Tây Tiến

Mở bài:
Chiến tranh đã đi xa hòa bình đã lập lại, nhưng kí ức chiến tranh vẫn còn nguyên vẹn ở đó.
Nhưng nỗi đau mất mát vẫn in hằn sâu trong tiềm thức của người ở lại. “Chín năm làm một
Điện Biên” mãi luôn là dấu son chói lọi trong lịch sử nước nhà. Thế nhưng, chính những năm
tháng hào hùng đó đã hun đúc nên những thế hệ hết mình “ Xẻ dọc Trường Sơn đi nước”.
Hình ảnh những người lính trẻ sẵn sàng gác lại ước mơ đi theo tiếng gọi Tổ quốc được tái
hiện đầy những sinh động vui tươi nhưng cũng không kém phần hóm hỉnh qua thơ ca cách
mạng. Và bài thơ Tây Tiến của nhà thơ Quang Dũng chính là một minh chứng nổi bật cho
văn học giai đoạn này. Lấy chất liệu từ chính cuộc hành quân của mình và đồng đội, Quang
Dũng đã tái hiện lại một cách sinh động người lính lãng mạn , hào hoa nhưng cũng không
kém phần hào hùng và bi tráng.
Thân bài:
Tây Tiến là đơn vị bộ đội được thành lập đầu năm 1947 với nhiệm vụ phối hợp với bộ đội
Lào bảo vệ biên giới Việt-Lào. Lính Tây Tiến phần đông là sinh viên, học sinh Hà Nội. Họ
chiến đấu trong những hoàn cảnh khó khăn, gian khổ về mặt vật chất tinh thần, vật chất. Tuy
vậy họ vẫn sống lạc quan và chiến đấu lạc quan.
Đoạn 1 :
“ Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi…..
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”
Mặc dù Quang Dũng chuyển sang đơn vị khác nhưng những kỉ niệm về Tây Tiến vẫn khắc
sâu trong tâm trí của ông. Ở đoạn đầu những nỗi nhớ về những cuộc hành quân gian khổ và
khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, hoang sơ, dữ dội của núi rừng Tây Bắc hiện lên da diết, bao
trùm cả không gian và thời gian:
“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi
Nhớ về núi rừng nhớ chơi vơi”
Tây Tiến ơi : tiếng gọi chân thành, tha thiết xuất phát từ trái tim của người chiến sĩ. Tiến gọi
dồn chứa tâm trạng, một noiocx nhớ nhung mênh mang.
Sông Mã oai hùng : dòng sông là chứng nhân lịch sử, chứng kiến bao nhiêu cuộc dấu tranh
của dân tộc.
Điệp từ “nhớ” và từ láy “chơi vơi” diễn tả trạng thía cảm xúc của nhà thơ, vẽ ra trạng thái
cụ thể của nỗi nhớ, hình tượng hóa nỗi nhớ, khơi nguồn cho cảnh núi cao, dốc sâu , vực thẳm
của núi rừng Tây Bắc.
 Hai câu thơ thể hiện nỗi nhớ mênh mang, rợn ngợp trong tâm tưởng về mảnh dất và
con người Tây Tiến.
Thiên nhiên Tây Bắc thơ mộng và huyền ảo:
“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi”
Nhà thơ nhớ về tây bắc, nhớ về những địa danh Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông. Màn
sương phủ đầy giăng kín che lấp đoàn quân. Nhưng trong màn đêm sương dày đặc ấy, lại có
“hoa về” , cảm xúc lâng lâng của người chiến sĩ khi bắt gặp hoa nở. Tuy trong hoàn cảnh
chiến đấu vô cùng khắc nghiệt nhưng người chiến sĩ vẫn tinh nghịch hồn nhiên, yêu đời vô
vùng.
Nhớ về Thiên nhiên tb rộng lớn hoang vu:
“Dốc lên khúc khuỷu …..mưa xa khơi”
Sử dụng các từ láy “khúc khuỷu” , “thăm thẳm” thiên nhiên tb hiện ra mênh mông, khắc
nghiệt hiểm trở nhưng cũng không kém phần thơ mộng. Khó khăn không những về vật chất
mà còn về địa hình, nhung nbao nhiêu đó không đủ để những chiến sĩ Tây Tiến chùn bước, họ
vẫn hiên ngang, dũng cảm chống lại sự khắc nghiệt của thiên nhiên địa hình tb.
