ZAJĘCIA 4

BADANIA NAD UCZENIEM SIĘ

Uczenie się jest procesem opartym na doświadczeniu, który prowadzi do względnie trwałej zmiany zachowania lub
potencjału zachowania.

Uczenie się a wykonanie jest to różnica między tym, co wyuczone, a tym, co przejawia się w zachowaniu
zewnętrznym.

Habituacja to osłabienie reakcji behawioralnej, kiedy bodziec jest podawany wielokrotnie.

Pomaga ona skupić uwagę na nowych zdarzeniach w środowisku, nie zużywamy bowiem wysiłku behawioralnego na
wielokrotne reagowanie na stare bodźce.

Uwrażliwienie jest to zwiększenie siły reakcji behawioralnej, kiedy bodziec jest podawany wielokrotnie.

John Watson - twórca szkoły psychologicznej znanej jako behawioryzm. Dowodził, że Introspekcja nie jest właściwą
metodą badania zachowania, ponieważ jest zbyt subiektywna.

Introspekcja - sprawozdania słowne na temat wrażeń, wyobrażeń i uczuć.

Według niego przedmiotem psychologii powinno być dające się zaobserwować zachowanie. Według niego stany
świadomości nie dają się obiektywnie zweryfikować i z tego powodu nie mogą być danymi naukowymi. Za główny cel
psychologii uważał przewidywanie zachowania i kierowanie nim.

Burrhus Frederic Skinner - sformułował stanowisko znane jako behawioryzm radykalny. Według niego zjawiska
psychiczne, takie jak myśli i wyobrażenia, nie są przyczynami zachowania, a przykładami zachowania, które jest
spowodowane przez bodźce środowiskowe.

Analiza zachowania to dziedzina psychologii, która koncentruje się na środowiskowych wyznacznikach uczenia się i
zachowania oraz ich wykrywaniu.

WARUNKOWANIE KLASYCZNE. UCZENIE SIĘ PRZEWIDYWANYCH SYGNAŁÓW

Warunkowanie klasyczne to typ uczenia się w, którym zachowanie (reakcja warunkowa) jest wywoływane przez
obojętny bodziec (bodziec warunkowy), który zyskuje tę zdolność poprzez skojarzenie go z bodźcem istotnym
biologicznie (bodźcem bezwarunkowym).
czyli: jeden bodziec lub zdarzenie pozwala przewidzieć wystąpienie innego bodźca czy zdarzenia. Organizm uczy się
nowego skojarzenia dwóch bodźców - tego, który poprzednio nie wywołał reakcji i bodźca, który wywołał ją w
sposób naturalny.

Iwan Pawłow (doświadczenie z psami, które po zobaczeniu proszku mięsnego śliniły się; badania nad trawieniem na
psach). Każdy bodziec poprzedzający podanie pokarmu zaczynał wywoływać ślinienie się.

Przypadkowo zaobserwował, że uczenie się, może być wynikiem skojarzenia dwóch bodźców.

Podstawą warunkowania klasycznego są reakcje odruchowe.

Odruch to reakcja niewyuczona, wywoływana przez specyficzne bodźce, które mają znaczenie biologiczne dla
organizmu.

Bodziec bezwarunkowy (sb) to bodziec, który wywołuje reakcję bezwarunkową.

Reakcja bezwarunkowa (rb) to reakcja wywoływana przez bodziec bezwarunkowy bez uprzedniego ćwiczenia lub
uczenia się.

Bodziec warunkowy (sw) to bodziec uprzednio obojętny, który zaczyna wywoływać reakcję warunkową.

Reakcja warunkowa (rw) to reakcja wywoływana przez bodziec uprzednio obojętny, która pojawia się w rezultacie
powiązania bodźca obojętnego z bodźcem bezwarunkowym.

Procesy warunkowania

Nabywanie to etap w eksperymencie nad warunkowaniem klasycznym, w którym reakcja warunkowa jest po raz
pierwszy wywoływana przez bodziec warunkowy.

