Interdisiplinaryong Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Mabisang Pagpapahayag

IPP 0010-42

INTELEKTUWALISASYON Mga hadlang na kinakaharap

1. Una, ipinapalagay ng mga pilipino na
- Prosesong isinasagawa upang ang isang
walang kakayahan ang kanilang wika bilang
wikang hindi pa intelektwalisado ay maitaas
wikang intelektwal
at mailagay sa antas na intelektwalisado
2. Ikalawa, nangangamba ang mga pilipino na
upang magamit sa mga sopistikadong
maiiwan sa kaunlarang pag-iisip kung
lawak ng karunungan.
tumiwalag tayo sa wikang ingles
LAYUNIN
Proseso ng intelektwalisasyon
- Magamit ang wikang Filipino bilang wika ng
1. Seleksyon (pagpili)
karunungan at sa iskolaryong talakayan
2. Estandardisasyon (ispeling, grammar)
Mga dahilan ng intelektwalisasyon
3. Desiminasyon (pagpapakalat,
- Upang magamit sa tahanan
pagpapatupad)
- Agham
4. Kultibasyon
- opisina at pamahalaan
SELEKSYON: KASAYSAYAN NG PAG-UNLAD
- Paaralan
NG WIKANG PAMBANSA
- Mataas na antas ng karunungan
 Pagsasabatas ng pagkakaroon ng
- Lansangan
wikang pambansa (konstitusyon
- Teknikal na konsepto
1935, 1973, 1987 (artikulo 14))
- Negosyo
 Paglikha ng surian ng wikang
- Panitikan
pambansa na naging linangan ng
- Unibersidad o pamantasan
mga wika sa pilipinas (1987) na
DOMEYN NG WIKA
naging komisyon sa wikang pilipino
1. Non-compounding domain
(1991) 1937
- tahanan, palengke, pamayanan
 Idineklara ang tagalog bilang
2. Non-controlling domain
batayan ng wikang pambansa (batas
- Relihiyon, pulitiko, showbiz
komonwelt blg 333)
3. Controlling domain
 Pagmodipiya sa wikang inihudyat ng
- pamahalaan edukasyon media business
paglabas ng balarila ng wikang
medisina teknolohiya
pambansa at talaan ng 1974
MGA WIKANG INTELEKTWALISADO
 Pagpapatupad ng patakarang
 English
edukasyong bilinggwal (kautusang
 Russian
pangkagawaran blg 25 s. 1974)
 German
1976/ 1987/ 2001/ 2013
 French
 Pagrebisa sa abakada at patnubay
 Spanish
sa ispeling (ortograpiya ng wikang
 Japanese
pambansa) 1987 to 2020
 Korean
 Pagbuo ng diksyunaryo at glosaryo
Mga kategorya ng intelektwalisadong wika
1. Intellectualized languages of wider
TATLONG ANTAS NG PANGHIHIRAM
communication
1. Ponemik
2. Confined, independent, and
2. Morpemik
intellectualized languages
3. Sintaktik
3. developing National languages
PARAAN NG PAGSASAGAWA
1. Pagsasalin (ability- kakayahan)
2. Lubusang Panghihiram (xerox-xerox)
3. Transliterasyon (domain- domeyn)
MGA DAHILAN NG ESTANDARDISASYON
 Buhay ang wika
 pag-angat ng antas ng wika
 hiram na mga salita
 pag-iwas sa kaguluhan at kalituhan
 nagbabago ang wika dahil sa pag-unlad
 pagtanggap sa angkop na salita
 pagkakaroon ng standard ng spelling
BARAYTI AT BARYASYON NG WIKA
Barayti- Iba't-ibang uri ng wika
Baryasyon- pagkakaiba sa mga aytem pangwika.
Maaaring ang baryasyon ay nasa tunog, mga
salita, o bokabularyo at sa estrukturang gramatikal.
