231

ПОРТА
Г РА Д Е Ж Н И Ш Т ВО
231
АПРИЛ 2015
Возење низ облаци од Демир Капија до Смоквица
Лефко Манчевски: Секој објект има

А РХ И Т Е К Т УР А свој посебен предизвик
Е КО ЛО Г И Ј А
Нова кампања на RIBA - Изгради подобра Британија
90 ДЕНАРИ
ПОРТА
градежништво
ɉɈɅɂȿɌɂɅȿɇɋɄɂɂɉɈɅɂɉɊɈɉɂɅȿɇɋɄɂ
ȼɈȾɈȼɈȾɇɂɋɂɋɌȿɆɂ
ȽȺɋɈȼɈȾɇɂɋɂɋɌȿɆɂ
ɋ.ɂɋɂɋɌȿɆɂ
.$ɇȺɅɂɁȺɐɂɋ.ɂɋɂɋɌȿɆɂ
ɂɇɈȼȺɌɂȼɇȺɌȿɏɇɈɅɈȽɂȳȺ
ɉɈɋɂɌȿɂɇɌȿɊɇȺɐɂɈɇȺɅɇɂɋɌȺɇȾȺɊȾɂ
Tel:
00 389 034 212 064
00 389 034 211 757
00 389 034 215 225
00 389 034 215 226
Fax:
00 389 034 211 964
e-mail: contact@konti-hidroplast.com.mk
e-mail: hidropl@t-home.mk
www.konti-hidroplast.com.mk
Industriska bb 1480 Gevgelija
MACEDONIA
4 ПОРТА 25 јули 2014
4
ПОРТА
БРОЈ 231 ПЕТОК 24.04.2015 ГОДИНА XI
Редакција:
ДРАГИ ЧИТАТЕЛИ,
главен и одговорен уредник:
Секој објект има свој посебен Собјанин, кон крајот на 2014 година Дејан БУЃЕВАЦ
предизвик, вели архитектот Лефко објави конкурс за идејно решение на
новинари:
Манчевски, кој целиот свој работен крајбрежниот простор на река Москва. Катерина СПАСОВСКА-ТРПКОВСКА
век го има поминато на градилишта За два месеца пристигнаа шест трудови.
во земјава и во странство, како Сите проекти имаа една заедничка Насловна страница: надворешни соработници:
изведувач. Според него, психолошки нишка – во буквална смисла на Ангел СИТНОВСКИ
стерсови, проблеми, одговорности и зборот, градот се отвора кон реката и
ВИСОК МОСТ НА Александар ПЕТРОВ (ИТАЛИЈА)
големи напори почнуваат од самиот обратно. Проектот „Порта на иднината“ ДЕЛНИЦАТА ДЕМИР Александар ЧЕРЕПНАЛКОСКИ
Александра ШЕКУТКОВСКА
ископ до реализација на објектот и се смета за еден од најголемите КАПИЈА - СМОКВИЦА Анастасија НИКОЛОВСКА
предавање на инвеститорот, сигурно инфраструктурни зафати во градот Андреа ЈАМАКОСКА
и квалитетно, во однапред договорен воопшто. Тој проект поттикнува Билјана САВИЌ
рок. Тоа не може никој да го види, тоа рефлексии и кон нас. Со проектот Биљана СТОЈАНОВИЌ
се чувствува во себе, во одговорниот „Скопје 2014“ се уништија сите Владимир Б. ЛАДИНСКИ (В.Британија)
раководител. Исто така и задоволството перспективни можности, кои особено ПОРТА 231
АПРИЛ 2015
Возење низ облаци од Демир Капија до Смоквица

Даниела МЛАДЕНОВСКА
на крај не може да се види, а тоа ги даваше левиот брег. Узурпацијата
ГРАДЕЖНИШТВО
АРХИТЕКТУРА
ЕКОЛОГИЈА
Лефко Манчевски: Секој објект има
свој посебен предизвик Драган РИСТОВ
Нова кампања на RIBA - Изгради подобра Британија
Драгица ФАРРЕН (В.Британија)
е посебно чувство на градителот со административните објекти во
Ѓорѓе ЈОКИЌ (СРБИЈА)
за успешно завршената задача. забранетата зона веднаш до реката, Ивана ГРУПЧЕ
Мостови високи десетици метри на за една далечна иднина го спречи Кате АНТЕВСКА
новиот автопат. Со нив ќе се соочат отворањето на Вардар кон човекот. Михаил ТОКАРЕВ
патниците што ќе ја возат делницата Москва не е единствената што Сандра ДОНЧЕВА ТЕОХАРОВА
од Демир Капија до Смоквица. Како мисли на иднината. Кралскиот институт Сашо КУЗМАНОВСКИ
да се возите низ облаци. Мостовите на британските архитекти поведе Трајче СТОЈАНОВ
Филип ФИЛИПОСКИ
во првиот дел на патот се релативно нова кампања во Британија. Мотото Франческо ЧИТРО (ИТАЛИЈА)
ниски, но затоа пак оние што се е „Изгради подобра Британија“.
во вториот дел се доста високи и Таа се фокусира на шест клучни и фоторепортер:
бараат посебен начин на изградба. значајни апсекти: подобри домови Кире ПОПОВ
Станува збор за конзолно градење денес, добро испланирани места, 90 ДЕНАРИ
на објекти, кое има честа примена среќни здрави места, креативни лектор:
при изведба на долги мостови преку инспиративни училишта, попаметни Костадинка СОЛЕВА
водотеци или при длабоки долови. зелени објекти и заедници отпорни Издавачки совет:
Градовите израснати на река, на поплави. Светот очигледно оди Љупчо АТАНАСОВСКИ,
велат дека се најубави. Еден од нив е напред, со нови идеи и сфаќања во дипл.инж.арх. - претседател
и Москва. Раководството на градот, чиј центар се човекот и природата. проф. д-р Мери ЦВЕТКОВСКА,
поточно градоначалникот Сергеј ОД РЕДАКЦИЈАТА дипл.град.инж.
Вања ДОНЧЕВА РАЈАТОСКА,
дипл.инж.арх.
ГРАДЕЖНИШТВО 8 Александра ПЕТРОВСКА
ВОЗЕЊЕ НИЗ ОБЛАЦИ ОД ДЕМИР дипл.инж.арх.
проф. д-р Катерина ДОНЕВСКА
КАПИЈА ДО СМОКВИЦА
дипл.град.инж.
Издавач: „Биропрес“ ДОО Скопје

СОВРЕМЕНИ МАКЕДОНСКИ Ул. ВаСил Ѓоргов број 21,
ГРАДИТЕЛИ 16 влез 2, локал 9, 1000 Скопје
ЛЕФКО МАНЧЕВСКИ: СЕКОЈ ОБЈЕКТ
Тел: 3109 311; 3151 311;
ИМА СВОЈ ПОСЕБЕН ПРЕДИЗВИК
Факс: 3132 924
28 e-mail: porta3@porta3.com.mk
АРХИТЕКТУРА 28 www.porta3.com.mk
ПОД КУПОЛИТЕ НА СПА 22 Печати:
ЦЕНТАР ВО БАВАРИЈА
Маркетинг:
ДРВНА АРХИТЕКТУРА 38 biroproekt@biroproekt.com.mk

УСПЕШНА СИМБИОЗА НА ОБЈЕКТОТ marketing@porta3.com.mk
И ОКОЛНАТА ПРИРОДА Тел: 3243 790; 3243 797
Fax: 3243 796
Моб: 072 248 796
ЕКОУРБАНИЗАМ 50 64 ГОДИШНА ПРЕТПЛАТА: 900 ден.
ЗЕЛЕН ГРАД КОЈ НИКНУВА
за физички лица: 700 ден.
ВО ПУСТИНАТА жиро сметка: 300000001995035 во
42 66 Комерцијална банка АД Скопје
ЕДБ: 4030004528485
ЕКОЛОГИЈА 54
„ДРИСЛА 2018“ - ДЕПОНИЈА СО КОЈА Првиот број на списанието Порта3
СИТЕ ЌЕ ТРЕБА ДА СЕ ГОРДЕЕМЕ излезе на 29.12.2004 година
Редакцијата на Порта3, не
ТЕХНОЛОГИИ 62 се согласува со сите ставови
објавени во списанието.
AUTOCAD 2016 - ВЕРЗИЈА
КОЈА ЌЕ СЕ ПАМЕТИ
„Ја градиме
иднината заедно“
М
еѓународниот саем што е најавено. На саемот беше презентиран градинарски мебел. Салата 2 беше поделена
за градежништво уште еден голем проект „Тесла град“, во три дела каде беа сместени сите видови на
SEEBBE е инвестиција на два милиони квадрати составена градежни материјали од едната страна, додека
традиционален од станбени и деловни објекти, паркови, хотели, во другото ниво од истата сала беа изложени
настан кој се трговски центри и објекти со културна содржина. производи од бетон, уреди за климатизација и
одржува секоја Покрај ова, претставена е идејата за греење, а на третото ниво од истата сала се
година на почетокот проширување на аеродромот во Белград, во наоѓаа производи од керамика, мебел за бањи,
на пролетта во Белград. Оваа година беше вредност од преку дваесет милиони евра. опрема за базени и сауни. Во Сала 3 можеше
отворен по 41. пат и траеше пет дена, од 15 до Аеродромот Белград после инвестицијата би да се видат хидро, термо и звучни изолации
19 април. Главен покровител на требало да има зголемен терминален капацитет како и материјали за завршна обработка – бои,
манифестацијата, под амбициозниот слоган „Ја за 20 отсто, помеѓу три и осум квадрати лакови, мешавини и милерски алат. Во
градиме иднината заедно“, беше комерцијална содржина. најголемата Сала 1, беше изложена
Министерството за градежништво, сообраќај и Традиционално, на самиот влез на Саемот програмата на столарија, опрема за уредување
инфраструктура. На штандовите во шест се наоѓаа монтажни куќи, викендици и куќи на ентериери и осветлување. Во Сала 4,
изложбени сали и отворениот простор, беа изградени по најсовремени технологии, каде потенцијалните купувачи можеа да најдат
претставени учесниците од следниве сегменти: беа изложени и производите од секторот за лифтови, монтажни објекти, преградни ѕидови,
истражување и проектирање, изградба и
одржување на објектите, високоградба,
нискоградба, најсовремени материјали,
градежни машини, уреди и алати,
информациски технологии, најсовремени
системи за градба, опремување на објектите и
ентериери.
Саемот е добра шанса за сите
заинтересирани, пред почетокот на градежната
сезона, да ги видат технологиите, иновациите,
материјалите и производите што се достапни на
пазарот во Србија и регионот. Оваа година, на
традиционалната национална изложба се
претставија пет земји: Турција, Кина, Чешка,
Унгарија и Хрватска. Организаторите ја
нагласија перспективноста во српското
градежништво преку најавените големи
градежни проекти, како проектот „Белград на
вода“ што би можел значително да ја подигне
замрената градежна индустрија низ ангажирање
на располoжливите технички ресурси, во случај
тој проект да влезе во фаза на реализација како
6 ПОРТА 24 aприл 2015

МЕЃУНАРОДЕН САЕМ ЗА ГРАДЕЖНИШТВО SEEBBE, БЕЛГРАД инфо
подни и ѕидни облоги. покрај добрата организација и присуството на бројот на изложувачи на накој следен саем на
Оваа саемска манифестација во иднина се изложувачи од голем број земји, забележан е градежништво, кој конечно би тргнал во
очекува да биде место на деловни средби, помал број на изложувачи од претходните „заедничка иднина“, по слоганот на
размена на идеи и договори за соработка меѓу години, заради што просторот во некои сали овогодишната манифестација, што во тој
учесниците. Освен изложбената програма, беше намален а штандовите концентрирани во случај би имал смислено значење. Дали ќе
настанот беше надополнет со бројни центар на салата. Можеби најавените настани биде така, останува да видиме во наредниот
презентации, стручни собири и предавања. И и инвестиции ќе доведат до зголемување на период, во „иднината што ја градиме“. n
ПОРТА
градежништво ИЗГРАДБА НА ДЕЛНИЦАТА ДЕМИР КАПИЈА - СМОКВИЦА
Возење низ облаци

Мостовите во првиот дел на патот се релативно ниски, но затоа пак оние што се во
вториот дел се доста високи и бараат посебен начин на изградба. Станува збор за
конзолно градење на објекти, кое има честа примена при изведба на долги мостови
преку водотеци или при длабоки долови
Катерина СПАСОВСКА ТРПКОВСКА , инженерско-технолошки решенија се 646 метри, а другиот е 666 метри.
Лазо ЧАКАРОВСКИ ,дипл.град.инж новитети во македонското градежништво и, Реализацијата на оваа прва фаза е една од
Е
се надеваме, убаво искуство за следните најатрактивните и потешките во изградбата
вропскиот Коридор 10 е слични проекти. на автопатот.
главна сообраќајна Од септември 2016 година Македонија ќе Втората фаза е изградбата на трите
комуникација од север кон може да се пофали дека има мостови високи мостови и најдолгиот тунел, а третата
југ во Југоисточна Европа високи како во европските држави, но и и последна фаза е поврзувањето на
од меѓународно значење. доволно добро и квалитетно направени. На автопатот со населените места со клучки.
Во Република Македонија целата делница долга 28 километри ќе има Мостовите во првиот дел на патот се
оваа делница е означена два тунели и шест мостови, од кои три се со релативно ниски мостови на реката Вардар,
како пат М-1 со вкупна должина од околу исклучителна висина. но затоа пак оние што се во вториот дел се
174 км и со неа се поврзува македонската Првата фаза од изградбата е поврзување доста високи и бараат посебен начин на
патна мрежа со Србија и Грција. Делницата на новиот автопат со постоечката делница изградба. Станува збор за конзолно градење
помеѓу Демир Капија - Удово - Смоквица, кај Демир Капија, која опфаќа изградба на на објекти, кое има честа примена при
што е предмет на овој проект, е дел од оваа два мостови и два тунели. Мостот што води изведба на долги мостови преку водотеци
главна оска и е со вкупна должина од околу од Демир Капија кон Смоквица, односно на или при длабоки долови. За примена на оваа
28 км. десната страна е долг 163 метри, додека технологија на градба, условено е односот
Освен скратување на должината од другиот во обратен правец е со должина од на распоните на крајните полиња на мостот,
постојната траса за пет километри, новиот 130 метри. Веднаш после нив се пробиени во однос на средните да изнесува 1:2, а
автопат во изградба од Демир Капија до два тунели од кои, тој од десната страна е големината на распонот е поголем од 60
Смоквица ќе биде особено атрактивен. долг 1.214 метри, а тој од левата е 1.274 метри. Овој услов е поради тоа што
Тунелите и мостовите со своите метри. После тунелите следува изградбата градењето се одвива конзолно, односно од
на двата најдолги мостови од кои едниот е средните столбови лево и десно. 

