Nhóm 4

TÂY TIẾN

I/Tìm hiểu chung

1.Tác giả:
Quang Dũng (1921 - 1988), tên khai sinh là Bùi Đình Diệm, người làng Phượng
Trì, huyện Đan Phượng, Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Quang Dũng là một trong
những ngòi bút nổi bật thuộc thế hệ thơ tài năng, trưởng thành trong kháng chiến
chống Pháp. Ông là một nghệ sĩ đa tài vừa có thể làm thơ, viết văn, vẽ tranh hay
thậm chí là soạn nhạc. Quang Dũng mang một tâm hồn của một thi sĩ phóng
khoáng, hồn hậu, lãng mạn và tài hoa.
2.Tác phẩm:
*Xuất xứ: Bài thơ được in trong tập thơ Mây đầu ô (1986) với cái tên ban đầu là
Nhớ Tây Tiến
*HCST: Bài thơ được Quang Dũng sáng tác khi ông đã chuyển sang đơn vị khác
và nhớ về đơn vị cũ Tây Tiến của mình.
*Bố cục:
+Khổ 1: Những ký ức vè chặng đường hành quân gian khổ của binh đoàn Tây Tiến
giữa khung cảnh thiên nhiên miền Tây hùng vĩ, dữ dội.
+Khổ 2: Kỉ niệm về tình quân dân và bức tranh thiên nhiên trữ tình, thơ mộng.
+Khổ 3: Bức tượng đài “quyết tử vì Tổ Quốc quyết sinh” của người lính Tây Tiến.
+Khổ 4: Lời thề gắn bó với binh đoàn Tây Tiến.
II/Nội dung

*Khổ 1:

“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!

Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi.
Tiếng gọi "Tây Tiến ơi" gợi lên một nỗi nhớ da diết của nhà thơ, một nỗi nhớ về
khung cảnh của những ngày xưa cũ, nó là sông Mã, là rừng núi và là đoàn quân
Tây Tiến.
Hình ảnh sông Mã đóng vai trò là chứng nhân lịch sử, là biểu tượng của binh đoàn
Tây Tiến, nó đồng hành và dõi theo từng chuyến hành quân của binh đoàn áo lính.
Từ “nhớ” được điệp hai lần trong câu thơ thứ hai bộc lộ một sự khắc khoải, một sự
luyến lưu với quá khứ của Quang Dũng.
 Nỗi lưu luyến quá khứ được thể hiện rõ trong hai câu thơ
“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi,
 Mường Lát hoa về trong đêm hơi.”
Bút pháp hiện thực của Quang Dũng gợi lên một hình ảnh của một đoàn quân mỏi
mệt vì chuyến viễn chinh dài kì, nhịp thơ 4-3 khiến cho trọng tâm câu thơ dồn vào
từ “lấp” -một động từ mang đầy sức gợi tả. Màn sương đêm dày đặc, che phủ
khuôn mặt của những người chiến binh mũ cối là hình ảnh đặc trưng cho sự khắc
nghiệt của núi rừng Tây Bắc. Thế nhưng sự khắc nghiệt đấy đã được thi vị hóa nhờ
vào tâm hồn bay bổng của Quang Dũng, những đêm sương giá rét được tác giả
biến tấu trở thành “đêm hơi”, cụm từ “hoa về” là sự thăng hoa cảm xúc của Quang
Dũng. Chữ “hoa” ấy đại diện cho hình ảnh đoàn chiến sĩ hành quân về Mường Lát
giữa đêm khuya buốt giá, đoàn người cầm đuốc giống như một con sông hoa chảy
cuồn cuộn, những đóa hoa ấy cương trực, mạnh mẽ và trên hết là “yêu nước”.
Những địa danh như Sài Khao, Mường Lát gợi lên sự xa xôi, cách trở.
“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm,
Heo hút cồn mây, súng ngửi trời.
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống,”
Ba câu thơ tiếp theo chính là sự mô tả về không gian, về địa bàn hoạt động vô cùng
hiểm trở của đoàn quân Tây Tiến.
Từ “dốc” được điệp hai lần đã cho độc giả cảm nhận được độ cao khủng khiếp của
những quả núi Tây Bắc, các từ láy đậm chất gợi hình như “khúc khuỷu”, “thăm
thẳm” càng khiến cho chuyến hành quân trở nên hiểm trở và đầy rủi ro khi trước
mặt những người lính bây giờ là dốc cao và sau lưng họ thì lại là vực thẳm.
Từ láy “heo hút” gợi lên một sự vắng vẻ, u ám. Điều này là hiển nhiên bởi vì
những nơi có dấu chân của binh đoàn Tây Tiến hầu hết đều là những nơi mà con
người thậm chí còn chưa đặt chân đến.
Cụm từ “súng ngửi trời” được kết hợp giữa hoán dụ (dùng từ “súng” để chỉ người
lính) và nhân hóa (“ngửi”) và cụm từ này cho ta thấy được tư thế của người lính,
một tư thế hiên ngang giữa đất trời rộng lớn, một tư thế của một con người “chí
cao hơn đèo”.
Điệp từ “ngàn thước” kết hợp với cặp từ đối lặp “cao”-“thấp” một lần nữa khơi
gợi hình ảnh vùng núi cheo leo, hiểm trở, một nơi mà quay lưng là thấy núi, ngửa
mặt là thấy đồi.
 Sự mô tả chân thật về không gian và địa bàn của đoàn quân
 “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.
Anh bạn dãi dầu không bước nữa,
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!”
Câu thơ thứ 8 gợi tả một sự thảnh thơi, thoải mái
Đại từ phiếm chỉ “ai” đại diện cho những con người nơi làng bản, những người sẽ
luôn sẵn sàng đón tiếp các anh bộ đội cụ Hồ một cách nồng nhiệt nhất
Cụm từ “dãi dầu” gợi lên một sự khắc khổ của cuộc đời chiến sĩ, cuộc đời ấy ngập
trong bom đạn và thuốc súng, máu và nước mắt.
Quang Dũng đã không thể nào né tránh được hậu quả tất yếu của mọi cuộc chiến:
“cái chết”. Nhưng cái chết dưới cái nhìn thi sĩ của Quang Dũng dường như trở
thành một thứ gì đó rất nhẹ nhàng.
Cụm từ “bỏ quên đời” khiến cho cái chết trở nên nhẹ tựa lông hồng và nó dường
như là một “phần thưởng” cho những chiến sĩ, họ cuối cùng cũng có thể bỏ lại
cuộc đời đau khổ này lại và hướng đến một sự khởi đầu mới, tươi đẹp và bình yên
hơn
 Sự thảnh thơi của người chiến sĩ và lời mô tả nhẹ nhàng về cái chết dưới
góc nhìn của tác giả
“Chiều chiều oai linh thác gầm thét,
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người.”
Hai câu thơ tiếp theo, Quang Dũng mô tả sự khắc nghiệt của thiên nhiên Tây bắc,
nơi mà “oai linh thác gầm thét”.
Cụm từ láy thời gian “chiều chiều” và “đêm đêm” thể hiện sự tuần hoàn, khiến cho
áp lực từ thiên nhiên trở nên thường trực
Địa danh Mường Hịch năm ấy nổi tiếng là địa bàn của hổ dữ. Thế nhưng, dưới
ngòi bút sắc sảo của Quang Dũng, những vị chúa sơn lâm ấy cũng dường như biến
thành một trò đùa vô hại khi đối đầu với con tim quả cảm của những người lính
Tây Tiến.
 Thể hiện sức mạnh của thiên nhiên, từ đó tôn vinh trái tim sắt đá của
những người chiến sĩ
“Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói,
 Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.”
Những hình ảnh gần gũi như “cơm lên khói” hay “thơm nếp xôi” gợi lên hình ảnh
những bữa ăn tuy đạm bạc nhưng ấm tình đồng chí của các chiến sĩ.
Cụm từ “mùa em” ở đây đại diện cho sức sống tràn đầy. “Mùa em” ở đây có thể là
mùa gặt, mùa lúa chín, tất cả chúng đều mang lại sự căng tràn sức sống cho một
cuộc chiến tranh đầy chết chóc.
=> Chuyến đường hành quân đầy gian nan, khổ cực của đoàn quân Tây Tiến
được thể hiện một cách sống động qua ngòi bút tài tình của nhà thơ Quang
Dũng.
*Khổ 2:
“Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa,
Kìa em xiêm áo tự bao giờ.
Khèn lên man điệu nàng e ấp,
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ.”