BARAYTI NG WIKA
1. Dayalek- Wikang ginagamit sa isang tiyak
na lugar o rehiyon
2. Sosyolek- Tawag sa wikang ginagamit ng
bawat partikular na grupo ng tao sa isang
lipunan
3. Idyolek- ang pekuliyaridad sa pagsasalita
ng isang indibidwal
4. Estilo ng WIka- Ito ay maaaring pormal o di
pormal, inisasaalang-alang dito ang edad,
kasarian, uri ng trabaho. Ikinokonsidera din
ang uri ng okasyon, lugar, paksa, relasyon
ng tagapagsalita sa kinakausap at ang
layunin ng pag-uusap
REHISTRO NG WIKA
1. Uri ng propesyon- wikang ginagamit ng
mga abogado, doktor, akawntant, o titser.
2. gawain o trabaho- wikang ginagamit ng
mga manlalaro ng basketball, beautician, o
taga pagluto
3. Interes- wikang ginagamit sa pag-aalaga ng
halaman o hayop, pagtaya sa lotto, kolektor
ng bayad
4. Iba pang uri ng grupo- wikang ginagamit sa
relihiyon o organisasyon
URI NG REHISTRO
 Static Register- bibihirang estilo ng wika
dahil piling sitwasyon lamang ang
ginagamitan.
 Formal Register- ang wikang ginagamit sa
ganitong sitwasyon ay isahang daan na
daluyan lamang (one way) kadalasang di-
personal
 Consultative Register- wikang may
pamantayan
 Casual register- impormal na wika na
kadalasang ginagamit sa malalapit na
kakilala o kaibigan
 Intimate register- pampribadong
pakikipagusap
REPERTWANG PANGWIKA
- Ito ay nangangahulugan ng mga wika o
mga barayti ng wika na alam at ginagamit
ng isang indibidwal sa pang-araw-araw
KAKAYAHANG PANGWIKA
1. Lingwistikong kakayahan (tunog, salita,
grammar)
2. Sosyo-Linggwistikong kakayahan (tagapagsalita,
mensahe, layon, lunan)
3. pangdiskurong kakayahan ( pagtutugma, pag-
uugnay)
4. pang-estratehiyang kakayahan (pagkatuto,
pakikipagusap, paggamit, paglikha)
TUNGKULIN NG WIKA BILANG INSTRUMENTO
SA KOMUNIKASYON
- Pagkokontrol ng kilos o galaw
- Pagbabahagi ng damdamin
- Pagbibigay/ pagkuha ng impormasyon
- Pagpapanatili ng pakikipagkapwa-tao
- Pangangarap o paglikha
GAMIT AT HALAGA NG WIKA
- Pagkakabuklod/ pagkakaisa
- Pagbubukod/ paghihiwalay
- Pag-establish ng kapangyarihan
- Linerasyon at eksploytasyon/ manipulasyon
TEORYA NG KOMUNIKASYON
S- SETTING
P- PARTICIPANTS
E- ENDS
A- ACTS OF SEQUENCE
K- KEYS
I- INSTRUMENTALITIES
N- NORMS
G- GENRE
PAGSASALING WIKA
 Isang sining ng paglilipat ng mga salita sa
pinakamalapit na katumbas na diwa o
mensahe ng isinasaad ng wikang isinalin
tungo sa ibang wika ng hindi nagbabago
ang diwa at kaisipang ipinapahayag nito.
 dahil sa papel na ginagampanan ng isang
tagasalin ng wika, narito ang ilang
mahahalagang gabay na dapat niyang
isaalang-alang upang maisa hindi lamang
ang mga salitang ginamit kundi ang
kabuuang diwa ng teksto
1. Lubos na pagkaunawa sa nilalaman
o kahulugan ng tekstong isasalin
2. malawak na kaalaman sa wikang
isasalin at sa wikang pagsasalin on
3. sapat na kaalaman sa paksang
isasalin
4. pagtukoy sa mambabasa ng
pinaglalaanan ng tekstong isasalin
5. pag-iwas sa literal na pagsasali
o pagsasalin ng salita sa salita
6. Pagsasaalang-alang ng
tagapagsalin sa kakayahang taglay
ng bawat wika
Mga tuntuning dapat tandaan sa pagsasalin
kaugnay ng kawastuang gramatikal o retorikal
1. May dalawang kakayahan o istruktura ng
pangungusap sa filipino
2. Ang panghalip na “siya” i tumutukoy sa
kasarian pambabae na “she” at panlalaki
na “he”. dahil dito, gumamit ng salitang
nagpapakita ng tiyak na kasarian lalo na
kung ito ay mahalaga sa teksto
3. Isaalang-alang ang wastong aspekto ng
pandiwa ng akdang isasalin. gumamit ng
tamang pang-abay na pamanahon gaya ng
kagabi, kahapon, kanina at iba pa, para sa
gawaing tapos na; “ngayon” para sa
kasalukuyan; at “bukas, sa susunod na
linggo”atbp. para sa hinaharap.