ПОРТА 9
Мостот е конструиран по сегменти. Прво
се изведуваат соодветни ископувања.
Откако тоа ќе се заврши, се изведуваат
столбовите кесони и крајните столбови.
Столбовите се изведуваат со помош на
climbing оплати-кофражи. Мостовската
плоча е конструирана со конзолен метод.
Крајните елементи од мостовите, кои се во
близина на крајните столбови, се
конструирани со користење на
конвенционални кофражи. Изградбата на
мостот се комплетира со изградба на
безбедносни огради, тротоари и спојници
на крајните столбови.
Еден од трите високи мостови, кои се
градат паралелно по два, има и најголем
распон меѓу два столба, а тоа е 120 метри.
Другиот мост има највисок столб и тоа 80
метри, а дополнителни 20 метри е вкопан
во земја. Овој мост е широк 24,40 метри од
кои 2 x 10,80 метри претставува ширина на
коловозот за двата правци, а во останатите
2,80 метри влегуваат заштитни огради (2 x 2
x 0,45 метри) и отвор меѓу двете одделни
мостовски конструкции од еден метар,
мерено меѓу рабовите од заштитните
огради. Конструктивниот систем на горниот
строј на мостот е систем континуален
носач и неговата должина изнесува 472
метри за левата конструкција, односно 477
метри за десната, мерено од оска до оска
на краен столб. Секоја конструкција се
состои од континуиран горен строј со пет
полиња, при што средните столбови се

интегрални, а кај крајните столбови квалитетот на бетонот на кесонот С30/37 и два Maurer KGAM 3000 кои ги носат
потпирањето на горниот строј е преку за првите 2,5 метри на секој кесон од горе напречните активности на мостот и имаат
неопренски лежишта. Попречниот пресек и С20/25 за останатите. слобода на надолжно и напречно движење.
на горниот строј од мостовската Горниот строј се поврзува интегрално со Спојниците се водонепропустливи Maurer
конструкција е со сандачест пресек. средните столбови, а се потпира преку DS 560 и се предвидени така што
Дилатациони спојници се поставени кај лончести лежишта кај крајните столбови. дозволуваат очекувани движења според
крајните столбови. Квалитетот на бетонот Секој краен столб има четири лончести стандардите EN 1991 и EN 1998. Позициите
на столбовите е C30/37. Столбовите се лежишта. Два се Maurer KGA-M 6000 кои го на лежиштата и спојниците секогаш се
фундирани на кесон заради тврдата носат вертикалниот товар на мостот и имаат достапни за увид, контрола и можни
подлога и од економски причини, а слобода на надолжно и напречно движење, промени. 
24 aприл 2015 ПОРТА 11

Општо земено, плочата од горниот строј е претходно напрегнат сандачест

носач со променлива висина на попречен пресек. Ширината изнесува 11,44
метри, а квалитетот на бетонот на носачот е C35/45 и кабли за претходно
напрегање со висока јачина на челик од 1600/1860MPa. Одбојните огради и
коловозот треба да бидат направени по изведбата на горната плоча. На
крајните столбови ќе има еластични изолациони спојници кои треба да
овозможат слобода на движење во случај на температурни промени, собирање
и течење на бетонот, од сили на кочење како и нерамномерни слегања или
ротации на темелите.
Се на се мостовите на делницата Демир Капија Смоквица се конструктивна
новина во нашето градежништво, а истовремено ќе бидат вистинска атракција
во просторот и уживање за возачите и патниците по автопатот. n
(во наредниот број ќе биде обработена
темата за тунелите на оваа делница)

рубрика
26 декември 2014 ПОРТА 39
39
Геотехнички истражувања за
причините за настанатите
деформации на Аквадуктот
во Скопје
Подготвиле: Софија КАЛКОВАЛИЕВА, дипл.инж.геотех., културно историски споменик. Објектот се соочува со големо
Весна Настова, дипл.инж.геотех., оштетување на конструкцијата, како и накривување на столбовите. Овој
О
(ГЕИНГ Кребс унд Кифер Интернешнл и др. ДОО, Скопје) археолошки локалитет се наоѓа кај населба Визбегово, во непосредна
близина на градот Скопје, во Република Македонија. Периодот на
сновна цел на геотехничките истражувања е да се неговата изградба до скоро не бил познат и се смета дека е граден во
дефинира меѓусебната интеракција на текот на 15 век, кога градот Скопје започнал интензивно да расте
природната геолошка средина и инженерските заедно со новите градби - куќи, амами и џамии, за чија градба и
конструкции. При самото истражување на функционирање биле потребни големи количества чиста вода.
теренот, потребно е да се добие увид на неговите Според податоци од тоа време (1514 година), аквадуктот содржи 55
физичко-механички и јакосно-деформабилни сводови кои се потпираат на масивни столбови со квадратна основа, 42
карактеристики во длабочина до која се очекува отвори за олеснување на ѕидната маса, а вкупната негова должина
да се манифестира влијанието на објектот. изнесувала 386 метри. Аквадуктот за последен пат бил обновен по
Овој проблем не е можно да се согледа, анализира или разреши без
примена на соодветни истражни методи, кои во принцип секогаш се
поврзани со повеќе научни дисциплини. Геотехничките истражувања и
испитувања ги вршат специјализирани организации и стручни лица од
областа на геотехниката, кои секогаш треба да го постават проблемот
интердисциплинарно и во соработка со инженери од областа на
геологијата, геофизиката и градежништвото.
Природната средина скоро секогаш е недоволно позната, а
нејзиното однесување е тешко предвидливо и има многу неизвесности.
Трагите од сите влијанија низ геолошката историја се вклучени во
сегашниот изглед, својствата и состојбата на теренот како природна
средина.
Од многуте вакви случаи со кои се среќава геотехниката, овде е
презентиран скопскиот Аквадукт кој е значаен за Македонија како
• Мерење и регистрирање на појава и ниво на подземна вода;
• Изведба на истражни бунари;
• Картирање на истражни бунари;
• Земање оптимален број на примероци за лабораториски испитувања;
• Лабораториски испитувања (класификациони и јакосно
деформабилни опити);
• Изведба на геофизички сеизмички испитувања.
Врз основа на извршените геотехнички и геофизички истражувања и
испитувања на предметната локација, со посебен акцент на
деформираната зона од Аквадуктот, како причини за појава на
деформациите констатирани се релативно слабите деформабилни
карактеристики на почвениот слој во кој е извршено фундирањето. Исто
така, како причини за оштетувањата се малата длабочина на фундирање
на објектот, водозаситеноста на теренот, локалната тектоника и
промените во простирањето на површинскиот глиновит слој. Овие
причини доведуваат до различното оштетување (накривување) на
скопскиот земјотрес во 1963 година, кога биле поправени три сводови и столбовите на аквадуктот. Поради тоа, посебно внимание треба да се
два столбови кои се целосно срушени од јачината на земјотресот. посвети на промените на физичко-механичките карактеристики на
За добивање на подлоги за преземање на мерки за санација и глината во различните временски услови и на ефектите од бабрење на
рестраврација на објектот, извршени се Геотехнички истражувања и глината.
испитувања, Анализа на материјалите извршени од страна на Институтот
ИМС од Белград (хемиска анализа на малтерот, минеролошка и
петролошка анализа и анализа на физичко-механичките карактеристики
на користените материјали - камен и цигла) и Динамичка и статичка
анализа на стабилност.
Од страна на Д.Г.П.У. „ГЕИНГ“ Кребс унд Кифер Интернешнл и др.
Д.О.О - Скопје, се извршени геотехнички истражувања и испитувања во
месец март 2014 година. Истражувањата имаа за цел да ги детектираат
причините за деформациите на овој објект од геотехнички аспект,
дефинирање на литолошката градба на теренот, со посебен осврт кон
физичко-механичките и јакосно-деформабилните карактеристики на
застапените почвени материјали.
За подетално прикажување на состојбата на подлогата врз која е
изграден Аквадуктот, применети се следниве геотехнички истражни
работи:
• Инженерскогеолошко и хидрогеолошко картирање на теренот; Во конкретниот случај геотехничките истражувања во целост дадоа
• Изведба на истражни дупнатини; одговор на причините за настанатите оштетувања на објектот. Воедно,
• Изведба на SPT - тест; добиените резултати претставуваат влезни параметри за понатамошните
• Картирање на јадрото од истражните дупнатини; фази за проектирање на санационите мерки на објектот, а посебно
• Изведба на CPT - тестови; мерките за спречување на понатамошните деформации на објектот. n
ПОРТА
современи македонски градители ЛЕФКО МАНЧЕВСКИ, АРХИТЕКТ
Секој објект има свој

посебен предизвик
Психолошки стерсови, проблеми, одговорности и големи напори почнуваат од
самиот ископ до реализација на објектот и предавање на инвеститорот,
сигурно и квалитетно во однапред договорен рок. Тоа не може никој да го
види, тоа се чувствува во себе, во одговорниот раководител. Исто така и
задоволството на крај не може да се види, а тоа е посебно чувство на
градителот за успешно завршената задача.
подготви: Дејан БУЃЕВАЦ
Л
ефко Манчевски завршил Работниот век речиси во целост го има земјата и странство. Меѓу нив позначајни се:
средно техничко училиште во поминато во ГП „Гранит“, како архитект – воени објекти на Аеродром Петровец,
Скопје, а дипломирал во изведувач на градилишта. Неговиот прв објект индустриски објекти во Бујановац, Србија,
1978 година на во долгогодишната кариера е во далечната станбени објекти во Скопје, деловен објект
Архитектонскиот факултет 1978/1979 година – Детската градинка во банка во Липецк, Русија, мостови во Украина,
при Универзитетот „Св. Лисиче - Скопје. Потоа следат десетици Албанија... и повторно деловни и станбени во
Кирил и Методиј“ во Скопје. објекти од високо и нискоградба ширум Скопје.

современи македонски градители
Градинка во Лисиче
Кој е Вашиот херој? нивна реализација потребно е големо искуство успешно завршената задача.
n Секако мојата сопруга , за сè што издржа и знаење од струката. Психолошки стресови,
додека јас бев постојано отсутен од дома. проблеми, одговорности и големи напори Какво е чувството да се работи надвор од
Успешното подигање на фамилијата и двете почнуваат од самиот ископ до реализација на Македонија?
деца се нејзино дело. објектот и предавање на инвеститорот, сигурно n Во моето оперативно искуство за
и квалитетно во однапред договорен рок. Тоа изведба на објекти во странство (Русија,
Ваше мислење за македонското не може никој да го види, тоа се чувствува во Украина, Албанија), секако најважно беше
градежништво денес? себе, во одговорниот раководител. Исто така и тимската работа и способноста на фирмата
n Сè уште се држи на солидно ниво во задоволството на крај не може да се види, а (Гранит) да не прати во сите фази на
домашни услови, но голем прашалник е дали е тоа е посебно чувство на градителот за изведбата. 
способно за сериозен настап на
надворешните пазари. Станбена зграда во Козле
Набројте, според Вас, три значајни објекти

од македонската архитектура?
n Фудбалскиот стадион Арена Филип
Втори во Градскиот парк, Мост Гоце Делчев на
реката Вардар и Милениумскиот крст, сите во
Скопје.
Што е интересно да се знае за Вашите

објекти, а човек од надвор не може да види?
n Секој објект изграден во период од мојот
стаж има свој посебен предизвик. Сепак, за
Граничен премин „Богородица“

современи македонски градители Автосалон и сервис на Мерцедес
Спомен-дом на
Мајка Тереза Реонска пошта, Ново Лисиче
Каков е односот на младите градители кон позитивно изненаден од нивната Кој објект што сте го граделе би го
градежништвото? ангажираност и заинтересираност кон издвоиле по специфичност?
n Во мојата кариера имав прилика да работата, вклучувајќи се во разговори кон n Со секој обејкт во текот на градба се
работам на објект, а во тимот да бидат млади решавање на проблеми во тек на градбата. судрував со разни проблеми кои ги решававме
тукушто дипломирани колеги. Нормално, За многу краток период тие колеги стануваа на самото место заедно со моите помошници
секој почеток е тежок, но морам да кажам раководители и самостојно успешно од тимот за градба. За разлика од другите
дека со тек на време станував многу раководеа со нови објекти. објекти, по специфичност за градба би го
Арт центар - Музеј на Холокаустот

„БОРТАС“, Станбена зграда
Стар Аеродром

современи македонски градители
Во својот работен век, Лефко Манчевски има изведено над 35
објекти од високо и нискоградба.
Како вработен во„Гранит“ – Скопје, позначајни градби на кои ра-
ботел се:
- 1978-1979 г. Прв објект – Детска градинка – Лисиче, Скопје
- 1980-1981 г. Управна зграда на граничен премин Македонија –
Грција, Богородица Гевгелија
- 1982-1985 г. Воени објекти на Аеродром Петровец
- 1985-1986 г. Индустриски објекти во Гњилане
- 1987-1989 г. Станбена зграда со Трговски центар во Кисела Вода,
Стара рампа, Скопје
- 1992-1995 г. Станбен комплекс во населба Козле
- 1996 г. Реонска пошта во н. Лисиче
- 1996-1998 г. ЛИПЕЦК КРЕДИТ БАНКА – Липецк, Русија
- 2003 г. АВТОКУЌА СО СЕРВИС МЕРЦЕДЕС – Скопје
- 2004 г. Реконструкција на мостови во Украина на пат Мукачево -
Киев
- 2006-2007г. Виадукти и мостови на пат Кукс – Морина во Албанија
- 2007-2008 г. Комплекс„ЗЕБРА“, Скопје
- 2008-2009 г. Спомен-дом на Мајка Тереза - Скопје
Пред крајот на работниот век Манчевски работи во„БОРТАС“ и со
таа компанија има изведено неколку објекти меѓу кои:
- 2011-2012 г. Изведба на вентилирана фасада и партер на Арт центар
– Музеј на холокаустот – Скопје
- 2012-2013 г. Станбена зграда со деловен простор, Стар Аеродром
– Скопје
- 2014 г. *Изведба на комплет ентериер во Арт Центар – Музеј на
холокаустот - Скопје Мост на пат
Кукс-Морина
во Албанија
издвоил објектот Спомен-дом на Мајка Тереза

во Скопје. Интересно статичко решение. Од Липецк
подрумот па сè до последното бетонирање, кредит
сите конструктивни елементи беа под оплата банка
потпрени со метални потпирачи, сè додека не
се утврди дека конструкцијата ги задоволува
пропишаните стандарди за бетон. n
Мост на делница
Киев - Коп во
Украина

