KOLEGJI I SHKENCAVE MJEKËSORE “REZONANCA” COLLEGE OF MEDICAL SCIENCES

“REZONANCA” Prishtinë

Pregaditja e pacientit per lindje me Sectio Cesarea

Sai perket nderhyrjeve kirurgjike , grate mund te hyn ne Sectio Cesarea, per riparim te
perrineumit, drenim te apcesit apo qepje te mitres , hjekje manual te placentes. Mamia ka rol te
rendesishem ne kujdesin e gruas para , gjat dhe pas operacionit.

Kujdesi ne sallen e operacionit eshte kujdes I specializuar , e cila kerkon pune ekipore
bashkepunuse ne mes te gjithe grupeve profesionale te perfshira.

Roli I infermieres eshte tem err role te ndryshme si

- Kujdes per gruan para operacionit

- Instrumentarja e cila e asiston doktorin gjate operacionit
- Infermjerja e salles apo infermjerja qarkulluese
- Asistimi ne anestezion
- Pranimi I bebes ne lindje
- Roli ne permiresimin e gruas ne kujdes e menjehershem postoperative
- Dhe kujdesi I gruas ne ditet ne vijim pas operacionit

Pregaditja e gruas per operacion

Lindja cezariane eshte shume me ndryshe nga lindja vaginale. Disa gra mund te jene te
pregaditura paraprakisht e cial eshte e mire per shkak se kjo ju mundeson atyre te planifikojne
perpara dhe duke ju ndihmuar te pregaditen psikologjikisht qe te pregaditen per operacion dhe
per permiresim pas asaj. Disa gram und te ndihen te mashtruara nga eksperienca e dhimbjeve te
lindejes dhe mund te ndihen shume te shqetesuara per shkak se ju duhet te lindin me prerje
cezariane. Per kete infermierja duhet te jete e pregaditur te diskutoj kete me secilin grua
individualisht , dhe te pershtat kujdes paraoperative psikologjik mvaresisht nevojave te gruas.

Prerja cezariene emergjente mund te jete eksperienc frikesuese per gruan ne te cilen gruaja mund
te ndjeje frike per jeten e saj dhe te bebes se saj. Kujdesi psikologjike ne ate kohe dhe pastaj jane
komponente kryesore te kujdesit.
Shume komplikime postoperative fizike te cilat ndodhin gjate dhe pas operacionit mund te
zvogelohen dhe te largohen me pregaditje te kujdesshme pre operative.

Pregaditja fizike per opercionet elektive

Eshte e nevojshme nese ka nje liste si rutin keshtu qe asnje nga aspektet te mos anashkalohet:

Konsultimi me obstetrine dhe anesteziologun

Secila grua duhet te vizitohet nga obstetric para operacionit.

- Gjate kesaj periudhe shendeti I gruas dhe pershtetshmeria per llojin e anestezionit duhet
bere ,
- Mostrat e gjakut dergohen per analiza per te pare pasqyren e gjakut ne pergjithesi nivelet
e hemoglobinit , perfshire inter-reakcioni nese paraqitet nevoja per trzansfuzion
- Pelqimi duhet te nenshkruhet , keshtu qe gruaja dhe operatori te jen ne dijeni per aspektet
legale ne lidhje me operacionin
- Kjo periudh percilet me procedure e pranimit ku mamia/infermierja kryen vleresim
antenatal si dhe marrjen e shenjave vitale .
- Disa nga aspektet e kujdesit mund te kompletohen siambulantore keshtu qe gruaja arrin
ne diten e opercionit e kompletuar.
- Gjate diskutimeve mund te paradhikohet te diskutohet per planin e sherimit , qe gruaja te
informohet se cfare ndodhe ne kete periudh . Kjo do te zvogeloj shqetesimin esaj dhe
dhimbjen

Kujdesi per traktin gastrointestinal

- Mosushqyrja para operacionit indikohet keshtu qe permbajtja e lukthit te zvogelohet . I
duhen 6 ore lukthit qe te zbrazet nga ushqimi , e 4 ore nga lengjet.
- Disa barera mund te vonojn zbrazjen e lukthit
- Terapi antiacid mund te ipen tek gruaja shtatzene qe lengu gastric te zvoglohet , ku
zakonisht pershkruhet nga anaesteziologu .
 - Infuzione IV vendosen para operacionit , mvaresisht nga lloji I operacionit.