TATLONG PANGUNAHING NILALAMAN NG
TULA NA MAGAGAMIT SA PAGSUSURI
KAUGNAY NG PAGSASALIN
- Ang nilalaman o paksa
- Ang estruktura ng ritmo
- Ang epekto ng mga salitang ginagamit
(katangiang musical at estilo)
MGA PARAAN NG PAGSASALIN
1. Salita-bawat-salita. Isa-isang pagtutumbas ng
kahulugan ng salita. Maaari lamang itong gamiting
pre-translation.
2. Literal. Pagsasalin ng pinakamalit na gramatikal
na pagkakabuo ng Tunguhang Lenggwahe (TL).
Maaari lamang itong gamiting pre-translation.
3. Adaptasyon. Kabaligtaran ng saling salita-
bawat-salita. Itinuturing na pinakamalayang anyo
ng salin na madalas ginagamit sa tula na kung
minsan ay parang malayo na sa orihinal.
4. Malaya. Kabaligtaran ng literal na salin. Walang
kontrol. Parang hindi na ito salin.
5. Matapat. Sinisikap dito na makagawa ng
eksakto o katulad na katulad ng kahulugang
kontekswal na orihinal bagama’t may problema sa
estrukturang gramatikal na nagsisilbing hadlang sa
eksaktong kahulugang kontekswal.
6. Idyomatiko. Mensahe, diwa, kahulugan ng
orihinal na teksto ang isinasalin. Hindi nakatli sa
anyo o ayos o estruktura ng SL bagkus iniaangkop
ang bagong teksto sa normal at natural na anyo ng
TL.
7. Semantiko. Binibigyang diin dito ang aesthetic
value o halagang estetiko gaya ng maganda at
natural na tunog na iniiwasan ang anumang
masakit sa taingang pagu-uulit ng salita o pantig.
8. Komunikatibo. Nagtatangkang maisalin ang
eksaktong kontekstwal na kahulugan ng orihinal sa
wikang katanggap-tanggap at madaling
maunawaan ng mga mambabasa.
MGA PAMANTAYAN SA PAGSASALING-WIKA
1. Alamin ang paksang isasalin
2. Basahin nang ilang beses ang tekstong
isasalin
3. laging tandaan na ang kahulugan o
mensahe ang isasalin hindi lang ang mga
salita
4. piliin ang mga salita at pariralang madaling
maunawaan ng mambabasa
5. Ipabasa sa isang eksperto sa wikang
pinagsalinan ang iyong isinalin
6. isaalang-alang ang kaalaman sa akdang
isasalin
7. isaalang-alang ang kultura at konteksto ng
wikang isasalin
 8. ang pagiging mahusay na tagapagsalin ay mga mata na tagahatid lamang na mga
nalilinang sa pagdaan ng panahon at imahen o mensahe sa utak. Sa mga bulag,
nakapagbuti ng karanasan pandama ang pumapalit sa mga mata ng
ang mga imahe mula sa braille na kanilang
Kahulugan at kahalagahan ng pagbasa binabasa ay makarating sa utak upang
 ang pagbasa ay ang pagkilala at pagkuha maproseso
ng mga ideya at kaisipan sa mga sagisag  Ang epektib na mambabasa ay isang
na nakalimbag upang mabigkas ng pasalita. interaktib na mambabasa. Sa pagbabasa
Ito rin ay pag-unawa sa wika ng awtor sa ang isang mambabasa ay nakakagawa ng
pamamagitan ng mga nakasulat na simbolo. interaksyon sa awtor teksto at sa kanyang
paraan din ito ng pagkilala, sarili mismo
pagpapakahulugan at pagtataya sa mga  Maraming iba't-ibang hadlang sa pag