 Hình ảnh “súng ngửi trời” :đặc tả độ cao chót vót của núi thông qua góc nhìn của người
chiến sĩ, đồng thời thể hiện sự tinh nghịch, khí phách ngang tàn, coi thường nguy hiểm của
người lính Tây Tiến.
Sử dụng phép đối “ngàn thước lên cao-ngàn thước xuống” diễn tả dốc núi vút lên đỏ xuống
gần như thẳng đứng. Nhìn lên cao chót vót nhìn xuống sâu thăm thẳm.
Nhà thơ sử dụng từ “ơi” kết thúc câu thơ nhẹ nhàng như giảm bớt sự khó khăn gian khổ của
người lính trên con đường hành quân.
 Người lính tận hưởng cảm giác bình yên lãng mạn của núi rừng.
Nhớ về người lính tây tiến dũng cảm,bi tráng:
“Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm mường hịch cọp trêu người”
Những con người mang khí phách hiên ngang, bất khuất vượt qua những con đường hành
quân đầy khó khăn, thử thách nghiệt ngã, sẵn sàng đối diện với cái chết, xem cái chết tựa như
lông hồng.
“Anh bạn”: tiếng gọi đồng đội thân thương, nhẹ nhàng , tình cảm.
“Dãi dầu”: những người lính Tây Tiến đã cùng nhau trải qua những khó khăn khắc nghiệt
trên con đường hành quân.
“Không bước nữa, bỏ quên đời”: có thể được hiểu theo hai nghĩa:
+ Kiệt sức, nghỉ ngơi sau những giây phút mệt mỏi, chiến đấu không ngừng nghỉ.
+ Nhà thơ sử dụng biện pháp tư từ “nói giảm nói tránh”:cái chết nhẹ nhõm quên đời.
“Chiều chiều, đêm đêm” tạo ra sự tuần hoàn về thời gian, gợi tả núi rừng tây bắc lúc nào
cũn hoang vu và những người lính Tây Tiến phải chiến đấu không ngừng nghĩ. Phải chịu
những mối nguy hiểm trong rừng sâu “cọp trêu ngươi”
Nhớ cảnh sinh hoạt đầm ấm:
“ Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”
Sau chặng đường hành quân mệt mỏi người lính tây tiến quây quần bên nhau, bên nồi cơm do
chính tay “em” nấu. Bát xôi thêm mùi nếp được trao từ tay em làm ấm lòng người chiến sĩ và
xua tan biết bao nhiêu mệt mỏi. liệt kê những miền đất lạ “Mai Châu” đánh dấu những chặng
đường đã đi qua.
Quan hệt từ bị lược bớt “mùa em” làm cho giọng thơ ngọt ngào êm dịu ấm áp chuẩn bị tâm
thế cho người đọc cảm nhận đoạn tiếp theo.
Đoạn 2 : Những kỉ niệm về tình quân dân trong đêm liên hoan văn nghệ và cảnh thiên
nhiên miền tây sâu rộng:
“ Doanh trại….xây hồn thơ”
Không gian : ngập tràn ánh sáng lung linh của lửa đuốc, âm thanh réo rắc của tiếng đàn, con
người ,cảnh vật như ngã nghiêng , bốc men say, ngất ngây, rạo rực  huyền ảo rực rỡ tưng
bừng, sôi nổi.
“ đuốc hoa” trong đêm những người lính tưởng tượng ngọn đuốc là những bông hoa rực
cháy.
Nhân vật trung tâm em với xiêm áo lộng lẫy vừa e thẹn vừa tình tứ, vừa duyên dáng trong
điệu múa xứ lạ làm say đắm lòng người chiến sĩ.
“Kìa em” hai chữ thể hiện cái nhìn vừa ngạc nhiên vừa mê say ngây ngất của các chàng trai
tây tiến bởi vẻ đẹp lung linh hoang dạ, trữ tình đến mê hoặc.
Cảnh thiên nhiên miền Tây hùng vĩ:
“Người đi Mộc Châu…đong đưa”
Không gian: dòng sông mênh mông trong một buổi chiều giăng mắc màu sương, sông nước
lặn như tờ, hoang sơ và mờ ảo, thấp thoáng bóng người bóng hoa.