Premedikimi

- Premedikue jane barerat te cilat administrohen para operacionit , si pjese e anestezionit te

cilat pershkruhen ne cdo forme mvaresisht nga nevoja si relaksantet, antiemetiket,
analgetiket, si dhe antiacidet
- Barert tjera administrohen me kujdes , duke pas parasysh kalimin ne perms placentes.
- Per kete eshte e nevojshme qe barerat premedikuse te ipen me kohe , dhe qe
anesteziologu te informohet nese per ndonje arsye opeacioni nuk kryhet ne kohen e
caktuar me pare.

Pregaditja e lekures

- Me qellim te zvogelimit te infekcioneve postoperative te plages, indikohet pregaditja

preoperative e lekures.
- Gruaja duhet te beje dush, ( disa autore sugjerojne clorhexidine 4 % apo jod )
- Gruaj duhet te veshe kemishe , pa asnje rrobe tjeter nen te, duke pasur kujdes qe sytjena
mund te zvogelojne ekspansionin e krahrorit dhe mund te permbajne pjese te metalta qe
pengojne paisjet e salles operacionit
- I thuhet te mos perdor desodorans ose puder , te cilat mund te jne te ndezshme
- Grimi largohet krejtesisht, qe ngjyra e lekures thonjeve , dhe membranave mund te
shihen ne rast cianoze.
- Largimi I qimeve nga pjesa e plages akoma mbetet duke u diskutuar. Rroja eshte
ekunderindikuar per shkak te abrazionit – iritimit te lekures dhe mundesis per shtim te
infekcionit te lekures. Qimet mund te shkurtohen ose te perdoret kreme depilatore (por
prap me kujdes per alergjit e mundeshme), sa ma afer pjese se plages.

Kujdesi I meshikzes dhe zorreve

- Opstipacioni mund te jete problem pas operacionit pas mos ushqyrjes dhe imobilitetit ,
keshtu qe eshte me mire qe zorra te zbrazet para operacionit
- Administrohen klizma me glycerin nje nate para operacionit
- Kateteri mund te perdoret per parandaluar lendimet ne meshikez si dhe monitorimin e
diurezes gjate operacionit dhe vendoset para operacionit

Corapet me kompresion
 - Vdkjet nga embolia mushkerore eshte nej rrezik I madh tek grat ne lindje , te cilat kane
perjetuar operacion ose ne cdo faze te imobilitetit. Per ket corapet me compression
duhen te vendosen para operacionit , e sidomos tek grate me faktore te lartte rrezikut si
obeziteti dhe venat varikoze

Identifikimi dhe largimi I protezave

- Te gjitha potezat largohen para operacionit; thjerzat , proteza te gjymtyreve, te dhembeve

,
- Dhembet e ngjitur duhen te identifikohen ne rast te anestezioit te pergjithshem pasi qe
ekziston rrezik semund te levizin dhe te inhalohen.
- Bizhuterit metalike duhent te largohen , por unaza e marteses vendosen ne vend te sigurt.
- Bylyzyk per identitetin barten , e sidomos nese gruaja do te jete pa vetedije , si dhe mund
te behen gati me perpara edhe per beben.

Mbajtja e shenimeve

- Infermierja / mamia duhet te siguroj se te gjitha pregaditjen fizike dhe psikologjike jane
regjistruar njekohesisht

Opercionet emergjente

Pregaditja per operacione ka per qellim te perfshij te gjitha te cekura me larte , por shpesh te
gjitha performohen me shpejt.

- Mosushqyrja , shpesheher nuk eshte e mundur

- Antiacidt mund te administrohen , dhe permbajtja e lukthit mund te largohet me sonde
nazogastrike edhe pse kjo mund te mos jete efektive por duhet te provohet.
- Gjaku dergohet per interreakcion , meshikza kateterizohet , qimet qethen, protezat
largohen.
- Pasi qe keto precedura duhen te kryhen me shpejtesi , rresiku eshte me I madh per
komplikime postoperative nga operacionet emergjente