simbolong nakalimbag (Austero, et al., unawa bukod pa sa mga hadlang sa
1999) pagbasa
 Ang pagbasa ay isang bahagi ng  ang magaling na mambabasa ay sensitibo
pakikipagtalastasan na kahanay ng sa kayariang balangkas ng tekstong
pakikinig, pagsasalita at binabasa
pagsulat (Bernales, et al., 2001)  Ang mabilis na pag-unawa sa teksto ay
 Ayon kay goodman (Badayos, 2001),Ang nakakapagpabilis sa pagbabasa
pagbasa ay isang psycholinguistic guessing
game.Sa pagbabasa kasi, ang isang
mambabasa ay bumubuo ng muli ng
ANG PROSESO NG PAG-UNAWA SA PAGBASA
kaisipan o mensahe hango sa tekstong
 Layunin ng pagbasa ang malinang sa mag-
kanyang binasa. binibigyang-diin ang mga
aaral ang pagbasang may pang-unawa o
kasanayan sa paghula, paghahaka,
komprehensyon
paghihinuha at paggawa ng prediksyon sa
 ngunit batay sa mga pananaliksik ang
pagpapakahulugan ng tekstong binasa.
paglinang ng komprehensyon ay hindi
APAT NA HAKBANG SA PAGBABASA
gaanong napagtutuunan ng pansin
1. Persepsyon- pagkilala sa mga nakalimbag
KOMPREHENSYON
na simbolo at maging sa pagbigkas ng
 Ang pagbasang may comprehension ay
wasto sa mga simbolong nababasa
pagbuo ng mga tulay na mag-uugnay sa
2. Komprehensyon - Pagpoproseso ng mga
dating kaalaman tungo sa bagong
impormasyon o kaisipang ipinahahayag ng
kaalaman (Pearson at Johnson, 1978)
simbolong nakalimbag na binasa; naganap
 Sa maikling salita, ugnayan ng teksto at ng
sa isipan; pag-unawa sa tekstong binasa ay
kaalaman ng mambabasa
nagaganap
 mapapansing ang dating kaalaman ng
3. Reaksyon- hinahatulan o pinagpapasahan
mambabasa at ang mga kasanayan sa
ang kawastuhan, kahusayan at
paghihinuha ang nasa sentro ng modelo,
pagpapahalaga ng isang tekstong binasa
pagpapatibay ng paniniwalang ang
4. Asimilasyon- Isinasama at iniuugnay ang
komprehensyon at pag uugnay ng
kaalamang nabasa sa mga dati nang
impormasyon mula sa teksto at
kaalaman at/o karanasan
impormasyon na nasa isipan ng
PAGLALARAWAN SA PAGBASA NA INILAHAD
mambabasa
NI BADAYOS (2000)
 Ang pagbasa ay walang kahingiang
imposible para hindi ito maisasagawa ng
isang mambabasa
 Ang pagbasa ay isang proseso ng pag-iisip.
Utak ang ginagamit sa pagbasa at hindi ang
Ginagamit naman ng mga mambabasa ang mga
impormasyon tungkol sa:
 Pagkilala ng salita
 Talasalitaan
 Gramar
 Kohesyon at
 Kayarian ng teksto
Upang maiugnay ang bagong impormasyon sa dati
niyang kalaaman.
 Mahalaga ang dating kaalaman ng iskema
ng mambabasa tungkol sa teksto
 Kung kulang sa angkop na konsepto ng
kaugnayan ng teksto magiging suliranin ang
komprehensyon
 Mahalaga bago bumasa ang paglinang ng
mga dating konsepto ng nalalaman ng
mambabasa na kaugnay ng tekstong
babasahin
 Sinasabing kung walang pag-unawa ay
walang pagbabasa ng nangyayari. Ayon kay
goodman (1969) ang pagbasa ay nagiging
makahulugan kung may interaksyon ang
mambabasa at ang teksto.