Mang đậm chất cổ tích, nổi bật trên dòng sông là dáng hình mềm mại,uyển chuyển của cô gái
Thái trên chiếc thuyền độc mộc.
Vẻ đẹp của con người hòa với vẻ đẹp của thiên nhiên khi những bông hoa rừng cũng đong
đưa làm duyên trên dòng nước lũ.
Những nét vẻ mềm mại, duyên dáng khác hẳn với những nét khỏe khoắn, gân guốc khi đặc tả
cảnh dốc đèo.
Cảnh vật qua ngòi bút của Quang Dũng như có hồn phản phất trong gió trong cây.Nhà thơ
không chỉ làm hiện lên trước mắt người đọc vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn gợi lên cái phần
linh thiêng của cảnh vật “Có thấy …nẻo bờ”.
 Hùng bĩ và thơ mộng là cái nhìn riêng của hồn thơ Quang Dũng trước núi rừng
TB. Thông qua đó thể hiện một hoài niệm sâu nặng , da diết của nhà thơ với vùng
đất từng gắn bó một thời.
Đoạn 3: chân dung người lính Tây Tiến.
“Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
….gầm lên khúc độc hành”
Thể hiện được cái bi và cái hùng:
Cái bi:
Ngoại hình khác thường do hiện thực khắc nghiệt:
+Qua cái nhìn của Quang Dũng, chiến sĩ Tây Tiến hiện lên với hình ảnh “không mọc tóc”,
người thì tự nguyện cạo trọc đầu, người thì rụng tóc do căn bệnh sốt rét.
“Quân xanh màu lá dữ oai hùm”: người lính có nước da xanh xao do ăn uống thiếu dinhh
dưỡng và căn bệnh sốt rét rừng hành hạ.
Cái hùng:
“đoàn binh” chứ không phải “đoàn quân”: gợi hình ảnh một đoàn chiến binh có vũ khí, có
khí thế xung trận, át đi cái vẻ ốm yếu của bệnh tật.
So sánh đoàn binh “dữ oai hùm” dữ dằn như chúa tể chốn rừng sâu, không lùi bước trước bất
kì kẻ thù nào.  tính cách anh hùng, nét oai phong dữ dằn.
Vẻ đẹp tâm hồn của người lính Tây Tiến
“ mắt trừng….kiều thơm”
“mắt trừng”: cái nhìn nảy lửa, thể hiện thái độ với kẻ thù , lòng quyết tâm đánh giặc đến
cùng.
“gửi mộng qua biên giới”: chiến đấu rất dũng cảm nhưng cũng rất nhớ quê hương
Nỗi nhớ hiện lên trong giấc mơ “HN dáng kiều thơm” bên trong cái dữ dằn, oai hùng của
người lính và tâm hồn khao khát được yêu thương
 Cảm hứng có bi nhưng không lụy, cái gian gian khổ của chiến tranh nhưng cũng
cảm nhận được vẻ oai hùng, lãng mạn của người lính.
Sự hi sinh của người lính :
“Rải rác biên cương hồ viễn …. Khúc độc hành”
Sự bi thương được gợi lên qua hình ảnh những nấm mồ chiến sĩ rải rác nơi rừng hoang biên
giới lạnh lẽo, câu thơ mang đượm chút ngậm ngùi.
Nhiều từ hán việt: biên cương-mồ-viễn xứ : gợi không khí thiêng liêng trang trọng làm vơi
đi sự đau thương,
“chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”: chiến đấu vì tổ quốc,biết một khi ra đi có thể không
bao giờ trở lại nhưng vẫn quên mình, đặt lợi ích của tổ quốc lên hàng đầu.
“áo bào” : sự thật bi thảm, những người chiến sĩ hi sinh không có một cổ quan tài để an táng
mà phải lấy áo quấn lại đem chôn. “áo bào” nghe trang trọng , thiêng liêng đồng thời giảm
bớt sự đau thương..
“anh về đất” : chết là hóa thân với đất mẹ,là hóa thân với non sông đất nước.
Biện pháp nhân hóa “gầm lên khúc đồng hành”:dữ dội, hào hùng, như tiếng khó tha thiết của
dòng sông Mã trước cái chết bi thảm của những người chiến sĩ.