ИНТЕРЕСНИ АПРИЛСКИ ПРОМОЦИИ ВО
АДОРА ИНЖЕНЕРИНГ
А
дора инженеринг, по повод велигденските
празници, на сите граѓани кои купија и уплатија
стан од овој градежен бренд, им подари
телевизор. Целта на оваа промоција на
компанијата - лидер во високоградбата во
Македонија, беше да им го разубави велигденското
празнување на своите купувачи со вреден подарок за новиот
дом. По повод Светскиот ден на здравјето - 7 Aприл, за
лекарите и здравствените работници со купен и уплатен стан
во април, компанијата обезбеди подарок - релаксирачки
викенд на привлечна дестинација, со цел на медицинските
работници да им возврати за хуманоста и секојдневната грижа
за здравјето на граѓаните. Со промотивните акции, Адора
инженеринг сака со внимание, изненадувања и награди да им
возврати на своите купувачи за подарената доверба и
лојалоноста со изборот на докажано сигурен, европски
квалитетен и долгорочно економичен дом од оваа најуспешна
градежна компанија.
Во овој период во Адора инженеринг најбарани се енергетски
ефикасните домови А-класа во новиот комплекс „Адора“ во
општина Аеродром, во близина на меѓународната железничка
и автобуска станица, на 10-ина минути пеш од централниот
плоштад во Скопје, и еко становите во атрактивниот објект
„Билјанини извори“, во близина на плажите, националниот
парк Галичица и центарот на Охрид. n
ПОРТА
aрхитектура УБАВИ ГРАДОВИ...ТВИСТ ОБЛАКОДЕРИ
Динамичкиот тренд во
архитектурата продолжува
Т
рката со облакодери кон небото, кон ѕвездите, кон незамисливите
Љупка ДУКОВСКА , дипл.инж.арх. висини, во светот, продолжува. За облакодерите како најфасци-
нантни објекти на нашето време веќе пишувавме (Порта 3 бр. 219).
Овој напис е за објектите што фасцинираат уште повеќе. За роти-
Let's Twist Again... рачките, за твист облакодерите како нивна авангарда, кои се градат
сè почесто и почесто. За динамичката архитектура, за објекти кои се
Дали е тоа новата архитектонски споменици, икони на авангардното футуристичко
реалност? размислување на архитектите за проширување на можностите на архитектурата и раз-
војот на регионите во кои се градат.
Објектите сè
повеќе и почесто
Почеток на 20 век – КУЛАТА НА ТАТЛИН
се вртат. Урбаните Историјата на овие кули не би била комплетна без спомнување на „Кулата на
хоризонти се Татлин“. Проект изработен во 1919 година од рускиот архитект, сликар, графичар,
дизајнер, сценограф Владимир Евграфович Татлин (1885-1953), татко на
менуваат. Од нив уметничкиот конструктивизам, значаен претставник на руската авангарда. Тој е
автор на проектот за ротирачка кула, еден од најголемите неизградени дизајни на
се врти и умот. 20 век. По победата на Октомвриската револуција во 1917 година, објектот требало
Отвораат и многу да биде изграден во Петербург (Ленинград).
Кулата на Татлин, требало да биде наменета
нови прашања. за вишите власти на Коминтерната, да биде
грандиозен, железен споменик на III
Како би изгледале Интернационала. Била замислена како
градовите, кога симбол на соединување на човештвото,
разделено со градењето на Вавилонската
поголем број од кула. Планираната висина била 400 метри,
наклонот 23,5º, а планираните материјали
објектите би се биле стакло и челик. Основната идеја се
вртеле? Нови засновала на принципите на органската
синтеза на архитектурата, скулптурата и
прашања од сликарството. На соединување на творечката
и полезната форма како основа за новиот тип
архитектонски, на монументални градби. Проектот
економски, претставувал целост на две накривени
метални спирали, составени од простори со
технолошки, различни геометриски форми, поставени
едена над друга, хармонично поврзани
безбедносни... помеѓу себе. Со помош на механизам
и секако објектот се вртел околу својата оска.
Најнискиот и најголем објект имал форма на
најважното коцка, која се вртела со брзина на едно
вртење во годината и бил наменет за
прашање, дали конференции и конгреси. Над него бил
вртењето нема да објект со форма на пирамида, со брзина на едно вртење во месец, наменет за
извршните органи на Интернационалата. Следниот простор имал форма на
предизвика цилиндер. Брзината на вртењето била едно вртење на ден. Во него требало да
биде сместено издаваштвото. Четвртиот волумен – полусфера, се вртел со брзина
„главоболки“ кај на едно вртење за еден час. Во 1919 година бил изработен модел висок околу пет
луѓето во иднина? метри. Биле изработени уште два модели (во 1924 и 1925 година), но ни еден од
моделите не е сочуван. Проектот на Татлин не бил реализиран поради оладувањето
на раководството на земјата кон авангардата во 1920 година.

aрхитектура
TURNING TORSO
- Прв твист облакодер
За прв изграден спирален твист
облакодер се смета „Turning
Torso“ во Малме, Шведска,
проектиран од познатиот
шпански архитект Сантијаго
Калатрава (1951 г.). Градењето
е започнато во 2001, а
завршено во 2005 година. Тој е
воедно и највисок облакодер
во Шведска и во
Почеток на 21 век скандинавските земји. Визијата
- SUITE VOLLARD, за овој објект е базирана на
прв објект кој ротира скулптурата наречена „Twisting
Torso“, креирана од Сантијаго
Изградбата на кула која се Калатрава, која личи на свртен
врти околу својата оска се човеков ’рбет. Објектот е
случи на почетокот на 21 век, изграден од девет петаголни
еден век подоцна, на другиот сегменти, секој по пет ката,
крај на светот. Првата поставени еден врз друг.
ротирачка кула е изградена во Возвишувајќи се, тие ротираат
Куритиба (Curitiba), Бразил. околу вертикално јадро,
Градбата е почната во 1995, а поддржани од надворешен
завршена во 2004 година. челичен скелет. Последниот,
Комплексот е наречен „Suite најгорен сегмент е свртен за
Vollard“, по истоимената 90º во однос на првиот кат.
збирка од 100 цртежи на Објектот е наменет за деловен
шпанскиот уметник Пабло простор и апартмани за
Пикасо (изработени 1930- живеење. Висок е 190 метри и
1937), која била прикажувана има површина од 27.500 м².
на екран при инаугурацијата Фасадата е покриена со
на објектот. Објектот е алуминиумски панели.
станбен, со футуристички Ентериерот е исто така
дизајн, со висина од 50 метри дизајниран од Сантијаго
и со 15 ката. Катовите Калатрава.
ротираат околу статично
бетонско јадро, за 360º. Секој
кат е независна ротирачка
единица. Може да се врти
поединечно, во правец на
стрелките на часовникот или
обратно. Една целосна
ротација трае еден час.
Конструктивниот систем е
бетонски. Архитект е Бруно де
Франко (Bruno de Franko).
Фасадата е двојно застаклена,
во затемнета боја, различна
на секој кат (сребрена, златна
или сина), што создава
„спектакуларен ефект“ кога
катовите ротираат во
спротивни насоки. Искуството
од изградбата на овој објект,
како студиски модел,
искористено е за
обезбедување на податоци за
повеќе од триесет компании
во Бразил и една во
Германија.
архитектура
„LET'S TWIST AGAIN“... СÈ ПОВЕЌЕ ТВИСТ
ОБЛАКОДЕРИ ВО СВЕТОТ F&F Tower
(Revoltion
Реалност е дека од почетокот на 21 век се Tower),
градат сè повеќе и повеќе твист облакодери во Панама,
различни делови на светот. Ќе набројам само 2011 г.
некои од нив:
• За Кулата „Еволуција“ изградена во
комплексот ММДЦ „Москва сити“,
подетално пишувавме во прилогот објавен
во бр. 224 на Порта 3, Москва - Сити, Кула
„Еволуција“ - твист облакодер кој се
стреми кон бесконечноста...
• Absolute World Towers, во Mississauga,
City Life _
Ontario, Канада, се два станбени твист
Твист кула
облакодери, ротирани за 209º, по принципот
Хадид,
на „Turning Torso“ во Малме, Шведска.
Милано,
Првиот облакодер е висок 179 метри и има
Италија,
56 ката, а вториот 161 метар и има 50 ката.
2016 г
Во 2006 година на меѓународен конкурс
(повеќе од 600 учесници од 70 земји), усвоен
е проектот на кинескиот архитект Yansong
Ma (1975). Градбата е завршена во 2012
година. Во двата облакодери нема ни еден
апсолутно еднаков кат или балкон.
• F&F Tower (Revolution Tower), Панама.
Деловен твист облакодер кој ротира 360º.
Висок е 242 метри и има 52 ката. Изграден е Absolute World Towers,
од армиран бетон. Изградбата е почната во Mисисига,
2008, а завршена во 2011 година. Архитект е Канада, 2012 г.
Pinzon Lozano & Asociados.
• Во Милано, Италија, се гради твист кула
проектирана од архитектонското студио
„Zaha Hadid Architects“, како дел од
проектот што е во градба, во срцето на
градот, во историскиот кварт „Fiera“.
Проектот „City Life“, кој победи на
меѓународен конкурс, вклучува изградба и
на три облакодери: твист кула Хадид (Zaha
Hadid) висока 170 метри со 43 ката, кула
Исозаки (Arata Isozaki) висока 202 метри со
46 ката, и кула Либескинд (Daniel Libeskind)
висока 165 метри со 30 ката. Изградбата на
целиот проект е почната во 2007 година,
твист кулата Хадид во 2014-та, а нејзиното
завршување се планира за 2016 година.
• Единствениот твист облакодер на Балканот
е „Avaz Twist Tower“ во Сараево, седиште
на новинско издавачката куќа „Аваз“.
Облакодерот е висок 142 метри и има 40
ката. Изградбата е почната во 2006, а
завршена кон крајот на 2008 година.
Архитект е Фарук Капиџиќ.
Твист кулите на Блискиот Исток

заслужуваат посебно внимание. добива спирално извртување на објектот за метри, со 41 кат. Ротацијата на објектот е
• Cayan Tower (Inﬁnity Tower, кула на 90º. Проектот е изработен од 45º. Градбата е почната во 2005, а завршена
бесконечноста), Дубаи, Обединети архитектонското биро „Скидмор, Овингс и во 2009 година. Архитект е NORR и Al-
Арапски Емирати, го држи рекордот за Мерил“. Изградбата е почната во февруари jazera consultans.
највисок станбен твист облакодер во 2006, а завршена во 2013 година. • „Al Bidda tower“ (позната како Platinum
светот. Висока е 306 метри и има 80 ката. • Трговски центар во Кувајт (Kuwait trade tower или Tornado Tower) Доха, Катар.
Секој кат е поместен за 1,2º со што се Center), познат како кула Ал Тижариа (Al Висока е 215 метри, има 43 ката. Ротира 60º.
Tijaria Tower), е твист облакодер висок 218 Почната во 2005 и завршена во 2009
архитектура
Al Bidda Tower,
Доха, Катар, 2009 г.
Cayan Tower,
Дубаи, 2013 г.
Avaz Twist
Tower, Al Tijaria Tower,
Сараево, Кувајт,
БиХ, 2009 г.
2008 г.
на градбата е 2005, а завршена е 2008 ДИНАМИЧКА АРХИТЕКТУРА,

година. АРХИТЕКТУРА ВО ДВИЖЕЊЕ
• Agora Garden, од белгискиот архитект СО ПРОМЕНЛИВА ФОРМА!
Винсент Калбо (Vincent Callebaut), е Во 2008 година беше претставен иновативен,
еколошка кула покриена со растенија, која амбициозен проект на облакодер кој се врти,
се гради во Тајпеј, Тајван. Инспирирана од со динамичка архитектура. Требаше да биде
структурата на двојната спирала на ДНК, завршен во 2010-та, па во 2011-та... но
година. Архитект е Higgs & Hill Overseas. изворот на животот, 20-катната станбена
Секако дека треба да се спомнат и твист градбата сè уште не е почната. Проектот е
твист кула, со двојна спирална структура, изработен во бирото на италијанско-
кулите на Далечниот Исток кои се градат сè ротира околу фиксно централно јадро, за
повеќе и повеќе. израелскиот архитект од Фиренца, д-р Дејвид
90º. Проектот е во фаза на градба (2010 –
• Mode Gakuen Spiral Towers, во Nagoya, Фишер (David Fisher, 1949). Проектираната
2016).
Јапонија, проектирана од Nikken Sekkei. висина е од 388 до 420 метри, а има 80 ката.
....И уште многу други твист објекти кои не
Висока е 170 метри, со 36 ката. Почеток Слично на изградениот комплекс „Suite 
се опфатени во овој текст...
„интелигентни“ згради ќе имаат четири
димензии. Им се додава и димензијата на
„времето“. Заштитата на животната средина и
индустрискиот процес на производство,
проектантот ги
препознава како
клучни точки во
развојот на
градовите на
иднината.
Mode Gakuen Првите два
Spiral Tower , облакодери се
Нагоја, планира да
Јапонија, 2008 г Основа на бидат изградени
„Mode Gakuen во Дубаи и
Spiral Tower“, Москва. Потоа
Нагоја, во Лондон,
Јапонија, 2008 г. Милано, Париз,
Рим, Њујорк и
Мајами. Кога...?
Сведоци сме на појавувањето на сè
посмели, пореволуционерни дизајни.
Облакодери кои ротираат 360º! Архитектура
во движење! Дали е тоа новата реалност?
Урбаните хоризонти се менуваат. Објектите сè
повеќе и почесто се вртат. Од нив се врти и
умот. Отвораат и многу нови прашања. Како би
изгледал градот ако поголем број од објектите
би се вртеле? Нови прашања од
архитектонски, економски, технолошки,
безбедносни ... и секако најважното прашање,
дали вртењето нема да предизвика
„главоболки“ кај луѓето во иднина? n
Villard“, секој кат индивидуално ќе ротира намалат трошоците и бројот на работниците.
околу својата оска. Секој апартман ќе има Објектот ќе обезбедува електрична енергија
Динамичка
површина од 420 м², четири ориентации и ќе сам за себе и за уште други пет објекти во архитектура
ротира на гласовна команда. Градбата на еден близина со слична големина, благодарение на
кат, се планира да се изведе за шест дена. За 79 турбини на ветер, кои ќе се вградат помеѓу
изградба на целата кула ќе бидат потребни секој кат. Секоја турбина ќе генерира околу
480 дена. Тоа ќе биде прв светски монтажен 1.200.000 кв. Соларните панели ќе се наоѓаат
облакодер. 90% од кулата ќе биде изградена на покривот и на врвот на секој кат.
во фабрика. Јадрото на кулата ќе се гради на Предвидената еколошка технологија ќе го
градилиштето. Целата кула ќе се изгради за 22 направи објектот права зелена електро
месеци. Времето за градба ќе биде помало за централа. Објектот е дизајниран да биде
30% од времето потребно за изградба на самоодржлив и да генерира електрична
нормален облакодер со иста големина. Ќе се енергија од ветер и сонце. Овие
„Agora Garden“,
Тајпеј,
Тајван,
2016 г

ПОРТА
Состојбите укажуваат дека е
потребно преоценување на
стандардите, во насока на
утврдување стандарди кои
ќе обезбедат подобри
услови за организирање на
станбените згради, за
поголем квалитет на
живеење на населението
Драгица ФАРРЕН , дипл.инж.арх. (Англија)
B
ad Aibling е мал град во
Германија, 60 километри
југоисточно од Минхен.
Во него се наоѓа
најстарата термална бања
во Баварија. Во рамките
на постоечките
простории на старата бања е дизајнирана
интересна доградба во традиција на старите
околни градби, со цел да се збогати и
осмисли живеењето на луѓето во околината и
пошироко.
Концептот на ова извонредно остварување
е на германското проектанско биро
Behnisch Architekten од Штудгард. Идејата
на овој спа центар под високите планини во
Баварија е да се креираат мали базени со
посебни карактеристики, доживувања и
експресии за секој различен момент во
денот и за секој поединец. Последователно
се создадени водни простории кои дишат во
мир, тишина и медитативност, оддавајќи
внимание на суптилните и тивки задоволства.
Новиот дел од објектот се карактеризира
со повеќе куполи со различни големини, под
кои се наоѓаат индивидуални базени и
простории за третмани. Куполите, со својата
заоблена форма и разновидни отвори,
успеваат да создадат една интересна игра
на светлината што се рефлектира од водата
и од ѕидовите, создавајќи уникатен амбиент,
а истовремено и високо ниво на енергетска
ефикасност на објектот.
Овој спа центар има богата содржина,
вклучувајќи купола за релаксација со
водопади, купола со амам, базен посветен на
сензорното доживување на звукот надвор и во
водата, исто така и базен со вкрстувачка топла
и ладна зона. Во најголемата купола се
сместени велнес и центарот за убавина, каде
што се нудат различни третмани за
посетителите, додека во оддалечените крила
се сместени сауни и тушеви кои се одлични 