 Nagagamit ng bumabasa ang mga dati na
niyang kaalaman at karanasan upang
iugnay sa binabasa at sa ganitong paraan
nauunawaan niya at nasusuri ang binabasa
Ang pagbasa ay higit pa sa interaksyon sa
pagitan ng nagbabasa at ng teksto (Johnson,
1983)
 Binigyan ito ni Johnson ng kahulugan bilang
isang kumplikadong gawi na binubuo ng
may malayo walang malay na paggamit ng
iba't ibang estratehiya kasama ang mga
estratehiya sa paglutas sa suliranin upang
makabuo ng modelo ng kahulugan na
inaasahan ng awtor ng teksto na matamo
Sina Goodman (1977) at Smith (1973) ay nagsabi
na ang mga konsepto na dala ng nagbabasa sa
teksto ay mahalaga kaysa sa teksto mismo para sa
pag-unawa o pagbuo ng kahulugan ang mga
konsepto ng ito ay nagagamit kapag ginagawa ng
nagbabasa ang top-down na pagproseso sa teksto
Ngunit may problema rin kung laging nakaangkla
ang nagbabasa sa top-down na paraan o sa
paggamit ng sariling iskema sa pag unawa na
maaaring batay sa kanyang kultural na is eskima
na hindi katumbas ng nais na ihatid ng ideya ng
awtor
MGA TEORYA SA PAGBASA
1. Teoryang Eskima
 Ang komprehensyon o pang-unawa ay
proseso ng pag-uugnay ng mga kaalaman
sa paksa at kaalaman sa pagkakabuo ng
mahahalagang salik sa pag-unawa.
(Pearson, 1978)
 Ang lahat ng dating nararanasan at
natutuhan ay nakalagak sa isipan at
maayos na naka lahat ayon sa kategorya
ang mga eskimang ito ay nadaragdagan,
nalilinang, nababago at napauunlad
 Sa kasalukuyang pananaw, ang
mambabasa bago pa man niya basahin ang
teksto ay may ideya na siya sa nilalaman
nito batay sa dati niya eskima sa paksa
 Binabasa niya ang teksto upang patunayan
kung ang mga hinuha o ekspektasyon niya
ay wasto, may kulang o dapat baguhin
IMPLIKASYON SA KASANAYAN SA
PAGBASA (PEARSON, 1979)
 Iniuugnay ang dating kaalaman sa bagong
impormasyong nabasa
 nakasubaybay sa kanilang pang-unawa
habang bumabasa
 gumagawa ng kaukulang aksyong
panlunas sa mga bahaging hindi pa niya
maunawaan
 nakapipili ng mahalagang ideya sa
tekstong binasa
 nakapagbubuod ng mga impormasyong
binasa
 patuloy na nakapagbibigay hinuha bago
bumasa
 bumubuo ng tanong wala sa kanilang
binabasa tungkol sa paksa
2. Interaktibong teorya sa pagbasa
 ang isang magaling na mambabasa
Ay Gumagamit ng dalawang uri ng
paraan sa pagproseso ng kaalaman
mula sa teksto (Carell at Eisterhold,
1983)
2.1 Paraang bottom-up
 pag-unawa sa teksto batay sa
mga nakikita rito tulad ng mga:
 Salita
 Pangungusap
  Larawan Walang konteksto ang Iniuugnay ang
 Dayagram paglalahad ng talasalitaan sa
 Iba pang simbolo talasalitaan karanasan at konteksto
2.2 Paraang top down Hindi nakikita ang pag- Ginagamit ang
 Pag-unawa batay sa kabuoang uugnayan ng pagbasa pagsulat at pag-unawa
kahulugan ng teksto at pagsulat ng binasa
 Tinatawag din itong reader-
based, inside-out o conceptually-
driven sa dahilang ang PAGSULAT
kahulugan ng impormasyon ay
nagmula sa mambabasa
patungo sa teksto
 Nangyayari ito kung ang
mambabasa ay gumagamit ng
kanyang dating kaalaman at
mga konsepto o kaalaman na
nabuo na sa kanyang isipan
batay sa kanyang mga
karanasan at pananaw sa
paligid
 Nakabubuo siya ng mga palagay
at hinuha at ito ay iniuugnay niya
sa mga ideya na inilahad ng
awtor sa teksto
 nagaganap ang interaksyon sa
pagitan ng mambabasa at teksto
 nagkakaroon ng epektibong
pag-unawa sa teksto kapag
ginagamit ng isang mambabasa
ang kaalaman niya sa estruktura
ng wika at sa talasalitaan
kasabay ang paggamit ng dating
kaalaman at mga pananaw

PANANAW SA PAGKATUTO NG PAGBASA

NOON NGAYON
Pagsagot sa mga Pag-unawa sa binasa -
tanong tungkol sa proseso
binasa - produkto.