Lời thề gắn bó với đoàn quân Tây Tiến và miền Tây Bắc:
“Tây Tiến ….chẳng về xuôi”

a) Hai câu đầu: Tinh thần của đoàn quân

Nhắc lại lời hẹn ước của đoàn quân Tây Tiến thuở lên đường: “Người đi không hẹn ước”
- “Chí lớn chưa về bàn tay không” => Mang theo chí làm trai của những chinh phu tráng sĩ
thời xưa, ra đi không hẹn ngày trở về, ra đi vì nghĩa lớn (Liên hệ với “Tống biệt hành” –
Thâm Tâm).
“Đường lên thăm thẳm một chia phôi”: ý niệm của chung cả một thời kì, một thế hệ con
người về ý niệm của những bậc nam nhi quyết chí vì lí tưởng.
b) Hai câu sau:
“Mùa xuân ấy”:
 Thời điểm đoàn quân Tây Tiến được thành lập
 Mùa xuân của đời người: một thời gian khổ mà ân nghĩa, khó khăn mà hào hùng.
 Mùa xuân của những chiến thắng, của niềm vui lớn đất nước
- Một từ “ấy” mất đi chút rõ ràng nhưng mở ra mênh mông tình nghĩa
“Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”
+ Những người chiến sĩ đã bỏ mình trên đường hành quân, không còn cơ hội trở về
+ Tấm lòng, linh hồn vẫn mãi thuộc về mảnh đất ấy, nơi đậm tình đậm nghĩa ấy. Dù ở nơi
nào, những kỉ niệm, ân tình về đồng đội, anh tôi có nhau vẫn luôn ở trong trái tim người lính.
Vừa là lời tự nhắc nhở vừa là sự duyệt lại của kí ức để đi đến khẳng định: không thể quên
những chặng đường đã qua, người dù có đi nơi đâu vẫn gửi hồn về Sầm Nứa. Bởi vì chặng
đường đã qua là kỉ niệm, là đồng đội, là sự hiến dâng, là cuộc đời riêng có dịp phát sáng trong
cuộc đời chung của dân tộc, cách mạng
Giá trị nghệ thuật Tây Tiến
- Những sáng tạo nghệ thuật của Quang Dũng với bút pháp tạo hình đa dạng đã dựng nên bức
tranh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, thơ mộng và hình ảnh của người lính Tây Tiến với những
đường nét khỏe khoắn, mạnh mẽ.
- Bút pháp hiện thực kết hợp lãng mạn, đậm chất bi tráng tạo nên giọng điệu riêng cho thơ
Quang Dũng với nhiều sáng tạo về hình ảnh, ngôn ngữ độc đáo, vừa có nét cổ kính, vừa mới
lạ
+ Hình ảnh thơ sáng tạo mang sắc thái thẩm mĩ phong phú
+ Ngôn ngữ thơ đa sắc thái, phong cách; (trang trọng, cổ kính; sinh động gợi tả gợi cảm…),
có những kết hợp từ độc đáo (nhớ chơi vơi, Mai Châu mùa em…), tên địa danh vừa cụ thể
xác thực vừa gợi cảm giác lạ lẫm.
+ Giọng điệu: Khi tha thiết bồi hồi, khi hồn nhiên vui tươi, khi bâng khuâng man mác, khi
trang trọng, khi trầm lắng…
=> Được xem là một thi phẩm xuất sắc, gần như đạt đến sự toàn bích về nghệ thuật.
Giá trị nội dung Tây Tiến
- Bài thơ đã tái hiện được vẻ hùng vĩ, hoang dại, nguyên sơ nhưng cũng không kém phần thơ
mộng của núi rừng Tây Bắc. Qua đó thể hiện nỗi nhớ da diết của nhà thơ đối với đơn vị Tây
Tiến: Nhớ những chặng đường hành quân với bao gian khổ , thiếu thốn, hi sinh mất mát mà
vẫn có nhiều kỉ niệm đẹp, thú vị, ấm áp; nhớ những đồng đội Tây Tiến anh hùng…
- Khắc họa thành công hình tượng người lính Tây Tiến hào hùng, hào hoa và vẻ đẹp hùng vĩ
thơ mộng của thiên nhiên miền Tây tổ quốc.
-> ta thấy tình yêu thiên nhiên, sự gắn bó máu thịt với đoàn binh Tây Tiến của tác giả Quang
Dũng => Chất lãng mạn bi tráng là vẻ đẹp độc đáo của hình tượng người lính cách mạng
trong thơ Quang Dũng