СЕНЗИТИВНО ПАТУВАЊЕ
ПОД КУПОЛИТЕ НА
СПА ЦЕНТАР
ВО БАВАРИЈА

за целосна релаксација на гостите. СЕНЗУАЛНА КУПОЛА
Објектот е изграден на терен во пад, кој Во оваа купола посетителите се предаваат
овозможува природно вклопување во на медитацијата. Водата во овој базен е
природата и заедно со богатото зеленило мирна и збогатена со подводна музика,
околу него ужива пријатна еколошка додека светлината од кровот на куполата
микроклима. Енергетскиот план на спа пропушта мал сноп светлина, којшто
центарот е во служба на различните театрално игра со водата. Во средината на
термички потреби во поединечните куполи. базенот се издигнува едно скулптурално
Во базените на спа центарот се одржува светлечко тело со разновидни шари, кое
топла и влажна клима, додека во зимската придонесува за мистичноста на овој простор
градина воздухот е пријатен и сув. со контраст на светло и сенка, отвореност и
интимност.
КУПОЛА НА ДОЖИВУВАЊА
Во оваа купола водата ја покажува својата ТОПЛА И ЛАДНА КУПОЛА
динамична природа и механичка сила. Таа е За разлика од масивните бетонски
бучна и под притисок, креирајќи куполи со мали отвори, оваа купола е
многубројни витли и струења. Внатрешниот прозрачна и покриена со лесен проѕирен
дел од куполата има иразено сина боја со плексиглас во принт. Оваа купола зрачи со
неколку децентрализирани отвори кои изразени спротивности, ладниот дел е
пропуштаат мала деликатна светлина, која обложен со сина боја, наспроти топлиот
си игра на ѕидовите и се прекршува во со црвена. Акустиката на глаткиот ѕид од
водата. куполата го интензивира шумолењето на
ПОРТА
тивката брановита вода во богати водни
звуци.
КУПОЛА ЗА РЕЛАКСАЦИЈА
Базенот за релаксација е темна просторија
во која посетителите се повлекуваат за
комплетно да се релаксират. Оваа
просторија има големи празни бели ѕидови
каде што се проектираат слики од мирни
пејзажи. Овде гостите можат да се одморат
во една уникатна и мултимедијална
пештера.
Целокупниот дизајн на оваа термална
бања „плови“ во богатство на бои, уникатни
детали и материјали, ѕидни мотиви и
светлосни инсталации кои ги будат и
стимулираат сите сетила и нудат
незаборавно доживување на секој
посетител. Овој спа центар претставува едно
славење на водата како медиум кој лечи,
исполнува и инспирира. n
ПОРТА
aрхитектура УНИВЕРЗИТЕТ „ТАМАСАТ“, БАНКОК, ТАЈЛАНД
Старо-новиот град
во градот Александра ШЕКУТКОВСКА,
дипл.инж.арх. (специјално за Порта 3 од Тајланд)
Рангсит претставува урбано-рурална

периферија на Банкок со адаптабилна Ректорофис
урбанизација, првенствено како сервисна
и индустриска зона на градот, а во
последните години се развива како зона
за домување и образование поради
постојаниот раст на популацијата и
градската експанзија
А
втопати со повеќе ленти урбано-рурална периферија на Банкок со којшто ќе ја поврзе последната станица на
кои се прекрстуваат и адаптабилна урбанизација, првенствено skytrain во градот Мо Шит (портата кон
испреплетуваат, како сервисна и индустриска зона на градот, градот) со населбата Рангсит. Овој
студентски домови и во последните години развивајќи се како транспортен продолжеток, предвидено е да
објекти за домување зона за домување и образование поради ги комплетира градежните активности во
чиишто волумени постојаниот раст на популацијата и 2019 година. По изборите во мај 2014
максимално ги градската експанзија. година, избраната моментална власт од
исполнуваат урбанистичките параметри, Мегапроектите на кралството за развој на воени генерали предложила осумгодишен
фабрики и парчиња зеленило со водни инфраструктурата и стимулација на план за инвестиции во транспортот вреден
канали, е сликата на периферната населба урбанизацијата за економски развиток, ја околу три трилиони тајландски бахти.
на Банкок, Рангсит. Преименувана во мал вклучуваат и тековната изградба на воз Поради новите транспортни можности и
град во 1994 година, Рангсит претставува подигнат на платформа над градот-skytrain, поврзувања, во периферијата почнуваат да

на мислења против власта, студентите
направиле претстава со која го исмевале
настанот привлекувајќи го вниманието на
печатените медиуми. Поради ваквото
однесување, утрото на 6 октомври 1976
година полицијата и паравоени групи го
опкружиле кампусот и биле убиени стотици
студенти. Денеска на местото на случката во
кампусот Та Пра Чан е поставен споменик
кој ги симболизира случувањата. Кампусот
во Рангсит започнал да се гради во 1980
година за да се направи нов дом на
универзитетот и да се обезбеди поголема
територија на којашто би можеле да се
сместат објектите на поединечните
факултети.
Кампусот е поделен на три дела:
академска зона, зона за домување
Студентски дом кај (студентски домови) и различни спортски
универзитетот објекти. Низ нив се испреплетуваат улици на
„Тамасат“ коишто секојдневно се движат
универзитетскиот автобус и комбиња,
се градат нови комерцијални центри и Баномуонг, таткото на тајландската автомобили, мотор-такси и студенти на
резиденцијални објекти, зголемувајќи го демократија и тогашен министер за велосипеди. Објектите во академската зона
карактерот на градот Банкок како внатрешни работи, кој го напишал „Aктот за се дела на познати тајландски архитекти.
мултимодална територија. универзитетот на морални и политички Архитектурата ги следи принципите на
Во рамките на Рангсит се наоѓаат неколку науки“ во 1934 година. Универзитетот е модерната архитектура, синтетизирајќи ги и
познати тајландски универзитети: Азискиот основан на шестте постулати на Партијата принципите на тајландската традиционална
институт за технологија, Универзитетот на луѓето, борејќи се за правото на луѓето да архитектура. Спортскиот центар на
„Рангсит“, Институтот „Муај Таи“ како и имаат целосно образование. „Тамасат“ во 1998 година бил употребуван
кампусот на треторангираниот тајландски Во 1973 година, „Тамасат“ е центарот на за Азиските игри и во 2007 година за
универзитет „Тамасат“. Основан како про-демократските протести коишто довеле Летната универзијада. Во рамките на
факултет првенствено за морални и до крвавите протести на 14 октомври. Три кампусот има полициски станици, банки,
политички науки во 1934 година, „Тамасат“ е години подоцна, во првичниот кампус на кантини и продавници, како и градинки и
директно поврзан со историјата и борбата „Тамасат“ во стариот дел на Банкок, Та Пра основно училиште за децата на вработените
на граѓаните да го променат општественото Чан, се случил голем масакар на студенти на универзитетот.
уредување од монархија во демократија. кои протестирале. Откога двајца студенти Бројката на студенти на универзитетот
Идејата за овој универзитет е на Приди биле истепани до смрт поради искажување денеска изнесува 35.000 студенти 
Влез во спортски објекти

(во 2010 година бројката изнесувала 20.000
студенти). Објектите изградени во населбата
Рангсит претставуваат децентрализирање на Архитектонскиот
универзитетот и негова експанзија на факултет во
поголема територија. Кампусот претставува Рангсит кампус
мал град, колаж од објекти на поединечните
факултети, зеленило, пешачки патеки
покриени со високи кровни конструкции,
мали езерца и канали и разни севрисни
услуги. Во неговата околина се наоѓаат
големи трговски центри, студентски домови
со големи размери, објекти за индивидуално
домување и полиња за одгледување на
земјоделски култури.
Факултетот за архитектура надворешно е
изграден во пост-модерен стил, иако
неговата внатрешност обединува принципи
на тропската архитектура. Кон
внатрешноста се пристапува со отворени
платформи, внатрешниот атриум му дава
леснотија на објектот и овозможува
циркулација на воздухот. Во кровната
конструкција е поставен отвор кој во
зависност од временските услови може да
се отвора и затвора. На поединечните
коридори, на секое ниво се поставени
саксии со зеленило коешто расте надолу.
Широкиот внатрешен простор и
страничните платформи се користат за
изложби, дискусии и средби на студентите.
Околу наоколу во просторот постојат места
со изложени модели, изработени
прототипови на ентериер и постери од
проекти. Во внатрешноста живеат птици,
карактеристично за објектите во Тајланд, а
езерцето пред самиот влез на факултетот
претставува дом на риби коишто студентите
секојдневно ги хранат (обичај преземен од
будистичките храмови).
Факултетот има пет архитектонски
програми: програма за проектирање,
пејзажна архитектура и урбанистичко и масивното урбанизирање. Студентите

планирање, како и две нови можат да се специјализираат во три насоки:
интернационални програми - програма за јавна администрација - изработка на
бизнис, дизајн и технлогија, и програма за правилници и стандарди за урбанистичкиот
урбан дизајн и урбанистички развиток. развиток, потоа работа во секторот со
Студентите во најголем број се локални. недвижности (Банкок е во градежен бум, кој
Програмата за урбан дизајн и развиток се очекува да ескалира во наредните
претставува најновата и најнеопходната години) и специјализација во партиципација
програма поради брзиот развиток на градот со владиниот и невладиниот сектор за
Влез во „Тамасат“
балансирање на урбанизацијата и приоритет. влада, што го прави значителна алка во

квалитетот на живеење на населението на Социјалната одговорност и односот на општеството. Како што е честопати случај со
одредени територии. индивидуата во рамките на општеството градовите во Тајланд, позиционирањето на
Како и повеќето факултети, и факултетот остануваат да бидат едни од најважните и универзитетскиот кампус предизвикува
за архитектура се обидува да ги следи главните постулати на факултетот. Главниот создавање на нов урбанистички центар.
развојните текови во Југоисточна Азија, принцип којшто универзитетот се обидува да Плановите за иднината и поврзувањето на
истовремено следејќи ги тековните го имплементира, е да ги научи студентите проширувањата на градот се директно
случувања и трендови во Европа. Студентите дека како индивидуи имаат и општествено поврзани со иднината на универзитетскиот
ги развиваат сопствените проекти влијание. Без разлика на кампус. Во наредните години, со изградбата
обидувајќи се во нивните концепти да спротивставувањата во минатото, на skytrain и изградбата на објекти за
вметнат и од принципите и концептите на универзитетот сè уште претставува традиција домување и општествени објекти во
традиционалната тајландска архитектура. во образованието и факултет којшто неколку околината, се очекува овој дел на Банкок да
Самите професори честопати преводот од генерации го избираат. Универзитетот сè стане уште поатрактивен за живеење и да
традиција во современо го поставуваат како уште живее во „систем“ заедно со тековната создаде уште еден град во градот. n
ПОРТА
СУПЕР ТИНЕКС маркет
во катната гаража
на Јужен булевар
голема љубов е наменета за најмладите посетители. Новина во

маркетот и воопшто во Македонија, е понудата на суво зреено
месо, кое зрее во комора во склоп на маркетот. Со овој процес
се овозможува природните ензими да продрат до најтврдите
делови на месото. Вишокот на вода испарува, месото добива
К
поинаква мекост и префинета структура и претставува вистинско
гастрономско уживање.
омпанијата „Тинекс“ продолжува со својот Како составен дел на маркетот во оваа катна гаража е и
развој. На почетокот на април е отворен првиот од синџирот објекти Tinex to go, еден нов концепт на
десеттиот Супер Тинекс маркет во катната ресторани со самопослужување, кои се одлично решение за
гаража на Јужен булевар. Целта е да се краток одмор, затоа што во него има богата понуда на кафе,
задоволат сите потреби на потрошувачите на свежо цедени сокови, ладни сендвичи, салати и слатки.
едно место. Станува збор за модерно изведен Најновиот Супер Тинекс се простира на површина од 1.300
објект со современа и висококвалитетна квадратни метри, со 46 вработени лица, и во него се содржат
опрема. Ентериерот е различен од останатите маркети, модерно сите оддели за современо пазарување, од свежо месо и риба,
уреден и функционален простор со цел на потрошувачите да им дел за овошје и зеленчук, пекарница, деликатеси, па сè до
овозможи вистинско уживање во пазарувањето. Просторот на стандарните програми на артикли, чиј асортиман брои повеќе од
маркетот го разубавува и веселиот детски агол, игротека која со 12.000 продукти. n
ПОРТА
ПОРТА
дрвна архитектура РЕКРЕАТИВЕН ЦЕНТАР OAK RIDGES, RICHMOND HILL - ОНТАРИО
Успешна симбиоза
на објектот и околната
природа Александар ЧЕРЕПНАЛКОСКИ , инженер по дрвна индустрија
Р
Архитектонскиот тим Perkins+Will од Торонто,
екреативниот центар Oak
Ridges е лоциран во
најмногу инспирација црпел од нивните лични
зелениот појас на градот искуства од детството при престојување во мали
Richmond Hill во Онтарио, и
претставува центар во кој дрвени куќарки. Овие колективни мемории на
жителите на тој регион ќе
можат да се рекреираат со
архитектонскиот тим и рустикалниот амбиент во
различни содржини. Во овој центар можат да се околината станале примарни насоки во
најдат многу содржини како базен, сала за
гимнастика, фитнес центар, простории за проектирањето на конструктивниот дел на
релаксирање, еко центар и простории за
различни намени. Основната архитектонска
објектот, изборот на материјали и светлината и
идеја на овој објект е да претставува праг боите во енетериерот.
помеѓу ридот што се издигнува над градот и
првите објекти што се наоѓаат веднаш во
неговото подножје. Дрвото како избор за
главен материјал, како конструктивен така и во
ентериерот, придонесува за успешна симбиоза
на објектот и целосниот амбиент на околната
природа.
Инспирацијата и целосниот дизајн на
рекреативниот центар Oak Ridges може да се
најде во најблиската природна околина и
панорамските погледи на езерото Wilcox, кое
се наоѓа во непосредна близина.
Архитектонскиот тим Perkins+Will од Торонто,
најмногу инспирација црпел од нивните лични
искуства од детството при престојување во
мали дрвени куќарки. Овие колективни мемории
на архитектонскиот тим и рустикалниот амбиент
во околината станале примарни насоки во
проектирањето на конструктивниот дел на
објектот, изборот на материјали и светлината и
боите во енетериерот. Примарниот облик на
објектот го зацртаа дрвените конструкции,
камените ѕидови и дрвените панели. Овие
проектантски елементи оформуваат
архитектонска основа која извира од
топографијата на локацијата.
Објектот се интегрира во околниот пејзаж
преку линеарната поставеност на серија
балконски отвори, кои се протегаат во насока
од север кон југ, од главниот влез кон
бреговите на езерото. Балконските површини
се обложени со бродски под изработен од
јавор, на кои посетителите можат да седат и
да уживаат во прекрасните погледи на
езерото Wilcox.
При самиот влез во објектот веднаш се
дрвна архитектура
забележуваат големите ламелирани носачи, кои
од ентериерот излегуваат преку фасадата во
ентериерниот дел во вид на настрешница, под
која исто така се наоѓа бродски под од јавор,
формирајќи една целина помеѓу внатрешноста
и надворешноста. Еден од најспецифичните
детали на овој објект е големиот дрвен док,
којшто се наоѓа под зелен покрив, а кој е исто
така изработен од дрвена конструкција. Подот е
изработен од истиот јаворов бродски под. Овој
док се претвори во едно од главните места во
целиот објект каде се извршуваат многу
функции, од зборно место за започнување на
прошетки во природата до сцена каде се
изведуваат најразлични програмски точки.
Дрвото игра значителна улога во добивањето
на сребрена LEED (Leadership in Energy and
Environmental Design) награда за зелена и
одржлива архитектура. Значителни напори биле
вложени во заштита на ресурсите, енергијата и
екологијата, како во изградбата на објектот,
така и во неговото функционирање и
искористување. Дрвото е избрано како главен
конструктивен и декоративен материјал не само
заради неговите естетски и механички
квалитети, туку и заради неговата обновлива
природа и секако заради неговата застапеност
во локалната средина. 
ПОРТА
Дрвото е избрано како главен конструктивен
материјал и заради тоа што има очигледни
предности во конструктивна и архитектонска
смисла на објектот формирајќи една целина со
околината. Во таа насока, дрвото има
централно место во целокупниот концепт на
објектот, и овој концепт бил на прво место кога
се решавале сите детали и се согледувале сите
предизвици во текот на градењето, каде дрвото
дава одредена слобода за проектирање и
изведување. За пример може да се истакне
кровниот дел и неговиот внатрешен и
надворешен дел. Може да се забележи дека
внатрешниот дел од кровот продолжува во
надворешниот дел и со тоа не предизвикува
особени проблеми, како формирање на
термални мостови што можат да се увидат со
користење на други материјали. Ова создава
поедноставен начин за да се поврзе
надворешниот и внатрешниот дел, формирајќи
цврста врска на објектот со неговата природна
околина. n
ПОРТА
рубрика

