1. Khổ 1: Cảnh vườn thôn Vĩ tươi sáng trong nắng mai.

“Sao anh không về chơi thôn Vĩ?

Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.”
“Sao anh không về chơi thôn Vĩ?”
 Chìa khóa để mở ra tác phẩm - nỗi nhớ da diết của Hàn Mặc Tử về một xứ Huế mộng mơ.
 Băn khoăn về chủ thể câu hỏi:
+ Câu hỏi của cô gái xứ Huế hỏi Hàn Mặc Tử  trách móc hờn dỗi nhẹ nhàng duyên dáng
 nhắc nhở, mời mọc người bạn lâu ngày không về.
+ Chính tác giả tự hỏi mình, chất vấn mình  Trách mình, nhắc mình.
 Là câu hỏi không đợi câu trả lời mà để tạo nên một cuộc đối thoại. Hàn Mặc Tử như đang
phân thân để tự hỏi chính mình.
 Câu hỏi chỉ là một hình thức, một cái cớ để bộc lộ tâm trạng.
 “Không về” mang niềm u uất, dự cảm đau lòng về sự xa cách, một phần vì hoàn cảnh không cho
phép, một phần vì bệnh tật vì định kiến xã hội nên Hàn Mặc Tử trở về trong tâm tưởng, trong
hoài niệm nhà thơ.
+ Trong hoàn cảnh nghiệt ngã như vậy thì việc trở về khó như bước đến chốn thiên thai.
* 3 câu cuối: Tái hiện vẻ đẹp của thôn Vĩ.
Nếu câu thơ đầu vừa như lời mời gọi, vừa như lời trách móc đầy yêu thương thì những câu thơ
tiếp theo mở ra một không gian thôn Vĩ đầy xanh tươi, trong trẻo, khoáng đạt. 
Bức tranh thôn Vĩ buổi sớm mai đẹp tinh khôi, trong trẻo và tràn đầy sức sống. Là bức tranh
phong cảnh nhưng cũng chính là bức tranh tâm cảnh bắt nguồn từ niềm vui khi Hàn nhận được
tấm bưu ảnh – tín hiệu tình cảm của người tình mà Hàn thầm thương, trộm nhớ.
 Cảnh: + Cái nắng chan hòa khắp không gian, không gian rực rỡ, nắng hàng cau (đặc điểm của
thôn Vĩ), nắng mới lên (tia nắng ban mai đầu tiên trong ngày, mang màu sắc riêng). Cây cau là
loại cây cao nhất tiếp nhận nguồn ánh sáng tinh khôi của một ngày mới bắt đầu.
+ Vẻ đẹp màu xanh: + “Vườn”
Hình như cả vườn cây đều tắm trong luồng không khí đang còn run rẩy sự trinh bạch nguyên sơ
chưa hề nhuốm bụi.
Tính từ “mướt” giàu giá trị biểu đạt, gợi tả khu vườn không chỉ tràn đầy sức sống mà còn óng ả,
mượt mà, long lanh. Phép so sánh “mướt như ngọc” chứa đựng tình yêu, sự trân trọng, nâng niu
của nhà thơ dành cho khu vườn thôn Vĩ. Phép so sánh để lại nhiều ấn tượng trong lòng người
đọc.
 “Quá”: thể hiện sự ngạc nhiên, trầm trồ của tác giả trước khung cảnh lộng lẫy của khu vườn
 Câu thơ như tiếng reo vui: bộc lộ mơ ước đến với khu vườn ấy
Điểm xuyết vào bức tranh thiên nhiên ấy là bóng dáng con người xuất hiện với vẻ đẹp phúc hậu,
kín đáo, dịu dàng: “Lá trúc che ngang mặt chữ điền”. Hình ảnh con người và thiên nhiên hài hòa.