Kujdesi intraoperativ

Ropi I infermieres/ mamise mvaresisht se cilin role e ka marr

- Personi me I rendesishem I oranishem eshte gruaja. Dinjiteti I saj duhet te mirembahet

pamar parasysh a eshte e zgjuar apo ndr anestezion.
- Siguria e saj eshte e rendesishme si
- Mirembajtja e rrugeve te frymarjes dhe respiracioneve duke perdorur tubus endotraheal
dhe mekanizem ventilues duke percillur protokolet .
- Preoksigjenimi I ofruar para gazrave anestetike ka per qellim te ngris nivelet e oksigjenit
per gruan dhe fetusin. Per kete monitorohet me pulsoksimeter qe te verehet hipoksia .
- Shtrati I operacionit duhet te jete lehtesisht I ngritur per te panguar kah ana e djatht e
gruas per parandaluar shtypjen e aortes
- Shtypja e gjakut monitorohet me mirembahet me dhenjen e langjeve . duke percjellur
vollumin, balance I lengjeve eshte I rendesishem
- Asepsa mirembahet thellesisht per ti zvogeluar rrezikun per infekcion. Antibiotik IV
administrohen si rutin ne lindjet cezariane per te redukuar infekciont postoperative.
- Kujdesi per gruan immobile ose pavetedije si , kujdesi ne shtratin eoperacionit, kujdesi
per kembet e mpira, perdorimi I paisjeve per te siguruar qarkullimin e mirefillt,
parandalimi I djegjeve nga paisjet qe perdoren ne sale, kujdesi per vijat venoze,
monitored, duhen te percillen.
- Puna ne salla eshte pune pune ekipore , keshtu qe te gjithe puntoret qeq punojne duhet ti
dijn obligimet dhe kufizimet e veta, dhe duhet te therrasin ndihme nga ekspertet me te
larte kur eshte e nevojshme.
- Salla eshte ambient steril ku rregulla strikte aseptike duhen te mirembahen. Personat qe
lahen per operacion veshin mantil dhe doreza sterile , te cilat vendosen pas aplikimit te
teknikave te veqanta per larjen e duarve.
- Lidheset e mantileve steril menaxhohen ne qoshe nga personi tjeter me kujdes, dhe
preken vetm nga personi I cili e ka ber larjen paraprakisht
- Kompresat perdoren per te siguruar fushe sterile dhe preken vetem nga personi I lare . te
gjitha paisjet ne fushen sterile duhen te jene sterile dhe happen dhe ofrohen ne menyre
per ta ruajtur sterilizimin.
- Cdo person ne sallen e operacionit duhet te leviz ne menyre qe te ruaj integritetin e fushes
sterile
- Aijri pastrohet , dhe zonat erestrikuara jane vetem per personat qeq bartin rroba per sale
dhe kalaqe jane te lejuar .Paisjet e jashtit qe mund te jen burime te infekcionit nuk
lejohen, kpuc t , rrobat qe vishen jasht.
- Salla duhet te jete epaisur saktesisht me te gjitha paisjet si barera, gazrat anestetike,
paisjet e anestezionit, monitored, paisjet per ringjalje, langjet IV dhe paisjet per ringjalje
per te posalindurin.
- Stafi poashtu duhet ta mbroj veten, duke punuar nder regulloret per mbrojtje te shendetit
dhe siguri, duke perdor masa mbrojtese si , size mbrojtes , maska , kecele, dh te perdorin
masa mbrojtes per bartje te pacienteve.
- Gazat, gjilperat dhe instrumentet numerohen fillimisht,
- Infermjerja qarkulluse , gjithashtu numeron gazat, gjilperat dhe instrumetet, te cilat
regjistrohen ne regjister te veqant , ku instrumentarja mund ti sheh.
 - Te gjitha paisjet tjera te cilat hapern gjet operacionit regjistrohen ne regjister
- Pasi qe te mbyllet plaga gazat , gjilperat dhe instrumentet kontrollohen dhe numerohen
prap, dhe instrumentarja prap me ndihmen e infermjeres qarkulluse prap sigurohen ne
numrimin e fundit te ketyre paisjeve . Kjo siguron qe asgje nuk ka mbetur mbrenda
plages.
- Nese gruaja ka vendosur te kete operacionin me anestezion regjional, ajo do te jet me
vetedije , e afte te shohe , ndegjoj krejt cfare ndodhe ne sale dhe mund te jet shume
eshqetesuar. Kujdes duhet shtuar gjate pregaditjes te ambientit dhe ndjenjave qe ajo
mund te perjetoj.
- Per gruan e cila eshte ne anestezion te pergjithshem, mund te ket senzivitet te rritur ne
zera pasi qe te administrohet anestetiku. Ajo mund te kete nevoj per perseritje dhe
risigurim te perseritshem te informative reciproke deri sa te permiresohet, duke qene e
pergjumur.

