[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIA ĐỊNH
----------

TIỂU LUẬN
Môn: Lịch sử đảng cộng sản Việt Nam

Đề tài: Đảng cộng sản Việt Nam xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN của
dân, do dân, vì dân

Sinh viên thực hiện : Vũ Thùy Trang

MSSV : 1911020022
SĐTLL : 0362902330
Giảng viên hướng dẫn : THS. Đinh Thị Nguyệt Nga

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 11 năm 2021

1
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]

MỤC LỤC

A. MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
B. NỘI DUNG ..................................................................................................................... 3
1. Cơ sở lý thuyết của Nhà nước pháp quyền .................................................................. 3
1.1. Sự hình thành về nhà nước pháp quyền trong lịch sử ............................................... 3
1.2. Những đặc trưng cơ bản của nhà nước pháp quyền .................................................. 4
1.3. Tính phổ biến và tính đặc thù của nhà nước pháp quyền.......................................... 5
1.3.1. Tính phổ biến ................................................................................................... 5
1.3.2. Tính đặc thù ..................................................................................................... 5
2. Đảng Cộng sản Việt Nam xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân
........................................................................................................................................... 6
2.1. Quá trình nhận thức và phát triển mô hình nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt
Nam ............................................................................................................................... 6
2.2. Sự phát triển mô hình nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân ở Việt
Nam ............................................................................................................................... 7
2.3. Mục tiêu xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân ở Việt
Nam ............................................................................................................................... 7
2.4. Những thuận lợi và khó khăn trong việc xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN
của dân, do dân, vì dân ở Việt Nam .............................................................................. 8
2.4.1. Thuận lợi ......................................................................................................... 8
2.4.2. Khó khăn .......................................................................................................... 9
2.5. Kết quả và thành tựu ............................................................................................... 11
2.5.1. Kết quả........................................................................................................... 11
2.5.2. Thành tựu....................................................................................................... 11
2.6. Đề xuất giải pháp và phương hướng phát triển nhà nước pháp quyền XHCN của
dân, do dân, vì dân ở Việt Nam .................................................................................. 12
2.6.1. Giải pháp ....................................................................................................... 12
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]
2.6.2. Phương hướng ............................................................................................... 13
C. KẾT LUẬN................................................................................................................... 14
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 15
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]

A. MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài:
Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, giao lưu văn hóa, chuyển giao công nghệ, dân
chủ hóa hoàn toàn đời sống xã hội, đòi hỏi các quốc gia đều phải có những quy định pháp
luật chung nhằm điều chỉnh các chế tài pháp lý trong quan hệ quốc tế. Để hội nhập quốc
tế, Việt Nam phải đi theo hướng lấy pháp luật làm phương tiện quản lý đất nước, điều
chỉnh các quan hệ xã hội, cần thiết phải xây dựng một thể chế hoàn chỉnh, trong sạch,
vững mạnh, linh hoạt và hiệu quả.
Ở nước ta hiện nay, quyền lực chính trị - quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân,
nhân dân là chủ thể tối cao của quyền lực nhà nước. Hiến pháp năm 2013 đã khẳng định:
“Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do nhân dân làm chủ, quyền lực nhà nước
thuộc về nhân dân, nền tảng của nhân dân là liên minh giữa giai cấp công nhân, nông dân
và đội ngũ trí thức”. Nhà nước ta ngày nay phải xây dựng chế độ nhà nước pháp quyền
của dân, do dân, vì dân. Hiến pháp quy định: "Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam
là nước xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân."
Hiểu được tầm quan trọng của việc xây dựng nhà nước XHCN của dân, do dân, vì
dân nên em đã chọn đề tài: “Đảng cộng sản Việt Nam xây dựng nhà nước pháp quyền
XHCN của dân, do dân, vì dân” làm bài tiểu luận của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
- Mục đích nghiên cứu: Làm sáng tỏ con đường xây dựng nhà nước pháp quyền của dân,
do dân, vì dân của Đảng cộng sản Việt Nam
3. Đối tượng nghiên cứu
- Làm rõ con đường xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân của
Đảng cộng sản Việt Nam
- Vận dụng mô hình nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân ở Việt Nam
4. Phạm vi nghiên cứu
- Mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân trong điều kiện xây dựng nhà nước
pháp quyền Việt Nam

1
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]
5. Phương pháp nghiên cứu
- Trong bài tiểu luận này sử dụng một số phương pháp thu thập tài liệu, nghiên cứu tài
liệu, phân tích tổng hợp, phân loại,...