Warunkowanie następcze polega na tym że bodziec warunkowy pojawia się przed bodźcem bezwarunkowym i trwa
przynajmniej do podania tego ostatniego.

Warunkowanie śladowe - bodziec warunkowy przestaje działać tuż przed podaniem bodźca bezwarunkowego.
Nawiązuje to do śladu pamięciowego bodźca warunkowego.

Warunkowanie równoczesne polega na tym, że bodziec warunkowy i bodziec bezwarunkowy podaje się w tym
samym czasie.

W warunkowaniu wstecznym bodziec warunkowy następuje po bodźcu bezwarunkowym.

Wygaszanie to osłabienie związku warunkowego pod nieobecność bodźca wzmacniającego lub bezwarunkowego.

Samorzutne odnowienie to ponowne pojawienie się wygaszonej reakcji warunkowej po okresie odpoczynku.
Generalizacja bodźca to automatyczne rozszerzenie reakcji warunkowej na bodźce podobne, które nigdy przedtem
nie były kojarzone z bodźcem bezwarunkowym.

Różnicowanie bodźców to proces warunkowania, w którym organizm uczy się reagować odmiennie na bodźce
różniący się na pewnym wymiarze od bodźca warunkowego.

Robert Rescorla - eksperyment na psach z zastosowaniem tonu jako SW oraz wstrząsu jako SB.

Styczność między SW i SB (bliskość w czasie), SW musi w niezawodny sposób zapowiadać pojawienie się SB, bodziec
musi mieć wartość informacyjną w danym środowisku - wymagania jakie powinny spełniać bodźce, aby służyć jako
podstawa warunkowania klasycznego.

Uwarunkowana klasycznie reakcja np. to jest wstrętne, wygrywa z wiedzą, że dany bodziec w rzeczywistości jest w
porządku. Reakcje uwarunkowane klasycznie nie są wytworem świadomego myślenia, trudno też wyeliminować je za
pomocą świadomego rozumowania.

Shepard Siegel wysunął hipotezę, że sytuacja, w której zażywany jest narkotyk, staje się bodźcem warunkowym
powodującym, że organizm chroni siebie nie dopuszczając do tego, by narkotyk działał z właściwą sobie siłą.

Zastosowanie warunkowania klasycznego: emocje i preferencje, uczenie się bycia narkomanem, krytyczne myślenie.

WARUNKOWANIE SPRAWCZE. UCZENIE SIĘ O KONSEKWENCJACH

Edward L. Thorndike - obserwował amerykańskie koty starające się wydostać ze skrzynek problemowych. Według
jego analizy, koty wytwarzały skojarzenia między bodźcami działającymi w danej sytuacji, a reakcją której nauczyły
się wykonywać (bodziec-reakcja(s-r)). Metoda ślepych prób i błędów.

Prawo efektu - wystąpienie w przyszłości reakcji, po której następują satysfakcjonujące konsekwencje staje się
bardziej prawdopodobne, zaś reakcji, po której następują niezadowalające konsekwencje, mniej prawdopodobne.

Eksperymentalna analiza zachowania

Warunkowanie sprawcze - za pomocą jego procedur skinner mógł manipulować konsekwencjami zachowania
organizmu aby przekonać się, jaki ma to wpływ na zachowania późniejsze.
Zachowanie sprawcze - każde zachowanie, które jest przejawiane przez dany organizm i może być charakteryzowane
w kategoriach dających się zaobserwować efektów jego wpływu na środowisko (oddziałujące na środowisko).

W odróżnieniu od zachowań uwarunkowanych, zachowanie sprawcze nie są wywoływane przez określone bodźce.

Warunkowanie sprawcze modyfikuje prawdopodobieństwo wystąpienia różnych typów zachowania sprawczego, w

zależności od ich konsekwencji w danym środowisku.

Zbieżność między zachowaniem a wzmocnieniem to stały związek między daną reakcją a zmianami w środowisku
wywoływanymi przez tę reakcję.

Czynnikiem wzmacniającym jest każdy bodziec, który - jeśli uczyni się go zbieżnym z jakimś zachowaniem - zwiększa
prawdopodobieństwo wystąpienia tego zachowania w przyszłości.