+ Con người: Dùng bút pháp thi trung hữu họa dùng nét thanh, nét đẹp, lá trúc là nét thanh,
khuôn mặt chữ điền là nét đậm  gương mặt của người con gái. Khuôn mặt ấy ẩn hiện sau lá trúc
vừa hư vừa thực vừa nhẹ nhàng, e ấp, kín đáo rất đậm chất Huế. Thông thường theo quan điểm
của nhân gian ta thì khuôn mặt trái xoan được ví là khuôn mặt đẹp nhất nhưng ở đây Hàn Mặc
Tử cố ý nhấn mạnh khuôn mặt chữ điền: hiền lành, phúc hậu.
Đây có thể là khuôn mặt của Hoàng Thị Kim Cúc hay cũng có thể là của Hàn Mặc Tử vì Hàn
Mặc Tử luôn khao khát trở về thôn Vĩ nhưng có lẽ khi trở về được rồi ông lại không xuất hiện
trực tiếp mà lại ẩn hiện sau lá trúc vì mặc cảm thân phận. Đây là một nỗi đau lớn của một nhà thơ
luôn yêu đời tha thiết với cuộc đời.
 Ánh mắt đắm say, tấm lòng với thôn Vĩ cuộc đời trong thời gian bệnh tật  dồn toàn bộ cảm
xúc.
 Tóm lại với bút pháp tả cảnh ngụ tình, Hàn Mặc Tử đã vẽ lên bức tranh thôn Vĩ lúc bình minh
tuyệt đẹp ở đó có cảnh và người giao hòa lẫn nhau. Đồng thời thể hiện rõ một nỗi buồn sâu kín
về hạnh phúc cũng như một nỗi đau về thân phận.
2. Khổ 2: Cảnh sông nước, mây trời xứ Huế trong đêm trăng huyền ảo.
“Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?”
* Hai câu đầu tả thực cảnh sông nước mây trời xứ Huế.
- Câu 1: Cảnh mây trời (nhịp ngắt 4/3)
 Gió khép chặt mình, mây đóng khung hình.
 Không còn trong trẻo, tươi sáng và tràn đầy sức sống, trong khổ thơ này, khung cảnh mang nét
đượm buồn chứa đựng dự cảm chia lìa. Những mặc cảm, chia lìa được hiện ra với hình ảnh “gió”
và “mây”, “dòng nước”, “hoa bắp lay”
 Hai câu thơ đầu gợi không gian ly tán, chia lìa. Gợi tả qua hình ảnh:
“Gió” và “mây” chia cách đôi ngã: “gió” theo đường của “gió”, “mây” theo
đường của “mây”.
+ Trong tâm tưởng thi nhân bị ảm ảnh bởi sự chia cách lứa đôi mà phản chiếu nỗi ám ảnh ấy vào
thiên nhiên.
- Câu 2: Cảnh sông nước.
 + Nhân hóa: dòng nước như cũng mang tâm trạng
+ “Hoa bắp lay”  màu sắc mờ nhạt, lay động nhẹ nhàng, thiếu sức sống, buồn tẻ
+ Dòng nước lặng lẽ  nỗi buồn nhuộm vào thơ ca.
 Khung ảnh vô sắc, vô hướng, chia lìa, ảm đạm.
+ Nỗi buồn từ lòng người lan tỏa ra cảnh vật, lan theo dòng nước và bao trùm khắp thế gian
 Hai câu cuối: Cảnh sông nước trong đêm trăng huyền ảo.
+ Xuất hiện trong nỗi chờ của thi nhân, tìm đến trăng để bám núi khi mọi vật đều rơi bỏ 
tri âm tri kỉ.
+ Trăng xuất hiện diễm lệ. Dòng sông.
Thuyền trăng.
+ Hình ảnh “Thuyền ai đậu bến sông trăng đó” vừa là một hình ảnh ẩn dụ cho hạnh phúc lứa
đôi. Nhưng đồng thời hình ảnh thuyền bến vừa hư vừa thực trong tâm trạng của Hàn Mặc Tử.