2
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]

B. NỘI DUNG

1. Cơ sở lý thuyết của Nhà nước pháp quyền

1.1. Sự hình thành về nhà nước pháp quyền trong lịch sử

Trong lịch sử tư tưởng chính trị và pháp lí của loài người, nhà nước pháp
quyền đã được hình thành từ thời cổ đại. Từ xa xưa, khi con người bị nhà cầm
quyền cai trị một cách độc đoán, tùy tiện thì cũng là lúc trong xã hội xuất hiện ý
tưởng về một nhà nước được tổ chức và hoạt động theo quy định của pháp luật,
quản lý đất nước và quản lý xã hội theo quy định của pháp luật, vua, quan và dân
phải tôn trọng và tuân theo pháp luật ... Hàng nghìn năm đã trải qua "Đêm trường
trung cổ",bước sang thời kì phục hưng, tư tưởng nhà nước pháp quyền tiếp tục
được phát triển và hoàn thiện. Trong thời kỳ này, tư tưởng đề cao vai trò của pháp
luật trong đời sống nhà nước và xã hội luôn gắn liền với tư tưởng dân chủ, khẳng
định chủ quyền của nhân dân, phản đối chế độ độc tài của nhà cầm quyền, bảo đảm
quyền con người được bảo vệ... Nhà nước pháp quyền trong thời kỳ này một mặt
khẳng định vai trò của pháp luật, mặt khác nhấn mạnh bản chất của pháp luật, đòi
hỏi pháp luật phải dân chủ, tiến bộ, phản ánh ý chí và nguyện vọng của nhân dân,
luật pháp phải phù hợp với các quyền tự nhiên của con người.
Sau cuối thế kỷ XIX, tư tưởng nhà nước pháp quyền đã dần được hiện thực
hóa, nhà nước pháp quyền đã trở thành hình mẫu nhà nước lý tưởng và là xu hướng
tất yếu được mọi quốc gia hướng tới, một mô hình thiết kế và xây dựng quốc gia
đương đại. Có thể nói, cho đến nay, “sự phát triển của văn minh nhân loại phần
lớn được quy định bởi sự phát triển của xã hội công dân và nhà nước pháp quyền”.
Chính vì vậy, trong thời kì hiện đại, vấn đề nhà nước pháp quyền đã được
nhiều nước trên thế giới nghiên cứu sâu rộng, nhằm đặt nền tảng lý luận vững chắc
cho công cuộc xây dựng và đổi mới đất nước theo hướng trở thành một quốc gia
dưới chế độ pháp quyền. Vấn đề đặt ra nhà nước pháp quyền là gì, đặc điểm của nó
3
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]
là gì, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của nó ... Những câu hỏi này có thể được trả
lời theo nhiều cách khác nhau. bởi vì nhà nước pháp quyền là một hiện tượng phức
tạp và nhiều mặt, có thể được xem xét từ nhiều khía cạnh khác nhau.

1.2. Những đặc trưng cơ bản của nhà nước pháp quyền
Những đặc trưng này thường được coi là giá trị chung của các quốc gia theo
nhà nước pháp quyền.Trong nhiều quan điểm, lý thuyết của các nhà tư tưởng, lý
luận chính trị và pháp luật trong lịch sử phát triển, tư tưởng chính trị và pháp luật
của con người đã được đề cập đến.
Các giá trị phổ biến này được trình bày dưới các dạng thức khác nhau bởi các
nhà lý luận, phụ thuộc vào lập trường chính trị - pháp lý và quan điểm học thuật
của từng người. Các trình bày có thể khác nhau, song về bản chất có thể quy về các
giá trị có tính tổng quát sau:
- Nhà nước pháp quyền là biểu hiện tập trung của dân chủ. Dân chủ không chỉ là
bản chất của nhà nước pháp quyền, mà còn là điều kiện, tiền đề của quyền lực nhà
nước.
- Một quốc gia theo nhà nước pháp quyền được tổ chức và hoạt động trong khuôn
khổ Hiến pháp và pháp luật.
- Nhà nước pháp quyền tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người trong mọi
lĩnh vực hoạt động của đất nước và xã hội.
- Nhà nước quyền lực trong một quốc gia theo nhà nước pháp quyền được tổ chức
và thực hiện theo nguyên tắc dân chủ: phân quyền và kiểm soát quyền lực.
- Nhà nước pháp quyền gắn liền với một cơ chế bảo vệ Hiến pháp và pháp luật phù
hợp
- Trong một quốc gia theo nhà nước pháp quyền, quyền lực nhà nước luôn bị giới
hạn bởi các mối quan hệ: nhà nước và kinh tế; nhà nước và xã hội.

