“Nước chúng ta “ Đồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan”

Nước những người chưa bao giờ khuất Phải chăng bừng lên còn bởi không khí lễ hội vui tươi phấn khởi, náo nức mê say của đêm hội
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về”.
Người lính cách mạng vẫn thường hiện lên trong ký ức những người con đất Việt với niềm tự
hào và xúc động mãnh liệt nhất. Ta đã tìm thấy anh giữa đoàn quân trùng trùng ra trận, ta đã
nhận ra anh giữa chiến trường lửa đạn. Có người lính lam lũ, hiền lành trong thơ Chính Hữu, có
người lính sôi nổi, trẻ trung trong thơ Phạm Tiến Duật. Nhưng chưa ở đâu, người lính lại hào
hoa, bi tráng như trong Tây Tiến của Quang Dũng. Quang Dũng là một nhà thơ trưởng thành
trong thời kì kháng chiến chống Pháp của dân tộc ta. Mang hồn thơ phóng khoáng, hồn hậu, lãng
mạn, “Tây Tiến” đã trở thành bài thơ tiêu biểu cho đời thơ ông, in đậm dấu ấn PCNT của nhà
thơ. Trong thi phẩm, vẻ đẹp của thiên nhiên miền Tây và hình ảnh người lính Tây Tiến được thể
hiện ấn tượng nhất
trích ra
Quang Dũng sáng tác Tây Tiến vào năm 1948 tại Phù Lưu Chanh khi ông đã chuyển về đơn vị.
Nhớ về một thời oanh liệt đã qua, nhớ đến đồng đội cũ, cảm hứng về Tây Tiến cháy lên trong
lòng tác giả. Đó là cảm hứng của những chàng trai Hà Nội từ giã quê hương lên đường đi kháng
chiến, đó là kí ức của một đất nước những năm đầu Cách mạng, đất nước với cảnh núi non hùng
vĩ nơi biên cương Tây Bắc. Nằm trong dòng hoài niệm ấy, “Nhớ Tây Tiến”, hay “Tây Tiến” tiếp
nối nỗi nhớ chơi vơi về nơi chiến trận bằng bức tượng đài người lính hào hùng nhưng lạc quan,
mang tâm hồn lãng mạn trên cái nền thiên hùng vĩ của núi rừng
Tám câu thơ ở khổ thơ thứ hai đã mở ra một bức tranh mới, cảm xúc mới, một đêm liên hoan lửa
trại thẫm đẫm tình quân dân cùng những người đồng đội cũ.
“Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ.”
Trải qua cả một quãng hành trình đầy máu và sương, đoàn quân dừng chân tại doanh trại và nhận
được sự đón tiếp nồng hậu, thân tình của những con người Tây Bắc. Có lẽ đây là kỉ niệm khó
nhớ vô cùng trong quãng đời người lĩnh của Quang Dũng. Động từ ‘ bừng” như làm bừng sáng
lung linh cả khoảng trời Tây Bắc bởi những ngọn đuốc trong đêm liên hoan. Trong Việt Bắc, Tố
Hữu cũng từng có kỉ niệm như thế :
liên hoan. Có lẽ trong cuộc đời cái khoảnh khắc ấy đối với Quang Dũng là không nhiều. Ở đây
nhà thơ đã có cách sử dụng từ ngữ vô cùng độc đáo “ đuốc hoa”. Đó là hình ảnh tả thực những
ngọn đuốc bập bềnh cháy như những bông hoa lửa xoè nở giữa núi rừng Tây Bắc. “Đuốc hoa”
lấy nghĩa từ chữ Hán là “ hoa chúc” nến thắp trong phòng vợ chồng đêm tân hôn. Ở đây, Quang
Dũng đã có một sự nhào nặn lại: hội đuốc hoa - đêm lửa trại, đêm liên hoan trong doanh trại
đoàn binh Tây Tiến. Đêm hội liên hoan văn nghệ còn rất đơn sơ trong hoàn cảnh thời chiến tranh
đầy thiếu thốn giữa bộ đội và đồng bào địa phương qua cái nhìn của người lính đã thành một dạ
tiệc tưng bừng. Hình ảnh thơ này vừa mở ra khung cảnh rực rỡ, lung linh, vừa hẻm mở góc nhìn
đa tình trong tâm hồn những chàng trai Tây Tiến. Trong phút chốc, doanh trại trở thành sân khấu
cho đêm hội ánh sáng lung linh huyền ảo giữa núi rừng.
