1.

Phân tích khái niệm nhà nước

2. Phân tích các đặc trưng của nhà nước, trên cơ sở đã hãy làm sáng tỏ một đặc trưng
của Nhà nước Việt Nam hiện nay
Định nghĩa nhà nước. Nhà nước là tổ chức quyền lực đặc biệt của xã hội, bao gồm một
lớp người được tách ra từ xã hội để chuyên thực thi quyền lực, nhằm tổ chức và quản
lý xã hội, phục vụ lợi ích chung của toàn xã hội cũng như lợi ích của lực lượng cầm
quyền. Đặc trưng của Nhà nước.
1. Nhà nước là tổ chức quyền lực đặc biệt của xã hội (quyền lực nhà nước):
- Quyền lực nói chung được xem là khả năng của cá nhân, tổ chức có thể buộc các cá
nhân tố chức khác phải phục tùng theo ý chí của mình, thể hiện ở sự áp đặt ý chí của
chủ thẻ có quyền đối với chủ thể dưới quyền. Trong xã hội có tồn tại nhiều loại quyền
lực khác nhau như quyền lực thị tộc, quyền lực của các tổ chức, quyền lực nhà nước...
Mỗi chủ thể nằm trong các mối quan hệ khác nhau sẽ nắm giữ một loại quyền lực khác
nhau nhưng quyền lực nhà nước thường chỉ được nắm giữ bởi Nhà nước
- Nhà nước là tổ chức đại diện chính thức cho toàn thể xã hội (hoặc các tổ chức, cá
nhân được Nhà nước trao quyền) còn các tổ chức, cá nhân trong xã hội là đối tượng
của quyền lực ấy. Có thể thấy quyền lực nhà nước gắn liền với Nhà nước. Quyền lực
nhà nước được coi là loại quyền lực đặc biệt bởi các khía cạnh sau:
* Nguồn gốc: Quyền lực nhà nước phụ thuộc vào sức mạnh bạo lực, sức mạnh vật
chất và uy tín của Nhà nước đối với xã hội
* Phạm vi. Quyền lực nhà nước tồn tại trong mối quan hệ giữa Nhà nước với các cá
nhân tổ chức trong xã hội và giữa Nhà nước với các thành viên cũng như cơ quan nhà
nước. Quyền lực nhà nước có tác động bao trùm lên toàn xã hội, tới mọi cả nhân, tổ
chức thuộc mọi khu vực, lãnh thổ về hầu hết các lĩnh vực cơ bản của đời sống kinh tế,
chính trị, văn hóa, giáo dục...
* Cách thức thực hiện: Được tổ chức thực hiện một cách chặt chẽ bởi một lớp người
tách ra khỏi hoạt động sản xuất trực tiếp. Lớp người này tổ chức thành các cơ quan
khác nhau, mỗi cơ quan chuyên đảm nhiệm những công việc nhất định, hợp thành bộ
máy nhà nước từ trung ương tới địa phương
* Mục đích: Nhà nước sử dụng quyền lực nhà nước để điều hành và quản lý xã hội,
thiết lập và giữ gìn trật tự xã hội, phục vụ và bảo vệ lợi ích chung của toàn xã hội cũng
như lợi ích của lực lượng cầm quyền
VD1: Quyền lực nhà nước được CSGT - cá nhân được phân công nhiệm vụ sử dụng để
yêu cầu người điều khiển xe máy phải dừng xe, xuất trình giấy tờ và người điều khiển
buộc phải thực hiện theo. Đây cũng là một biểu hiện của hoạt động quản lý xã hội của
nhà nước.
VD2. Đợt dịch Covid tháng 2 2020 vừa qua. Thủ tướng yêu cầu ca nước thực hiện giãn
cách xã hội và việc giãn cách đã được thực hiện trên toàn bộ 63 tỉnh thành đối với hầu
hết các hoạt động kinh tế - văn hóa - xã hội. Việc giản cách này nhằm hạn chế sự lây
lan của dịch bệnh và đảm bảo an toàn cộng đồng.