4
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]
1.3. Tính phổ biến và tính đặc thù của nhà nước pháp quyền

1.3.1. Tính phổ biến

Về phương diện lý luận, nhà nước pháp quyền với tính cách là những giá trị
phổ biến, là biểu hiện của một trình độ phát triển dân chủ. Do vậy nhà nước pháp
quyền không phải là một kiểu nhà nước. Trong ý nghĩa này nhà nước pháp quyền
được nhìn nhận như một cách thức tổ chức nền dân chủ, cách thức tổ chức nhà
nước và xã hội trên nền tảng dân chủ. Điều này có ý nghĩa là nhà nước pháp quyền
gắn liền với một nền dân chủ, tuy không phải là một kiểu nhà nước được xác định
theo lý luận về hình thái kinh tế - xã hội, nhưng không thể xuất hiện trong một xã
hội phi dân chủ. Điều này cắt nghĩa vì sao ý tưởng về một chế độ pháp quyền đã
xuất hiện từ rất xa xưa, thậm chí từ thời cổ đại bởi các nhà tư 4 tưởng phương Tây,
hay tư tưởng pháp trị tại Trung Hoa cổ đại, nhưng mãi đến khi nhà nước tư sản ra
đời, với sự xuất hiện của nền dân chủ tư sản, nhà nước pháp quyền mới từ nhà nước
ý tưởng dần trở nên một nhà nước hiện thực.

1.3.2. Tính đặc thù

Nhà nước pháp quyền ngoài các giá trị phổ biến còn bao hàm các giá trị đặc
thù của mỗi một quốc gia, dân tộc. Tính đặc thù của nhà nước pháp quyền được xác
định bởi hàng loạt yếu tố. Các yếu tố này về thực chất là rất đa dạng, phong phú và
phức tạp, được xác định bởi các điều kiện về lịch sử, truyền thống - văn hoá, tâm lý
xã hội của mỗi một dân tộc, các chế độ chính trị, chế độ kinh tế, văn hoá và môi
trường địa lý. Các yếu tố này không chỉ tạo ra các đặc sắc, tính riêng biệt của mỗi
một dân tộc trong quá trình dựng nước, giữ nước và phát triển của mình mà còn
quyết định mức độ tiếp thu và dung nạp các giá trị phổ biến của nhà nước pháp
quyền.

5
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]
2. Đảng Cộng sản Việt Nam xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân,
vì dân

2.1. Quá trình nhận thức và phát triển mô hình nhà nước pháp quyền XHCN
ở Việt Nam
* Quá trình nhận thức:
Ở Việt Nam, khái niệm “Nhà nước pháp quyền XHCN” lần đầu tiên được đưa
ra tại kỳ họp thứ hai của Đảng khóa VII (ngày 29 tháng 11 năm 1991) và tiếp tục
được khẳng định tại Hội nghị toàn quốc giữa nhiệm kỳ khóa VII của Đảng năm
1994 cũng như trong các văn kiện khác của đảng. Tiếp theo, tại Đại hội đại biểu
toàn quốc lần thứ X và XI của Đảng, đã có bước phát triển về chất trong nhận thức
xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN ở nước ta.
Thể chế hóa tư tưởng của Đảng về xây dựng Nhà nước XHCN theo pháp
quyền, Điều 2 Hiến pháp năm 2013 khẳng định: “1. Nhà nước Cộng hòa XHCN
Việt Nam là Nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân
dân; 2. Nước Cộng hòa XHCN Việt Nam do Nhân dân làm chủ, tất cả quyền lực
nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với
giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức; 3. Quyền lực nhà nước là thống nhất có sự
phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các
quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp” [1].
* Phát triển mô hình Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam
Đối với mỗi quốc gia cụ thể, trong đó có Việt Nam, việc lựa chọn xây dựng
nhà nước pháp quyền là hướng tới xây dựng mô hình nhà nước vừa không chỉ phù
hợp với các giá trị phổ quát mà còn chứa đựng các yếu tố của các giá trị đặc trưng
cho từng quốc gia. Sự ra đời và phát triển của mô hình quốc gia mới Việt Nam luôn
phản ánh và khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trên cơ sở
chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời tiếp thu có chọn lọc
những yếu tố hợp lý, phù hợp của các tư tưởng tiến bộ trong lịch sử tư tưởng nhân
6
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]
loại vận dụng vào thực tế Việt Nam. Vượt qua những thăng trầm của lịch sử đấu
tranh giành, giữ độc lập dân tộc, mô hình nhà nước pháp quyền ở Việt Nam dần
được hiện thực hóa.