Nakadepende sa May interaksyon sa
teksto ang bumabasa pagitan ng bumabasa
at teksto
Walang alam ang Paggamit ng dating
mambabasa sa teksto kaalaman at eskima ng
mag-aaral
Walang pag-hahanda May mga gawain na
bago bumasa bago pa bumasa
MGA MODELO: UGNAYANG PAGBASA AT INTEGRATED READING AND WRITING MODEL:
PAGSULAT

INFORMATION PROCESSING MODEL:

SOCIO-COGNITIVE MODEL

- Nagbabasa ng teksto, nageenkowd ng

kaalamang natututunan, iniuugnay sa
kaalamang nasa memorya, nagiimbak ng
bagong kaalaman, binabalikan kung
kinakailangan
- Ang mambabasa ay aktibong kumukuha ng
kaalaman at nagpoproseso nito sa kaniyang
kaisipan

DUAL CODING MODEL:

- Ang mga kaalamang nakukuha sa

pagbabasa at sa kanyang kapaligiran ay
napoproseso at nagkakaroon ng intelektwal
na pagkukumpuni sa pamamagitan ng
internalisasyon ng mga kaalamang ito
upang direktang umepekto sa kaalamang
mayroon na at sa kaasalan niya bilang
mambabasa
SOCIO-COGNITIVE THEORY:
- Ang kaalaman ng mambabasa ay direktang
nakakaapekto sa mga salik
pangkapaligiran, salik pampersonal, at salik
pangkaasalan na siyang ginagamit niya
para manatili o mabago ang kaasalan na
mayroon siya sa kanyang sarili
TRANSACTIONAL MODEL
- Sa modelong ito, para sa mga bata,
nakakatulong ang tagapagturo kung paano
gagamitin ng mag-aaral ang kanyang
binasa para mabigyan ito ng kabuluhan sa
kanyang buhay
MGA URI NG TEKSO
Tekstong Akademiko. Ang tekstong akademiko
ang tawag sa mga tekstong ginagamit sa pag-aaral
ng humanidades, agham panlipunan at agham
pisikal. Taglay nito ang mga terminolohiya, uri ng
diskurso o pahayag, nilalaman ng teksto at ang
mga konseptong inilalahad. Ang tekstong
akademiko ay may katangiang hindi tiyak sapagkat
nakabatay ito sa katanggapan ng mga kasapi ng
lipunang akademiko.
Tekstong Propesyonal o Pandalubhasaan. Ang
tekstong propesyonal o pandalubhasaan ay
nagsasaad ng talakay ukol sa natatanging paksa at
may kaugnayan sa propesyon ng manunulat.