2. Nhà nước thực hiện việc quản lý dân cư theo lãnh thổ:
Đối tương hưởng tới của hoạt động quản lý của Nhà nước là dân cư trên một vùng lãnh
thổ nhất định. Đây là điểm đặc trưng của Nhà nước với việc dân cư được quản lý phụ
thuộc vào khu vực lãnh thổ nơi họ sinh sống chữ không phụ thuộc vào các đặc điểm về
giới tính dân tộc, huyết thống, độ tuổi, nghề nghiệp, lý tưởng... như các tổ chức khác.
Qua đây có thể thấy phạm vi tác động rộng lớn nhất trong quốc gia Người dân cư sống
trên một khu vực lãnh thổ nhất định thi sẽ chịu sự quản lý của một nhà nước nhất định,
và do vậy họ thực hiện quyền và nghĩa vụ đối với nhà nước ở nơi họ sinh sống, không
phân biệt huyết thống, giới tỉnh, dân tộc,…
VD. Hội phụ nữ quản lý đối tượng phụ thuộc vào đặc điểm giới tính (phụ nữ), hỏi câu
cá quản lý các thành viên của tổ chức - những người có cùng đam mê, sở thích câu cá
Ủy ban nhân dân phường quản lý tất cả cư dân sinh sống trên địa ban phường.
3. Nhà nước nắm giữ và thực thi chủ quyền quốc gia.
Chủ quyền quốc gia là khái niệm chỉ quyền quyết định tối cao của quốc gia trong
quan hệ đối nội và quyền độc lập tự quyết của quốc gia trong quan hệ đối ngoại. Nhà
nước có quyền lực bao trùm mọi cả nhân, tổ chức trong phạm vi lãnh thổ quốc gia, vì
vậy nhà nước là tổ chức duy nhất có đủ tư cách và khả năng đại diện chính thức và hợp
pháp cho quốc gia trong các quan hệ đối nội và đối ngoại.
- Trong các quan hệ đối nội, quy định nhà nước có giá trị bắt buộc phải tôn trọng hoặc
thực hiện đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan; nhà nước có thể cho phép các tổ
chức khác được thành lập và hoạt động (doanh nghiệp) hoặc có thể công nhận sự tồn
tại và hoạt động hợp pháp của các tổ chức khác (hội câu cá).
- Trong quan hệ đối ngoại, nhà nước có toàn quyền xác định và thực hiện các đường
lối, chính sách đối ngoại của mình Các tổ chức khác chỉ được tham gia vào quan hệ
đối ngoại khi nhà nước cho phép.
VD1 Trong đợt dịch Covid, Nhà nước đã ra quyết định về việc giảm mức trần lãi suất
cho vay nhằm trợ giúp các doanh nghiệp, quyết định này buộc các ngân hàng phải thực
hiện theo theo.
VD2: Nhà nước cân nhắc và quyết định việc ký kết các hiệp định quốc tế với các Nhà
nước khác
4. Nhà nước ban hành pháp luật và dùng pháp luật làm công cụ quản lý xã hội
- Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự chung có giá trị bắt buộc phải tôn trong hoặc
thực hiện đối với các tổ chức và cá nhân Với phạm vi quản lý rộng cũng với quyền lực
đặc biệt được trao. nhà nước là tổ chức duy nhất có thể đại diện cho xã hội ban hành
pháp luật làm công cụ quản lý xã hội => pháp luật được triển khai rộng rãi trên toàn xã
hội.
- Nhà nước đảm bao cho pháp luật được thực hiện bằng nhiều biện pháp tuyên truyền,
phổ biến. giáo dục, thuyết phục, tổ chức thực hiện, động viên, khen thưởng áp dụng
các biện pháp cưỡng chế nhà nước => Mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội có nghĩa vụ
tôn trong và thực hiện pháp luật một cách nghiêm chính => Pháp luật là một trong
những công cụ hiệu quả nhất để nhà nước quản lý xã hội, điều chỉnh các quan hệ xã
hội theo mục đích, định hướng nhất định.
VD. Bộ luật hình sự được Nhà nước ban hành nhằm trừng phạt các hành vi phạm tội
đồng thời răn đe để hạn chế những hành vi đó diễn ra trên thực tế. Bộ luật có các quy
định con khai để mọi người dân đều biết đến và tuân theo, đồng thời được đảm bảo
thực hiện bởi những biện pháp cưỡng chế nhà nước.