- Thiên nhiên và con người Tây Bắc là một thế giới hoàn toàn khác với đoạn thơ
đầu. Đó là một cảnh sắc mềm mại, uyển chuyển, tinh tế, đầy chất thơ, chất nhạc và
hào hoa lãng mạn của nhà thơ Quang Dũng
- Hình ảnh quá đỗi đẹp giữa thiên nhiên con người Tây Bắc, đó là hình ảnh giao
lưu giữa các chiến sĩ hành quân và các cô gái Thái e ấp, dịu dàng và không kém
phần rực rỡ
- Họ cùng giao lưu, chuyện trò, cùng nhảy múa cho ta thấy được tình cảm quân
nhân đối với những người dân và ngược lại
- Chúng ta có thể thấy được các cô gái nơi đây có một sự chuẩn bị kĩ lưỡng khi
đứng trước những chiến sĩ, đó không chỉ nói lên sự ngưỡng mộ đối với các chiến sĩ
mà còn thể hiện sự quan tâm tình cảm của các cô gái dành cho các chiến sĩ, nó
được nhìn rõ qua câu thơ:
“Kìa em xiêm áo tự bao giờ.
Khèn lên man điệu nàng e ấp,”
- Đó là một đêm nhạc vui vẻ của những người chiến sĩ, bỏ lại đằng sau sự ác liệt
của chiến tranh
- Họ đã cùng hòa quyện vào nhau tạo nên một tình đoàn kết giữa tiền tuyến và hậu
phương
=> Quang Dũng đã vẽ lên những nét vẽ khỏe khoắn và đầy mê say dẫn người
đọc vào một đêm liên hoan văn nghệ đầy hấp dẫn.
“Người đi Châu Mộc chiều sương ấy,
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ?
Có nhớ dáng người trên độc mộc,
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa?”
- Một không gian bảng lảng khói sương như trong cõi mộng cứ thế hiện ra. Cái
thực của khí trời Tây Bắc, cái mộng của không khí bảng lảng sương khói hiện lên
như một miền cổ tích.

- Không gian dòng sông buổi chiều giăng mắc một màu sương, sông nước bến bờ
hoang dại như một bờ tiền sử.
"Có nhớ dáng người trên độc mộc "
 Câu thơ không tả mà gợi, gợi cái dáng mềm mại uyển chuyển của cô gái
trên chiếc thuyền độc mộc. Cảnh rất thơ và người cũng rất tình.
 Qua những nét vẽ hư ảo trên, ta như thấy trước mắt mình một bức tranh
sơn thủy hữu tình mang dấu ấn của một tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, lãng
mạn, tài hoa vô cùng yêu mến, gắn bó với mảnh đất miền Tây - tâm hồn
Quang Dũng.
*Khổ 3:
“Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”
Hình ảnh: “không mọc tóc” gợi ra sự thật nghiệt ngã của hoàn cảnh sống và chiến
đấu của các chiến sĩ Tây Tiến nhưng mang đậm chất khí chất ngang tàn. Hình ảnh
“Quân xanh màu lá” với nghệ thuật đối lập “Không mọc tóc”, “ quân xanh” – dữ
oai hùm” gợi lên dáng vẻ xanh xao tiều tuỵ vì căn bệnh sốt rét. Tuy nhiên, hơn hết
từ trong sâu thẳm con người họ vẫn toát lên dáng vẻ oai như những con hổ chốn
rừng thiêng, làm nổi bật tính cách dũng cảm của người lính.
Sự oai phong lẫm liệt còn được thể hiện qua ánh mắt. “Mắt trừng” chính là ánh
mắt dữ dội, rực cháy căm hờn, mang mộng ước giết kẻ thù. Họ rất anh dũng, kiên
cường, đứng trước mũi súng quân thù vẫn hiên ngang nhưng nét đẹp lãng mạn vẫn
rất rõ nét, sâu sắc trong tâm tưởng họ: “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”, Quang
Dũng đã không tiếc lời, ông đã dành những từ ngữ vô cùng trang trọng khi nói về
vẻ đẹp các cô gái Hà Nội: bên trong cái dáng vẻ oai hùng, dữ dằn là trái tim, là tâm
hồn khao khát với cuộc đời:

