolinggwistiks
 Tinatawag na sosyolinggwistiks ang pag-aaral at pagkakaintindi ng
iba’t
-
ibang variant, iba’t
-
ibang form at straktyur, na tinatakda ng iba’t
-ibang kontekstong sosyal. Sa madaling sabi, pag-aaral ito ng kahalagahanat kabuluhan
ng mga linggwistik-varyesyon sa mga sosyal straktyur.Nakapaloob dito ang pag-
aaral at pagaanalays ng iba’t
-ibang anyo o varayting isang wika na tinatawag na
Dayalek.
 
Dayalektoji
ang tawag sa larangan na pinag-aaralan ang mgadayalek ng isang wika. Kahit na may
kanya kanyang katangian ang bawatdayalek , nagkakaintindihan ang lahat ng ispiker ng
Tagalog. Meronsilang
mutwal na pagkakaintindihan
o
mutual intelligibility
.·
Dayalek-jeografi at Dayalek-atlas
 Kung may pagbabago o inobasyon, halimbawa sa isang tunog, karaniwangapektado ang
buuong komunidad na nagsasalita nung wika kung saannagkaroon ng pagbabago.
 Aysoglos
ang tawag na nagpapakita nghangganan ng pagbabago, inobasyon o variant. Kapag
nagsama-sama silasa iisang lugar, sila ay nagbubuklod ng isang dayalek sa isa pang
dayalek.·
Daya   Ang tawag sa nagpapakita ng hangganan ng mga variant para mailarawanang
mga sakop na mga dayalek ng isang wika.
lek-atlas