Thuyền ai là một con thuyền không xác định rõ. Con thuyền ấy đã đậu ở bến sông trăng từ rất lâu
rồi. Cảnh càng trở nên lung linh huyền ảo hơn. Ánh trăng như bao phủ khắp toàn bộ cảnh sắc nơi
đây. Hình ảnh sông trăng chúng ta đã được gặp nhiều trong thi ca “Khuya về bát ngát trăng
ngân đầy thuyền” (Rằm tháng giêng – Hồ Chí Minh). Nhưng đến hôm nay chúng ta bắt gặp
một hình ảnh rất độc đáo kì lạ mà chỉ có ở trong thơ ca của Hàn Mặc Tử mà thôi. “Thuyền
trăng” – một con thuyền chở đầy ánh trăng – một con thuyền chở đầy hạnh phúc. Ánh trăng đối
với Hàn Mặc Tử thật đẹp, tri âm tri kỉ. Có lẽ đây là ánh trăng trong hoài niệm. Ông khao khát
hạnh phúc đến cháy bỏng con thuyền chở đầy ánh trăng kia liệu có kịp cập bến, kịp về trong tối
nay hay không. Một câu hỏi tu từ thể hiện sự trăn trở lo âu, dự cảm mất mát lỡ làng, hạnh phúc
sao quá mong manh. Tại sao chỉ là tối hôm nay mà không phải những tối khác. Đối với một
người bình thường không tối hôm nay tối hôm khác cũng được nhưng đối với Hàn Mặc Tử thì
khác. Căn bệnh quái ác kia sẽ cướp đi mạng sống của ông bất cứ giây phút nào vì vậy thời gian
đã trở thành nỗi ám ảnh không dứt trong con người và đối với Hàn Mặc Tử, chỉ tối nay là tối duy
nhất Hàn Mặc Tử có thể hạnh phúc hoặc là không.
+ Với một hồn thơ mông lung hư ảo kì lạ nhưng Hàn Mặc Tử đã bộc lộ rõ sự rạo rực, bâng
khuâng, hi vọng, thất vọng, sự tiếc nuối, sự nhói đau về hạnh phúc về cuộc đời.
+ HMT: sống là chạy đua với thời gian, cho kịp trước khi quá muộn.
3. Hình ảnh khách đường xa trong chốn sương khói mông lung.
“Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?”
 Câu 1: Cõi người được cụ thể hóa trong hình bóng của giai nhân.
 “Khách đường xa”  xa lạ  nghệ thuật điệp  trường liên tưởng  nghệ thuật hư ảo
 xã dần vượt qua khỏi tầm mắt, tầm thức, hình ảnh không thể nắm bắt, hình ảnh đến từ cõi mơ.
 “Khách đường xa” càng nhấn mạnh rõ khỏang cách xa xôi về địa lí hay khoảng cách tình người
nó đã trở nên xa xôi; hiệp vần xa càng nhấn mạnh rõ nỗi nhớ da diết về cảnh và người thôn Vĩ và
Hàn Mặc Tử đang gấp gáp như chạy đua với thời gian để trở về thôn Vĩ thật mau. Để được gặp
hình bóng người thương.
(Liên hệ: “Anh đi đấy, anh về đâu, cánh buồm nâu, cánh buồm nâu, cánh buồm” - Mùa
xuân nhỏ - HMT).
 Câu 2: Không níu kéo được.
 “Trắng quá”  cực tả sắc trắng  đặc điểm thơ Hàn Mặc Tử (liên hệ: “dọc bờ sông trăng trắng
nắng chang chang” – mùa xuân chín Ta hay nói sông xanh, sông đỏ, đây nhà thơ nói sông
trắng. Nắng đến trắng cả sông thì phải biết nắng gay gắt như thế nào.)  Không cảm nhận giác
quan cảm giác thay bằng ảo giác, ảnh thay bằng ảo ảnh, hình bóng giai nhân mất hình bóng để lại
khỏang trống hẩm hiu. (LH: “Em tinh khiết tinh sạch quá”).