2.2. Sự phát triển mô hình nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì
dân ở Việt Nam
Trên cơ sở quan điểm của Đảng, mục tiêu xây dựng nhà nước pháp quyền của
Việt Nam đã được thể chế hóa và ghi nhận trong Hiến pháp, công cuộc xây dựng
nhà nước pháp quyền ngày càng được thúc đẩy và nâng cao. Mô hình xây dựng
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam ngày càng rõ ràng, cụ thể, được
thể hiện trong nội dung của Hiến pháp hiện hành:
“1. Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhăn dân.
2. Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam do Nhân dân làm chủ; tất cả quyền
lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân
với giai cấp nông dăn và đội ngũ trí thức.
3. Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa
các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư
pháp” [2] (Điều 2 Hiến pháp năm 2013).

2.3. Mục tiêu xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân ở
Việt Nam
Với tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, Đại hội VI của
Đảng đã chỉ ra nhiều yếu kém, bất cập của bộ máy nhà nước và cho rằng: “… cơ
chế tập trung quan liêu bao cấp là nguyên nhân trực tiếp làm cho bộ máy nặng nề,
nhiều tầng, nhiều nấc. Chức năng, nhiệm vụ của tổ chức và chức năng, tiêu chuẩn

7
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]
cán bộ chưa được xác định rõ ràng”1. Xoá bỏ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp là
cơ sở để đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy nhà nước. Đồng thời, cải cách bộ máy
nhà nước sẽ thúc đẩy việc xoá bỏ cơ chế quản lý tập trung quan liêu, bao cấp, tạo ra
cơ chế quản lý mới phù hợp với các yêu cầu, đòi hỏi của cải cách kinh tế. Để thực
hiện mục tiêu này, Đảng ta chủ trương “… Để thiết lập cơ chế quản lý mới, cần
thực hiện một cuộc cải cách lớn về tổ chức bộ máy của các cơ quan nhà nước theo
phương hướng: Xây dựng và thực hiện một cơ chế quản lý nhà nước thể hiện quyền
làm chủ tập thể của nhân dân lao động ở tất cả các cấp. Tăng cường bộ máy nhà
nước từ trung ương đến địa phương và cơ sở thành một hệ thống thống nhất, có sự
phân định rành mạch nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm từng cấp theo nguyên tắc
tập trung dân chủ, phân biệt rõ chức năng quản lý - hành chính - kinh tế với quản lý
sản xuất – kinh doanh, kết hợp quản lý theo ngành với quản lý theo địa phương và
vùng lãnh thổ phù hợp với đặc điểm tình hình kinh tế, xã hội…”2.

2.4. Những thuận lợi và khó khăn trong việc xây dựng nhà nước pháp quyền
XHCN của dân, do dân, vì dân ở Việt Nam

2.4.1. Thuận lợi

Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong bối cảnh
hội nhập và phát triển cũng cần tính đến những đặc thù và tác động của tình hình
thực tế ấy. Quá trình xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam có những cơ hội như:
Một là, khẳng định tính tất yếu của việc xây dựng nhà nước pháp quyền trong
điều kiện phát triển và hội nhập. Nhà nước pháp quyền với những giá trị đã được
kiểm chứng về cơ cấu tổ chức và kỹ thuật vận hành và đó là thành tựu mà nhân loại
đã đạt được, đặc biệt là dưới chế độ tư bản chủ nghĩa. Xu thế phát triển hội nhập