“Rải rác biên cương mồ viễn xứ

Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành”
Là những câu thơ thể hiện sâu sắc vẻ đẹp về sự hi sinh của người lính Tây Tiến.
Các từ Hán Việt cổ kính, trang trọng “biên cương, mồ viễn xứ” tạo không khí trang
trọng, âm hưởng bi hùng làm giảm đi hình ảnh của những nấm mồ chiến sĩ nơi
rừng hoang biên giới lạnh lẽo, hoang vu. Vẻ đẹp bi tráng còn được thể hiện qua khí
phách người lính, lí tưởng anh hùng lãng mạn, coi cái chết nhẹ tựa lông hồng,
quyết tâm hiến dâng sự sống cho đất nước:
“Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành”
Từ ngữ ước lệ “Áo bào” gợi lên vẻ đẹp bi tráng của sự hi sinh: nhìn cái chết của
đồng đội giữa chiến trường thành sự hi sinh rất sang trọng của người anh hùng
chiến trận. Biện pháp nói giảm: “anh về đất” làm vơi đi sự bi thương khi nói về cái
chết của người lính Tây Tiến. Biện pháp cường điệu: “Sông Mã gầm lên khúc độc
hành” để nói lên rằng thiên nhiên đã tấu lên khúc nhạc hùng tráng đưa tiễn người
lính Tây Tiến. Người lính Tây Tiến ra đi trong khúc nhạc vĩnh hằng.
*Khổ 4:
“Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi”
“Không hẹn ước”, rồi lại “thăm thẳm một chia phôi”, Quang Dũng khẳng định cái
ý niệm “Nhất khứ bất phục hoàn” trong hình ảnh người chiến sĩ Tây Tiến cũng là
cái ý niệm của chung cả một thời kì, một thế hệ con người. Đã nói nhiều đến Tây
Tiến, đã nhắc lại nhiều kỉ niệm Tây Tiến, nhưng cuối cùng cái đọng lại sâu sắc
nhất bền vững nhất về Tây Tiến vẫn là cái tinh thần ấy, giọng thơ trầm, chậm, hơi
buồn nhưng ý thơ thì vẫn hào hùng.
“Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy”
Mùa xuân:
– Thời điểm thành lập đoàn quân Tây Tiến
– Mùa xuân của đất nước
– Mùa xuân (của tuổi trẻ) đời của các chiến sĩ đã trở thành cái thời điểm một đi
không trở lại của lịch sử nước nhà. Sẽ không bao giờ còn có lại cái thuở gian khổ
và thiếu thốn nhưng cũng lãng mạn và hào hùng đến dường ấy.
“Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”
– “Chẳng về xuôi” nghĩa là bỏ mình trên đường hành quân.
– “Hồn về Sầm Nứa” chí nguyện của các chiến sĩ là sang nước bạn hợp đồng tác
chiến với quân dân Lào chống Pháp, họ quyết tâm thực hiện lí tưởng ấy đến cùng.
Cho nên, dù ngã xuống trên đường hành quân, nhưng hương hồn (anh linh) vẫn đi
cùng đồng đội, sống trong lòng đồng đội.

III/Tổng kết

Bút pháp hiện thực kết hợp

lãng mạn, đậm chất bi tráng
 Nghệ thuật

+ Giọng điệu: Khi tha thiết

Hình ảnh thơ sáng tạo bồi hồi, khi hồn nhiên vui
mang sắc thái thẩm mĩ tươi, khi bâng khuâng man
phong phú mác, khi trang trọng, khi
trầm lắng…

Cả bài thơ là nỗi nhớ da diết của nhà

Qua đó, tác giả đã khắc họa thành
thơ đối với đơn vị Tây Tiến: Nhớ
công hình tượng người lính Tây Tiến
những chặng đường hành quân với
bao gian khổ , thiếu thốn, hi sinh mất Nội dung hào hùng, hào hoa và vẻ đẹp hùng vĩ
thơ mộng của thiên nhiên miền Tây
mát mà vẫn có nhiều kỉ niệm đẹp, thú
tổ quốc
vị, ấm áp

IV/Liên hệ
-Đồng chí (Chính Hữu)
-Bài thơ về tiểu đội xe không kính (Phạm Tiến Duật)
-Nhớ (Phạm Tiến Duật)
-Việt Bắc (Tố Hữu)
STT Tên Nhiệm vụ Ngày giao Hạn Ngày nộp Đánh giá
1 Huỳnh Phú Nhân I.Tìm hiểu chung 11/09/2022 16/09/2022 16/09/2022 HT
2 Ngô Thị Mỹ Tiên II.Nội dung 11/09/2022 16/09/2022 16/09/2022 HT
3 Ma Xuân Thành II.Nội dung 11/09/2022 16/09/2022 16/09/2022 HT
4 Nguyễn Quốc Huy III.Tổng kết 11/09/2022 16/09/2022 16/09/2022 HT
5 Trịnh Minh Thái IV.Liên hệ 12/09/2022 16/09/2022 16/09/2022 HT
Bảng phân công nhiệm vụ