Từ xa xưa, khi nền y học phương tây chưa phát triển, đã có nhiều bài thuốc cổ truyền

mang lại hiệu quả tốt trong điều trị bệnh sỏi mật. Sự kết hợp của các loại thảo dược tự
nhiên đem đến lợi ích toàn diện lên hệ thống gan mật: giúp tăng cường chức năng gan,
tăng tiết dịch mật, tăng lưu thông đường mật, giúp kháng khuẩn, kháng viêm từ đó cải
thiện được các triệu chứng đau bụng, đầy trướng, khó tiêu, hỗ trợ bào mòn và bài sỏi mật,
ngăn sỏi tái phát. Rất nhiều bài thuốc cổ phương có giá trị cao, vẫn được lưu truyền và sử
dụng cho đến ngày nay. Trong đấy chúng ta phải kể đến bài thuốc: “Đởm đạo bài thạch
thang ”. Bài thuốc có tác dụng thanh nhiệt, lợi thấp, hành khí, giảm đau, lợi mật, bài sỏi.
Trị sỏi mật do thấp nhiệt.

Vài nét về bệnh sỏi mật

Theo YHHĐ

Sỏi mật là tình trạng lắng đọng sắc tố mật hình thành nên bùn mật hoặc viên sỏi trong
lòng đường mật, gây ứ trệ và tắc nghẽn sự lưu thông mật.

Tại Việt Nam, sỏi mật ở nước ta thường gặp ở đường mật, hình thành do cơ chế nhiễm
khuẩn. Vi khuẩn từ ống tiêu hóa lên có liên quan mật thiết với giun chui ống mật tiết ra
enzym β gluroconidase phân hủy dạng liên hợp giữa bilirubin và acid glucoronic làm
bilirubin trở thành dạng tự do không hòa tan sẽ kết hợp với các chất vô cơ như calci…..
để tạo thành muối calci bilirubinat lắng đọng tạo sỏi. Sỏi hình thành và tồn tại trên khắp
hệ thống đường mật cả trong và ngoài gan.

Điều trị: tùy theo kích thước sỏi, mà điều trị nội khoa: dùng kháng sinh, thuốc tan sỏi, lợi
mật,…. Hoặc ngoại khoa: chỉ định phẫu thuật.

Theo YHCT

Y học cổ truyền mô tả chứng bệnh sỏi đường mật trong phạm trù hiếp thống, hoàng đản,
vị quản thống.
Nguyên nhân gây bệnh liên quan đến rối loạn sơ tiết của can đởm, ăn uống không điều
hòa hoặc do ký sinh trùng ở đường tiêu hóa gây nên.

Nguyên tắc điều trị trong giai đoạn cấp tính thì dùng pháp sơ can lợi đởm, thanh nhiệt lợi
thấp, thông lợi công hạ để khứ tà; trong giai đoạn mạn tính thì dùng pháp kiện tỳ ích khí,
sơ can lợi đởm, lý khí chỉ thống.

Trong dân gian, lưu truyền khá nhiều bài thuốc có tác dụng lợi sỏi mật. Trong đó phải kể
đến “ Đởm đạo bài thạch thang”. Đây là một bài thuốc được sử dụng trong một số bệnh
viện để điều trị sỏi mật.

Bài thuốc Đởm đạo bài thach thang gồm 6 vị:

Kim tiền thảo: 40g Chỉ xác: 12g

Nhân trần: 12g Mộc hương: 12g

Uất kim: 12g Đại hoàng : 12g

Phân tích vị thuốc

Vị thuốc TPHH BPD Tính vi Quy Công năng-chủ trị Liều

kinh dùng
Kim tiền thảo Flavonoid, Lá vị ngọt, 2 kinh: Thẩm thấp, lợi 10-
niệu;
(Desmodium alcaloid, đắng, thận, 30g
Lợi mật, chữa sỏi
styracifolium terpenoid, tính bàng mật
Fabaceae) bình quang Thanh nhiệt giải
độc
Chữa mụn nhọt,
ung nhọt.

Nhân trần Tnh dầu, Bộ Vị đắng, 4 kinh: Thanh thấp nhiệt 20-
can đởm
(Adenosma acid phận cay, tính tỳ, vị, 40g
Thông kinh hoạt
caeruleum trên hơi hàn can, lạc
Scrophulariacae ) mặt đất đởm Phát tán, giải biểu
nhiệt
Sáp niệu

Chỉ xác ( Citrus Tinh dầu, Quả Vị chua, Phế, vị Phá khí hành 4-12g
đàm: dùng trong
aurantium acid hữu bánh tẻ tính hàn
chứng đàm ẩm,
Rutaceae) cơ của gây ngưng trệ
cây Kiện vị tiêu thực
cam Giải độc trừ
phong
chua

Uất kim ( Curcuma Curcumin, Của Vị cay, Can, Hành khí hành 8-12g
huyết, trị huyết ứ
longa tinh dầu , nhánh đắng, đởm, trệ, ngực bụng
đầy trướng
Zingiberaceae) tinh bột con tính hàn phế
Thư can lợi mật
Chỉ huyết: chữa
chảy máu cam,
thổ huyết
Thanh can đởm
thấp nhiệt: chữa
viêm gan, viêm
túi mật, sỏi mật
Hóa đàm giải uất
Mộc hương Tinh dầu, Rễ Vị cay, Phế, Hành khí, chỉ 4-12g
( Saussurea lappa chất nhựa đắng, can, tỳ thống: trị can, tỳ,
Asteraceae ) tính ấm vị khí trệ
Bình can giáng
áp: trị can đởm
cường thịnh gây
cao huyết áp

Đại hoàng ( Anthranoid Thẫn Vị đắng, tỳ, vị, Thanh trường 3-12g
tanin rễ tính hàn đại thông tiện, tả hòa
tràng, giải độc, trục ứ
can, tâm thông kinh. Chủ
bào trị: Táo bón do
thực nhiệt, đau
bụng, hoàng đàn,
bế kinh, chấn
thương tụ máu,
chảy máu cam,
nhọt độc sưng đau