Trên nền khung cảnh ấy nổi bật hình ảnh người thiếu nữ miền Tây lộng lẫy trong xiêm áo ngày
hội. Cụm từ “kìa em” mở ra cái ngạc nhiên, ngỡ ngàng của người lính Hà Thành trước vẻ đẹp
của cô gái vùng cao trong trang phục lộng lẫy cùng dáng vẻ e ấp. Tiếng nhạc, điệu vũ của miền
sơn cước cuốn hút họ, chắp cánh cho tâm hồn họ bay lên, xua tan mọi mệt mỏi, vất vả suốt chặng
đường hành quân. Những người lính, bên cạnh những súng ống, gươm, đao đã mang theo cả tâm
hồn lãng mạn của những chàng sinh viên trẻ. Hình ảnh người lính chống Pháp xuất hiện trong
thơ Chính Hữu nhưng lại mang phong cách rất khác:
“Nhớ đêm ra đi đất trời bốc lửa
Cả đô thị nghi ngút cháy sau lưng,
Những chàng trai chưa trắng nợ anh hùng
Hồn mười phương phất phơ cờ đỏ thắm.”
(Ngày về - Chính Hữu)
Không chỉ là đêm hội của ánh sáng, mà đêm hội ấy còn rộn rã âm thanh và nhịp nhàng những
điệu múa. Trong tiếng “khèn”, trong vũ khúc “man điệu” mang màu sắc phương xa, xứ lạ đầy
mê hoặc là vẻ đẹp e ấp tình tứ của “em” khiến cho chàng lính trẻ say mê ngây ngất. Nếu như ban
đầu, Quang Dũng xưng hô là “em” thì sau đó đã chuyển thành “nàng”. Phải chăng lúc bấy giờ
đây những cô gái giống như những nàng tiên kiều diễm bước ra từ trang cổ tích làm ngả nghiêng
tâm hồn bao chàng lính trẻ. Đoạn thơ đã tái hiện kỷ niệm một buổi liên hoan văn nghệ trên bước
đường hành quân không chỉ tô đậm vẻ đẹp tình quân dân mà còn mở ra thế giới tâm hồn phong
phú, lãng mạn của người lính Tây Tiến. Người lính bấy giờ không hề trốn chạy thực tế mà chính
những giây phút ấy đã trở tiếp thêm động lực cho họ chiến đấu bảo vệ đất nước.

Miên man trong dòng hồi tưởng với nỗi nhớ về binh đoàn Tây Tiến, nhà thơ tiếp tục nhớ về Dưới con mắt người nghệ sĩ đa tình, đến cả bông hoa rừng bên dòng nước lũ cũng không hề vô
những cảnh sắc đẹp đẽ, nên thơ nơi núi rừng Tây Bắc. Đó là khung cảnh chia tay trên miền sông tri, vô giác, ngược lại chúng còn biết làm duyên, làm dáng, gợi cảm và đáng yêu. Cái đẹp kiêu
nước hoang vắng, tĩnh lặng lẫn một chút nỗi buồn thi vị hãnh mà gợi tình của thiên nhiên Tây Bắc đã được Quang Dũng tô đậm trong câu thơ này. Người
đọc không khỏi bâng khuâng nhớ đến một tứ thơ lãng mạn:
“Cảnh vĩ đại nghiêng trời thác ngăn đổ
“Người đi châu Mộc chiều sương ấy
Nét mong manh thấp thoáng cảnh hoa bay”
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Thế Lữ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Tây Tiến là sự tiếp tục của một dòng thơ lãng mạn nhưng đã được tác giả thổi vào hồn thơ rất
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa”
trẻ, rất mới, khác hẳn những tiếng thơ bị lụy não nùng, cũng khơi nguồn cảm hứng từ một thời
gian khổ và cảnh liệt của lịch sử đất nước nhưng tây tiến đã được thể hiện một cách đặc sắc qua
ngòi bút Quang Dũng, với một tâm trạng cụ thể nỗi nhớ đồng đội trong đoàn quân Tây Tiến.
“Người đi” ở câu thơ đầu tiên là hình ảnh người lính trẻ của đoàn quân Tây Tiến. Họ ra đi vào Điều đó phần nào được thể hiện qua bức tranh thiên nhiên và cuộc sống giàu chất thơ đã thể hiện
thời gian buổi chiều, trên không gian bản làng sương khói. Không gian thiên nhiên mang vẻ đẹp được thế giới tâm hồn phong phú, sâu sắc của người lính Tây Tiến. Bất chấp mọi gian khổ, thiếu
huyền ảo trong giờ phút chia tay: cảnh sông nước với đôi bờ sương giăng, phơ phất ngàn lau. thốn về vật chất, họ vẫn nhạy cảm, tinh tế trước thiên nhiên thơ mộng, trữ tình nơi sơn cước.