DVORNIK
Лична заштитна опрема
од 1990
www.liting.mk
Lexan* поликарбонатни плочи и системи; Архитектонска подготовка и изведба
8 Mарт, бр. 2, 1000 Скопје
Тел.: +389 2 3110 624 Акрилни плочи Plexy и производи од ПММА;
+389 2 3110 901
Факс: +389 2 3110 546
info@dvornik.com.mk
www.dvornik.com.mk Звучни и сигурносни бариери; Профили, гума и трака; +389 2 3114 360
38 ПОРТА 26 декември 2014
38
проекти ГРАДОТ И РЕКАТА - МОСКВА
Порта
на иднината
Љупчо АТАНАСОВСКИ , дипл.инж.арх.
Кон крајот на 2014 година, градоначалникот на

Москва Сергеј Собјанин објави конкурс за идејно
П
решение на крајбрежниот простор на река
оследните дваесетина
Москва. За два месеца пристигнаа шест трудови. години Москва доживеа
Сите проекти имаа една заедничка нишка – во грандиозни промени во
сферата на урбанизмот,
буквална смисла на зборот, градот се отвора кон сообраќајот,
реката и обратно. Ова се смета за еден од архитектурата... или
послободно кажано
најголемите инфраструктурни проекти на градот револуционерно свртување кон западниот
стил на живеење на еден мегаполис од 12
во неговата блиска историја. На тендерот победи милиони жители, со секојдневна посета на
проектанскиот бренд „Меганон“. уште неколку милиони од московската

проекти
градоначалникот на Москва, Сергеј
Собјанин, објави конкурс за идејно решение
на крајбрежниот простор на река Москва.
За два месеца пристигнаа шест трудови.
Сите проекти имаа една заедничка нишка –
во буквална смисла на зборот, градот се
отвора кон реката и обратно. Ова се смета
за еден од најголемите инфраструктурни
проекти на градот во неговата блиска
историја. На тендерот победи
проектанскиот бренд „Меганон“.
Јуриј Григорјан, главниот проектант
вели: „Нашиот концепт е наречен Порта на
иднината. Да се разгледа целиот систем на
реки со големи и мали притоки и канали,
како единствен екосистем заедно со реката
Москва. Сите тие треба да бидат чисти,
достапни и активни како заеднички систем.
За централниот дел на Москва е
предвидена помека еколошка стратегија.
Периферната област на реката Москва се
отвора кон реката и обратно, со отворање
на 11 јавни места – пристаништа. И како
финале на големиот проект – да се
прогласи Ден на реката, како празник“.
Основни идејни параметри за величината и

значењето на целиот проект:
- Простор - 10.000 ха
(10% од територијата на
стара Москва).
- Реката Москва да стане
нова централна улица на
градот (како Нева во
С.Петербург).
- Не само град. Урбана
концепција, но и
архитектонска фасада на
новата улица.
Следува серија конкурси
за одделни значајни
проекти по должина на
река Москва.
План по етапи:
- околина на река:
инфраструктура и
пејзажно уредување - дo
2017 год.
- најважни градежни
зафати, објекти - 2025
област. Сепак, сообраќајот остана рак позната по своите пространи паркови и год.
рана. Градот со најголем раст на бројот на особено по богатата околина Подмосковје. - комплетно завршување на проектот до
автомобили на светско рамниште си го И покрај огромната градежна офанзива, 2035 год.
стори своето. Генералниот впечаток за нејзината пространост тоа сè уште го - Еден е победникот, но во конечна
убавините на мегаполисот секогаш се дозволува. Но, реката Москва како главен обработка ќе се користат и другите идеи,
намалуваа со големиот проблем на земниот крвоток на големиот град остана а победникот -проектантската фирма
транспорт. Ни најдоброто организирано и конзервативно крута и главно служи за „Меганон“ ќе биде главен консултант.
проектирано метро во светот тоа не туристички разгледи и речен транспорт, но
можеше да го поправи. „Љубовта“ кон со многу малку точки кои ја отвораат кон ПРOEKT МЕГАНОН
автомобилот московјани и неговите градот и неговите жители, а многу повеќе - Главно внимание на портите каде се
посетители скапо ги чини. Москва е како автомобилско крајбрежје–набережје. судираат водните, пешачките, 
Кон крајот на 2014 година
велосипедските маршрути образувајќи постои една изградена зона, која ја живеење. Од културни до забавно-
„акупунктура на интесификација“; потврдува во живо убавата идеја „да се уметнички и угостителско-туристички
- Еколошки острови со филтрација на живее на река Москва“. Тоа е реонот од содржини. Тука на отворено се одржуваат
водата со многу зеленило и примена на Парк на културата до споменикот на Петар концертни настани, изложби и сл. Со многу
специјални растенија за чистење на Велики. Огромен простор во кој има паркови, прекрасно уредени, мали пловни
водата; буквално СЕ што еден мегаполис мора да езерца и убави шеталишта покрај реката
- Обработка на неколку најважни – култни има, за да го зголеми богатството на Москва. Го доживуваме тој простор како
точки:
- реон Мневники – Парламентарен парк
- Строгино
- Москва сити+ паркови /се друго има/
- Кремаљска набережнаја
- Територија на ЗИЛ – станбени комплекси
се спуштаат, отвoраат кон реката
- Концепт на водни канали + река
/заеднички проект/ - спортски зони
- 11 порти - крупни и регионални
- 26 помали реонски порти
- Зајакнување на јавниот речен транспорт,
особено меѓу зоните што немаат други
меѓусебни врски
- Извесни улици покрај реката Москва би
се пренамениле во пешачко-парковски
зони
Мора да истакнеме дека во Москва веќе

Како повод за овој текст
Мал осврт на реката Вардар и
Скопје. Секако, најголемиот и
најзначаен инфраструктурен
проект што го направи Скопје по
земјотресот од 1963 год. беше
Регулацијата на реката Вардар во
централното подрачје на градот.
Тоа ја елиминира опасноста од
можните ударни поплавни
бранови. Скопје доби на неколку
точки убаво средени спортско-
шеталишни зони. Но останаа
недовршени централните делови
што, за жал, со проектот „Скопје
нешто нестварно убаво и тоа беше импресии за убавината на градот, кој така 2014“ ги уништија тие
директен повод да се прикаже овој голем брзо се развиваше во позитивна смисла, но перспективни можности, кои
проект како нешто реално и остварливо. дека никојпат не посакав да живееам во особено ги даваше левиот брег.
Големите градоначалници и политичари се него од икс причини. Би сакал да ја Узурпацијата со
тие што реализираат вакви проекти. доживеам реализацијата на овие убави административните објеки во
Една лична опсервација. Многупати сум проекти за реката Москва. Можеби мојот забранетата зона веднаш до
бил во Москва во последните повеќе од 20 впечаток за убавината на живеењето во реката, за една далечна иднина
години. Илјада пати сум ги кажувал моите Москва ќе се промени. n го спречи отворањето на Вардар
кон човекот. Смешните галии
само ја потврдија неразумноста
на овој проект. За жал, за
прочистувањето на водите на
Вардар и притоките, ќе мора да
чекаме некои други времиња и
генерации на политичари,
урбанисти, екологисти и
архитекти, кои ќе знаат што е
вистински приоритет за скопјани
и посетителите на градот. Би
морале да учиме од ваквите
проекти, што е и целта на
презентацијата. Во нашите
сфаќања за убав град мора сè
повеќе да преовладува
екологијата, чистиот воздух...
убавината на некој нов Вардар...
сообраќај ЗА ПЕШАЦИТЕ И БУЛЕВАРИТЕ ...
Во полза на корисникот
на просторот на градот
Ненад ТОНИЌ , дипл. сообраќаен инж.
К
Исправена зад проектот за проширување на
ритичкото проценување улицата „Даме Груев“ во Скопје, идејата за
претставува природен
елемент во еволуцијата на
трансформирање на мешовитата колско-пешачка
секоја идеја преточена во матрица на Малиот Ринг во мал пешачки рај се
конкретен концепт. Само на
тој начин ќе биде чини ги поседува адутите за потполн успех, но...
овозможено воочување и
разликување на битните и релевантните од
небитните и ирелевантните појави и врски кои
за него можат да имаат судбинско значење. И,
одземјаќи му го призвукот на наметнатост, да
го одредат како вреден и потребен. Кога за тоа
ќе дојде време ...
Реализацијата на пошироките концепти и
професионалното инженерско задоволство
имаат сличен геном. И иста „папочна врвца“
која нивната раздвоеност ја прави тешко
замислива. Веројатно нешто повеќе кога се
напоени со „о-рук“ градежен елан, „под
капата“ на еден благодарен и динамичен
урбанизам. Кој знае да негува особено
нетрпение кон архивската прашина врз
проектните корици. И чија визура, во скок
преку потенцијаните ризици и последици, ги
„лови“ претежно резултантните поволности. Во
такви услови секој концепт добива подеднакви
шанси за реализација, без потребното
преиспитување и приспособување. Без оглед
сообраќај
на неговата објективна „созреаност“. дополнителна „токсична терапија“ на Тие ќе бидат производ на предиспозициите на
Исправена зад проектот за проширување на содржините лоцирани долж оваа системот да ги ублажи потенцијалните
улицата „Даме Груев“ во Скопје, идејата за сообраќајница. последици од таквото комуникациско
трансформирање на мешовитата колско- Едноставноста и чистотата на шаховските рекомпонирање на централната градска зона.
пешачка матрица на Малиот Ринг во мал потези кријат комплексни бравури „потпрени“ Последици кои произлегуваат од привлечноста
пешачки рај се чини ги поседува адутите за на способноста за предвидување на на старо-новите содржински форми,
потполн успех: лонгитудинала, за исклучување противничките тактики. Со поделена децениските навики на движење и сувото
на моторниот сообраќај (ул. „Димитрије резултантна неизвесност од која страдаат шаховско дислоцирање на сообраќајните
Чуповски“, алијас ул. „Вељко Влаховиќ“) и рабен рејтингот и егото на само еден човек. текови, во чии „гени“ е наталожен комфор на
бај-пас (ул. „Даме Груев“) за прифат на токовите Подложете го на слични униформни правила, и течението низ изворното „корито“ Палома
возила од популарниот потег Палома Бјанка – моторниот сообраќај лесно ќе одманеврира по Бјанка – Плоштад „Пела“.
Плоштад „Пела“. Се чини ништо пологично од некоја топовска паралела или ловечка Шаховското дислоцирање може да биде
поставувањето знак за еднаквост помеѓу дијагонала, по некоја улична лонгитудинала прифатливо тогаш кога сме сигурни дека ќе се
„срцето“ на еден град и пешачкиот сообраќај, или коридорски бај-пас. Само што зад задржи во лесно предвидливите паралели или
кој треба да стане негов траен ексклузивец. последиците од неговото пренасочување нема дијагонали. Непредвидливата разиграност на
Благородна урбана идеја со стратешки да стојат церебралните импулси на единката. коњите е оној фактор кој може да внесе забуна
призвук, на која нема многу што да ѝ се додаде. и да донесе штета. И кој треба да се предвиди
Под услов теоријата и технологијата на низ постапките на една сеопфатна анализа. И
нејзината имплементација во ниту еден момент по потреба, да се „омекне“ со веќе
да не се оддалечат од „магистралната водилка“ создадените или предуслови кои паралелно,
на поширокиот контекст – минимизирање на наменски ќе се обликуваат.
моторниот сообраќај во тој сегмент од Повеќе од пожелни предусловености
урбаното ткиво. Како системски канализирана експресија на
Фокусно проектно решение потребата просторот да се совлада,
Улицата „Даме Груев“, „тесното грло“ чија сообраќајот не е мртва материја. Тој има своја
проточност беше спасувана со режимска „меморија“ и свои „желби“ кои, по некогаш, се
еднонасочност, треба да ја усвои геометриско- граничат со каприци. Опасно непријатни кога
функционалната форма на класичен булевар. жонглираат и со традиција и со нови мотиви.
Решение кое ќе ги приближи сообраќајните На пример „стар“ трговски центар, со
физиономии на надворешниот (оној на пригушена, но далеку од избришана
Големиот Ринг) и внатрешниот југоисточен гравитациска моќ и нови, ударни, туристичко-
лимес на градското јадро (оној на Малиот административни репери. И сите со регионален
Ринг). И тоа не само во геометриска смисла. карактер и исти патеки на локален
Класичен инфраструктурен потенцијал за антрополошки прилив. Вклучувајќи ги и оние
набрекнување на обемот и ефектите на налиени со незадоволство, со вообичаен
рецидивот на моторниот сообраќај. И за епицентар пред Собранието на 