1
Văn kiện Đại hội Đảng thời kỳ đổi mới (Đại hội VI, VII, VIII, IX). NxbCTQG, H,2006, tr.125.
2
Sđd, tr.125.
8
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]
không chỉ giúp Việt Nam nhận thức sâu sắc hơn tính tất yếu khách quan ấy mà còn
tạo cơ hội tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
với những đặc trưng riêng.
Hai là, nền tảng phát triển hội nhập đưa Việt Nam đến gần hơn với thế giới,
học hỏi kinh nghiệm tổ chức và vận hành bộ máy nhà nước của các nước phát triển,
hoàn thiện mô hình quốc gia và nhà nước pháp quyền của Việt Nam.
Ba là, bối cảnh hội nhập và phát triển mang lại áp lực, nhưng cũng là động lực
khiến Việt Nam quyết tâm xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Trước
tình hình mới, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân đang đứng trước sức ép to lớn
trên con đường hiện thực hóa các giá trị nhân văn, khoảng cách với các nước phát
triển trong khu vực và trên thế giới ngày càng thu hẹp. Tuy nhiên, khi nhận thấy
toàn cầu hóa, hội nhập và phát triển là xu thế tất yếu thì việc xác định đúng vị trí,
thế mạnh sẽ là động lực để Việt Nam bứt phá trên trường quốc tế.
Bốn là, sự ủng hộ, động viên của các Chính phủ, các tổ chức quốc tế và các
lực lượng tiến bộ trên thế giới đã giúp đỡ Việt Nam về vật chất lẫn tinh thần. Dù
trong cuộc kháng chiến vĩ đại dựng nước và giữ nước, hay trong bối cảnh xây dựng
và phát triển đất nước theo xu thế toàn cầu hóa và hội nhập hiện nay, Việt Nam
luôn xây dựng và thể hiện một đất nước thân thiện, yêu hòa bình, cầu thị và thiện
chí phát triển. Đây cũng là lý do Việt Nam luôn nhận được sự ủng hộ, giúp đỡ nhiệt
tình về vật chất và tinh thần của bạn bè quốc tế. Điều này vẫn có ý nghĩa to lớn đối
với công cuộc xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa theo pháp quyền ở Việt Nam
hiện nay.

2.4.2. Khó khăn

Bên cạnh những thuận lợi, quá trình xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa theo pháp
quyền ở Việt Nam cũng gặp không ítkhos khăn, như:
Một là, áp lực phải khẳng định cơ sở khoa học và thực tiễn của mô hình nhà
nước xã hội chủ nghĩa dưới pháp quyền, nhất là phải làm rõ những đặc trưng của
9
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]
nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa mà Việt Nam xây dựng. Nhà nước pháp
quyền là một giá trị phổ biến ở phương Tây hiện đại. Nhưng mô hình mà chúng ta
chọn là nhà nước xã hội chủ nghĩa theo pháp quyền, ngoài những đặc điểm chung
của nhà nước pháp quyền, nó còn có những đặc điểm riêng của Việt Nam. Những
khó khăn, thách thức gặp phải trong quá trình xây dựng và hoàn thiện mô hình đã
đặt ra yêu cầu ngày càng cấp thiết về việc hiểu biết sâu sắc và toàn diện về cơ sở
khoa học và thực tiễn của mô hình này.
Hai là, các thế lực thù địch trong và ngoài nước chống phá Việt Nam xây
dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Trong hoàn cảnh đặc biệt, xây dựng
nhà nước pháp quyền luôn là một thách thức, nhưng khó khăn hơn cả là chúng ta
luôn phải đối mặt với sự chống phá bí mật hoặc trực tiếp của các thế lực thù địch
trong và ngoài nước. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập và phát triển, các
phương tiện, hình thức chống phá càng tinh vi hơn, đồng nghĩa với rủi ro càng lớn.
Đây cũng là một trở ngại đối với sự nghiệp xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa của Việt Nam.
Ba là, việc xây dựng và hoàn thiện đất nước xã hội chủ nghĩa theo pháp quyền
còn thiếu cơ sở thực tiễn. Như chúng ta đã biết, tư tưởng nhà nước pháp quyền
xuất hiện từ rất sớm, nhưng phải đến thời đại cách mạng tư sản mới có điều kiện
phát triển thành lý luận và hiện thực hóa trên thực tế. Đất nước ta hiện nay vẫn còn
những hạn chế nhất định về trình độ phát triển kinh tế, trình độ dân trí, quan niệm
nhà nước pháp quyền của nhân dân ... Những điều này nếu không được khắc phục
kịp thời thì sẽ là một thách thức rất lớn ngăn cản quá trình xây dựng nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Bốn là, những thách thức phải đối mặt trong quá trình giữ gìn và bảo tồn các
giá trị truyền thống dân tộc, tiếp thu tinh hoa thế giới, đưa giá trị Việt Nam đến gần
hơn với giá trị thế giới. Toàn cầu hóa, hội nhập và phát triển đòi hỏi khả năng tự
khẳng định trong quá trình giao tiếp và thích ứng văn hóa. Mong muốn hội nhập

10
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]
nhưng không hòa tan, tiếp thu có chọn lọc, hiệu quả các giá trị thế giới để thích ứng
với điều kiện và giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam cũng là một thách thức
rất lớn.