Ngòi bút của Quang Dũng thực sự có thần khi chấm phá một vài nét mà gợi ra cả một bức tranh Đồng thời những kỷ niệm ấm áp, gắn bó giữa người lính và nhân dân Tây Bắc cũng đã để lại cho
thiên nhiên đẹp như trong cổ tích. Bức tranh thiên nhiên chỉ qua vài nét phác thảo có dáng người người đọc ấn tượng khó quên. Tình cảm đẹp đẽ ấy từng được nhắc tới trong thơ của Vũ Cao.
thấp thoáng, có hồn lau nẻo bến bờ, có cánh hoa đong đưa bên dòng nước lũ... đã mang đến ấn
tượng về cái hồn rất riêng của chiều sương Châu Mộc, vẻ đẹp của thiên nhiên Châu Mộc say “Anh vào bộ đội sao trên mũ
đắm lòng người cũng đi vào trong thơ Tố Hữu với những vần thơ thật đẹp
Mãi mãi là sao sáng dẫn đường
“Nông trường Châu mộc như hoa nở
Em sẽ là hoa trên đỉnh núi
Giữa núi rừng Tây Bắc hát ca”
Bốn mùa thơm mãi cánh hoa thơm”
Tác giả không miêu tả cụ thể, chi tiết mà chỉ loáng thoáng vài nét gợi hình nhưng đã vẽ nên một
(Vũ Cao)
bức tranh lụa mượt mà. Tất cả đều thoáng nhẹ chiều sương, ngàn lau mang cái hồn của cảnh vật.
Lối miêu tả tài tình của Quang Dũng đã làm cho thiên nhiên nơi đây trở nên sống động, có linh
hồn, có tính cách hồn lau nẻo bến bờ. Câu hỏi tu từ “có thấy”, “có nhớ” cùng biện pháp nhân hóa
Bằng những hình ảnh nhân hóa, lời thơ đậm chất nhạc, chất họa: nhạc điệu cất lên từ âm thanh
“hồn lại” kết hợp với cụm từ nẻo bến bờ đã tạo nên cảm giác mệnh mộng, hoang vắng, tĩnh lặng
của tiếng khèn, từ tâm trạng rạo rực của người lính. Hình ảnh được tạo dựng bởi những nét vẽ
mà cũng nhiều chất thơ. Ý thơ mang đến hai cách hiểu: Buổi chiều chia tay trong chiều sương ấy
mềm mại, uyển chuyển, có đường múa điệu xòe, có hình ảnh, dáng người trên độc mộc…Tâm
làm tâm trạng người đi như nhuốm lên cảnh vật, nhuộm lên hồn lại hoặc cuộc đời chiến binh gắn
hồn lãng mạn của người lính đã được khắc họa rất thành công qua đoạn thơ này. Nếu như chính
liền với hoa lài Tây Bắc, nay xa rồi nên nhớ càng thêm nhớ.
Hữu viết về những chàng vệ quốc bằng bút pháp hiện thực thì Quang Dũng đã tái hiện vẻ đẹp
người lính bằng đôi cảnh lãng mạn đem đến men say cho thi tứ, sự bay bổng của hình tượng.
Nếu thiếu đi cái chất lãng mạn, Tây Tiến cơ hồ sẽ mất đi vẻ đẹp toàn bích của nó.
Nổi bật bên trên dòng sông như nỗi niềm cổ tích là hình ảnh con người trên chiếc thuyền độc
mộc, dáng người trên độc mộc ở đây có thể hiểu là vẻ mềm mại, uyển chuyển của những cô gái
vùng cao đang đưa các chiến sĩ vượt sông hoặc có thể là dáng vẻ kiêu dũng của người lính đang
Ở khổ thơ thứ hai, ta đã thấy được phần nào ngòi bút đậm chất trữ tình của tác giả qua việc xây
chèo chống con thuyền vượt sông, vượt thác dữ tiến về phía trước. Không chỉ xuất hiện hình ảnh
dựng thành công vẻ đẹp tâm hồn của những người lính Tây Tiến hào hoa, lạc quan, yêu đời. Có
con người uyển chuyển, mà hoa cũng như người làm duyên làm dáng soi mình trên dòng sông
thể nói Quang Dũng đã thổi vào nền văn học cách mạng của dân tộc ta một hồn thơ mới lạ, mang
thơ mộng. Hình ảnh ấy gợi cho tại liên tưởng đến những cô gái Tây Bắc đẹp như những bông
đậm chất riêng của một người nghệ sĩ đa tài.
hoa rừng giữa buổi chiều sượng. Hai chữ “đong đưa” đã góp phần khiến cho những bỗng hoa
biến thành những sinh vật có hồn, in sâu vào tâm hồn với những người lính trẻ để giờ đây trở
thành kỉ niệm, là hành trang tinh thần không thể thiếu để họ mang theo suốt cuộc đời người lính.