сообраќај
Републиката. Вистински момент за трик-
прашање: дали и Градскиот трговски центар,
како дел од Малиот Ринг со специфични, а
ограничени колско-пристапни алтернативи, ќе
стане дел од таа пешачка зона и со кој тоа
влезно-излезен шаблон!?
Да се вратиме чекор наназад ...
Геометриската скромност на
сообраќајниците околу фокусната зона која
треба сообраќајно да се растовари, дава
можност за филтрирање на непотребниот
моторен сообраќај по принципот на „обратна
инка“. Во превод, колку поблиску до центарот,
коридорите се сè потесни и пропуштаат сè
помалку возила. На пример улицата „Даме
Груев“, чие течение поседува и резиденцијални
и јавни и услужни аргументи за зајакнување на
еколошки оправданите движења и нивните
површини. Со придушен моторен сообраќај,
врз база на воведената еднонасочност.
Заокружена со обратната еднонасочност, на
пример на ул. „Димитрие Чуповски“. Како
разумен фазен чекор во функција на конечното
освојување на пешачкиот рај. Бидејќи
комбинираната еднонасочност редуцира
докажано и со далеку поблаги последици. А
нејзината постепеност ќе остави доволно
простор за поголемо пешачко-содржинско
навикнување на оваа автомобилска артерија.
Ајде уште еден чекор наназад ....
Отвореноста на таа зона за сите
заинтересирани посетители го отвора и
поглавјето за нивното пристигнување, со, што е
единствено нормално, минимални реперкусии
по самата зона и нејзините жители. Насока која
бара редуцирање на токовите возила на
фронтовите на двата Ринга и форсирање на
јавниот, односно алтернативните видови
превоз. На пример од периферните паркинг-
локалитети каде посетителот може да го
стационира возилото, а градските турканици да
ги избегне со качување на автобус (Park&Ride).
Кои не постојат... Или со закупување на нема основа. Колку што му е познато на изместат „на крајот на редот“. Тонажата од
велосипед од велосипедскиот терминус во авторот, ниту во форма на преседан. целулоза употребена за да се докаже и
склоп на Транспортниот центар. Кој не За почеток ... потврди деликатноста на просторот на
постои.... Или сепак со возило до работ на Реализацијата е најслаткиот акорд во секој скопските Рингови нека биде почетна
пешачкиот рај, до една од новоизградените популистички тоналитет. Но, реализацијата резонска станица. Сè што следи понатаму
катни гаражи. Чиј капацитет делумно е сама по себе не е и никогаш не била доволна. најмалку треба да е во корист на човекот-
потрошен со деловен простор, делумно Потребно е таа да се одработи на сосема возач, човекот-пешак или
закупен, а делумно допрва чека закупување. На определен начин кој со популизмот на самиот човекот-велосипедист, туку на човекот-
пример од жителите на центарот, што своите почеток може, но и не мора да дели иста корисник на еден простор. Почнувајќи од
паркинзи доброволно би ги жртвувале заради „ужинка“. Во корист на оној финален, жителот, па сè до бадијалџијата што само
општото добро. докажано здрав „оброк“. Токму ова е повремено ќе „скокне да се пролуфтира“.
Одиме нанапред .... диоптријата што ги разликува реализираните Да ја сочуваме идејата припазувајќи ја како
Пешачењето во природа „бега“ од излози. од квалитетно реализираните проекти. Кои ќе мало дете сè додека, речиси физички, не го
Она другото, во строгите градски центри, тешко бидат носители на реален бенефит наместо почувствуваме постоењето на магичниот
вирее без нив. А и самите тие треба најпрвин да да претставуваат еквивалент на „мачка во дуализам потреба-услови. Во овој момент, се
никнат. И да прераснат во конкуренција на вреќа“ со потенцијално негативни последици. чини, го немаме во потребниот обем ниту
пешачки неприкосновената улица Овој текст не треба да се перцепира како едното ниту другото. За да се произнесеме,
„Македонија“. Идејата дека отстранувањето на спорење со идејата, туку со начинот на кој таа нели, во полза на оној корисник на просторот
возила е доволно за воспоставување на треба да се „дофати“. При што исклучивите на овој град... n
пешачки коридор во центарот на еден град пристапи и грубите интервенции треба да се -крај-
ПОРТА
екоурбанизам ПРОЕКТ МАСДАР, АБУ ДАБИ
Зелен град никнува

во пустината

екоурбанизам
М
асдар е град кој Дaниела МЛАДЕНОВСКА
никнува од песок и
треба да
симболизира оаза
среде пустината. Во првата декада од 21 век, Емиратите
Проектот за новиот
град во Абу Даби,
забележаа дека нивните резерви на гас и
водечкиот нафтен магнат во рамките на нафта ќе траат во наредните 150 години.
Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ),
започна во 2008 година. Масдар (Извор) е Затоа одлучија да се потпрат на обновливите
лоциран во средиштето на Персискиот Залив,
подрачје соочено со многу предизвици. Еден
енергии, и токму планот за користење на
од најголемите предизвици, секако, енергија од обновливи извори претставува
претставува климата. Амбиенталните
температури достигнуваат до 55°C во лето, а пресвртница и почеток на нова енергетска
ветерот некогаш е со брзина и над 80 km/h.
Замислен и проектиран како 100% зелен
стратегија на регионот. Градот Масдар, кој
град, намерата е Масдар да вдоми 50.000 инаку чини 22 милијарди долари, треба да ја
луѓе на површина од околу шест квадратни
километри, овозможувајќи притоа оптимални претвори оваа желба во реалност.
услови на комфор со минимална
потрошувачка на енергија. Се разбира,
енергијата е обезбедена од обновливи
извори на енергија.
СОЦИЈАЛНИ И ЕКОНОМСКИ ПРОМЕНИ

Овој навистина несекојдневен потфат е
своевиден економски и социјален парадокс.
Иако економијата во овој регион примарно
се базира на приходите од нафта и гас,
креаторите на политики односно лидерите се
свесни дека овие конвенционални или
фосилни енергетски ресурси се исцрпуваат
многу брзо. Во првата декада од 21 век,
Емиратите забележаа дека нивните резерви
на гас и нафта ќе траат во наредните 150
години. Затоа одлучија да се потпрат на
обновливите енергии, и токму планот за
користење на енергија од обновливи извори
претставува пресвртница и почеток на нова
енергетска стратегија на регионот. Градот
Масдар, кој инаку чини 22 милијарди 
ПОРТА
долари, требаше да ја претвори оваа желба
во реалност. Токму како што вели Nick Brown,
одговорен за одржливиот развој на Масдар,
„мора да постои баланс помеѓу следните три
елементи: луѓето, планетата и профитот“, ете
на тој начин и властите во Абу Даби го
разбираат развојот и напредокот.
Одлуката да се изгради ваков модел
односно концепт на град е исто така
социјален парадокс. Еден студент, станар во
новиот 100% одржлив универзитетски кампус
од зелениот град коментира: „Во почетокот
мислев дека нема да преживеам во овој град.
Бидејќи во овој дел од светот идејата за
рециклирање е сосема нова, зелениот начин
на живот станува сè позначаен, првенствено
поради напорите на владата да ги охрабри
граѓаните во преземањето акции за заштита
на животната средина“.
Во земјата позната по својот висок
животен стил, градот Масдар се појавува
како отворена врата за револуција кон
подигање на свеста за заштита на животната
средина.
ВИСТИНСКИ ЕКО ГРАД

Не треба долго време за еден посетител да
се убеди во 100% зелените перформанси на
градот. Доказите за поддршка на овој факт
се видливи буквално на секој чекор. Едно
огромно градилиште кое настојува да се сега веќе починатиот шеик Заид бин Султан 10 години. Целта беше да се привлечат 1.500
рециклира отпадот, фасцинантна одржлива ал Нахајан, постојано бараше од народот да мултинационални и нови компании, со тоа
архитектура како и технолошките иновации изгради посебен однос и почит кон што градот сам би произведувал енергија и
во чистата енергија, се само некои од животната средина. Многумина го опишуваат би претставувал добро место за личен и
примерите. како „најмудриот Арап“, кој ја направи технолошки напредок. До 2020 година се
Амбицијата беше огромна да се изгради својата држава попросперитетна со тоа што очекуваше градот да брои 50.000 жители. До
град во кој ќе нема загадување и отпад, а во изгради рафинерии и станици за 2008 година беа завршени главните објекти
кој дури ќе може да се произведува енергија десалинизација на водата. Еколошкиот град од проектот, односно околу 15 згради во кои
од обновливи извори. Крис Ван, главниот што се протега на шест квадратни километри беше сместен институтот „Масдар“, односно
проектант на Масдар, нагласи дека го проектираше архитектонската фирма на универзитетскиот кампус кој има капацитет за
владејачката династија во Абу Даби била Норман Фостер и требаше да биде готов за 500 студенти.
творецот на оваа идеја. Основачот на ОАЕ,

која беше првата што отвори свое
претставништво во еколошкиот град, во
замена за профитабилни договори со
земјата. Работите сепак се придвижуваат, но
далеку од првично предвидената динамика.
ПРОМЕНИ ВО КОНЦЕПТОТ НА
ОДРЖЛИВ ТРАНСПОРТ
Кризата не ги одмина и другите сегменти
од развојот на градот, меѓу кои и новиот
одржлив сообраќаен систем. Градот требаше
да биде изграден на столбови, за да може да
му се овозможи полесна навигација на
транспортот со автономни возила. Овој
на 18 милијарди долари, а рокот за систем сѐ уште постои како прототип и
завршување беше одложен најрано за 2015 најверојатно нема да се развива понатаму.
година. Пазарот на недвижнини пропадна Наместо него, ќе се користат едноставни
и запреа сите градежни работи. Интересот електрични возила. Првобитната идеја беше
за живеење во овој град драстично се градот детално да ја следи енергетската
намали. Спласна и интересот од веќе потрошувачка на секој жител, но и тоа се
најавените мултинационални и нови укина. Андреас Хеншел, професор по
компании. Исто така се појавија и многу компјутерски науки, вели дека оваа идеја се
технички проблеми. Сложените технички откажала од етички причини.
системи повторно се разгледаа и се Со каква динамика ќе продолжи
проценија, а според новиот план треба да изградбата не е многу благодарно да се
се изгради фарма со соларни панели на прогнозира имајќи ги предвид сложените
периферијата на градот. За жал, таа нема околности. Сепак, и делумната реализација
да ги даде потребните резултати поради на овој грандиозен план е повеќе од
проблемот со прашината од пустината. револуционерна, особено поради фактот
Наслагите од прашина сериозно влијаат што се развива во традиционално затворена
ПРОБЛЕМИ ВО РАЈОТ врз ефикасноста на панелите, односно ќе средина. Ова е сериозна лекција за
Меѓутоа, финансиската криза од 2008 го намали очекуваното производство на остатокот од светот која треба да поттикне
година не го одмина ниту овој град. Сите електрична енергија. радикални промени во однесувањето на
буџети беа ревидирани затоа што Абу Даби Седиштето на Меѓународната агенција за креаторите на политики и конечно
мораше финансиски да му помогне на обновлива енергија (ИРЕНА) се наоѓа во позиционирање кон промоција на
Дубаи. Буџетот на Масдар беше ограничен близина на германската компанија „Сименс“, одржливиот развој. n
www.fabrikakarpos.com.mk
ПОРТА
ПОРТА
екологија „ДРИСЛА 2018“
Депонија со која сите ќе

треба да се гордееме
До крајот на 2018 година вкупната
инвестиција во „Дрисла“ на
италијанскиот
конзорциум предводен од
ФЦЛ „Амбиенте“ треба
да изнесува 73
милиони евра

екологија
А
ко „Дрисла“ во изминатите години беше
депонија само за складирање отпад од
скопскиот регион, во моментов таму се
работи до 2018 година таа да стане една
од најчистите, најбезбедните и
најекономичните депонии во регионот,
во која собраниот отпад се селектира,
третира, максимално искористува и само мал дел се
депонира. Таа да стане депонија со која сите ќе треба да
се гордееме.
Како што напишавме во минатиот број на „Порта 3“, во
2011 година се распиша повик за јавно-приватно
партнерство, на кој за концесионер на депонијата
„Дрисла“ беше избран италијанскиот
конзорциум ФЦЛ „Амбиенте“.
Што сè ќе треба да се направи „Дрисла“ да
стане депонија со која ќе треба да се гордееме,
како таа ќе изгледа и работи? Најнапред ќе
треба да се запечати постоечкото
тело на депонијата со капацитет
од 2,7 милиони тони
депониран отпад.
Запечатувањето
на телото на
старата
депонија ќе се
изврши во согласност
со европските директиви.
Од запечатената депонија ќе се
црпи депониски гас. Крајниот рок за
оваа работа е до крајот на 2016 година.
Во истиот период ќе се работи и на изградба
на ново тело на депонијата, кое ќе има 14 секции
со капацитет од 5 милиони тони отпад. Новото
тело на депонијата ќе се гради според принципот
на секции или ќелии. Максималната количина на
депонираниот отпад, што ќе остане по селекцијата и 
Прием на
неселектиран отпад

eкологија MILAN STADIUM - МИЛАНО, ИТАЛИЈА
третманот, ќе изнесува 29% од вкупно фабрика за селекција на отпад и создавање на енергија.

примениот отпад во депонијата. Изградбата РДФ алтернативно гориво со капацитет од Во депонијата ќе биде третиран и
на новите ќелии ќе се одвива во текот на 250.000 тони годишно. Таа треба да чини 21,4 инертниот (градежен) отпад. Капацитетот е
целиот концесиски период и ќе биде во милиони евра. Крајниот рок за нејзина предвиден на 90.000 тони годишно. Крајниот
согласност со европските стандарди за изградба е до крајот на 2017 година. Во оваа рок за изградба е не подоцна од септември
максимална заштита на животната средина. фабрика ќе се врши третман на цврст 2018 година. Во постројката, градежениот
До крајот на 2017 година треба да заврши комунален отпад. Од примениот отпад, ќе се отпад прво ќе се дроби, а потоа ќе се врши
изградбата на систем за црпење и согорување селектираат повеќе фракции кои може да се селекција на железо, бетон, тули и друг
на депониски гас со капацитет од 70 бунари. рециклираат - пластика, стакло, метал, градежен материјал. Тој ќе има повторна
Во телото на депонијата ќе се вгради систем хартија и дрво. Од останатиот сув отпад се употребна вредност. Дел ќе се користи за
за црпење на депонискиот гас, во најголем дел создава сув РДФ - алтернативно гориво. тампонирање на слоевите на ќелиите на
метан. Овој гас ќе се транспортира до Остатокот од влажниот - биоразградлив новата депонија, дел за изградба на патишта
електраната на гас за производство на 2 MW отпад ќе се транспортира во постројка и слични објекти.
на час електрична енергија со зелена тарифа МАТРИКС. Овој отпад дополнително се Постројката за третман на опасен и
и околу 2 MW на час топлинска енергија, што обработува. Се стабилизира, суши и неопасен индустриски отпад ќе има
ќе се користи за затоплување на деловните повторно се создава РДФ гориво со капацитет од 150.000 тони годишно. И таа
простории и фабричките хали во депонијата. калориска вредност од околу 4.000 калории треба да биде изградена до крајот на
Изградбата на фабрика за прочистување на по килограм, подготвено за согорување и септември 2018 година. „Дрисла“ ќе биде
отпадни води, исто така треба да заврши до производство на топлинска или електрична првата депонија во југозападен Балкан што
ќе има постројка за третман
на индустриски отпад. Во
Постројка за третирање на градежен отпад
крајот на 2017 година.