 Hai câu cuối: Tâm trạng của nhà thơ.
 Hình ảnh giai nhân vẫn hiện về trong sương khói mờ nhạt. Từ “ở đây”  Hàn Mặc Tử đang mơ
về thôn Vĩ – xứ Huế mộng mơ.
+ Cảm giác mơ màng, giao lưu bằng tâm tưởng, vây quanh tâm hồn của Hàn Mặc Tử. Càng thiết
tha yêu đời thì trái tim ông lại càng nhói đau. Ở đây có sự so sánh đối lập. Ở đây là ở đâu? Ở xứ
Huế mộng mơ hay là ở trại phong Quy Hòa. Xứ Huế là một nơi đẹp thơ mộng, cảnh ở bên ngoài
tràn đầy sức sống hạnh phúc nó đối lập hoàn toàn với nơi tác giả đang sống đầy u ám, bệnh tật,
chết chóc, đau thương.
 Đại từ phiếm chỉ “ai” lặp lại 2 lần: là tiếng gọi tha thiết đầy khát vọng
 Nhấn mạnh tâm trạng bâng khuâng, xót xa của một tâm hồn đang khao khát được yêu, khao
khát sự đồng điệu, đồng cảm.
 Câu hỏi tu từ kết hợp với đại từ “Ai” không xác định rõ mặt nhưng có thể ngầm hiểu rằng đó là:
cô gái Hoàng Hoa, “ai” là Hàn Mặc Tử hoặc “ai” là ngoài kia, “ai” là Hàn Mặc Tử.
+ Nhà thơ làm sao biết được tình người xứ Huế có đậm đà với mình hay không, hay cũng mờ ảo
như làn khói kia
+ Người xứ Huế có biết hết chăng tình cảm của nhà thơ đối với cảnh Huế, người Huế hết sức
đậm đà?
 Sự sống quá mong manh, sự cô đơn trống vắng, khao khát tình thương.
 Hành trang tinh thần cho thơ văn.
Hoàng Thị Kim Cúc với bút danh Hoàng Hoa đã âm thầm sáng tác một số bài thơ, trong đó có
những bài “đề tặng hương hồn anh HMT” như bài dưới đây viết vào đầu xuân Tân Tỵ 1941 -
nghĩa là sau khi Hàn mất chưa đầy năm.
 Bao năm hoa sống nơi thôn Vỹ Thầm giữ trong lòng một ý thơ Cũng biết cách xa ngoài vạn dặm
Tình anh lưu luyến cảnh quê mơ Một mình một cõi với trời mây Với cả đau thương với hận này
Anh khéo lột hết tài nghệ sĩ
Tiếng vang muôn thuở vẫn còn đây Hồn anh lẩn khuất ở đâu xa
Hoa biết cùng ai thổ lộ ra
Tuy sống giữa cảnh đời náo nhiệt
Tình ai ai vẫn cứ đậm đà!).
III. Tổng kết.
1.Giá trị nội dung.
 Tái lược ba bức tranh thôn Vĩ có sự dịch chuyển đặc sắc  tình cảm yêu mến với thiên nhiên con
người xứ Huế, tình yêu với cuộc đời.
 Thể hiện rõ nỗi buồn, đau thương về số phận, tình yêu, hạnh phúc.
 Thấy được nghị lực phi thường của Hàn Mặc Tử đối với cuộc đời.
2. Đặc sắc nghệ thuật.
 Hình ảnh thơ độc đáo, gợi cảm.
 Ngôn ngữ trong sáng tinh tế đa nghĩa.
 Biện pháp nghệ thuật làm tăng lên tầng nghĩa cho ý thơ ( nhân hóa, so sánh, câu hỏi tu từ).