Вируси- на граница помеѓу живо и мртво, Слободна честичка-вирион изградена од наследен материјал и

обвивка-капсид изградена од белковиснки молекули-капсомери. Се размножуваат паразитирајќи во

клетката-домаќин и ја користат за синтеза на протеини и нуклеински киселини. Може да се јават во разни
форми со големина од 20-250 нано метри и предизвикуваат болести-вирози.

Бактериофаги- вируси кои паразитираат во бактерии. Изградени се од глава во која се наоѓа вирусна
нуклеинска киселина обвиена со капсид, потоа следуваат крагна и опашка на која има влакненца со кои се
прикрепува за бактерискиот кл. ѕид.

Прокариота- живеат во анаеробни и аеробни услови се прехрануваат авто и хетеротрофно,во царство

монера. Се размножуваат со проста делаба. Имаат кл.ѕид и цитоплазма во која се наоѓаат еквивалентот
на јадрото- нуклеотидот. ДНК молекулата е без протеини, има рибозоми (протеини), мезозоми (енергија),
ламели (фотосинт.) Има и фрагменти од ДНК молекули- плазмиди и епзиоми. За движење има флагелуми
и цилии.

Еукариотска клетка

Dvete)Кл. мембрана (плазмалема)- ја одделува цитоплазмата од надв. средина (1клеточни) или од

внатрешната средина (повеќекл). Изградена е од двослојна мембранска обвивка од липиди а меѓу нив
протеински молекули. Има заштитна,транспортна,ресорптивна,рецепторна и комуникативна улога.

Dvete)Цитоплазма- изградена од хијалоплазма (желатинска маса) и цитоплаз. Органели. Течниот дел во кој
се растворени поголем број мин. м-рии се вика цитосол. Дел под кл. мембрана-ектоплазма а меѓу
ектоплазмата и јадрената мембрана- едноплазма.

DVETE)Ендоплазматичен ретикулум- комплекс од тубули, цистерни и везикули поврзани со јадрената и

клеточната мембрана. Зрнестиот (со рибозоми) синтетизира протеини а мазниот масти.

DVETE)Рибозоми- служат за синтеза на протеини. Составени од мала и голема субединица поврзани со и-

РНК. Потекнуваат од мали јадренца и низ јадрените пори доаѓаат во цитоплазмата.

DVETE)Голџи систем- изграден од повеќе нееднакви мемрани- диктиозоми, кои пак се изградени од
меѓусебно поврзани сплескани торбички- сакули. Материите преку ЕР доаѓаат во сакулите се доработуваат и
се ослободуваат во вид на везикули во цитосолот.

Лизозоми- водат потекло од Голџи комплекост каде се ослободуваат во вид на везикули. Се разградуваат
внесените материи во клетката под дејство на хидролитичките ензими.

Центриоли- изградени од 9 групи од по 3 микротубули. Учествуваат во создавањето на делбеното вретено

за време на делбата на јадрото.

DVETE)Митохондрии- изградени од 2 липопротеински мембрани надворешна-мазна и вантрешна-рапава.

Во матриксот образуваат набори- гребени/кристи. На кристите се наоѓаат Ф1 партикули во кои се
синтетизираат ензими кои учествуваат во клеточното дишење.

DVETE)Микротубули- мали цевчиња изградени од протеинот тубули. Со микрофиламентите го сочинуваат

цитоскелетот учествуваат и во градбата на делбеното вретено.

DVETE)Трепки и камшичиња- слични по градба на центриоли но за разлика од нив имаат 9 групи од по 2

микротубули а 10 група е централно поставена. Се наоѓаат на површината на кл. мембрана и служат за
придвижување. Ги има и на епителните клетки од дишните патишта кај човекот.

Клеточен ѕид- се формира при цитокинеза. Цврстината благодарение на целулозата и матриксот е од

хемицелулоза и пектин. Има функција да ја штити клетката од надворешни негативни влијанија да
пропушта вода и минерални материи и светлина за фотосинтеза.

Сферозоми- топчести обвиткани со липопротеинска мембрана и внатрешна грануларна содржина-строма.

Стромата содржи масни материи и ензими во својот развој се хомогенизира и преминува во мрсна капка и на
тој начин се врши синтеза на масни материи.
Пластиди- според пигментот се делат на:

А) Хлоропласти- од двојна мембрана надворешна-мазна и внатрешна- рапава во стромата се образуваат

сплескани кесиња-тилакоиди. На одделни места тилакоидите се наредени едни врз други градејќи грана.
Граните меѓусебно се поврзани во структури тилакоиди на строма. Во мембраните на тилакоидите се наоѓа
фотосинтетски пигмент и енизми. Тука се одвива светлата а во стромата темната фаза на
фотосинтезата.

Б) Хромопласти- содржат каротин и ксантофил. Служат за привлекување на животни и инсекти за

опрашување.

В) Леукопласти- безбојни пластиди и учествуваат во секундарна синтеза на

Амилопласти-скроб

Елајопласти- масни материи

Протеинопласти-протеини

Вакуола- од цитоплазмата одделена со тонопласт, исполнета со клеточен сок во кој има органски и
неоргански материи и го одржува турготот на клетката.

DVETE)Јадро- најкарактеристичен дел на клетката поставен централно (животинска) или периферно

(растителна). Од цитоплазмата е одделен со јадрена мембрана, а внатрешноста е исполнета со јадрена
плазма- нуклеоплазма. Внатре се наоѓаат нукелолусите, рибозомите и хроматинот. Нуклеолусите вршат
синтеза на рибозоми и содржат протеини, ензими, ДНК И РНK Хроматинот во вид на нишки кој при делба се
спирализира и преминува во хромозоми. Диплоидниот број хромозоми се одржува преку митоза, а
хаплоидниот со мејоза.