Постројката ќе го прочистува
исцедокот од старото тело на
депонијата до доведување на
излезната вода со параметри на
води од втора категорија.
Паралелно ќе се изгради систем
за зафаќање на атмосферските
води околу целиот периметар на
депонијата за да се спречи
навлегување на водите во телото
на депонијата и нивно
загадување. Проектот вклучува и
ремедијација на потокот од
депонијата до Маркова Река и на
околината.
Најскапа инвестиција во
проектот ќе биде изградбата на

eкологија
Машина за оваа постројка ќе се третира: пепел од

третирање челичарници и железарници, отпад
на произведен од рафинирање на масло, отпад
индустриски од третирање на отпадни води, отпад од
отпад АКСИС термоцентрали и други термички постројки.
Новиот инсенератор, постројката за
третман на медицински отпад, ќе има
капацитет од 1.600 тони годишно, што е
повеќе од двојно од она што сега се третира
во постоечката печка за спалување на
медицински отпад. Во него, на температура
од 1650 степени Целзиусови, покрај
медицински отпад ќе се согоруваат опасни
масла и пакувања од пестициди и хербициди.
Од процесот на согорување ќе се добиваат
500 КW на час електрична и топлинска
енергија. Инсенераторот треба да биде
ставен во функција до крајот на годинава.
Новина е и постројката за третирање на
отпад од зеленило, шуми и слична биомаса, со
капацитет од 20.000 тони годишно. Краен рок
за нејзина изградба е 2018 година. Во оваа
постројка отпадот од зеленило, шуми и
слична биомаса ќе се компостира, и тоа дел
со аеробна а дел со анаеробна технологија.
Краен производ на процесот ќе биде
природно ѓубриво, кое ќе се користи во
комерцијални цели.
Според концесискиот договор, во
наредниот период депонијата „Дрисла“ ќе
добие нова механизација и опрема. Делот за
пристап до депонијата ќе се рехабилитира, а
ќе се изградат и нови работни и
административни згради. 
ПОРТА
Машина за превртување на куповите од отпад од зеленило
Договорот предвидува и поставување

фотоволтаични ќелии за производство на Факти за „Дрисла 2018“
електрична енергија со зелена тарифа. - Запечатување на постоечкото тело на депонијата
Конечно, ќе се направи и капацитет: 2,7 милиони тони депониран отпад
автоматизирана перална за комуналните вредност: 14.900.000 евра
возила. Нејзиниот капацитет ќе биде 8.000 - Изградба на ново тело на депонијата
возила дневно. Сите комунални возила и капацитет: 14 секции со 5 милиони тони отпад
камиони што ќе влезат во депонијата, вредност: 12.000.000 евра
- Изградба на систем за црпење и согорување на
задолжително ќе се мијат во новата депониски гас
автоматска перална. Водата што ќе се капацитет: 70 бунари
користи ќе се рециклира, така што со една вредност: 1.500.000 евра
иста вода ќе може да се мијат повеќе од - Изградба на фабрика за прочистување на от-
100 камиони. падни води
вредност: 2.650.000 евра
Сè на се, до крајот на 2018 година,
- Фабрика за селекција на отпад и создавање на
вкупната инвестиција во „Дрисла“ на РДФ алтернативно гориво
италијанскиот конзорциум предводен од капацитет: 250.000 тони годишно
ФЦЛ „Амбиенте“ треба да изнесува 73 вредност: 21.400.000 евра
милиони евра.n - Постројка за третман на инертен (градежен)
отпад
капацитет: 90.000 тони годишно
- Постројка за третман на опасен и
неопасен индустриски отпад
- Постројка за третман на меди-
цински отпад
- Автоматизирана перална за ко-
мунални возила
капацитет: 800 возила дневно
вредност: 200.000 евра
- Постројка за третирање на отпад
од зеленило, шуми и слична био-
маса
- Механизација, опрема и нови ра-
Пакуван отпад во бали, бенефит: намалена ботни и административни згради
емисија на смрдеа, заштита од животни и вредност: околу 6.500.000 евра
поголема збиеност на отпад
ПОРТА
eксперт НОВА КАМПАЊА НА КРАЛСКИОТ ИНСТИТУТ НА БРИТАНСКИТЕ АРХИТЕКТИ (1)
Изгради подобра Британија

Кампањата се фокусира на шест клучни и
значајни апсекти: подобри домови денес, добро
испланирани места, среќни здрави места,
креативни инспиративни училишта, попаметни
зелени објекти и заедници отпорни на поплави
д-р Владимир Б. ЛАДИНСКИ, земјата едноставно да ги идентифицираат
дипл.инж.арх. (наш дописник од Лондон) кандидатите во своите изборни единици и по
свој избор да ги контактираат и лобираат
кандидатите за поддршка на оваа кампања.
„И
згради подобра Британија“
(Build a Better Britain) е На овој начин Кралскиот институт сака
името на новата кампања сите заедно да придонесат за спроведување
на RIBA. Таа временски е на бараните промени. Притоа, кампањата се
промовирана да се фокусира на шест клучни апсекти кои се
совпадне со претстојните значајни за повеќето изборни единици, а тоа
парламентарни избори закажани за 7 мај се:
годинава. Иако до изборите има само неколку
недели, неизвесноста е многу голема бидејќи, 1. Подобри домови денес;
според досега спроведените анкети, ниту 2. Добро испланирани места;
една од партиите нема доволно голема 3. Среќни здрави места;
предност за да може да обезбеди мнозинство 4. Креативни инспиративни училишта;
и да победи на изборите самостојно. Како 5. Попаметни зелени објекти;
резултат на ова, помалите партии се 6. Заедници отпорни на поплави,
позиционираат така што можат да земат
евентуално учество како коалициони Определбата на кампањата да се
партнери во новата влада. фокусира и на аспектот за „подобри домови
Во една ваква жешка предизборна денес“ е резултат на континуираната криза во
атмосфера, RIBA ги повикува кандидатите на доменот на домувањето во Обединетото
претстојните парламентарни избори да ја Кралство и потребата да се градат станбени
поддржат кампањата на Институтот и да се единици во кои луѓето сакаат да живеат.
залагаат за изградба на подобри објекти во Спред Институтот, низ целата земја
рамките на нивната изборна единица. За таа побарувачката на станбени единици е
цел, на веб страницата на кампањата се поголема од понудата, но и за многу
вградени алатки кои им овозможуваат на станбените единици стануваат економски
изборните кандидати да ја искажат својата недостапни. Оттука, се јавува потребата при
поддршка на определба за изградба на изградбата на нови станбени единици да се
подобра Британија, додека на жителите на градат такви во кои луѓето не само што ќе

eксперт
сакаат да живат, туку и ќе го збогатат животот

на оние што живеат во нив. Станува збор за
сериозен проблем кој треба да го решат сите
политички партии во рамките на една и на инвеститорите, што може да се постигне проценти до 80,5 милиони жители во текот на
генерација. Сериозноста на проблемот само со долготраен пристап кон развојот, наредните 50 години и дека до 2050 година
најдобро ја илустрираат статистичките којшто ги става локалните приоритети не околу 19 милиони лица ќе бидат постари од
податоци, според кои во текот на наредниот само во првиот план туку и во центарот на 60 години, како резултат на што се налага
парламент, кој вообичаено трае пет години, интерес. Според спроведените анализи од потребата, објектите и заедниците да го земат
треба да се изградат 1,5 милиони станбени 2003 година па до сега, процентот на предвид влијанието врз здравјето на луѓето,
единици, или по 300 илјади станбени издадедни урбанистички согласности во но и побарувачката за јавни услуги којашто
единици годишно, наспроти фактот што само однос на поднесените барања е неминовно ќе произлезе од ваквите трендови.
140 илјади нови станбени единици се континуирано над 80%, но во јуни 2014 Спроведените анализи укажуваат дека
изградени во 2013/2014 година. Доколку се помалку од едно на секои седум органи на трошоците за обзбедување на пензија,
продолжи со досегашното темпо на локална власт има усвоено урбанистички социјални и задравствени услуги на
изградба, за 10 години ќе бидат потребни план кој ги задоволувува барањата за повозрасните лица ќе се зголемат за 60
уште дополнителни 1,25 милиони станбени Националната рамка за планска политика проценти во текот на нарединие 20 години, во
единици. Наспроти ова постојат 634 илјади (National Planning Policy Framework). којшто период се предвидува дека бројот на
празни станбени единици во земјата, што Институтот исто така го нагласува помалото лица постари од 60 години ќе се зголеми за
значи дека проблемот не е само во градење вложување во инфраструктура во споредба 42 проценити. Истовремено, физичката
на повеќе станбени единици, туку како и со другите развиени земји. Така, се наведува активност на населението се намалува. Така,
постојните да се направат подобри и дека во Обединетото Кралство само 1,5 само два проценти од населението користат
поатрактивни за заинтересираните лица. проценти од бруто националниот доход се велосипед, како основно превозно средство
Континуираното подобрување на трошат на инфраструктура во споредба со за своите дневни активности, додека одењето
станбените единици што се градат, треба да три проценти во Франција и САД и шест пеш се има намалено за 27 проценти во текот
подразбира изградба на доволно големи приценти во Јапонија. на изминатите 15 години. Притоа, 75
станбени единици со доволно осветлување, Токму затоа Институтот се залага на проценти од населението во големите
кои ќе бидат не само иновативни туку и ќе органите на локалната власт и на градовите и градови, коишто не го задоволуваат
бидат соодветни за заедницата чијшто дел регионите да им се даде автономија која ќе препорачаното ниво на физичка активност,
тие стануваат. Според Институтот, им овозможи да бидат двигатели на сметаат дека тие можат секоја недела да
поддршката за формирање на нови понатамошниот развој на својата територија, бидат поттикнати да одат повеќе пеш.
комплекси кои ги задоволовуваат потребите преку обезбедување на потребаната Институтот верува дека наредната влада ќе
на заедницата и локалните деловни субјекти е поддршка во форма на проектантски вештини треба да изнајде начини како да се
областа каде политичарите и заедницата за локалните власти и локалните заедници, приспособи кон потребата на општество кое
треба да работат заедно. коишто ќе им помогнат јасно да се дефинира старее, но и како да се промовира поздрав
Во однос на аспектот за „добро која е визијата за нивната територија. начин на живеење. Има потреба да се градат
испланирани места“, Институтот нагласува Промовирањето на „среќни здрави места“ е станбени единици соодветни за постарите
дека урбанистичкото планирање треба да наредниот аспект во кампањата на лица, кои ќе ја промовираат нивната
биде и визионерски и вклучителен процес Институтот, како резултат на фактот што преселба од поголеми во помали станбени
којшто ќе резултира во создавање на места населението во земјата не само што се единици, но на начин на којшто семејствата ќе
соодветни за живот, работа и одмор. Иако зголемува, туку и дека општеството старее останат заедно и заедниците ќе останат
урбанистичкото планирање континуирано се како резултат на што се јавува потребата за интегрирани. Истовремено постои потреба за
цитира како пречка за развојот, локалните проектирање на објекти и заедници кои го поздрави опции за сообраќај, коишто ќе се
урбанистички служби континуирано се земат предвид влијанието врз здравјето на фокусираат на активното патување, како она
подложени на реформи и на намалени жителите. со велосипед или пеш, како резултат на што е
ресурси за извршување на своите задачи. Според спроведените анализи се потребно да се размислува интегрално и за
Затоа за неопходна се смета потребата предвидува дека населението во здравстените и за урабанистичките одлуки на
повторно да се здобие довербата на јавноста Обединетото Калство ќе се зголеми за 25 локално ниво. (продолжува)

технологии
Верзија која ќе се памети

Секоја година корисниците, обединети во AUGI (Autodesk User Group
International), составуваат листа на желби која потоа се предава на
„Autodesk“. Голем број од тие желби се инкорпорираат во новите изданија.
Таков е и овогодишниот случај. Веројатно, до некаде, може да се каже:
AutoCAD 2016 – таков бидејќи вие тоа го баравте.
Трајче СТОЈАНОВ, дипл.инж.арх.
К
ако што и се очекуваше, тивко,
без помпа, на 19 март
годинава, „Autodesk“ го објави
AutoCAD 2016, јубилејното 30-
то издание на најпродаваниот
CAD софтвер на сите
времиња. Неколку дена
подоцна, оваа верзија стана достапна за онлајн
преземање и продажба. Општо е познато дека
„Autodesk“ при креирањето на новите верзии
строго се држи
до две
правила:
издавање на
нова верзија на
една година и
воведување на
нов фајл
формат на
секои три
години. Првото
правило го
испочитуваа,
но сепак сите што очекуваа нов .dwg2016 фајл
формат ќе мораат да се стрпат до некоја нова
верзија, бидејќи очигледно „Autodesk“ си го
прекрши правилото и го наруши циклусот од три
години. AutoCAD 2016 остана на .dwg 2013 фајл
форматот. Нов фајл формат сам по себе не
значи многу. Во секој случај тој ќе донесеше
подобар квалитет, поголема оптимизација и Notiﬁcations на кое се прикажуваат
слично. Но, на оние што планираат годинава да Што е ново во AutoCAD 2016? известувања од Autodesk.
се подноват со нова лиценца на AutoCAD 2016, „Autodesk“ продолжува и во AutoCAD 2016 да • Статусната линија на дното на интерфејсот
новиот фајл формат ќе значеше дека барем во го развива графичкиот интерфејс во темна боја доби можност да биде поделена во две линии
наредните три години со AutoCAD 2016 тие ќе кој беше претставен во AutoCAD 2015, но овој доколку корисникот користи повеќе помошни
бидат компатибилни со наредните три верзии на пат се направени мали шминкања и се додадени алатки на статусната линија, а со цел да
AutoCAD. Како што претходно беше пишувано нови опции, какви што се: остави повеќе простор за прикажување на
во оваа рубрика на „Порта 3“, од 1 февруари • New Tab картичката е преименувана во Start. повеќе layout-и.
2016 година, „Autodesk“ ги укинува трајните Системски варијаблите се подесени таа да • Layout-ите добија опција drag&drop за нивно
(временски неограничени лиценци), па оние што биде постојано присутна на екранот и да не едноставно преместување во однос на
не сакаат постојано да плаќаат за софтвер во може да се затвори, освен доколку другите layout-и дури и кога имаме голем број
претплата, ќе мораат до наведениот датум да се варијаблата STARTMODE не се подеси на на затскриени layout-и.
снабдат со трајни лиценци. А, AutoCAD 2016 е вредност „0“. • При кликање на Find (најди) линкот покрај
одличен избор. • Start картичката содржи прозорче иконата во Help менито, се појавува анимација