5. Nhà nước quy định và thực hiện việc thu thuế (giáo trình có thêm phát hành tiếng
Thuế là khoản tiền hay hiện vật mà người dân buộc phải nộp cho Nhà nước theo quy
định của pháp luật. Chỉ có Nhà nước mới được quyền quy định và thực hiện việc thu
thue bởi các lý do sau:
– Nhà nước là tổ chức đại diện cho toàn xã hội, quyết định và thực hiện các công việc
chung. quan trọng cho toàn xã hội.
-- Khác với các tổ chức khác, Nhà nước là một bộ máy được tách khỏi hoạt động lao
động sản xuất trực tiếp để chuyên thực hiện chức năng quản lý xã hội nên nó không
thể tự tạo ra nguồn thu được mà được nuôi dưỡng bởi nguồn thuế. Mặt khác, với một
bộ máy hoạt động nhằm thực hiện các nhiệm vụ, chức năng của một tổ chức, đặc biệt
nó còn là một tổ chức đặc biệt lớn đồng thời thực hiện công việc cũng đặc biệt quan
trọng đối với xã hội, chính vì vậy, Nhà nước cần có khoản thu lớn để duy trì cho các
hoạt động của mình - đó là thuế.
− Vai trò quản lý XH của NN là đặc biệt quan trọng và không thể thay thế. - Chỉ có
Nhà nước mới có đủ quyền lực và khả năng để đảm bảo việc thu thuế và phát hành
tiền.
VD: Trong khi các tổ chức kinh tế thực hiện các hoạt động kinh tế, tạo ra nguồn thu
cho minh thì Nhà nước cần phải thực hiện nhiệm vụ quản lý xã hội nhằm đảm bảo môi
trường kinh doanh, đầu tư an toàn nhất tuy nhiên hoạt động này không tạo ra thặng dư
không giúp tăng thu ngân sách nhà nước, vì vậy, các tổ chức kinh tế phải trích một
phần lãi nhằm đảm bảo duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước.
Liên hệ với Nhà nước Việt Nam hiện nay
1. Nhà nước có quyền lực đặc biệt
- Nhà nước Việt Nam hiện nay theo Hiến pháp năm 2013 là Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân Quyền lực nhà nước là thống
nhất có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực
hiện các quyền lập pháp. hành pháp, tư pháp.
- Quyền lập pháp là quyền đặt ra Hiến pháp, sửa đổi Hiến pháp, đặt ra luật và sửa đổi
luật Các văn bản quy phạm pháp luật này được Nhà nước ban hành để điều chỉnh các
quan hệ xã hội thuộc hầu hết các lĩnh vực trong cuộc sống (văn hóa, kinh tế, xã hội) và
phát sinh trên toàn bộ phạm vi lãnh thổ của quốc gia yêu cầu mọi người dân phải tuân
theo.
- Quyền hành pháp là quyền tổ chức thực hiện pháp luật, đưa pháp luật vào đời sống
xã hội gồm quyền tổ chức quản lý các quá trình kinh tế, chính trị, xã hội trên cơ sở
pháp luật quyền ban hành các văn bản quy phạm pháp luật dưới luật của hệ thống hành
chính nhà nước
- Quyền tư pháp là quyền phán quyết về những tranh chấp dân sự, tranh chấp hành
chính bang con đường tỏ tụng của Tòa án, quyền phán quyết những hành vi nào là tội
phạm và áp dụng hình phạt tương ứng trong các vụ án hình sự.
Qua trên, có thể thấy Nhà nước Việt Nam hiện nay có khả năng áp đặt ý chỉ lối
các chủ thể trong xã hội thông qua các hoạt động lập pháp, hành pháp và tư
pháp. Quyền lực này cũng có phạm vi bao trùm trên toàn bộ lãnh thổ Việt Nam
về hau hết các lĩnh vực khác nhau.