Wzmocnienie to podanie czynnika wzmacniającego po wykonaniu reakcji.

Klasy bodźców: obojętne, apetytywnei awersyjne (staramy się ich unikać).

Wzmocnienie pozytywne - podanie po jakimś zachowaniu bodźca apetytywnego.

Wzmocnienie negatywne - usunięcie bodźca awersyjnego po jakimś zachowaniu.

Warunkowanie ucieczki - forma uczenia się, w której organizm nabywa reakcje powodującą ustanie działania
awersyjnego bodźca.

Warunkowanie unikania - forma uczenia się, w której organizm nabywa reakcje pozwalające zapobiec awersyjnym
bodźcom, zanim zaczną one działać.

Wygaszanie zachowania sprawczego - sytuacja, w której zachowanie przestaje wywoływać przewidywalne

konsekwencje, co powoduje jego powrót do poziomu sprzed warunkowania sprawczego.

Karanie pozytywne i negatywne

Czynnik karzący to każdy bodziec, który - gdy uzależni się jego podawanie od wystąpienia określonej reakcji -
zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia tej reakcji w przyszłości.

Karanie to podawanie czynnika karzącego po danej reakcji.

Karanie pozytywne to podanie bodźca awersyjnego po danym zachowaniu, zmniejszające prawdopodobieństwo

wystąpienia tego zachowania.

Karanie negatywne to usunięcie bodźca apetytywnego po danym zachowaniu zmniejszające prawdopodobieństwo

wystąpienia tego zachowania.

Bodziec dyskryminacyjny to bodziec, który działa jako zapowiedź wzmocnienia, sygnalizujący kiedy określone
zachowania przyniosą w rezultacie pozytywne wzmocnienie.
Zbieżność trójczłonowa to mechanizm, dzięki któremu organizmy uczą się, że ich zachowanie będzie
prawdopodobnie wywierało określony wpływ na otoczenie w obecności pewnych bodźców, a nie będzie wywierało
tego wpływu w obecności innych bodźców.

Gerald Patterson - przedstawił model przymusu odnoszący się do zachowania antyspołecznego.

Pierwotny czynnik wzmacniający - Czynnik wzmacniający zdeterminowany biologicznie, taki jak pokarm i woda.

Warunkowy czynnik wzmacniający - w warunkowaniu klasycznym jest to bodziec poprzednio obojętny, który stał się
czynnikiem wzmacniającym.

Rozkład wzmacniania - plan podawania i wstrzymywania wzmocnień.

Efekt wzmacniania częściowego - zasada behawioralna, zgodnie z którą reakcje nabyte przy zastosowaniu
wzmacniania częściowego są bardziej odporne na wygaszanie niż reakcje nabywane przy
wzmacnianiu ciągłym.

Rozkład wzmacniania według stałych proporcji - rozkład wzmacniania, w którym czynnik wzmacniający podaje się
po pierwszej reakcji pojawiającej się po wykonaniu pewnej ustalonej liczby reakcji.

Rozkład wzmacniania według zmiennych proporcji - czynnik wzmacniający podaje się po pierwszej reakcji
pojawiającej się po zmiennej liczbie reakcji, której średnia jest z góry ustalona.

Rozkład wzmacniania o stałych odstępach czasowych - czynnik wzmacniający podaje się po pierwszej reakcji
pojawiającej się po upływie określonego czasu od poprzedniego wzmocnienia.

Rozkład wzmacniania o zmiennych odstępach czasowych - czynnik wzmacniający podaje się po pierwszej reakcji
pojawiające się po upływie od poprzedniego wzmocnienie odcinka czasu o zmiennej długości, przy czym przeciętna
długość tych odcinków jest z góry określona.

Kształtowanie zachowania za pomocą kolejnych przybliżeń - metoda behawioralnym polegająca na wzmacnianiu

tych reakcji, które stopniowo zbliżają się do reakcji pożądanej, a w końcu całkowicie jej odpowiadają.