технологии
именувани поставки: Coffee-Break од типот на објектот врз кого се наоѓа
Quality (рендерирање во 10 минути), курсорот. Оваа одлична алатка заменува една
Lunnch-Break Quality (рендерирање цела палета на алатки за котирање, а со тоа го
во 60 минути) и Overnight Quality намалува и времето потребно за котирање.
(рендерирање во 12 часа). Новите • Облачињата за забелешки (Revision clouds)
поставки се исклучително корисни. сега имаат дополнителни опции за креирање
Тие му овозможуваат на на визуелно поприфатливи форми, односно
корисникот да не се грижи при правоаголни и полигонални облици, како и
одбирање на поединечните опции за нивно модификување.
параметри за рендерирање, туку • За подобра координација на сите фази на
која да остави тоа да го направи AutoCAD. Врз проектот, понудена е опција за прикачување
посочува на интерфејсот каде се наоѓа основа на тоа колку време корисникот сака да на БИМ модел од Autodesk Navisworks со што
иконата на командата што била пребарувана. потроши на рендерирање, AutoCAD ќе ги е овозможено моделирање во 3д на или
одбере најдобрите параметри. покрај БИМ моделот за подобра
Сепак, позначајните новини во ова јубилејно • AutoCAD 2016 воведе уште еден object snap координација.
издание на AutoCAD се следните: mode – геометриски центар. Со овој мод, при • Autodesk навистина посветил големо
• Крајно време беше графиката да има подобар одбирање на точка во просторот, AutoCAD го внимание на Облачињата од точки (Point
израз со оглед на тоа што хардверот стана одредува геометрискиот центар на затворена Clouds). Сега тие имаат можност да добијат
понапреден и тоа за прифатливи цени, па геометриска 2Д форма. пресеци со помош на Section Plane
конечно AutoCAD вгради anti-aliasing на • Воведена е нова команда за интелигетно командата. Од така добиените пресеци,
линиите за „поудобно возење“ во сеопфатно котирање. Со активирање на понатаму може да се генерира 2д геометрија.
апликацијата. Оваа новина не може да остане командатата DIM и поставување на курсорот Dynamic UCS помошната алатка ги
незабележана. над објектот, AutoCAD ни дава тип на кота во препознава површините на облачињата, а
• Работата со варијаблите никогаш не била зависност посебните point cloud snap modes
полесна. Во AutoCAD 2016 добивме разликуваат и специфични точки на
System Variable Monitor кој ни овозможува нив.
поголема контрола врз варијаблите преку • Значајни подобрувања има и кај
единствен дијалог прозорец во кој се опциите за снимање на фајловите во pdf
дадени оние варијабли кои сакаме да ги формат. AutoCAD воведе низа
следиме и нивните поставки, односно подесувања за креирање на
вредности. поквалителни, а пооптимизирани pdf
• Покрај постојните Low, Medium и High фајлови. Меѓу другото, при подесување
Quality предефинирани поставки за на параметрите за принтање/плотање
рендерирање, AutoCAD 2016 воведе може да се забележат и AutoCAD PDF
дополнително три крајно неверојатно .pc3 фајловите.
• Подобрувањата на опциите за
форматирање на текст во AutoCAD 2016
се континуирани во повеќе
последователни верзии на AutoCAD.
Во дефинирањето на листата на новините и

подобрувањата во AutoCAD 2016, значајна улога
имаат и корисниците. Имено, секоја година
корисниците, обединети во AUGI (Autodesk User
Group International), составуваат листа на желби
која потоа се предава на „Autodesk“. Голем број
од тие желби се инкорпорираат во новите
изданија. Таков е и овогодишниот случај.
Веројатно, до некаде, може да се каже: AutoCAD
2016 – таков бидејќи вие тоа го баравте. Верзија
која ќе се памети. n
ПОРТА
eнтериер ISALONE DEL MOBILE 2015, МИЛАНО
подготви: Ивона МИТЕВА
С
аемот за мебел во Милано
„Salone del Mobile“
претставува едно од
најпознатите случувања во
светот каде што познати
дизајнери доаѓаат да ги
изложат своите парчиња
мебел. Саемот оваа година започна на 14 и
траеше до 19 април. Изложбата на
креативните дизајни на мебел секоја година
се одржува во просториите на FieraMilano во
западниот дел на Милано. Ова сајмиште, кое
за првпат е отворено во 2005 година, зафаќа
вкупна површина од 345 метри квадратни
Разновидни современи
распоредени во осум павилјони и
дополнителни 60 илјади метри квадратни
надворешен простор, со што се вбројува меѓу
интерпретации и
најголемите изложбени простори во светот.
Голем број на светски познати дизајнери
земале учество на оваа изложба, каде што ги
претставиле своите парчиња мебел,
прототипови на
аксесоари за домот, орнаменти, декорации,
текстил од секаков стил - од класичен до
модерен.
мебелот
Како дел од овогодишната изложба бил и
познатиот италијански дизајнер Мишел де
Лучи, кој инспириран од павилјонот на Жан
Нувел пред две години на истиот саем
„Проект: канцеларија за живеење“, креирал
настан каде се зборувало
за предлогот за живеење
во работниот простор во
различни современи
интерпретации. Се одржа
и познатиот настан т.н.
„EuroCucina“ каде што се
претставени најновите
технологии и современи
дизајни на кујни, вградени
апарати и најразновидни

eнтериер
потоа модуларниот
систем за седење на
дизајнерското студио
„LoveTheSign“ наречен
„Rodolfo“,
минималистичките ламби
од шведско-германското
студио „Hopf Nordin“.
Освен мебелот се
истакнале проектите на
дизајнерското студио
„Mazda Kodo“, кои се
претставиле со
футуристички дизајн на
велосипед и современиот
концепт за бар претставен
од „SodastreamMIX“.
Сеамот за мебел во
Милано претставува место
каде што млади дизајнери
прототипови за кујната на иднината. Со свој џакузи кади. Како дел од проектите за од целиот свет, важни
проект за современа кујна, кој го современа бања се издвојуваат „Stand бизнис луѓе и таленти ќе се соберат на едно
репрезентира новиот начин на живот наречен Collection for ex.t“ од архитектонското студио место и ќе ги споредат своите идеи. На тој
„Irori“, се претстави дизајнерот Кенго Кума. „Norm Architects“ и современиот мијалник во начин, Милано стана место на неспоредлива
Слично на овој настан биле претставени и облик на дијамант од дизајнерите Морено опсерваторија на млади меѓународни
најновите достигнувања во полето на бањите, Рати и Паоло Олиан. креативни луѓе, чии дизајни по одржувањето
односно биле прикажани новите естетски Иновaтивните решенија можеле да се на саемот се пуштаат во производство, и
квалитети, креативната опрема за бањи, туш забележат и во дизајните на мебел, како што истовремено учеството на ваквиот настан
кабини, сауни за во домот, различни се креативните столчиња „Cheese fondue влијае позитивно врз развојот на нивната
порцелански инсталациии, облоги за ѕидови и stools“ на јапонскиот дизајнер Сатсуки Оката, кариера. n

арт
Славните уметници како

опсесивни
колекционери
подготви: Дејан БУЃЕВАЦ
Изложбен плакат од изложбата во галеријата

„Барбикан“ во Лондон
Н
овата изложба во лондонската
галерија „Барбикан“ ги прикажува
големите уметници од перспектива на
нивната опсесија за собирање
различни предмети. Поставката е
посветена на приватните збирки на 14
повоени и современи уметници, а меѓу Енди Ворхол колекција
колекционерските предмети и разните куриозитети што
низ годините на својата кариера ги собирале уметници,
како Arman, Peter Blake, Hanne
Darboven, Edmund de Waal,
Damien Hirst, Howard Hodgkin, Dr
Lakra, Sol LeWitt, Martin Parr, Jim
Shaw, Hiroshi Sugimoto, Andy
Warhol, Pae White и Martin
Wong/Danh Vo.
На изложбата со наслов
Magnificent Obsessions: The Artist
as Collector, прва ваква во Велика
Британија, посетителите ќе можат
да разгледаат голем број
предмети од кои големите
уметници црпеле инспирација за
сопствената работа.
Питер Блејк
колекција
арт
Колекција
на
Питер
Блејк
За многу од нив собирањето било опасно

блиско на опсесија. Низ предмети од
масовното производство и популарни
колекционерски експонати, преку единствени
куриозитети, до ретки уметнички дела и
примероци, претставените збирки даваат увид
во единствените светови на нивните
уметнички инспирации, влијанија, мотивација
и опсесија.
Меѓу експонатите се голем број садови во Од
разни облици и мотиви, кујнски крпи во колекцијата
весели бои, препарирани животни, кукли, на Хироши
обвивки на плочи, дизајнерска  Сугимото
Од колекцијата на Хане Дарбовен

Од
колекцијата на
Мартин Вонг
постелнина, фосили стари стотици

милиони години, па дури и збирка со
черепи.
Изложбата е идеја на Lydia Yee,
кустос во галеријата „Барбикан“, која
со години ги посетувала ателјеата на
уметниците, забележувајќи ги
предметите со кои биле опкружени
додека работеле.
„Секогаш сум се прашувала каков е
односот помеѓу она што го собираат
уметниците и нивните сопствени
уметнички дела“, изјавила Lydia Yee.
Збирката черепи, сосема
очекувано, му припаѓа на Хирст, кој
исто така е пасиониран колекционер
на препарирани животни и
медицински модели, вклучително и на
восочниот модел, кој прикажува како
се отстрануваат полипи од носот на Од колекцијата на Демијан Хирст
пациент. n
Од колекцијата на Др Лакра
Од колекцијата на Арман
совети
БАЛАНС МЕЃУ
А
ТРАДИЦИОНАЛНОТО тмосферата и стилот на
ентериерот во овој
И МОДЕРНОТО
ресторан треба да
релаксираат, да
создаваат чувство на
свежина, а гостите
секогаш да се чувствуваат
посебно, во центар на вниманието, додека
функцијата на објектот ќе го диктира
распоредот на мебелот и кујнската опрема.
Во приземјето на станбен блок купив Наспроти влезот се поставува шанк кој ја
простор за угостителски дуќан – мал
ресторан за италијанска храна кој ќе дели кујната од делот за седење на гостите.
нуди од кафе, преку сезонски салати Кујната се организира во ниша под агол.
до шпагети, лазањи, равиоли... Ве Делумно е задскриена од пултот и висечките
молам за совет како да го организи- паноа над него. На столбот од кујната е
рам просторот, а воедно и како да го
декорирам за да биде привлечен за по-
поставена црна табла на која се пишува
сетителите? дневното мени. Делот за гостите е
Митковски, Скопје организиран со маси покрај прозорецот и
маса со клупа за поголемо друштво во нишата.
При уредувањето на ентериерот, како што
вели дизајнерот Maurizio Pellizzoni, треба да се
имаат на ум неколку важни работиː
- да се погледне просторот и да се разбере
неговата употреба;
- да се слушнат
идеите на
клиентите и да се
соработува со нив
за постигнување
на крајниот
изглед на
просторот;
- да се
употребат
иновативни идеи;
- да се нема
страв од употреба
на бои и
материјали, кои просторот ќе го направат да
изгледа богато и уникатно;
- да се употребат декоративни предмети,
постери, слики и свежи растенија како
финален слој.
При изборот на бои потребно е да се
создаде баланс. Тој вообичаено се постигнува
со формулата 70-20-10: главна боја 70%
(ѕидови, во случајов јака зелена), 20%
секундарна боја (мебел, под, кујна, природна
боја на дрво), 10% детали (црвена боја за
перничиња, слики, свеќи, садови).
Во убавите топли денови изнесете ги масите
и жардиниерите со цвеќе надвор, пред
прозорецот што ќе го оплемените со мали
дизајнерски елементи. 
Билјана Стевковска САВИЌ,
дипл.инж.арх.
bsavic@porta 3.com.mk
најчудни градби
Драган РИСТОВ
С
ме виделе
секакви можни
чуда кога се во
прашање
хотелски
комплекси. Ги
има такви кои се
граничат со фантазијата, но и
такви кои во природни услови и со
малку фантазија се претвориле во
нешто неверојатно. Монтана
Магика Лонџ (Montaña Mágica
Lodge) е неверојатно дизајниран
хотел на приватен имот во
природниот резерват Хило во Чиле,
на југот на Андите. Нуди мистичен
крајолик на природна основа кој
може да се доживее само еднаш.
Целиот хотел има пирамидална
Хотел-вулкан во срцето
структура, односно конусна и
изгледа како вулкан. Наместо лава,
од врвот на вулканот тече вода во
вид на скалест водопад покрај
на чилеанската прашума
еден од ѕидовите. Од спротивната
страна може да се ужива во
вистински вулкан кој се наоѓа во
областа Аренал.
Монтана Магика Лонџ е хотел како
никој друг во светот. Освен
надворешноста која е фантастична,
има што да се види и внатре. На
пример, цевки за вода кои се
направени од дрво, мајмунски мост
кој е единствениот влез за хотелот и
мали прозорци кои гледаат низ
густата шума. Освен ова градежно
чудо, може да се видат и чудни
животински видови во близина на
хотелот, како што е еленот Пуду кој
е голем само половина метар и се
смета за најмалиот во светот.
Според податоците, едно ноќевање
во овој хотел чини од 250 до 400
долари. 
ПОРТА
ПОРТА
ПОРТА

231

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

231

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ПОРТА

Возење низ облаци од Демир Капија до Смоквица

Лефко Манчевски: Секој објект има

Возење низ облаци од Демир Капија до Смоквица

Издавач: „Биропрес“ ДОО Скопје

ДРВНА АРХИТЕКТУРА 38 biroproekt@biroproekt.com.mk

6 ПОРТА 24 aприл 2015

Возење низ облаци

8 ПОРТА 24 aприл 2015

10 ПОРТА 24 aприл 2015

24 aприл 2015 ПОРТА 11

Општо земено, плочата од горниот строј е претходно напрегнат сандачест

12 ПОРТА 24 aприл 2015

26 декември 2014 ПОРТА 39

Секој објект има свој

16 ПОРТА 24 aприл 2015

Набројте, според Вас, три значајни објекти

Што е интересно да се знае за Вашите

Граничен премин „Богородица“

24 aприл 2015 ПОРТА 17

Арт центар - Музеј на Холокаустот

18 ПОРТА 24 aприл 2015

издвоил објектот Спомен-дом на Мајка Тереза

24 aприл 2015 ПОРТА 19

22 ПОРТА 24 aприл 2015

Твист кулите на Блискиот Исток

на градбата е 2005, а завршена е 2008 ДИНАМИЧКА АРХИТЕКТУРА,

26 ПОРТА 24 aприл 2015

28 ПОРТА 24 aприл 2015

24 aприл 2015 ПОРТА 29

Рангсит претставува урбано-рурална

32 ПОРТА 24 aприл 2015

Влез во спортски објекти

24 aприл 2015 ПОРТА 33

пејзажна архитектура и урбанистичко и масивното урбанизирање. Студентите

балансирање на урбанизацијата и приоритет. влада, што го прави значителна алка во

голема љубов е наменета за најмладите посетители. Новина во

38 ПОРТА 26 декември 2014

Кон крајот на 2014 година, градоначалникот на

42 ПОРТА 24 aприл 2015

Основни идејни параметри за величината и

44 ПОРТА 24 aприл 2015

Ненад ТОНИЌ , дипл. сообраќаен инж.

24 aприл 2015 ПОРТА 47

Зелен град никнува

50 ПОРТА 24 aприл 2015

СОЦИЈАЛНИ И ЕКОНОМСКИ ПРОМЕНИ

ВИСТИНСКИ ЕКО ГРАД

52 ПОРТА 24 aприл 2015

Депонија со која сите ќе

54 ПОРТА 24 aприл 2015

24 aприл 2015 ПОРТА 55

третманот, ќе изнесува 29% од вкупно фабрика за селекција на отпад и создавање на енергија.

Постројка за третирање на градежен отпад

крајот на 2017 година.

56 ПОРТА 24 aприл 2015

Машина за оваа постројка ќе се третира: пепел од

Договорот предвидува и поставување

Изгради подобра Британија

60 ПОРТА 24 aприл 2015

сакаат да живат, туку и ќе го збогатат животот

24 aприл 2015 ПОРТА 61

Верзија која ќе се памети

62 ПОРТА 24 aприл 2015