2. Nhà nước thực hiện việc quản lý dân cư theo lãnh thổ
- Mọi cá nhân, tổ chức sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam đều phải tuân thủ theo các
quy định của pháp luật không phân biệt dân tộc, giới tính, tôn giáo, chính trị (theo
khoản 1 Điều 16 Hiện pháp 2013 Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật)
- Nhà nước Việt Nam phân chia lãnh thổ thành các đơn vị hành chính theo Điều 110
Hiến pháp 2013 gồm cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (63 tỉnh thành), quận
huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh xã phường, thị trấn và các đơn vị hành chính -
kinh tế đặc biệt khác nhằm quản lý toàn bộ dân cư một cách hiệu quả nhất.
3. Nhà nước nắm giữ và thực thì chủ quyền quốc gia.
- Ngay tại Điều 1 Hiến pháp Việt Nam 2013 đã khẳng định chủ quyền quốc gia của
Nhà nước Việt Nam hiện nay “Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một nước
độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm đất liền, hải đảo,
vùng biển và vùng trời. Hơn nữa, tại các Điều 11, 12 lại càng khẳng định chủ quyền
quốc gia là bất khả xâm phạm, mọi hoạt động hợp tác quốc tế đều phải giữa trên cơ sở
tôn trọng chủ quyền và không can thiệp vào các công việc nội bộ của nhau.
- Đồng thời, các hoạt động liên quan đến chủ quyền quốc gia chỉ được thực hiện bởi
Nhà nước cụ thể là Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 12). 4. Nhà nước
ban hành pháp luật và dùng pháp luật làm công cụ quản lý xã hội: Việc ban hành pháp
luật ở Việt Nam được thực hiện bởi các cơ quan lập pháp - quốc hội (hiến pháp, luật,
nghị quyết), cơ quan hành pháp - chính phủ, các bộ, ủy ban nhân dân các cấp (Nghị
định, thông tư, quyết định) và thậm chí là cơ quan từ pháp
- Tòa án, Viện kiểm sát (Nghị quyết, thông tư, quyết định).
- Những văn bản trên được ban hành và đảm bảo thực thi trên thực tế thông qua các
biện pháp. tuyên truyền phổ biến pháp luật thông qua các phương tiện truyền thông và
thông qua các cơ quan, đoàn thể từ trung ương tới địa phương, biện pháp giáo dục từ
bậc mẫu giáo, tiểu học trung học (các chiến sĩ cảnh sát đến các trưởng để hướng dẫn
việc tuân thủ đúng pháp luật, đặc biệt là pháp luật giao thông, pháp luật hình sự) đến
bạc cao đẳng, đại học (môn pháp luật đại cương) biện pháp cưỡng chế (các hành vi trái
pháp luật sẽ bị xử phạt tương ứng và buộc thi hành dung bởi các cơ quan nhà nước).
5. Nhà nước quy định và thực hiện việc thu thuế.
- Hiện nay, nguồn thu chính của ngân sách nhà nước Việt Nam phụ thuộc vào thu
thuế, cụ thể theo dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2021, số tiền thu từ thuế vào
khoảng 994.367 tỷ VNĐ trên tổng thu ngân sách nhà nước là 1 343,330 tỷ VNĐ
(chiếm khoảng 75%)0F 1. Có thể thấy tầm quan trọng của nguồn thu này đối với hoạt
động của Nhà nước Việt Nam, vì vậy, việc thực hiện thu thuế được quy định cụ thể
trong nhiều văn bản luật và văn bản dưới luật liên quan (Luật quản lý thuế, Luật thuế
giá trị gia tăng, Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, ..)
- Đồng thời, việc thu thuế chỉ được thực hiện bởi các cơ quan nhà nước (ủy ban nhân
dân các cấp các cơ quan quản lý thuế. Tổng cục thuế, cục thuế, tổng cục hải quan ).
Các ngân hàng thương mại chỉ được tham gia phối hợp với các cơ quan nhà nước để
đảm bảo việc thu thuê được diễn ra thuận tiện, dễ dàng nhất (Căn cứ Luật Quản lý thuế
2012). Điều 7.3 20,27,3)
3. Phân biệt tổ chức vs các tổ chức XH khác ( Giáo trình)