2.5. Kết quả và thành tựu

2.5.1. Kết quả

“Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác
định nhiệm vụ xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng
là một trong những nhiệm vụ có tính chiến lược trong quá trình thực hiện các mục
tiêu phát triển kinh tế-xã hội 2011 – 2020”.3 Sự xác định mục tiêu xây dựng nhà
nước pháp quyền XHCN trong Báo cáo chính trị của Đại hội X không chỉ là khẳng
định quyết tâm chính trị của Đảng ta trong việc đẩy mạnh cải cách tổ chức và hoạt
động của nhà nước, phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế mà còn là sự đánh dấu
một giai đoạn phát triển mới của sự nghiệp xây dựng nhà nước kiểu mới - một nhà
nước của dân, do dân, vì dân.

2.5.2. Thành tựu

Trong mấy chục năm qua (nhất là trong thời kỳ đổi mới, mở cửa), đất nước ta
đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong công cuộc xây dựng và củng cố nhà nước
xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân. Các nghị quyết Hội nghị lần thứ III của
Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII và các Văn kiện Đại hội IX, X của
Đảng đều khẳng định công cuộc xây dựng và hoàn thiện đất nước xã hội chủ nghĩa
ở Việt Nam đã có nhiều tiến bộ:
+ Từng bước hình thành hệ thống quan điểm và những nguyên tắc cơ bản về
xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa theo pháp quyền của dân, do dân, vì. Hiến
pháp năm 1992 và việc ban hành một số quy định, bộ luật đã tạo khuôn khổ pháp lý

3
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG, H.2011, tr.91,148
11
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]
cho việc quản lý pháp luật của đất nước trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội, an ninh,
quốc phòng ... Nhiều quyết sách cải cách đã được đưa ra có ý nghĩa quan trọng đối
với công cuộc xây dựng đất nước và lĩnh vực luật pháp của Việt Nam. Đổi mới hệ
thống chính trị và cải cách cơ sở cho hoạt động của tổ chức bộ máy nhà nước.
+ Tiếp tục phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa trên nhiều lĩnh vực. Mở rộng
dân chủ về kinh tế đã tác động tích cực đến việc giải phóng lực lượng sản xuất, là
động lực để phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân. Dân chủ về chính trị có
bước tiến quan trọng, thể hiện ở việc bầu cử các cơ quan dân cử một cách dân chủ,
ở chất lượng sinh hoạt của Quốc hội, ủy ban nhân dân các cấp, việc nhân dân thảo
luận, soạn thảo các dự án luật, hoạt động thông tấn ...
+ Tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của nhà nước, trước hết là của cơ
quan hành chính nhà nước, đã có một bước điều chỉnh theo yêu cầu của quá trình
chuyển từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung quan liêu bao cấp sang quản lý nền kinh tế
nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo
định hướng xã hội chủ nghĩa.
+ Đảng đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo nhà nước không chỉ bảo
đảm tăng cường vai trò lãnh đạo của đảng mà còn nâng cao tinh thần trách nhiệm,
tính chủ động của các cơ quan nhà nước.

2.6. Đề xuất giải pháp và phương hướng phát triển nhà nước pháp quyền
XHCN của dân, do dân, vì dân ở Việt Nam

2.6.1. Giải pháp

Để tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước Việt Nam XHCN theo pháp quyền,
trong thời gian tới cần tập trung vào những giải pháp cơ bản sau:
Thứ nhất, là tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trên ba lĩnh vực: Xây dựng
pháp luật, chấp hành pháp luật, bảo vệ pháp luật.