Naglalaman ito ng batayang teorya at mga datos
bilang ebidensya noong talakay maging ang mga
bagong tuklas na datos na may kinalaman sa
gawain ng manunulat. Masusing pananaliksik at
mahusay na pagpili ng salitang gagamitin ang
kailangan dito. Ang tekstong propesyonal ay yaong
mga teksto na nagdaan sa mabalasik na
pananaliksik at ito ay para sa mga taong ang
gustong pag-aralan ay ang mga bagay na
makatutulong upang maging malawak ang kanilang
kaalaman gaya ng abogasya at medisina dahil ito
ay nakatutulong upang kanilang malaman ang mga
bagay na mga patunay o pinatutunayan ng mga
akda. Halimbawa, ang isang tao ay nakapagtapos
ng Ph.D. at gumawa ng isang tesis batay sa
kanyang saliksik tungkol sa makabagong
pamamaraan ng pagkuha ng pasyente. Ang tesis
na ito ang tinatawag nating tekstong propesyonal.
Tekstong Literari. Malaya ang paraan ng
pagpapaunlad ng diwa sa tekstong ito. Ginagamit
ng manunulat ang kanyang sariling karanasan,
damdamin, pananaw at wika bilang batayan sa
pagpapaunlad ng tekstong literari. Ang kahulugan
ng tekstong ito ay karaniwang nakabatay sa sariling
pagpapakahulugan ng mambabasa dahil ang
paksa ng ganitong uri ng teksto ay hango sa
katotohanan o kathang isip lamang. Ilan sa mga
napaiilalim sa uri ng tekstong ito ay ang mga
nobela, kwento, alamat, pabula, parabula,
talumpati, anekdota, at talambuhay.
Mga Hulwaran ng Pagbubuo ng teksto c) Pagkakasunod-sunod
(sikwensyal-kronolohikal na
1. Impormatibo o Pangkabatiran- Tekstong
ayos at prosidyural)
naglalahad ng mga bagong kaalaman,
d) Paghahambing at
bagong pangyayari, bagong paniniwala at
pagkokontrast
mga bagong impormasyon. Ang mga
e) Problema at solusyon
kaalaman ay nakaayos na ang
f) Sanhi at bunga
pagkakasunod-sunod at inilalahad ng buong
linaw at kaisahan. Tinatalakay ng tekstong
7. Reperensyal- Ang isang teksto kung ito ay
ito ang mga detalye ng isang kaalaman O
naglalahad ng mga tiyak na pinaghanguan
pangyayari na sumasagot sa tanong na
ng mga inilalahad kaalaman na nailathala.
ano, sino, saan, at kailan
Ang mga kaalamang hinango mula sa iba
2. Deskripsyon o Paglalarawan- Isang
ay malinaw na tinitiyak at inilalahad.
pagpapahayag ng impresyon o kakintalang
likha ng pandama. Sa pamamagitan ng
pang-amoy, panlasa, pandinig at pansalat,
itinatala ng sumusulat ang paglalarawan ng
mga detalye na kanyang nararanasan. Ito
ay naglalayong magsaad ng kabuuang
larawan ng isang bagay, pangyayari, o kaya
naman ay magbigay ng isang konseptong
biswal ng mga bagay bagay pook o
pangyayari
3. Argumento o Pangangatuwiran- Tekstong
naglalahad ng mga proposisyon upang
magpaliwanag kung ito ay nagpapakita ng
kaugnayan sa pagitan ng konsepto o iba
pang proposisyon. Ang ganitong uri ng
teksto ay tumutugon sa tanong na ‘bakit?’
naglalayon itong magpatayan ang
katotohanan ng ipinapahayag at ipatanggap
sa bumabasa ng katotohanang iyon
4. Persuwasibo o Panghihikayat- Tekstong
naglalahad ng sapat na katibayan o patunay
upang manghikayat o upang ang isang
paksa ay maging kapani-paniwala
5. Naratibo o Pasalaysay- Tekstong
nagpapahayag ng pagkakabuo ng mga
pangyayari at may layuning magkwento
6. Ekspositori- Tekstong naglalahad ng mga
payak na pagpapaliwanag ng mga
konsepto, mga iniisip at mga palagay sa
sariling pananaw. Tinutugon nito ang
tanong na ‘paano?’
Mailalahad ito sa pamamagitan ng
mga ss.:
a) Depenisyon
b) Enumerasyon