Kujdesi Postoperativ

- Ky kujdes te filloj menjeher ne pjesen e permirsimit ku ka qasje te mnejhershme ne

oksigjen, aspirim, paisje per ringjallje , monitore , zile per emergjenc dhe staf me aftesi te
caktuara.
- Gjate ekstubimit nga anesteiologu. Kjo duhet te largohet gradualisht duke I ardh vetdija
gruas .
- Kujdesi postoperative I cili ipet menjeher pas operacionit , duhet te perfshij te
poshteshenuarat, pa marr parasysh llojin e anestezionit.
- Mirembajtja e rrugeve te frymarjes me apo pa terapi me oksigjen
- Vlersimi ne frymarje
- Perdorimit e pulsoksimetrit per te monitoruar oksigjenimin
- Vlersimi I rrahjeve te zemres
- Pozicionimi I duhur
- Vlersimi I vetesijes
- Vlersimi I nivelit te dhimbjes
- Kujdesi per infuzionet IV / transfuzionit dhe balancit te lengjeve
- Kujdesi per rrjedhjen nga plaga
- Obsrevimi I rrjedhjes nga vagina
- Kujdesi per kateterin/ sasine e urines
- Vleresimi I temperatures
 - Kthimi I ndjeshmeris pas anestezionit regjional

Observimet

- Observimii shenjave vitale, te pulsit , tension te gjakut, respiraconeve duhen te

regjistrohen cdo 5 min fillimisht
- Me kalimin e kohes dhe te gjitha parametrat jane ne kufinjet normal shpeshtesia e
observimeve kalohet ne 15 min, 30 min .
- Pas peerafersisht 1 ore gruaja duhet te jet e vetedijshme, rehat, dhe afet te perballoj nje
gelenjke uje.
- Ajo duhet te endroj ne pjese per permiresim deri sa anesteziologu dhe infermieri/ mamia
jane te kenaqur dhe ajo mund te dergohet ne repart
- Mbajtaja eshenimeve eshte e rendesise , dhe qasja me anesteziologun dhe obstetrin duhet
te jet e rregulluar mire gjate kesaj kohe per secilin devijim nga normalja

Foshnja

Gjate kohes ne sale te operacionit I posalindur mund t kete nevoja per:

- Ngrohtesi
- Duhen te nevoiten te ushqehet sa me shpejt qe eshte e mundur
- Duhet te identifikohet ara se te largohet nga salla
- Jane me te prirur te perjetojne distress respirator

Qeshtje tjera

- Rendesi ju kushtohen edhe partnerit dhe nevojave te tyre

- Infermieri/ mamia siguron qe placenta dhe membranat jane vlersuar gjate lindjes .
- Gjaku miret nga kordoni nese gruaja eshte Rh negative
- Psikologjikisht koha e permiresimit eshte koha e knaqesise me foshnjen por gjithashtu
eshte kohe kur perjetohen dhimbje, imobilitet , shqetesim, frustrim.
- Kujdesi postoperative eshte kujdes I individualizuar por duhet te perfshije vemende=je te
higjienes, kujdesit oral, qarqafeve, ushtrimeve per qarkullim dhe frymarje, percjelljes se
shenjave vitale dhe analgjezionit.
- Gellenjka uji ipen mbrenda ores se pare te operacionit
- Ushqimi tolerohet athere kur eshte I mundhem.
- Nese indikohet ushqimi dhe pijet ndalohen deri sa te fillon peristaltika e zorreve , deri sa
te konfirmohet absence e ileust .
- Infuzionet nderpriten edhe mas dites se pare
- Katetri urinar largohet pasi qe eshte kthyer refleksi normal per urinim
- Levizja e gruas sa ma e hershme inkurajohet , mirpo gruas I nevoitet kujdes rreth saj dhe
foshnjes
- Edhe pse kjo motivohet pas lindjes me prerje cezariane, infermierja/ mamia duhet te
sigurohet qe gruaja po fled he po pushon mjaftueshem, dhe te mos leviz se tepermi.
- Vlersimi I hemoglobines vlersohet ne diten e trete pas operacionit
- Infermieri mamia duhet ti kushtoj rendesi anes emocionale te gruas
- Leshimi I gruas nga spitali mvarsisht nga permirsimi I gruas dh nga rrethant sociale.
- Keshillat pas operacionit perfshijn largimin nga ngritja e peshave dhe vozitja per 6 jave ,
kontracepcion te efekteshem per nje vit , dhe pjesmarje ne skrening postpartal kah fundi I
purperiumit.