12
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]
Thứ hai, tích cực xây dựng và tạo điều kiện thuận lợi để hình thành và phát
triển có hiệu quả các giá trị của một nước xã hội chủ nghĩa dưới pháp quyền.
Thứ ba, luôn kiên định lập trường chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, tiếp thu có chọn lọc những giá trị phổ biến của công cuộc xây dựng Nhà
nước pháp quyền của thế giới.
Thứ tư, đảng cầm quyền lãnh đạo xây dựng nhà nước phải tuân thủ các
nguyên tắc lãnh đạo theo quan điểm của đảng, lãnh đạo bằng đường lối chính trị và
điều hành bằng pháp luật.
Việc xây dựng Nhà nước xã hội chủ nghĩa theo pháp quyền ở Việt Nam phải
bảo đảm nguyên tắc về mối quan hệ giữa đảng cầm quyền và nhà nước pháp quyền.
Vì vậy, Đảng phải luôn bảo đảm tính chính đáng trong điều hành, thể hiện uy tín,
lòng tin của Đảng, tính hiệu quả trong lãnh đạo phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội,
đáp ứng yêu cầu và lợi ích của nhân dân. Đồng thời, để thích ứng với xu thế phát
triển của xã hội hiện đại và tiến bộ nhanh chóng, nhà nước pháp quyền của Đảng
cần không ngừng được đổi mới: quyền lực chính trị của đảng gắn liền quyền lực
của nhà nước và quyền lực của nhân dân.

2.6.2. Phương hướng

Những phương hướng cơ bản xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
của dân, do dân, vì dân ở nước ta:
- Mở rộng dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong
xây dựng và quản lý nhà nước
- Nâng cao chất lượng hoạt động và kiện toàn tổ chức quốc hội
- Tiếp tục cải chính nền hành chính của nhà nước
- Đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương
- Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức
- Đẩy mạnh cải cách tư pháp
- Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước
13
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]
C. KẾT LUẬN

Xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam chính là xây dựng một nhà nước thực sự
của nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng với lý tưởng dân chủ, nhân đạo, công bằng, tất
cả vì hạnh phúc của nhân dân. Nhà nước được tổ chức và vận hành một cách khoa học,
phù hợp với thực tiễn đất nước; tổ chức, hoạt động của nhà nước phải đặt trên cơ sở của
pháp luật, chịu sự điều chỉnh của pháp luật; nhà nước quản lý xã hội bằng một hệ thống
pháp luật vì con người; có cơ chế an toàn và hiệu quả, ngăn chặn mọi sự lạm quyền, vi
phạm lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Chỉ khi có một nhà
nước như vậy mới có thể phát huy được quyền làm chủ của nhân dân, đảm bảo quyền
sống, quyền được làm việc, được lao động, được học hành, được đảm bảo an ninh trật tự,
an toàn xã hội.
* Nhận xét:
Để thích ứng với xã hội hiện đại, việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa Việt Nam là một tất yếu lịch sử, một nhu cầu cấp thiết, khách quan bảo đảm sự
thành công của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đảng cộng sản Việt
Nam đã nhanh chóng triển khai việc nghiên cứu lý luận, tổ chức từng bước xây dựng nhà
nước pháp quyền bằng những việc làm cụ thể như cải cách bộ máy hành chính nhà nước,
nâng cao năng lực hoạt động của Quốc hội, giám sát chặt chẽ hoạt động tư pháp, tăng
cường, mở rộng các hình thức hoạt động dân chủ, tạo điều kiện pháp lý cho việc hình
thành xã hội dân sự, đẩy mạnh sự nghiệp giáo dục nhằm nâng cao dân trí, tiến hành giáo
dục pháp luật. Sự kiện sửa đổi Hiến pháp năm 1992 là bước tiến dài trong việc xây dựng
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

14
[VŨ THÙY TRANG] [1911020022]

D. TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] GS.TS.Phan Trung Lý, Nguyễn Trung Thành (23/11/2020), “Nhà nước pháp quyền
Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và những vấn đề đặt ra đối với việc thực hiện công khai, minh
bạch và trách nhiệm giải trình”, Tạp Chí Nghiên Cứu Lập Pháp.
Nguồn: http://lapphap.vn/Pages/tintuc/tinchitiet.aspx?tintucid=210628
[2] Bùi Thị Ánh (14/08/2021), “Phương thức xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt nam
hiện nay?”, Luật Minh Khê. Nguồn: https://luatminhkhue.vn/phuong-thuc-xay-dung-nha-
nuoc-phap-quyen-o-viet-nam-hien-nay--.aspx

15